Tentamen physicum inauguralis quaedam de evaporatione complectens ... pro gradu doctorali ...

3쪽

UAPORATIONE

COMPLECTENS.

EX Amstoritate Revercndi admodum Viri,

GULI EI MI ROBERI SON, S. S. T. P.

ACADEMI AE ED IN BURGENAE Praefecti;

NEC NON

Amplissimi SENATUS ACADEMICI consensu. nobilissimae FACULTATIS MEDICAE decreto,

GRADU DOC TORALI,

Eruditorum examini subjicit

ACOBUS PATER

BRITAN NV S.

Prid. Id. Septemb. hora locoque solitis.

ED IN BURGI: Apud BAL FOUR et S MELLIE,

5쪽

consobrino suo,

In alma hac Academia Matheseos Professori, Societatis Regiae Edinensis a consiliis ;Quem Praeceptorem, Amicum, Parentem, Expertus est; Leve hoc amoris et observantiae pignus Consecrat

AUCTOR.

7쪽

IN AUGURALE,

E VAPORATIONE.

PROOEMIUM. I N T E R tot tamque diversas naturae OPerationeS,

inter eas saltem quas adhuc compererunt philosophi, nulla vel per se mirabilior videtur, neque cujus effectus aut diffunduntur latius, aut magis salutares evadunt,

quam humoris circuitus.

uuis divinare potuisset jugerum terrae, etiam postqUam sub Sole aestivo arserit, tamen, calente die, plus quain I 6OOLongios aquae, duodecim horis, in aerem dispergere ' PA . Quid

8쪽

DE EVAPORATIONE.

Quid mirabilius, quam tantam aquae molem in aere λ-spensam comperire, etiamsi aer sit 8OO vicibus aqua levior ξ Et quaenam alia causa unica esseetus producit vel magis salutares, vel latius diffusos, quam huius aquae

- descensus in pluvia, in rore, in niVe, et in grandine, sontes amnesque sormans, et humorem in terrae poros insinuans, unde plantis et animalibus derivatur alimentum

Ascensu vaporum, radios lucis refringentium, formantur iris, et alia diversia in coelo meteora, quibus stupent mortales. Eodem processu, nubes in superioribus atmos plicaerae regionibus, inque inferioribus nebulae, nascuntur Nemo nunc ignorat quam neces Tarium sit et plantarum et animalium saluti, justam humoris quantitatem a sup ficiebus perpetuo VAPOrari.

Homines quoque vim hancce utilem consiliis suis subjecerunt. Hinc pendent multi gravissimique, tum in che mi a tum in artibus mechanicis, processius ; exemplorum gratia, nec pluribus opus est, distillationes omnigenae, atque salium et extractorum PraeParationes. Omnes norunt machinam nobilissimam, qua philosophia mechanica gloriatur, ope vaporis calidi sola moveri. Variis

9쪽

Variis modis conati sunt philosophi, hujus phaenomeni insignis rationem reddere ; hypothesi unicuique sui defensores non defuerunt; harum autem pleraeque, datis falsis, vel haud naturae convenientibus, nisae, defensorum Volla non responderunt. In hoc tentamine causas praecipuas hactenus prolatas in animo est considerare ; et, quatenuSpossim, determinare conabor, quaenam earUm TCVera CX

istere, optime probatur, et quae simul etiam omnia Phaenomena observata justissime explicat.

De Lo orationis theoriis Hoersis.

Nicuwentytus, aliique complUres, Ut ascensum aquae in aerem, ipsa tanto leviorem, explicarent, sunt imaginati particulas ignis, a Solis radiis separatas, et particulis aquae adhaerentes, formare simul moleculas aere leViores, quasque igitur per leges hydrostaticorum ascendere nece se donec ad aurem ipsis non graviorem Perveniant, ubi

10쪽

8 DE EVAPORATIONE.

in nubem tenuem formantur. Posuerunt hi philosophi, gigni pluviam ex separatione particularum ignearum ab aquaticis, unde hae coalescunt, et in guttis Pluviae, vel roris, gravitate sua descendunt '.

Satis constat, Niemvenlytum ejusque sectatores neutiquam imaginari, ignem in corporibus fixum et latentem

fieri posse. Hinc, secundum horum hypothesin, ex hac ignis et aquae mistura calor gigni, quem transiens per nebulam homo sentire, debet; cum tamen vapor est revera frigidior quam pluvia ipsa. Porro, si vera esset hypothesis, vaporatio calorem gigneret oportet; sed e contraria

frigus plurimum gignit. s E C T. II.

opinio altera de vaporum ascensu et suspensione, quae olim multum obtinuit, sic explicari potest. Quanquam aqua sit multo gravior acre, tamen si diminuta particu larum magnitudine, ejus superficies Plurimum augeatur, quando semel vento vel causa alia tollitur, non facile descendet; l, Niςuwentyi's religiolis philosopher, contempl. 19. 9 33. ct ps