Controversiarum medicarum et philosophicarum libri decem.

2쪽

CLARISSIMO VIRODN. IVLIO ALEXANDRINO

A NEVENS TAIN. SACR. CAE S. MAIESTATISi Crassi heirri, &c. S. D. Ε IT E R v M antiquo includere ludo,ut lyrici se rem ni verbis utar,ui; aliena criptaproferre, in quitaue diuulgata non minus quam alienis Eberis educandis, no

atque instituti mei rationem reddendam arbitror, non ut malevolenti qua nimium multi contra omne huma initatem taloran satisfaciam aut iudiciorum infinitam multitudinem expleam, verum quo animum meum, itam H,bonis declarem. Spero autem omnes recto iudiciopraeditos, de medicinae cu

toribus hocsibi persuasum habere,cum,ut Hippocrates noster inquit, ex alienis mia feriis propriis cooperiantur, eos non alia mente stadium seu in artem hanc aerumn sam collocare, quam mi de multis bene mereri possint,neque eo, quod maxima pars hominum si perfuit, in m erat ing at deterreri. Itaq; cum me quoque huic similio dedissem, o motantium luti de optima consilui, m distentium ludia pro

mirili parte iuui. Ac cum ipse tero animi iudicio omnia me debere IO H AN NI PAp Is DAE UVONTA, O, Praeceptori meo,pro terer, neq; cundum. Hippocratis oe Valent doctrinam, P meplus adiutum; tuerem: ea erὸ quae publice docuit, corrupti ime typis descripta, diuulgata este viderem, hocs actum moleste grauiterferrem; exempla in lucem edita cum mes contuli, O quantum lotui emendatior udiosis medicinae communicare sium conatus. 63 borum vero opus inprimis auctum a me S locupletatum, ut bono ordine extaret,perfeci. In r ii quis quid praestandum esset, no atque altero libello emendato, ostendi. messem hanc prouinciam justetisse clarissimu Medicum LVCAM STEN GELN, 'uem bona exemplaria habere certum e F; verum cur hunc laborem defugiat, labore impediri arbitro r. Gιm autem eodem tempore In HANNIS FERNELII Melcina in publicum exiisset, in qua omnes partes artis virum docta mucomplecti voluisse apparet, eam ad doctrinam veterum o MONTANI contuli fem, animaduerti este quaedam, de quibus nondumstis confirmato iudicio praediti, admonendi viderentur. Sine usta jιtur reprehensione,ac potius perhonorifica mentione viri praeclare de Medicina meriti, Isagogen tenuem in Uum k OT FRIDI

3쪽

UMAXIMILIANI, Sacratissimae memoriae Imperatoris obitum, quisemper quoad vixero mihi acerbus oe luctuosus erit,e vita quoque excessit, dictaui, atque in ea quae discrepantiam habere cum doctrina meremum m e VO NTA NI vid rentur, ad merauerationes reuocaresum conatus.Profuisse hunc laborem, minime tam mm,ut velim, absolutum m vitiose diuulgatum, plurimis, grata mente quidani

sunt professi.Libellum vero esse tenuem S ei modi qui neque me ornare oe nomen augerepossit, si aereor: sed si,ut a me emetatus est,proferrepotere,eruditos etiam approbaturos confido. So ipse vero tempore doctisti μου merito ea laude, quam Ursummis IVLI s CAEsAR SC MIGER illi tribuis, dignis Vs RIVS FERRE RIVS methodum uam emisit, in qua plurima in Galeno δεμ

rat. RGEN TERIVs etiam multa odiosi me reprehendit. Itaque Perio henhbrorum Methodi Galeni feci, m in loco atque cum res postulare vitaretur, pro leno S tua,praestantissime I VL sententi pauca, a que ullius nominis iniseria, in medium attuli. Sane nec is liber ita est elim, Mi Telim, nec dum a me multis de causis plane ita correctus,ut iterum sena dandus esse videatur. occestus enim renoum a Diuo Fg RDIN A ND o, Sacratissimae memoria Imperatore, in aumla , hoc est, asiuauissimis literarum studiis ad honoratam mistriam: mitam α Γν, plenam laboribus atque multis periculis graui mis curis, calumniis infinitis expositam.Εam, ut apud tres Sacratissimos Imperatores, Caesares Augustos, cum Ammoreriisentiendi,dicendi, aciendifludio,atq; innocenti totis mi inti annis transegerim ciunt multipraeflantes viri, eν tu optime IVLI non ignoraue. Nugum autem dum Reaia quo velinchoatapesciendi,velquicquam e quo veram laudem me capervos 'erarem, ribendi, tempus est concesum. Quoὰ interdum o cupationibus eripui, consiliis oe epistolis Medicis, quae multae apud me extant, se ciendis dedi. Verum oe haec omnia imperfecta oe imposita sunt, γ' in nonum annum tremenda. Magis enim αρος ἀάσφαλες, praesertim in hoc contenti os culo, quam ras; άς δόξας Hectaui, nec ex ulla re alia, quam bene merendifludio

gloriam quami oc fulse illam mihi diuturnam ossicitam, S laboriosam struit

rem apud Diuos I p. FERDINANDUM oe H AXIMILIANUM SM. minus acerbam, quὸdhun uctu ercephoe multis nec serio illorum temporepro se sepe fluaui quodam modo recordor, , mutationem ea quae ut volo,me

esse non sinit, adiam doleo. Cum o Finis T siruthicis minus negoci, habendum

mihiputaui, non modo quod tempore egerem,std quod mei libebit deformati ab iis a nimo atque oculis obuersarentur. Editionem FERNELII S IVLII SOL GE RI commendare ut. disciplinarumstudiosis conatu um. Resie, ficusne,ad meuiadicium non revoco. 'riusque certe ingeni,praestanti doctrinasingular plurimum me delectatum oe adiutum essepro essessium,S etiam nun rofiteor. Neque dubito quin q, qui cum iudicio in eorumstriptis versantur, c sentientibus flententiis,factum meum probent. SCALIGER quidem summum virum, Teriorem sibi laudem paraturum fuisse tuto, si minus multa, ac non potius fere omnia ius ardano reprehendisset serte quod ea monstrauit quae haud io,an mllus doctorum sominum vidisset, nisi is facem praetulisset: id qui Varium non habet, ingratissimus ea. smatus est reprehensione CARDANI ad laudem sibi aditum patefacere

4쪽

AD IVL. ALEXANDRINVM.

MNDag As famulivi quM recte σfeliciter viderint. Turium si si de felicitate S amore infelicistimum esse, atque I nox apho perniciosium apparet. Ac

nuper εχ μει quoddam contra omnem humanitatem, fidem oe veritatem eiecit,b Acussionem eorum, quae in morbo D. 2 A XIMILIANI SMImperat

Vis di 'utata facta flunt a Medici infir sit.Non aliam,vtarbitror,ob causam, quam visi Medicum Caeserisfuisse ostenderet, oe innocentes ac me imprimis latitaret. De loco quo in aula fuit, nihil attinet dicere. Si illius opera mnquam conducta stit, haud dubie iusiurandum dedit, se omnia quae in deliberationem de maletudine

Caesaris cadunt, tacita laturum. Alia enim conditione Medici ad consilia non a Lhibentur, nec ad intima admittunturi sua igitur fonte, quode ista diuulgis uit Tutatne mortem optimi IMPERATORIS de perfidia st absilueres Vt Aulae S. MVs VSTAE struiret, aduenis memini, oecum ad Uiudm nus ossicii homo, qui in m=cilis iam confinuerat, re de arte magis di lutare,quam

eam recte exercere didicerat, parum idoneus esse videretur; nihilscius tame cosi

gae viro doctrina oe usu excellenti, praesti endo putaret: cupidissime esse dimisi sum, non esi ignotum. consultationes Medicas interdum eum thro venisse, cum,ut qui ultimo loco esse primum ntentiam dixisse odiosissime deinceps mel prolata multis diebus propugnasse, omnibus in perstectum. Me vero qui illius ad uersandifludiu egi, nonnuquam etiam a deliberationibus Medicis eum remoui, praecipue infensi marestis declarat, dum dignum deputat, quem mentiendo

quas nocentem adumbret. Sed credat mihi, nisicompromisse oe iureiurando tene rer , oe maledicta maledictis trudere atque refutare minime consentaneumpietati existimarem, possem demonstrare quanta me iniuria assciat. De Medicis igitur paucissima hoc in loco restondebo. Primum ut iis qui me non norunt, persuadeat, me in maxima inratione doctrinae kaleni verseri, tritum oeperuulgatum illud demi calefactoria piperis quae hepar non transtat,multis verbis in medium asser Squaedam attexit, quae ne in cogitationem quidem tunc venerunt in . .ν τῆς καρηας nihil hoc medicamentum facere veris rationibus ostendi, nec illius Mim c

lefactoriam, qua hepati noceret, metui. Et senilem prudentia lecta. Conten t calorificam vim piperis hepar non transiredi, m tamen Mult ea cordis intemperiem frigidam iuuare. De Margaritarum v , quae una vel altera gutta fcci Limonsi artificio quodam ad hoc parati dissoluuntur, oe deinceps aquaestigaticia Cinnam

mi miscenturgarrit multa, cum de hac praestantissima medicina, qua is vlla cordi gratior est, ne minimam quidem cognitionem unquam acceperit. Simile est de exhibit crupulo loci, quam nonsimplicem, vemum Rositam, cuiuscrupulum profuisse Caeseri re compertum habuimin dedimuS. c cum ne nunc quIdem norit, quid Aloe flata', aut quomodo conficiatur, tamen persummam calumniam Uia narrare non meretur. De breuisia nugae merae. Atque hic defirmonibus optimi Imperatoris , quem ille vastum, quod nomen in vitio ponitur, appellat, ea narrat quae

ἡuquam a quoquam audita esse verissime affirmarepossum. Duo enim Issustrissimi

Principe cereui usim, qua eme leuiter tantum,opt. ser degustauit,l Oratori commendarunt. Sea est secundum Euripidem λυπρον- ας suia1 - φύῖς, m has restonsiones non e se huius loci vel tempori prudentes intelligunt. Ita que manum de tabula. Vobis macula quas nomini vestro aflest, eluetas relinquo,

5쪽

me in arcem rectae conficientiae, in quam nulti vis calumniae, malevolentiae misis, uidia penetrarepoten, recipio: In hac tutum perfugium me contra omnem vim em ternam,conuicia, o maledidia tuetur. dZAsium autem ut redeam. - ιοι Hi anos de eosollicite interrogaui, verum nihildum certi de eo totis viginti annis extricarepotui. BARTHOLOMAEUS VALVERDA S. sp sT AE a Sacris, Uir multarum linguarum peritus oe eruditissimus,libellam quenm dum de miris doctis Hi laniae mihi communicauit. Eius autor est in cademia, Complutensi laudanda multus sit, oepraecipuos viros dominapraeflantes comm . moret, VALLESII tamen nusquam meminit. Neque VEGAS, quorum nomen do iistimastri ta commendant i ominat. In meteribus recensendis inprimis diligens e Latque a Z AEI A . TL ANDIS ia, cui etiam nunc His ani lennes honores mes Maio exomat remina, quam totis triginta diebus, taquam Reginam venerantur,exhibent,initia mit.Deinde Scipionem cum exercitu lia ferri Listinaue in Hi,'aniam traduxiste, e perducentos annos ad . V GV STVM que ita exculta vi rebin commutatis oe Imperi qumma ad unu delata, atque cum deipub. Romanaestitu Latina linguaperdita, Remam Hil 'ani Po 'tae Oratoressint accersiti, commemorat. Hic igitur SENECAE cum GALA

TIONE S ME t A Germanis statribus, oes V CANO nepote: hic HI s rufi liberti praefecti bibliotheca MVGUSTI: his QVINTILIANI J LT1 MODERATI COLUMELLAE mentionem facit. Medicos non alios nomina quam Arabes, qui excise in Hi 'ania Gothico Imperio, simul S lim

auum, S mores Hi 'anorum mutarunt. In his quatuor inprimis eminent: δ-s Is, quiseptuaginta annis ante A VI CENNA A floruit, Gr eorum, qui ante siseri runt,cmentarios colligit: ZOVRVS,qui pies cognominatus est, V c ENNAS,Sistius aemulus acerrimus VERRO ES. Vixisse autem UALLESIVM hac nostra aetate ante annos triginta, S in Complutensi cademia, 'qua hic liber ante annosas. Hi editus, stis apparet: Nam libro octavo, capite=xtos iuuenem haec ripsisse, S in artis magis aliorum opinione, quam flua,licta proemium huius libri odiaui plens usenilis prudentiae, exercitatu uisse, ingenue fatetur. Scribendi libro quarto,cum de morborum causis agit,grauater reprehendi Ne vise isti in animo i ta diuulgare, ex xti libri cundo capitve spicuum e l. Vt autem ad editionem animum adiecerit, si initio te tori ratione' reddit. Nihilpraetere quantumuis diligenter quaesiverim,huius autoris extricare totui. In quartum ristotelis commentariumst diuulaturum promi se Exieritne, an vero cum autore ipse e mediosublatussi nestio. se in m tu, VALEXIUM ex animo opto. Vt dubitem illud facit, quod librum imperitia Typo- dphi infinitis mendis de foedatum, tot iam elapsis anni erpurgatum atque perpo- litum non ediderit.' re autemstmo, me cu pra omnem modum mendosium Giderem, pe in lectione abiecisse, ne=ue unquam in amminuisse ita emendare, ut emitti inpublicumposset. Sed cum tibi clarissime IVL I, db Trinae illiinpraestan iamprobari seperiori anno cognouissem,S optare Mi cum multis communicaretur, ipse etiam propter quodam Medicas controuersias, S quod tunc in Re apaucisi, mi alij libri mihi admanis essen multos dies in eo contriuissem oe praecipuas in are te medica quaestiones octifim xplicatas pelicerem, torsei PE TR O MO-

6쪽

AD IVL. A LEX ANDRINVM.

NAVI O,Sacrae Caesareae Aulae Medico Phetfico, praeotire in literis hun anioribus, lingui Philosophia oe arte Medica versatrim singuiari iudici, perblicuitate prindito, mi cum ex Aula ad breue tempus mihi discedendum esset, hunc librum in m nissumeret correritione diligenti adhibita meliorem facere fluiaret. Prae titit

hoc en egie, ct non modo Typographica menda, quae meam animaduersionem eou- .gerant u lit, verum suam ita excitauit, ut muli de quibuspronunciauit autor, in dubium locaret, oe me quasi arbitrum statueret. Fateor quod res e LMON

VI Isubieritiones intuenti,d licuisse mihi quaedam,quae prius in hoc libro placue

rant. Nihil tamen in alienoscripto mutandum temere videbatur. Quaedam que

adeὸ obscure di la, ut cognitionem tedioris esugere possent, perstimareddere sum

conatus Plurima ,αώλουλα, ut cohaererent, perficerestudui: Decurtata oe concia

s nonpotuisse mesanare fateor. Neque merba omnia ab usu ermonis Latini adiena,m quae alii otius quam qui Latine fiunt, usitata sensimulare visium ea. Eo animo particulas iustam contra Latinae linguae puritatem usurpatas non attigi, aut vocabula noueprolata, dr mirifica verborum obscuritate inuoluta sustuli. Nam β',8 ιριζο, 9 interdum uo modo ferre fortase aequumsuerat. Quotus quirique est, qui libro exto,capite quarto intestigat, An in lateris asse Tiparte,an vero in opposito vena sit scandas Si quam multa eo in loco oe aliis plurimis λωδότω. dictas Graeca an ob ; re die sint conuers haud cio. serte cum libro decimo πνι δενα sti ritum tertit .pulinonem cribendum puto. Sed cum luisse autorem nostrum Graece

nullum dubium sit, I non apbi vel libra' ignorantiae istud, cum hedifica ebrem

ibique ethicam nomina afribo. Sunt S alia Dpographi erratapropemodum innumerabilia.Inprimis vero hoc detestandum,quod Veinitiopaginarum integrum mersumquem ne diuinando quidem restituerepotuimu omisit, aliquoties etiam re petiuit. De reta pronunciare essem, nimis longum hoc in loco esset. σφάλμ iis, cum in alligando me ua, velaliena citat, plurim ossem ostendere. Sed malo hoc obseruare estos, oe fortas alia autorum exemplaria, ac nobis uni, illi ad manus fuerunt. ΘYEionem eam, quam tibi nuper quidam, minus aetatis oe dirarutatis tuae ratione, 'uam tar era habita, de morbo mouit, libro quarto capite quinto attingit. Sed masiplane nobfum, qui tot annii Medicinam facimus, oe de morbi definitione etiam nunc ambigimus agitur.Profecto minime praeclarus ad laudem es a censes, cum per alterius nominis ruinam gradum facimus. coutorem nostrum optaresuperfitem escis quaelib. S.de Medicamelorum Compositione distulat, ad yisum iudicium. ΟΡ artis haud dubie tot annis confirmatum, uocare. e silla quidem copiose S ingeniose in medium affert: Idne quid dissimule tota componendi medicameta ratio inprudelia Medicista Gidetur facilius ista exemplis quam praeceptis discuntur.. Exempla, quae autor proponit, ita typo raphi negligentia de prauat erunt, ut nemo intelligerepotuisset, nisi liuo TETRI MONA VII aliquo modo mutata esent. Regulia vero quaue flatuit, eas AP Fica re fatat. Sed attexere quae MONAVIVS hac in parte monuit, huic libro non libuit, nec meam sententiam de putredine, contagione, oe morbis pestilentibus, quantumuis ab amicissaepissime rogatus, mi facerem, hoc in loco asserre. Otiumhgc maius, quam quidem hoc anno , quo nullus, tam supra triginta septem

n iiij

7쪽

inem medicam exerceo, mihi te auior mellaboriosiorfuit, addo etiam acerbior, eoncessum eE: S bibliothecam aqua diutius quam velim, absum,acpotius reditum cum meis hbris ingratiam requirunt. Haec meros contigerint, oe valetudo non omnino aduersa bonam enim,decurso iam vitae laci S atalepropemodum exacta,

Stot molestissimis regrauissimis curis o laboribus racta vix inerareposeu fuerit, olente Deo cum studiosis me communicaturum fero. E sent oe alia hoc in loco indicanda oe discrepantia concilianda.Libro quinto duplicem refectionem ventriculi constituit,etnam a chylo, alteram anguine. Illud alienum a dogmate quod est lib.a. cap.3.mbisalse hoc irride videtur. simile est lib. s.cap. .etbjur enerationem mediam inter coctionem σputrefactionem poni 'viri que horum emtremorum uicipe acit.Libro timo vero capite decimoquinto coctione mpliciter,licet imperfectam,m quidem proprie latuit.Sed haec S his plura interpretatione potius benigna mitiganda quam exagitanda siunt. Vnum virum non omniamidere, edi in nario Graeco. Et utinam quidam, qui in urinis omnia videre posse putant, diligenter autoris nostrisintentiam de coctione intuerentur. . Aliter de trianae dimento insani aliter ae eo quod in morbo,praeserti febre ess, iudicarent, in citia uam miniis dum prima esse volunt, proderent.Disicerent in anis dimentum ab humore crudo, qui una cum anguine per vase adsingula artes hcurrens alterationem quandam scipit, oe advena3 emul entes atque renes defertur,p uenire, ut metri puerorum oe eorum qui minus rugaliter vivunt, manifestum in. In iis vero qui putridis febribus laborantiartem humorem crudum,qui non potuit confici dumsanguiueneraretur, partem humorum putredine in vase, consequi. Sedad VALLESIVM reuertor quem cumpraestantissimeJVLI te des der

re ostenderis,stiua Galenica 6ommentaria in meo nomine apparere volueris, ad te tanquam is grati animi mei atque obseruami perpetuae mitto. In bona a

te esium illam plurimos cupide amplexuros, cum a multis magni veri iudici, viris expetitum esse exploratissimum habeam. Saepissime mir flummus ingenio doctrina excellentissimus dANDREAS S, qui in liberrimo σliteratissimo in octo, quo nunc ITRATIS LAVIAE fluitur, in Mathematis, Philos hia, b Medicina ita mersaturit in singulis excellat, ut hunc librum foras darem a me contendi Non rarὸ IOACHIMUS CAMERARIVS Norim bergensis Medicus, singulariprudentia, erudita oe recondita doctrinapraeditus, idem per literavetiuit. Lumen etiam Medicorum HIER ONIMVS MERCURIALIS, qui magna cum laude artem Medicam in Academia Patauina profitetur Opraecipue Germanossiua doctrina allicit, id studiosissime mecum egit.

HIERONT MUS DON ZELLINVS excellens Medicus Venetus, quem nudus liber bonus late oequi de arte nostra non minuspraeclare iudicat, quam eam

exerce fine vidisse quidem Villisiana ilia, Mutari animo expetere inendit. Quam saepe de eo GVA RI NON Vs noster laudabili cupiditate flagrans in Hias niafripsit:S TROMERVS cum in manibus nobis eum esse idere huic lab ris fauere multis verbis declarauit. Qvid noster D COBVS SCVTELLARI V S qui nuper innumerum Sacratissima Coareae o aiestatis Medicorum est receptus,quem locum ingenio,doctris peritia artis tuetur. Qiud inquam ille,cum me hunc

8쪽

AD I VL. A LEX ANDRINUM.

me huc diuulgaturum dicere, de eo existimaueris,quam istius cupidus fuerit,pos erimere referre. JOHANN ES vero OD ORIC VS, qui diu in au Sacrae Ams V STAE atque arte Medica cum magna laude est versatus, cum superioribu ρr imis diebus V GVS TAM in His antas redeuntem comitarem, , sibi hu

ius libri inuestigationem inprimis curae fore affirmabat. Nihil dicam de OM Ioan AN O Medico ingeniosissimo: Nihil de ciuib. meis Medicis νὴ ars LAUI grus Is Vs miris doctissimis S mihi amicissimis, ac inprimis I O HA N NEWo IssELI ο, quem nuper nobiscum in Re afuisse, i quod laetemur.ξω- petere eos librum hunc singulari studio, minime obscuris oe paucissignificationibu mihi o tenderunt. Horum autem iudicium oe desiderium haud dubie multorum is horumcupiditatem ita incendet, ut hunc legendum oe cognoscendum Hiputent. Itaque cum in Medicinae studioserum manibus versabitur, tuaesingularis beneuo sentiae declarationem,cum tuos bommentarios ad me misisA,mihigrati ima vises, mes adgratia debitum tibi obstrictum esse, ac nos tot annis inter nos eos fuse, qui se debemus,ad omne seritatem testabitur.

Pragae, exeunte Mugino, . nno C Io Io LXXXI.

9쪽

Primo Libro.

m Nelementaretineantsermas pro- more quaein illissunt actu,operentur ibi An aqua humidior sit aere a An solus anguis nutrire possit 1 Anael fit frigidus 3 An anguis fit subiecto&substantia propria filo