Marii Nizolii Brixellensis Oratio, habita in principio Academiae Sabulonetanae, tam Graecae quam latinae ab illustrissimo principe Vespasiano Gonzaga in Sabuloneta sua nuper a se condita, nuper institutae

11쪽

Iam enim audemus te, quemadmodum supra tanquam conditorem cu Romulo coditore: sic nunc tanqua populorum gubernatorem cum Traiano populorum gubernatore comparare. Neq; enim, si ille & plures et maiores populos gubernabat, idcirco virtutes illius plures S maiores sunt putandae, cum virtus gubernatoris non ex multitudine ct magnitudine rerum gubernatarum, sed ex bonitate & rectitudine gubernatoris per pedi & aesti

mari debeat . Itaq; cum videmus regnum tuum quam uisinon ita magnum a te uno aeque bene ac

prudenter gubernari, sicut magnu illud imperiti

Romanum a Traiano cum tam multis consiliariis' adiutoribus gubernabatur: non putamus Virtu es tuas virtutibus illius esse inferiores. In Traiano enim lain sene veteres illi Romani iure laudabant virtutes omnes summacu rei militaris peritia co- iunctas : nos haec eadem omnia in te non sene, sed vix dum trigesimum di tertium annum nato summacu laude admiramur. Praeterea Traianus mul

ta quidem S praeclara bella gessit per se, sed non

nulla etiam perduces ' Imperatores suos, ut cum plurima & maxima laus illi, tum non nulla etiam ducibus & Imperatoribus suis debeatur: tu omnia bellica gesta tua, omnes militares actiones tuas n5 per alios, sed per te ipse coiecisti, S tota laude rerum gestarum tuarum tibi ipse vendi casti. Audi uimus enim , ct pro certo compertu habemus, te,

12쪽

eum adhuc esses adolescens, sub Caro1o Austrio Imperatore,& Philippo eius filio ducibus inuictios mis,& magnis bellis interfui sis, & magnos ordines duxisse, & magnis copiis praefuisse, ac deniq; illa omnia seci sis, quae boni tyrones, boni milites,

boni duces & Imperatores tacere consueuerunt.

sic, ut nullius militaris scientiae partis omnino sis expers. Huc accedit postremo, quod Traianus qua uis princeps optimus & Imperator belli fortis. timus, tamen non multum in studiis doctrinae versatus suisse, & paruam admodum scientiae ac literarum cognitionem habuisse legitur: sue quia ei nova cauerit in tantis Imperii negotiis, S inter armaliteris operam dare, liue quia exi stima u erit, communes literas, ct doctrinas Imperatori belloru , &xubernatori tanti Imperii non multum esse necensarias . Quod s existimauit, haud scio quam recte fecit, cum videamus magnum illum Alexandrum Macedonem non modo ita his humanioribus di sciplinis praeclare imbutum fuisse, sed etiam rec5ditis & abditis philosophiae studiis sub Aristotele

praeceptore operam dedisse:& C. Iulium Caesarem tantum illum Principem & Imperatorem tanta literarum comunium cognitione& scribendi exe citatione fuisse praeditum, ut no solum fecerit maxime digna, quae scriberentur, sed etiam scripserit maxime digna, quae legeretur. Atq; adeo ut omnes

sanos homines, qui post se fuerunt, a scribenda de

13쪽

x Ans suis hist is detemnerit.' Ac talem quidem,

quod ad literarum cognitionem attinet, fuisse Tralianum scriptores tradunt: at nos iam non amplius ab aliis audimus, sed ipsi praesentes magna cuia hadmiratione penumero videmus te ita Gocte, itae memoriter, ita subtiliter loquente ac disserentem modo de versibus poetarum, modo de monum Eritis historia ru, modo de dogmatibus Astrologoru, modo de aliis huiusmodi liberalibus reconcilii Sq; doctrinis, ut cum multis S magnis harum artium professoribus non iniurja interdum nobis co ferri posse videaris . Atq; haec omnia secisti, non dum natu Sannum trigesimu tertium, ut ante dixi, hoc est, cum nodum pertransieris dimidita aetatis tuae cursum. Quod si, quantum antea profecisti, tantuposthac proficies, ut eerte proficies in omni genere virtutum & scientiarum; iam non verebimur te non solum cum Romulo & Traiano, sed etiam cuC. Iulio Caesare, illo gi alium omnium domitore conferre. Etenim si tibi, quemadmodum Caesari,no' 'tigit, tin ina ima illa Repub. Romana nascerere ; ut inuictissimi illius populi Dux & Imperator esses; vi in tot tamq; diuersis prouinciis bella gerere S ; ut tolles domum victor & triumphator redires; si h aec, inquam, omnia tibi non contige- , runt; non propterea tamen animum geri S minus inuictum ' insuperabilem, quam Caesar; non personam minus heroicam & diuinam, quam Caesar;

14쪽

no ciem & vulium minus I perio dignum, clua

Caesar', non membra minus robusta & militari si omnium laborum patientia, quam Caesar; hon cs niq; totum corpus omni ex parte minus per se st absolutum, quam Caesar . Ex quibus omnibus . intelligi fur, siqua forte in virtute ac laude necati Ptea excelluisti, nec posthac excelles : sicut Caesa quo minus id assecutus fuisti, aut assequoris, rib

non animum, non mentem, non diligentiam, non

industriam; sed vel naturam, vel fortunam, vel lodcum oportunum, vel occasionem idoneam vel dessuisse, vel defit turam clie. Sed iani hic finem facio' laudandi & celebrandi tui, non, quia noeni ulta ali habeam, quae in te laudare re celebrare possim : sed ne forte innumerabilibus tuis laudibus, te praesen audiente, recensendis, cibam uis veri uinis & iustissimae fiat, offendam pudentissimas & mode stissimas aures tuas. Quare iam 'omit Iis laudibus' praeconiis tuis, ad cohortationes precesque Neconuerto, breuiterq; te hortor, non tanquam cohortationibus negligentem excitaturus, sed laqua

stimulis quibusdam quas equum sponte sua currentem incitaturus, ut, qΛemadmodum halienus fecisti, & nunc cum maxime facis, populos S subditos recti sis me di iustissime gubernes; omnibus iustitiam S aequitatem sine quibus urbes,& ciuitates stare non possunt, administres; quod suum &proprium tam in mercibus commutandis, quam

15쪽

in bonis distribuendis unicuique tribuas, inales cos & facinorosos homines supplici ci digno assicias :& denique religionem & pietatem, quibus

duabus virtutibus Respublicae potissimum conseruantur, tuearis. Ex eis enim magis, quam ex aliis omnibus verissimae de solidissimae laudes nascutur Quod aute ad preces attinet, oro & obsecro Deli Opt. Max. & una cum eo etiam Diuum Nicolauni protectorem tuum, cuius diem festum hodie celeia bramus, ut tibi concedant, ut quam longissimo temporis spatio perfruaris tuo isto tam pulchro, rarxi'; munito oppido, quod tu tibi ipse condidisti , ct prope dicam manibus tuis construxisti: Deinde ut tuam istam Academiam a te tam studiose institutam perpetuo florentem, S, quod vitum: maxime spectasti filium plurimos homines doctis simos ex sese assidue proferentem videas :&postremo tuo isto natali die quotannis v feliciter redeun te una cum subdi tis tuis tibi ta obedientibus totum Vitae tuae lepus imo ur in perpetua pace