Palladii Rutilii Tauri Aemiliani ... De re rustica libri 14

2쪽

praeceptis

ARs cst prim prudentia ipsum,

c praereptum sis , aesti rem sonum. Ne enim semesor agrico-ia debet artibu π clo uentia AE tores aenadari: quod a pleris si, ctum cst qui dum d forte loquunturru dicis, assecuti sunt, ut eortam doctrimi nee a diserti imis posset interii. sed nos recidanm praestionis moram, ne, quos reprobentinam, imite- - Dicaed- autem nobi s est si distinas crin0 1e omni inultura,cr pascuis, γ' disic fructicis,fecundum fibricandi migiHros,eoraras inuentionibu s,Cromni gcn re eorim, quae vel icere, uel nutrire oportet agricolaturatione uolaptatis, er usum studium,suta tamen temporibu fher uniuersa sane in primis hocstruare consiti tu ut eo mense, quo Poncndu funtsingula, cu sua omitaequar di ciplina.

De quatuor rebus,quibus agricultura consistit. TIT. PR IMO igitur eligendi, Cr bene colonii agri r fio quatuor rebus constat , aere, aqua , terra, bidustria. Ex his tria naturalia, uri siculcatis, π uoluntatis. N.

tui .erst,quodin primis lycelare oportet, ut is locis, quae

Aa a. colere

3쪽

PALLADII eolere deiundis,uersiitPumis, er clamcns , aqua situ brisis aer jacilis,uclibi ius iis,uel addum, vel imbre collacidi,terra uero foecunda,Cr situ commodi. De aeris probatione. T I T. I I I.

AER Is igitur Rubritatem declarant loca ab infinis uallibus libera in bularum noctibus absoluta, σhalitutorum consi ruta corpusculu, si eis color sanus,c piris firma huceritas , inriten in lumen oculorumturus austum, σβ'ices commeatum liquide uocis exercenti Hoc gui e benignitus aeris approbatur. His autem constraria toxum coeli illius spiritum confitcntur.

De aqua probanda. TIT. I I II.

A Q V A E uero salubritas sic agno citur. Primetiar ne 4 lacunis, aut a palude ducatur, ne de metallis originem iniusta sit persi licui colori ines ullo aut apore, aut odore uitietur, nullus illi limus insidat,frigus tepore suo niascea aestatis incendiu frigore moderetur. Sed quia solet omnisus adstocle custoditis occultiore noxam teAorsor, uare natura, ipsam quos ex incolarunis lubritate noscamus,si fracta bibent in purae sunt ,si saluo capite, in pia monibus ac thorace aut nulla est, aut rara causatio. Frani pleruns has noxas corporis ad instriore parte,quae Apse sunt corrupta, mittat,ut uitiato capite ad pulmonci , Mistomachu morbi cursu decurrat,tunc culpandu' aer potius inuenitum. Deinde si ueter, aut uiscer uel latera, uel rencs nullo dolare,d ut inflatione uexentur ,si uita nulla uesicae sunt Haecas his miliasi apud incola pro maiori parte cutire uideris,nec de aere sis,nec de fontibus fusticeris.

De qualitate terrarum. TIT. V. QN terris uero plaerendusae nitus, Ne Aba, cr nudusii gleba , ne macer stilo sine adnestione terreni, ne

creta

4쪽

ereti sola, ne arenae flua cntes, ne ierimi glarea, ne ιπι- οβ pi lucris lapidosa macies, ne alba, vel amara, ne utaginosa terra, ne to us arcnosita, alficilirili ne uassis niamis opaca, Sed glaba pretris, De nigra, ct ad tetendam e graminis fui crate fulliciens, aut mini coloris,qMe etsi rura si tamen pinguis foli adiunctione glutinctur. Quae protulerit nec scabra sint, nec retorrida, nec succi naturalis cuntius brat. Quod frumcntis dandis utile sigium est,ebulum,iunctum, calamum, gramen,jψῖ- etiam non macram,rubos pingues,pruna diluestria. color nas non magnopere quaerendus est,sed pingueso,istscedo.Pingue sic agnoscis Globum paruula dulci qua con- Ogis,ta subigis,si glutinosa est, er adhaere constit illi inesse pinserinem. It scrobe es 9,Cr repleta, siμ- perauerit terra,pinguis est si fuerit, exilis: si Guenerit aequata,mcdiocris. D ceti autem cognoficitur,li ex ea parte agri, quae magis displicet, glebas lili ua edulci aquama fictam iudicio saporis explores. Vincis quos utilampcr haec signa cognosces. si coloris, cr corporis rari alia quatenus,atque resoluti est.si uirgulta,qzae protulit, leuia,

nitid procera , saecunda urit, ut Dros diluestres , pru- nos isos, teras huiusmod neque intorta, neq; sterilia, neque macra exilitate languentia. situs uero rerraru nes planus,uis net nos praeruptus,ut defluat': neque obruintus,ut in imu delam ualle Udat: nes arduus ut tepestites immodicesentiat cr calores. Sta ex bis omnibus utilis, i semper est aequuta incaocritus,eT uel campus apretior,σ humorem pluuisi clivo silete ubducens, ues collis molliter per latera inclinata deductus, uel uallis cum quadam moderatione, deris I xitate submissa, uir mons ulterius cul' minis de ii us obiectu, cra molenioribus uentis ullgo Aa 3 liber

5쪽

6 PALLADII liber auxilio, is simis asper ,sed nemoroses,oberbi-

. Sed cum fini genera terrarum plurima, ut Fnguis, aut macra, pissa, lici rara, sicca, vcl humida ,σ ex bis pleras uitiosa, ni icti propter sinatim digerentium s m ne urium maxime,sicut supra dixi, eligoedus est pinguis,ac resolutus ager, qui minis m laborem poscit, er ructum maximam reddit. Secundi meriti distillum,

labore quidem ma imo, cn ad uota restiotitit. Illud um

et o deterrimum genuis .i, quod erit; crum fini cris

s ,π mdcrimi, Figidum: su ager pectistri mores-giendus est. De industri necessariis ad rura

sententiiα T I T. V I.

sED ubi haec, quae naturalia fuit, ncque humana ope cunari possent,diligentius aenim lucris, exequi te convenit partem, quae restat in dustriae: cuius haec erit curavd maxima, ut has, quia subieci, ex omni opere runico in primis diseis tenere sententias. Praesentia domini pro-ucctus sugri. color terrae non magnopere desider tur,quia bonitatis incertus savior. Gracra omnium furculorum,ucifugum praeclara,sed terris tuis experta committe.In nouo enim genere siminum, ante expcrimcntum

non eures tota poncnda. Locis humidis semina citius, quisnsiccis degenerant, quare subinde succurrat electio. Ferrar ,signari oliorum cumroras βιlores neccssarii habetidissent,nca labore solcnni runicos causa desiderandae urbis uvertat.Locis figidis a meridie uineta ponἄ-tur,calidis a spientrione, tem ratis ab oriente, uel sncccs fooccidente. Opcrurum ratio unum motam tenere uon potist in tanta diuersitate terrarum, er idco μ-lier prouinciae consuctu ficile ostendi: , qui numerM

6쪽

nere satori . ae forent,constit non este tragenda. B ne eligi ferenda non possunt, iis hoc officium prius e gens agmati In rebus agrestibus maxime oscia iuuenum congruunt,imperissenior . In vitibus putandis tria con-st deranda sunt, fructurum les ,successura mutorses, locus qui scruet, ac reuocet. Vitem A maturius putes, plura su menta si ferius, fructus plurimos coisequeris. De locis deterrimis sicut arbores, ita vites conuenit ad meliora trat Dre. Post bonam vindemiam Arialius, post exiguam lotius puta. in omni opore inferendi, putandi, ac reciden si, duris, Cr acutis utere ferramentis. In uite, uel arbore quae iacienda sunt, perage ante apertionem foris, Cr gemmae. In vineis aratro praetermissa 'bor emendet. Locis calidis,siccis, apricis, pampinandum non est, cum magis uitis optet operiri. Et ubi vineas uulturnus exurit, aut fatus aliquis regionis inimicus, uitem tegamus straminibus uel aliunde quaestis. Ramus Ietus,uiridis, cr sterilis in media olea abscindendus est, uelut totius arboris inimicus. Steri- litus,Cr p cntia aequo modo Uicndae sunt. In panin to solo inter nouellas uites omnino nihil est conferendum. Graeci iubent exceptis caulibuη, tertio anno quae libebit, iniungere. Omnia legumina Graecis autoribus, seri iubemtur in sicca terra, fita tantummodo in humia dcbet stargi. Domino ct colono confinia pos identi, quisundi inclavam uri locat amnis suis c litibus studet.In agro periclitantur interiora, nisi coluntur extrema. Omne tritic

in solo uliginoso post icrtiam sationem in rcnus siliginis

commutatur. Tria mala aeque nocent, perditus, morbus, vicinus. Qui terrumsterilcm meis occupat, Cr laboribus

7쪽

s PALLADII is nobilius 'urit. Aquilo uites sibi obie Deeundas

auster nobilitat. Ita in urbitrio nostro est, utri plus ba Mannu, an inclius. Nec tin 'i' caret. Quamuis tem

peratis agris ferendum Au, tmen s siccitas longa e fim

na locara tutius in agris, quam in horreis ferrabuntur. Viae mulitia aeque Cruoluptati, ex utilitati aduersa e . mi agrum colit, grauem tributis creditorem patitur, cuisneste assolutionis astrictus est. Qui arando crudam forum inter secos relinquit, suis fuctibus derogat, terrae

ubertatem infimat. cunia est culta exiguitas,quam mavis udo neglectri. Nigras vites omnino repudies, nisi in pro cys, in quibus eius generis quo arinaticiu feri consueuit. Longius iaminiculum uitis incrementa produciti Tenerum, er uiridem uitem strat acie ne recidas. Omnis incisura armenti avertiarer agemmu,ne eum stita,quae Dere consueuit extingua.Pro macie, uel soliditate uitium notrienda armenta putator iniungat. Terra pro unda quod Graeci asserunt oleae grades arbores efficit, ructus minores,eπ aquatos,ac feros, magiss amurcae proximos. Aeroteus tepidus iuuat, er uentus med iocris sne es, er hora rore perflabilis. Viris, quae ad iugum colitur, per aetatem ad hoc perducenda est, ut locis molestioribus quatuor m- dibus a terra, placidioribus uero scptem summitas eius in uetat. Hortus, qui coelo clamenti subiacet, Cr fontano homore percurritur, prope est, ut liber fit, O nullum serendi disciplinam requirat. Subligatio acerbis uvis μι-

ci da est, quando excutiendi, aut rurependi acini nulla fumido est. Ligatura in vitibus locum debet mutare, mutium simper asiduitas conterut uinculorum. Fossorem si apertus uitis ociam uiderit, caecabitur spes magna uindenax, Cr icto, dum est clausus, fodiatur. Terrae ultitudi

8쪽

DE RE RUS T. LIB. I.

in cura foecunditate, si ad frumcnta, duobus pedibus

explora: quatuor ver), sit ad urbulti, uel uites. Vitis ii uella ut acile incrementum culta consequitur, ita interiatum colorem,s negligatur, incurrit. Modum tene aestimatis multatibus tuis in u*-ptione culturae, ne superavi viribus, excedente mensura, tArpirer Astras, quod an

grater assumis Smina plusquam annicula esse non debent.

ne uetustite corrupta non prodeant.. Frinentura collis

qui rim grano robustius ,sed incit irae minus refundet. mnia, quae feruntum, crescente luna, cr rictus tepidis fuat serenda: nam tepor euocat , frigus includit. Si tibi ager esὶhluis inutilibus icctus, ita cum diride, ut lacu pinguia pservi reddas nouules , locus larilia hiuis tecti esse patiaris, quia illa naturali ubertate restonden haec beneficio utrimtur incendij. sed sic umenda distingues, ut ad incensium Ggrum post quinquennium reuertaris: ita efficies, ut aequaliter uel sterilis glaba cura foecunda contentat. Graeci iubent oliuicὴ.u plantatum, lcgitur, a mutuus pueris,atq; virginibus operandum, credo recordati arbori huic esse praesulem Castitatem. Nomnafrumentori superfluum spraecipere, quae aut loco sabinde, aut aetate mutantur. Hoc satis est , ut eligamus praecipua in ea regione, quam colimus , uel exploremus adiciti. Lupinus, Cr vitia pabid

rus uirides succiduntur, erstitissemustelas earum radices aretur, stircoris si litudine agros foecundant, quae si exaruerint ante, quam proficindas, in his terrae succus austi tur. Agor aquosus plus stircoris quaeris,siccus minus. Cacidis,maritimis iccis,apricis,cumpentibus locis omne opus uincuru maturius inchoetur, frigidis, misterraneis,humidis,opacis,montanis locis tardius, quod no DL de mensebus, uat dictas ixerim, scd etia de horis oporan-Αa I , .A. ne

9쪽

ro PALLADII di. Onitae opus rusticum,cum fieri praecissitur,ne 7, cito est. A ante quindecim dies: neque tarde,si post quindecim fati

Frumenta omnia maxme Lmntur pulcnti campo, ersoluto, ad salam reclud. Splba, Cr cretosa, er humida terra bene 'r,π triticu nurrit: otacum agro soluto dei latur, Crsicco, num in lutosos arsum moritur. Trimestris satio locis stigidis er nivosis conuenit, in qualitas aestitis humem, est, taeteris raro res iaci euentu. Scanen trimen elocis tepidis mclius reston. bit, si feratur autuno. si necessitas cogct insulsa terra aliquid operuri, extremo axi no plantanda est uel coiserenda, ut malitia estis Dbernis imbribus eluatur. Aliquid etiam terrae dulcis, uel arenae sub ciendum est, si illi uirgulta committimus. Seminarium mcdiocri terra in ituere debemus,ut ad meliorem quae satifuerint, transruntur. Lapides, qui insuper funt, Ocine rigent, aestite frutficunt, ii irco fatis, arbustis, cr uitibus

nocent. Terra, quae circa arbores mouctur, ita est uicibus permutanda, ut ei, quae in nro fuci at, ima succedat. In laetandis arboribus crates faciemus, terram prius trunco admolientes, Cr mox laetamen, ut sic opus naturae benef-cio alternarire exmuletur. Agri prae uim non ex dilectis, CT lancre educatis seruulis ponas, quia fiducia praeteriti amoris impunitatem culpae praesentis expcctat.

De agri Hestione,uci fitu. T I T. V I I. IN cistendo agro, vel emendo conodorare debebis, ne bonum naturalia faecunditatis colentium deprauauerit

incriti, Cr in degeneres furculos uber soli strucis expen-dcrit, quod quai miscinendari posit insitione incliorum, tamen harum roram ctne culpa melior usus est, quam cum spe corrigcndi servi ci num. In fcminibus ergo stamento in praesciis emendatio poterit coe . In vineis maxime

consta

10쪽

DE RE RUS T. LIB. I. coimerandum,aη se Mimndum est, quod pleris dicerunt studendo 'me mium, Cr latitudini pastinorum,smittis ritum stituentcs, ucis critia, lici siporis indigni, quod

grandi tibi labore consti sit, ut corrigas , si agroum com-- puris uiti s vim occupaturni. Postio is silas avi,qui e gradus est, sit In frigidis prouinciis orienti, alit memdiano lateri ago esse debet oppositus, ne alicuius mavumonsis obieetu, his duabus partibus cxclusis algore rigescat,aut pcr parte scptentrionis remoto, aut per occidor tu in uespera sole diluto. In culidi s uero prouinci s, pars potius scptentrionis op D cst, quae er utilitati, Cr x luptati, Cr saluti aequa bonitate restondeat. Si uicinus est fluuius ubi tituimuuabricae scili in parare, Eus debemus explorare naturam, quia plerunque quod exhalat , inici cstis quos talis fio conuenici rigere conditore. Palus tamen omni modo ut is est, praecipueque ab a pro est,uel occlacnte, Cr siccari consecuit, aestate proptere nitentiam,velammultu inimica,quae gen at.

De aedificio. TIT. VIII.

AEDIFICIUM pro avi merito, Cr pro τι 'na domini oportet institui: quod pleruns immisce sum ptu dissitatius eii fustinere, quam codere. Ita igitur aestimaria est eius magnitudo, utβ aliquis cous incMTerit, ex arvo,in quo est,unius ann aut ut iniatu bienis pensione r paretur. Ipsius autem praetorijstivisit loco aliquat η erecti Gerscriore , quam caetcra, Cr propter init imi Andumcinu,Cr ut laeto stuatur usi M. Fundamen autem

hoc modo ponenda funt,ut latiorasnt ex utras partes nuperi statio quam purietes insuperjbracili comm increscet.Si lapis, uel to us ρccurrat, scilis causa est coaocuneri in quo sculpi tantu funda rati mu LMa, unius p