Arnoldi Ferroni Burdigalensis, ... De rebus gestis Gallorum libri 9. Ad historiam Pauli Aemylii additi, perducta historia usque ad tempora Henrici 2. Francorum regis

1쪽

PRIVILEGII SENTENTIA.C A V T V M en thoritate Henrici II. Francorum Regis, ne quis aliuspraeter Vasto anum, hos nouem libros Amoldi Ferroni senatoris Buras ensis , de rebus gessis Gallorum ad hi Forium Pauli Aemiij additos, ante' nium imprimat, neue ueniat. Qui stremfecerit, libris σpoena insani honeae limata, muli habitur. Lutetiae Paria frudVII. Idus Februfri : M. D. LIII. mandato R ,D. Rem uo Baisset lilesiorum supplicum in Regia magi bol fiente. Mahira.

2쪽

V A E in m o atque excellenti ingenio homines olim ad monumenta rerum renarum posteris tradenda excitarum, nae ipsis quin me ab hocinstituto reuoc rint,parum abfuit. Partim enim laudui, cum esse hanc unam quae tantos labores posteritatis memoria consolaretur, intelli rentiari studio i

tun anopatriae ,praemi que a populis , Regibusique propositis, parumstudio ueritatis proponendae , mitibusque

alas causis,exempla ut proponeret posteris,unde quod innutarenturacciperent,id aggregabunt. Ac mihi quidem laudesperare hocsaeculo,cuius ea hactenus labes Cy maculafuit,adiorum lusores aut rideme, aut contemnere, suosme riualii dare,sani hominis non uidebatur. Ita irandae autem parriae consilium,etsi optimumsteponendum semper ab hoc flcribendi genere putabamus. Praemia autem nulta hoc t

3쪽

omnisi aetatu orgines mutitores de ἀή mutitores, uel ipsos homines philos bis sacris addi s ab hac prouincia

deterreret. Accedunt eo quorumda ioci σμles quiscripto rum incoditorii omnia pleno indignatur. Videndu uero nequa in re illi laude modestiae uenantur,qui ea causa nihil escribere profitentur,in ea ipsi re sint impudentes: cor quistfontes esse iactior Philologiae, citaborum rigare debeant ingeni aressere Ensiccitate deprehendatur, cugrausime sciamus a prudentissimis utrisscriptum, mulios partim vet-ertia nihil cribere, partim ambitioncitast pu tunsatu ma gnam ese adeptos gloria, eamq; maiore ullum iri, i in ex Umantiam arbitrium suasoripta no uenerint. Haec ego diu mecum agitans, quingenus hocstcriptam omne deleverim, parum abfuit. At uicit tande, quod uincere uir aequum,aicit quidem studium ueritatis p improponeta. Is mihi solus stimulus,hi demum acule uere ad resu Evi Cassorupersorbendas,cum nideresicriptores boni temporu,s gares,steruditos pasiim res ita narrare γ' contexere, Inuolucris ut rerum eZ uerboru ueritatis amicissimas plic rate tegant potentiorum ut auribus omnia ὰata prudentes rerum aestimatores intelligait, totus mente in ea cositatione curas uersati uideantur, ea de ut literis mangaret quae

illis grata Gyn ad id unde aliquis latus ostedi potuit,

nela dederint,ut qua lucem ueritatis,uitae me ria,n ita

uetustatis histori sapientissimi homrnes dixerit eiquoad - eius feri potuit,artificiosum meduciti, corruptela d sciplinaria reddiderint. Scriba aute quae hacaerare aut certe proxima gesta sunt, ab eos ordiar, unde Paulus Aemilis, nobilO-min rem GalIcarust torsine fecit. Unicus mihiems pru uentra,ex quasi quid in me odq constetur, opprimi mel onere ossicis malo, sillud quod es fide mihi impo ui oneris. aut Epter metu demere,du pleringenij debilitate reiicere ARNOLDI

4쪽

L I B. O R T v O Britannorum 1egulo, bellum Britannuum,luodiam ex desumes euidebatur,repente renouatu est. proceres Britanici dum di entiunt de Anna Britannista collocanda,id bellam exciturunt. lampars Alanum Alebretum Aquitanum multorum oppidorum dominum praeferebat,isque uoluntatepatris cum ea matrimoniu contraχisse fullo iacitabatur, prioridie quam is decederet sed repudiante Anna Manum eorum enusudium. Pars tacite Gallo studebat:pars Maximilianum pederici Caesaris filium ad eas nuptiab aperte vocabat,

non flumpraesidio futurumsi quid aduersi a Galis accid

re sed libertatem etiam Britannicum confirmaturum . Nec ignota eorum studia Gallo. vltro citroque legationes iisse sciebat. Iam omnia compsita exanimi flententia Naximilianus coniectura augurabatur , totamque Britanniam animo in strat. Iam matrimonii. nomine potitus parre

Galliae: opulenti lima, Belgarumque principatu , quid non stera eradjunem Botamia tu deIberatu essapud Ca los, quae ratio latretur depenndae huiusice proce . Cunctatio Maximiliani co sitam co firmauit. Adhgiti iu Milium prudentissimi homines, ita statueruntis' Maxiamdam avtutem repudiandam, Cr Annae ni,ptias Re I maturanda3, probum cum potentissimi uicini domina

tus periculosus 4bet, a quo nihil nisi simiιlutum amicitia ιη pr seni, o postea bellum expedituri par sit, cu iam imme- A iij

5쪽

CAROLVs VIII. REX ss. mora sinuatis Er 'deris, belga ex bellis sterendo ,r Domulum sese profiteatur. Itaque datum ea negotium uibusdam Annam tentandi Haec primum mirabatur deinde etiam fidem datam Maximiliano fiam enim procuratorio nomine, uerbis conceptis, misse Volphungo Potomo Austriam,more maiorum,rimque Regio, ab ns ei pacti se rat frangemuerebatur. Sed Laualla, aliisque Britannicae nobiles,quarum s consuetudine utebatur, familiari rate delectabatur, muneribus Gallicis delinitae,adste ampliorem regni meboris puellam impulerunt: praetexentes Maximiliano marito tueri uixpolye Britanniam: Pontifices authores sacrorufacile legibus eum soluturos quas nec uiolatas escidum tutius Cy certius matrimonim initur. Puella praeclara indole,admirabilis uirtute,his persuasia ,st, diu nemque Britannicam in fidem Regu contulat,ac paucupostea diebus, magno Gallorum plausu, celeberrimae nuptiae confectae sunt. Britannia Gastorum regno adis tu, Britannis 'menitibus, certumque ducem desiderantibus. Idux milianus haec a Carolo parari prius rescierat ubi autem co-fecta omnia intellexit, qui iam antea inimico in Carolum animo fuisser, multo grauius hoc dolore exarsit, atque ita

commotus esi, ut G conuitia foeda in Carolum ingereret,

i pro Galliae regno opprimendo sese deuoueret. Senserat Henricus Anglorum Rex id molari Carolum actum a Ma-χimiliano excitatus,exercitum in Galliam parauerat. Per uenerat A Ulus e Caleto Bononiam oppidum maritimum,

rentans si quo tandem pacito id expugnarepositi. Contri xit Carolus copias.hae dum lentius progrediunturAEhι lippus Creperecors, quipraesidio Atrebatibus datus erat, sononiam defendendam se epit cum Cardone. Oppugnantur Bononienses lente. M 9 in castra ad Regem ca- doceatorride pace agi coeptum est: a qua Henricus non a Amoc Ferroni de rebus horrebat

6쪽

horreluit, ' Gallorum opera in regno recuperado Uus,m domesticasseditiones ueritus, Moimiliano etiam nulti,ut conuenerat, Aubsidia afferente.Conuenit ut Carolus impen- subessi refunderet, cerea quotannis pecunia impensarum nomine eroganda. Anglus in Britanniam rediit. Atreba- tes interea urbem Gipraesissio teneri sementes, confidia inibuntde urbe Maximiliano dedenda ueo copia3 miseranhae celeritate use, urbi iam proximae erat.Panatis omnibus,pon quesumma custodumsecordia ita obseruatis,ut claues adulterinae admouerentur, posi cunnuncudam pronuntiatam , qua milites maturare iubebantur, in urbem introduci unt. Vrbitum praeera Paulus Carquilinus nomine absentis Cardoni. hic ad primum bossum motum cum misellus in arcem si e proripuit: mox arci etiam ,sibique timens, crumsecundo die auxilium Gallorum adeset, arcem deseruit. Urbs direpta est musti obtruncari: non a templis, non a domitus coniuratorum temperatum ess ..Authorco

iurationis viguo πι quidam faber ferrarius fertur, qui secundum moenia urbis habitulat: assolus e) relictus erat, dum Ludovicus undecimus uertere olum Atrebates cogit, in Galliamque uelut coloniam eos deducit. Praeflctum Cas quilinum,quem er Carcaluentum uocun Britanum fisse conssu Eum uino languidum , confectum cibo ,stertentemsemno, interceptum aiunt ab hostilus: direptosique Atrebates fuisse obstipendia multorum mensium mititi non persoluta a Maximiliano. Esis sensem Omeri eodem to pore expugnatum, abis in Eud tempus oppugnationem referentibus.Satis constat,quocunque tempore receptum sit

oppidum umma custodumscordia id accidisi hostes duce Georgio Dabero, coptra eduxisse quasi urbe oppVnaturos, Gadgos moenibus uque oppidi fretos parato 'ige: sed hostes est in casinu recepisse: hocidem reis of io drebus Gehu Gallorum Lib. I. A iiij

7쪽

h 'cAROLVs VIII. REX scoxisse: qui, σis oppido Cayis prodeuntdus in cum aquase fugientes abiis'. ita mustum remisisse Gallos depria lina diligentia, qua antea usifuerant ubi his creuisse negligentium cum audacia uident. Belgarum peditatum , C Germanos auxiliares, turres proximas murumque adhibiatis scalis flumma usos celeritate occupasse, alibibopitis custodibus,auim de nullo: refractis dem leportis progressos,

caesis Francis oppidanis, loco potitos. Eodem tempore Ambiahom ciuitas ab isdem tentata ea: Caria=ina latia, uirili mulier animo,dum uigiles parumso munere ungi tur, dormitantes stertentesque excitat. Ambiani ad strepitum aduenientium hostium adcurrunt pars ad urbis curidiam relictu est: pars alta urbe egressa NIaximibanifugat milites, ingenuo pos unius muliercula ui his oe' indu-Dia ademptam uinoriam . Dum haecin Gallia geruntur, Federicus Caeser uto functu est, cum prius Maa sistanu filium Franctoriae consortem imperii ab iis qui Caeserum eligendorum iurasibi uendicunt,declarari curasset. Fuit is annin impertitae nobis a Deo opti. Maxi .salutis, millesiamus quadringentesmis octogesimvssextus. I tu in Caesar declaratus est postpatris mortem:diadema, infula uesol nes tri3 Caesarum neque unquam fluscepit,neque cum famlip per usicipere admodum laborauit. Is impe' res com-to iturus turbatas morte patris, reddita Magareta filia una cum quibusdam oppidis, quae sua esse contendebat,sse dis iniet cum Carolo . Pace ruebatur Gallia cum Ludovi-- cus Vortia necdum tamen sumpto Ducis nomine, quippetituente adhuc Iotae Galeatio duce Mediolanensium P re bris nuntiis, obsimitates quasgesseruicum Alphonse R ge Neapoliano,non cessabat Carolum in spem censi amRegni Neapotitani impellere, ultro etiam ad eam prouisa cum omne uam operam,opesque deferens.Ferdinandας

8쪽

uoque Aragonum Rex maxime laborabatin recuperando Comitatu Ruscinonis cir serpentini. Abhorrebam i men proceres Galgaci a Ferdmando, tum uenditione quaesitas res negantes,tatum esse reddi, prae im quae θοὶ

cuniae ibi deuincit alii id adscribunt Ioanni MauleonIFrAcissano. hic Annae Regi oron erat a condigionibus sacris, uanam ambitionem eo cultu tegens, uifacilesn rem id esse Galgicam persuasinissa Ludovico Ambasiano, At tensiPo-'' tifici. It cum Regi infixissent aculeum , qua inon redditis ' his rebus, sese ipse fulgeret: imperatorem omnium G ma- ' iram Deum non fulleren contrahi quidem animum uti- h twJecie,sed ubi certum sit uitium adiuncitum rei, quae V si eciem utibialis assere, continuo arripiendum honestam, V Iecemendam abirciendamque utilitatem: atque ita exi h-

' mandum, conficientiam mentis non quam a Deo accepi' mus,a nobis Auegi non debere huncunam tessem optimo-

' rum nobis consiliorum uiuis utόquefunElafuturum. Haec silicum subinde occinerent, facile eum in eam sententiam adduxerunt, maxime iam meditantem bellum Neapolitanum, neque postfum Hscessum conuelli res Gallicus uolentem. Ipse Ferdinandus poma, res eas tantiim pignori obligatas fuist, ac pecunia seluta, de pothecis Regi

decedendum aiebat. Si tamen iure aequo per eius gratiam ipOretiam utipotuisse te timentόque condito lui ea pigno pos , t udovicum sanxisse: quae tamen in perditis desieratis ast habita sint,cum hominem neminem iηveniret,per quem haec a Carolo impetrareposset: donec a Fruci sicanosiale tacitum pisubserum comparaset, qui ex incerto certumsese compotemque consiti reddississet. A nugo Me jecimia omnis remissueti: prouincia ea te e re G tu Gallorum L

9쪽

CAROLUS VIII. REX dita,ut ipse,quique risuccederent, comitermis late Ga bcum cor marent: ipsi in Gallosa a neferret: necalios qui in Galgos bella essen essuri,commeatu, aliaue ope iuuaren nec per fines regni suitransire sineret. Ludovicus Α basianus oppida Aragonensireddidit. Eodemque rempo re Ludovicus Valesius dux Aureliorum,quipostea regnum adeptus est, uxoris precibus G lach mis, quaesoror erat

Caroli bi igni muber σμitariae σpudicitia, bbensus esse custodia: in amicitiam quos Rem interiorem admise sus, non sine laude mansuetudinis, cum bello ui iam Rex 'uasset, dignitasquepritanae renituisset. Interea Rex ad

bellum Neapolitanum animum intenJebat: militesscribsebanam equos, machinas bellicra parabat: a rhares ex Helvetii Scotis,aliisque faederatis uocaba comeatum, aut pecuniam quae bello diuturno satis esset,congerebat. Ludourco Aureliorumprincipi negotium datum Mut CT ueteres naues quae Masidiaesuvi Mant eficeret,'pararet alas plures: uti Campaniae, Lucaniaeque oram primo quoqset Nore aut occuparet, aut instiret. Mifilegati ad Maximilianum Caesarem, Alexadrum sextum Pontifice Max. Ferdinaridum Aragonensium Regem, Henricum Britanniae Regem,Venetos, ab que Principes,pacifica omnia re tulerunt. Alpho in iuniorregnum Neapolitanum,defuncto patre,obtinebat,Ferdinando patri indusia distar. Is, ubi tantos belli apparatus inseparari uulgὸ iacturetur, u

lutincertis rumoribus rem exa utam contemnebat. Posteaquam autem certissimis aut boribus nuntiis, literis remtior est actu de rati aduentu, non indiugenter quae ad bellum,quaeque ad rem militar pertinebant, parauit. A Maximiliano Caesare,Ferdinando Aragonensi, reliqui que Regibus,cum foedere Gallico Ob MEhessent, ubisii nulla eo tempore impetrauit. Cum Alexandro Potifice Romano, Amol. Ferroni de rebus strato

10쪽

CAROLUS VIII. Rrx s s. sspreto Gassico foedere, per Ioannem Bormam Nepotem mPontifrium occultu iniit foedera Florentinos, Vrsino quesibiadiunxit, cr vidum v baldum Urbini Regulum, transitum Gallorum impedituros. Nicolaum Vrmum Petilianum, Flaminiam cum ualido exercitu misit: Classem ualiadam in buxi eique Federicum rutrem praefecit. R omanet deinde uenit, longaque oratione Pontifici, Purpuras queonendis, non minus sibi quam uniuerse Italiae aduentum Gallorumpertimescendum espe. Impetrau tque a Pontifice exercitum, ut quem nuper contraxerat ad usiis defensionem, adpetitianum mitteret. Parisienses Amm Regis e Galsa discessum ueriti, conati unt Regem ab ea expediti . ne misiis L atis deterrere, quos ille inauisos dimisit, ti&tans nequaquam sibi tot opus esse consiliori bus: eos posthac Pansiensibus infensius est. Causa potior indignationis fuit,qu)d pecuniam ad id bellum a Rege petitum uberens gassent. Annus agebatur millisimus quadringentesimus

nonagesimus quartus,cum Rex nunc Mobniti, nunc Lugdunum adiens, pulcherrimarum mutirum amoreteneba- tucconuiuris etiam eas adhibens, certaque loca designans,

quibus hae mulieres, quibus ipse consueuerat, conuenirent: nactus etiam homines non ignobiles emissarios , archit Ela que libidinum. Ita δei breuitatem conuiuiis, notas Π-gitudinem uoluptatibus conterebat. Inde Viennam adiit,

urbem sitam in sinibus Delphinatium eoque loco ab Anna

sorore mal no ingenio munereadmonitus, resipistere coepit, uoluptatumque occasiones bellicis cogitationibus occupa

tionibusique fulgere. l bi Petrum Borbontum qui A nnam ρ-

rarem in matrimonium duxerat, uicarium ac re larem re

gni donec abessis, pronuntiauit: singuli que praefeci, is

praefectos congrui omnes tamen Borbonio parituros. An nasoror multum apud fratrem gratia atque authoritate Cestius Cassorum Lib. I.