Synodicon Herbipolense : Geschichte und Statuten der im Bisthum Würzburg gehaltenen Concilien und Dioecesansynoden

64쪽

Wir gehen nun Zu deu eingulaen Vertiandiungen des Conciis liber:

Canones XLII. conditi, quos per Alamanniam, Bohemiam, Daniam, Sueciam, Moraviam, Polonium, Borumium, Russiam ac Septentrionem promulgatos voluit Joannes, uti Legatus Apostolicus ad has

Praefatio. Joannes, divina miseratione, Tusculanus Episcopus, Apostolicae Sedis Legatus, venerabilibus in Christo Patribus universis, Arelii Episcopis, Episcopis, et dilectis sibi in Christo Clericis, Abbatibus, Prioribus, Decanis, Archi-Diaconis, Praepositis, Archi-Ρresbyteris et aliis Ecclesiarum Praelatis, Capitulis, Conventibus et Collegiis, Cistoreiensibus, Praemonstratensibus, Clunia ensibus, Sancti Benedicti, Sancti Augustini, Chariusiensibus, Grandinioniensibus et aliorum ordinum, nec non Prioribus Hospitalis St. Joannis Hierosolymitanarum Domorum, Militiae Templi beatae Mariae Teutonicorum ceterisque Personis Ecclesitasticis, Regularibus et Saecularibus, exemptis et non exemptis, et per Partes Alamanniae, BOhemiae, Daciae et Sueciae Rogna, nec non Moraviae, Marthiaui, Poloniae, Pomeraniae, mussiae, Cassubiae et Livoniae,' ac Russiae Ducatus constitutis; in perpetuum.

Deus Deorum Dominus rite ac aequo moderamino cunctis Pr--

ordinans, ab aeterno ingentes legis voluit esse conditores, ut se hinmines esse cognOScerent, et proprium sub legis limitibus arbitrium limitarent; caeterisque propulsatis, in silentiis roboraretur justitia, vagerct aequitas et candor magis enitescerent honestatis. Haeo tria, quasi consorinia et statuS Prosperitatem asserentia possessoris, promptis assectanda sunt desideriis, Summis exsequenda vigiliis, et solicitis studiis acquirenda. Ηu tri Sunt et necessaria protinus singulis, maximo personis sublimibus, dignitate praecellentibus ac in sacris ossietis constitutis. Haec Sicut assectu nobis aurio appetimus, sic et

ea subditis nostris libentissime propinamus, ut per aequitatis, justitiao Diuili co by Cooste

65쪽

honestatis suae tramites incedentes, adsit eis solicis status iranquillitus et plena jucunditas libertatis. Ut igitur de commisso nobis per inerOSanctum Matrem Romanam Ecclesium in partibus nostris plenae Legationis ossicio, et continuis nostris laboribus, quos libenter Perserimus, et subditis nostris quietem pacis et status commoda propinemus, fructusque porcipiant optatos; pro salubri statu Cleri, Partium, Regnorum et Dueatuum praedictorum, in sacro Herbipotensi Concilio, assidentibus Nobis Venerabilibus Patribus Moguntinensi, Coloniensi, Saltκburgensi et Viennensi ) Archi-Εpiscopis, et nonullis eorum Suffraganeis; et do ipsorum ne Abbatum et Praelatorum praesentium, quasdam constitutiones edidimus, per eos in posterum inviolabiliter Obseo undas, quae a jure suadentur, nequitati deServiunt, et continent honestatem, mundantes Ructoritate, quu sungimur, ut in qualibet etiam Cathedrali, Conventuuli, seu etiam colleginta sub nostro sigillo

penitus habeantur annuatim, prout in constitutione nostra contris usu rarios uetus inserius annotata expresse legitur publicandae. Vos itaque has constitutiones devote suscipite, et eas tamquam amatores justitiae inviolabiliter observate.

Capitula.

In nomino Domini. Amen.

I. De honesta vita.

Ut Christi militia, laudibus d opulata divinis, Vita, gestu, moribus

et habitu, si militia sesternutur humanis, cunctos Archi- Episcopos, Episcopos, Clericos, Abbates caeterosque inferiores Ecclesiarum Praelatos et personas in dignitate sacri Sacerdotii constitutas, quarum cura Nobis commititur, auctoritate horiamur in Domino, et paturna suadelamonem Us, ut Pie, e te, munde ue in splendore svirtutum) vitae Vivere Atudeant, gravitate, qua convenit, tam in habitu, quam in moribus incedonius. Et ut dignitate praecellunt, Sic et vitae praesul -

: In dor spItoron Auspabs dor statuton, impr. Isagenoae No. 1512 gehllegi d la Praelatio sol genderanassen: .uas nostras constitutiones in eodem Horbipotensi conetlio promulgatas, in singulis Pathedralthus Ecelestis infra legationis nostrae terminus constitutis, sub nostro sigillo ha- heri volumus et publicari, prout superius logitur, omni anno. Ut his nostris consitutionibus adhibeatur in perpetuum plena siles, oas apponsions nostri sigilli fecimus eommuniri. Aetum Herbipoli anno Domini MCCLXXXVII mense Martii; seria tortia post: Lastara Ierusalem, Ponticleatus Domini Honorii Papae quarti antio seeundo. - - Dis ganeta Elnieituna seheint naeti dem conellium ersi hel der Ver5Mntliehung der Salaungen haiat aegi vorden au sein.

66쪽

geant honestate; praesenti constitutione statuimus in posterum valitura, ut Archiinpiscopi, Episcopi, Abbatos in domibus eorum, clausa, et non nimia longitudine vel brevitate, Inunda habeant indumenta.

Usus tabernarum, praeterquam in itinere constitutis, et ludos taxillorum omnibus Clericis et personis Ecclesiasti eis, praesertim in Praelaturis et sacris Ordinibus constitutis, Omnino prohibemus: et qui contra secerint, in publico vel alibi, lateis praesentibus, arbitrio Ordinarii I, uniantur.

Abusum quoque ac suspicionem contagii a personis Ecclesiasticis, maxime in dignitatibus et sacris Ordinibus constitutis, paterna diligentia praecidere diligentes, personis hujusmodi frequentationem Claustrorum, seu Monasteriorum MOnialium, ac inhonestam collocutionem, et ludum noxium cum ipsis Monialibus in cameris vel publice in hac edictali constitutione de caeloro prohibemus: et qui contra secerit, poena excommunicationis puniatur per ordinarium.

IIastiludia et torneamenta Clerici, qui sunt in dignitatibus, per sonatibus, seu in sacris Ordinibus constituti, hoc edicto perpetuo sibi noverint interdicta; ita quod nulla persona Eeclesiastica in dignitate seu personatu et in sacris Ordinibus constituta cum armis vel sine Rrmis ipsa exerceat; et si contrafecerit, anathematis vinculum eo ipso incurrat: absolutionem tum eorum Episcopo Metropolitano, ac Bliis

Concubinarios Clerieos, qui retinendo publice concubinas, ei famam negligunt, et reverentiam maeulant clericalem, more pii patri εnon personas sed personarum vitium det tantes, eorum saluti prae sentis constitutionis tenore sic duximus providendum. Et quomipublice retinere praesumpserint, vel novas mearias acquirere earum loco, sint ipso laeto beneficiis privati, quae illi, ad quos collatio per tinet, conferre aliis personis idoneis teneantur.

Damnandae ambitionis improbitas sic aliquorum animos occupis quod in illam eos temeritatem impellit, ut, quod prohibente jum Diuili co by Cooste

67쪽

nequeunt, praesuman per intrutionem arripere, ae praesumpta Violenter retinere. Volentes igitur competens huic morbo remedium adhibere, hoc edicis perpetuo consultissime prohibemus, quod nullus Clericus Ecclesiam vel Praebendum aliquam vel beneficium ecclesiasticum aut proventus ipsorum, quae ad eum de jure non pertinent, in alterius praejudicium recipere ne retinere praesumati Qui contra secerit, ipso facio sententium excommunicationis incurrat; nee possit sibi de absolutionis beneficio providere, nisi illi cui super Ecclesia scu beneficio et fructibus eorum hujusmodi injuriam fecit, satisfaciat competenter. Et nihilominus, Si per mensem tu occupatione, intrusione seu violentia hujusmodi animo steterit indurato, beneficiis, si

quae habet in Ecclesiis, ipso facta sit privulus; et sit extunc inhabilis ad dignitatem aliquam seu Ecclesiam obtinendam. Et si laicus 1uerit,

sententiam excommunicationis in urrat. VII. De bina celebratione Missarum.

Ad nostrum pervenit auditum, quod nonnulli Presbyteri, ignari, quanti terroris existat, illicite tractaro Divina, quae sicut glorium digno sumpta, sic et indigue praesumta poenam promittunt steternism, in eadem Ecclesia, nulla necessitate urgente, sed ad solum quaestum Missam celebrant bis in dio. Quod detestantes Omnino, sub attestatione tremendi judicii, in quo ab eis, si contra secerint, requiratur, hac edictali constitutione singulis Presbyteris inhibemus, ut nisi unam Missam, aut duas in casibus a jure conceMis, in die cantare aut legere cum sacrificii celebratione praesumunt, et si secus secerint, Ordinarii arbitrio acriter puni tur. VIII. De portatione Corporis Christi. Sanctissimum Corpus Christi, cujus dignae venerationi fragilitas humana non sufficit, cum ad infirmos vel ad mulieres vicinas partui extra corpus Ecelesiae deportatur, Veneratione solita mandamus venerari: videlicet, ut Clericus indutus superpelliceo eum silucirca collum portet; nisi loci distantia et temporis qualitas secus exposcat. Clericus vero praecedens cum campanella et lumine tintinando; et obviantes, donec Sacerdos transeat, genuflectant et dicant devoto tor ad minus Orationem Dominicam cum Salutatione beatae Virginis gloriosae. Nos enim tum Sacerdoti quam Clerico portantibus et singulis Vere poenitentibus et consessis,

genuflectentibus, dummodo sui dictum ost) genuflectant et orationem Dominicam cum Salutatione beatae Virginis dicant, decem dies pro vitae qualitate de injuncta sibi poenitentia aue ritate, qua sungimur,

68쪽

relaxamus. Presbyter vero, qui aliter, tum Oeculte ipsum portare praesumpserit, Ordinarii arbitrio puniatur.

Licet alienationes rerum Ecclesiasticarum, mRXime POSMMionum, librorum et vasorum, quac divinis cultibus sunt deputata, Sacri prohibeant Canones, quia lanion, ut nostris insonuit auribus, nonnulli Praelati, tam saeculares, quam religiosi, sicut Abbates et Abbatissae, et Priores Monasteriorum, quae sunt per Ρriores Solita gubernari, et ulli Ecclesiarum Rectores, novo ulienationi8 quaeSito colore, bona Ecclesiarum, quarum gubernatores exsistunt, singentes se pro utilita. tibus Ecclesiarum suarum maximis debitis obligatos, consanguineis eorum seu personis extraneis bona alienant hujusmodi ad vitam, vol

obligant possidenda; et per hoc, ipsis, qui obligantur, descientibus,

SucceSSOres eorum, aut propter potentiam detinentium, Rut Ecclesiarum inopiam, non audent ea redimere, vel non possunt; et sic Pastorum nequitia Ecclesiao propriis b0nis defraudantur. Nos indemnitati Ecclesiarum providere volentes, sic alienationes hujusmodi edicto perpetuo prohibentes, omnino alienantes in fraudem, Si Do Superiorum RSsensu, et aliter, quam in casibus a jure permissis, bonuEccleSiarum, quarum curam gerunt, poena canoniS Puuiuutur.

Ρresbyteris duas communicaturas recipere prohibemus omnino: cum impossibile sit, quod sufficienter sunus) possit Ecclesiis servire duabus: et qui contra secerit, prima vicaria ipso iaci, et de Secunda, quamdiu primam retinuerit, proventibus sit privulus; quos in utilitalem ipsius Ecclesiae decernimus per Ordinarium convertendos.

Praesenti perpetuo prohibemus edicto, ne de celem Archi-Epis copi, Episcopi, Abbates et Abbulissae, seu alii Ecclesiarum Praelati, ad quos Parochialium Ecclesiarum collutio seu Praesentiatio pertinet, Ρurochiales Ecclesias personis, qui vicesimum quintum annum Donattingunt, conserant, Vel eus nil hujusmodi Ecclesias repraesententvel repraesentatum talem admittant, vel instituunt in eisdem; si contra lactum fuerit, premantur poena illius Canonis: ἡLicet Canon. Lib. G.μ

Ecclesiarum quoquo patronos, Seu illos, qui noscuntur in Ecclesiis aliquibus jus Patronatus habere, praesenti Sauctione monemuS, Disiligod by Cooste

69쪽

ut vacantibus Ecclesiis de juro et do saeto, in quibus jus Patronatus obtinent, personam idoneam, et uetatis legitimae, Di Oeeesanis, seu

illis, uti qum iustitutis in ipsis Ecelestis pertinet, iusto tempus statutum a juro studeunt praesentare. Et si per mensum ultra dictum tempus Ecclesias ipsas detinere Praesumpserint, i PSO facto excommunicationi subjaceant, et ea vice praesentatione hujusmodi sint privati Ac si superior non Ecclesium si e vacantem infra tempus a Canone sibi praefixum conserat, a collutione beneficiorum sit per annum ipso facto privatus. Et si laici fuerint et Ordinarium providere volentem ipsi Ecclesiae impediverint, ipso facio sint sententia excommunicutionis innodati. XIII. De obserrutione interdicti. Clericos tam saeculares, quum religiosos etiam, cujuscunquo sint Ordinis, qui constituti erunt in civitute, villa, seu castro, vel iuuliquo loco, qui subjaceat interdicto, in obsequiis mortuorum, Seu P cessionibus non debere cantare, aut publice celebrare, aut cumpurius ad hi rus pulsare, praesentis institutionis Oraculo volumus declarari, nisi haberent ex privilegio vel indulto itacultatem .

XIV. De beneficiorum susceptione de manu Laicorum.

Nullus de cetero Clericus, vel Ecclesiastica persona Ecclesiam, seu Ecclesiasticum beneficium de manu laici vel ulterius, ad quem collatio non pertinet, recipiat, seu laiculi favore, vel potentia sibi existimet retinenda; et qui contrusecerit, nisi in manu Dioecesunt, vel ejus, ad quem Ecclesiae vel beneficii collatio, vel institutio pertinet, libere resignaverit, unumemutis vinculo innodetur, nec absolvi valeat, nisi Ecclesiue sic obieni ne de fructibus per eum perceptis Plenarie satisfiat. . De benedictionibus et sepulturi3, quae fiunt per pactum. Obseoonam illorum ubominationem pra entis constitutionis oraculo detestantes, qui Vendere dicuntur benedictiones nubentium, et sepulturas mortuorum; talia de cetero fieri prohibemus omnino; et qui contra socerit, cum Giegi in die tremendi judicii recipiat portionem. Nec per hoe intendimus, quod laudabiles consuetudines locorum, seu Ecclesiarum habentium caemeteria, infringi debeant; et quando possint Rectores carundem Eccl iurum hujuSmodi recipere licite, si nubentes post benedictionem et consanguinei vel alii pro defunctis post sepulturam aliquid Osiere voluerint devotionis intuitu, et otiam piebatis.

70쪽

XVI. De cura Capellarum.

Reetores, qui matrices habent Ecclesias, a quibus dependent Capellae, circa ipsos in tali volumus cura versari, ut in ipsa Capella, quae subjacet curuo suae, si facultates suppetunt, Vicarium idoneum Statuant, qui resideat continuo in Ecclesia, et deserviat in Divinis et Parochianis spiritualia praebeat alimenta. Quod si fuerint in hoc remissi, vel se reddiderint negligentes, per ordinarios puniantur. XVII. De Vieariis in Ecclesiis parochialibus Monasteriorum. Curent etiam et Priores, cujuscunque sint ordinis, parochialibus Ecclesiis, quas Obtinent, pleno jure per vicarios idoneos continuo sacere in Divinis Obsequiis deservire, et parochianis Ecclesiarum ipsarum spiritualia solicite ministrare. Alioquin Abbas, seu Prior, qui parochialem Ecclesiam hujusmodi sine Rectore per mensem dimiserit a die notitiae computando, et in ea non curaverit Viearium aut Ministrum idoneum ordinare, praesentis institutionis sit extunc ab ossicio ipso saelo suspensus: tamdiu in suspensione hujusmodi permansurus, quam Ecclesia ipsa Sine Vicario, seu Ministratore manebit: et provisio sive ordinatio Ecclesiae ordinarii arbitrio reservetur. XVIII. De habitu et conversatione Monachorum. Volumus etiam, quod Abbat , Priores Monasteriorum, quae per Priores sunt solita gubernari, Vestes non habeant, quae in sorma et

colore appareant saeculares; ac Monachos eorum intra claustra eorum retineant, nee permittant eos sine manifesta seu justa ac rationabili ausa frequenter in saeculo eum Saecularibus conversari; sed Secundum statuta regulae, in qua professi sunt, studeant Domino deservire; et si contra secerint, per mensem per Superiores ab ossicio Suspendantur.

XIX. De nita et habitu Monialium. Hanc circa Monialium curam Abbatissas et Priorissas Monasteria Monialium gubernantes volumus adhibere cautelam, ut postquam Monialis quindecimum annum uetatis exegerit, et post duodecimum nut quindecimum uetatis suae annum probationem in Monasterio secerit, ultra annum Prosessionis velum cogatur recipere, ne Sibi capillos juxta Scapulas amputare, quae per Subtractionem praebendarum Abbatissae studiose arceantur. Item sine manifesta vel rationabili causa Oxitus claustri eisdem Montulibus per eum, quae regit Monusterium, prohibeatur omnino. Caeterum ne praetextu inopiae ipsis Disiligod by Cooste