Dissertatio chemica physica inauguralis de auro fulminante

21쪽

loris ac elegantissimae formae, qui denique metallorum thesaurus non ibi inveniunturi quao si omnia enumerare Vellem , et scopum huius dis- sextationis longissime excederem et nihilo minus vix sinem reperirem aut CXitum. Sed si Naturae phoenomena paulo acCUratiusserIUS tremus, quam maxime haeo nostra admiratio increscit. Hic Iridem alium supra alium

spicimus, quam VIRGILI Us eleganter sic describit:

Iris croceis per coelum roscida pennis,' Mille trahens Varios adverso sole Colores. N Onnunquam contra deciduum ibi de coelo fulmen tremendo cum sonitu homines pariterae animalia terret, innoxio licet ac salubri plerumque esseCtu, ut adeo eleganter NASO de iis, quae in aere Iocata Videntur , dicat: Illic et nebulas , illic consistere nubes Iussit, et Immunas motura tonis Tua mentes, Et cum fulminibus facientes frigora Ventos. Nec minorem saltem aut admirationem aut etiam metum excitare debent illa naturae phoenomena, quae circa ipsam globi superficiem observantur ; aliquando enim hic non solum ingen-

22쪽

tes fluviorum cataractas miramur , sed et ipsa terra tremit, aedes et parietes 1 Dinam minitarim tur, habitatores in campis salutem qua Criint, CtDOUmm l Nam lamen Ciam vel sub eorum si perficie amisere sepeliuntur. Illic horrendus monti iam mu-

gitus et fremitus auditur, fumo ac Cinere, quos ii brevi post Cum squama omittunt, sol ipse obnubilatur, ac immen si lapidos, qui simul ciam ardenti igneo quo 1 lumino , Cvomuntur, totam ullis quando Viciniam devastant. Quae formidanda, sed et eo magis admiranda Naturae spectacula, quod , cum prima facio Dil nisi dos rimentum elverniciem adlutiara Videantur, reveΓu lumen Cum brevi aut tomporario quodam malo longiorem assdiuturnam utilitatoni coniungant. Quanta igitur et quam luculenta in his omnibus Divinae polentiae pariter ac sapientiae figia alIn tanta rerum tam mirabilium copia haud facile se nobis quidquam osseri dignum magia admiratione dicam an stupore i quam ipsum Iio- mitium genUS. Homo, Cui soli prae Caeleris omnibus animalibus OS sublimo Hatum coelumquctet ueni, cum mirabili Corporis fabrica conspicuus, tum Praeclaris animi dolibus excellens , sensim

ex bruto velut et mere animali statu selicitor

23쪽

emersit, atque innata docilitate sua, multi S eπ- citata necessitatibus, per plurimos gradus Per

varios casus ac vicissitudines laiadem ad miris cam illam cognitionis facultatum que Praestantiam escendit , quam omnes hodio aequi rerum aestu maiores Venerabundi suspiciant , sibique eX aDi-1no gratentur; mirandum profecto Divini mi

minis opiscium t miranda summi Patris benignita si qui hominem ita efformavit , ut ipse ,

animal excellentissimum Caeteris , quae haeC terra sustinet, animalibus Praee8se, et, modo CoΠ- cessis sibi praerogativis recte utatur , quasi Dei Vicem in terra gerere Possit, Nec non mirabilia

quaedam Illius opera, longissimo quam is et insinito intervallo, quodammodo imitari ; quod C L AUDI A NUs , ni fallor , de sphae a A R C H 1-

lum Planetarum monstrabat, loquetis , eleganter his Versibus expreSst. Iupiter, in par o Cum cerneret aethera Vitro , Risit et ad superos talia dicta dedit:

Huccine mortalis progressa potentia curae Iam meus in fragili luditur orbe labor. I Ura Poli, rerum que fidem legesque deorum Eccet Syracusius transtulit arte seneX ;Α 5 ΙIι -

24쪽

Inclusus variis fauiuia lur spiritus astris, Et vivum certis motibus Urget OPUS, Porcurrit proprium mentitus signifer annum , Et simulata novo cinthia mense redit Iamque suum volvens audax industria mundum Gaudet, et humana sidera mente regit. Quanto meliori iure his poetae encomtis ΟΓ

nare liceret praeclarum quo, ut quam plurimis , nostra se iactet Eris Q ΕΙΝΟΝ Η Μ Η 1 A1NG A.

Quis enim est, qui ingeniosissim una ab lioc Fra-11equePano CiVe aC magistratu in aedibus suis constructum Planetarium prorsus igDoret 7 Quae cum ita sint, non possimus non qUincid miremiar ipsissimam hanc humani generis praestantiam , et summae maiestati consentaneas de Deo T. O. M. Creatore nostio foveamuS Osini Ones , qui tam paucis tamque simplicibus viri bus tam multiplices laniosque producit esseCtus, suorum Causis perscrutandis homines, egregio i auitati ardore, maximam semper operam dede-xiant , ut ita, quantum humano ingenio da tam , Deum ipsum imitarentur eosdemque esseC-tus , licet minus perfectos, et maiori Virium complicatione quaesitos, proVocarent. Cui IIS

quidem rei, ut e plurimis quaedam saltem exem-

25쪽

pla in medium Ρroseramus; sic motus systlaematis nostri solaris artificiose admodum in plane lario exhibetur; sic fulmen a coelo sine noxa in terram descendere iubetur, quin imo, Cum Duspiam apparet, electrici tatis ope ad libitum Ρroducitur vel si mavis artificioso imitamur; nudenique terrae motuS et Vulcanos, ut dicuntur, naturales, licet exiguos Valde, sagax homo tamquam in speculo repraesentare, Vel potius arte sua imitari didicit. Miranda certe homitium audaciat stupendi artis humanae progressust Inter haec Varia, et plus fere quam humana artificia, non infimum tenere locum, arbitror, consectas illas substantias metallicas, quae Vi fulminandi ac tonitruandi gaudent; cum summus,

suo tempore, ATHANASIUS KIRCHER Us si)tiis Vel horrenda naturae Phoenomena, ut sunt tempestates , Procellae, montium subversiones , tCΓΓae motuS, TVinae urbitam, noVae laCuum genes es, adscribere non dubitavit. Quamvis enim haec KIRO HERI sententia satis audax sit, Ct

26쪽

Et nullo , idoneo sundamento insistat, nemotara n inscias tro potorit, hasce materias hor-xenda vi' pollere et sta peni ses producere esseC-tus su Diiu ao mota C lanea luminis atque Ca Iovis expulsione , et aquae in Vaporem omni-

um maxime elas ciam expansone; qua ' 'IUidem , quamvis in illis Datura o phoeni, enis ab alia causa , quam a flari in into quodam metallo , Proveniant , sorte tam D et terrae mos UA Ct VHI-CaNos Producunt , Vel saltem iis efflictendis mul tum Conserurat. - Praeterea CL Fou Rui o Y si dixit, nullum dari ohemiae prodi etiam, quod tantopere et tam saepe a reriam naturalium Fcrutato thus Ct chemicis oxamia aliam fuit, quam Eurum fulmina s. - et certe tol laralique Viri, Et inclytai nominis, ira DCCe materiam attentionus Na , at ille CXamiΠC quam a Ccuratissimo per ag mam iridicarunt; quorum Dominasse sus ciat Cn. B E R N, B A UME, S CII E E L E, V E R I H OL L E T, diosque quam plurimos - Imo tanta Cst auris iminantis cilicacia atque actio, ut ei S CiseCluum causam antea aliqui ad duomonem retule

27쪽

Iron ingensis Academiae medico FREI TAGIO, ridendum esse F u E 1 Τ Α G I 1 socordiam , qui tale quid nuturaliter sieri posse pernegat, Ct Daemo ut liuius Caiisam adscribit. De hacce igitur materia non incongruum mihi Visum est, huc ocCasione, quaedam enRI Turo, OtΡximo quidem de auro fulminante.

28쪽

DE IIS, QUAE NOMEN, HISTORIAM ET CONFICIENDI MODUM SPECTANT,

A URUM FU L MINANS , ut reliqua metalla sui minantia, D omen silaim ab horrendo effectu, quem producit igni expositum, vel tritum, uCoepit si , cum, uti eleganter dixit BE GU 1 NUs su), fulminis ictus et Iovis tela, manibus fabricata Cyclopum , imitatUT. Variis nominibus insignitus est hicce pulvis 3 dicitur enim et aurum toriitruans sive fcDPotans,

29쪽

Historia. Auri fulminantis in v n io omnium metallorum fulminuntium longe antiquissima est. Quo autem tempore haec tam mirificae indolis materies detecta

30쪽

maXima Corum Cura Versabatur; ast Corum aY

Cana, Ut recte cL AER G ΜΑΝ i) monet, inusitat is loquendi formulis involuta, nos hac do Toplane incertos reddunt , ita ut Iauc in Ventorem , nec inventionis tempus indi Cure valeamus. Primus, qUi hunc pulverem enica Cissimum , licet nullo proprio insignitum nomine , descripsit , siait Ia A s I L IUS VALENTI N U S su), Monachus ordinis Uenedic tinorum , qui vixit seculo decimi quinto b), et multa ac satis dii use, ad medicam quoque artem spectantia, scripsit. Deinde osWALDUA CROELIUS , medicus Principis Arrhultini ex Hassia , quique seculo decimo et sexto floruit , aurum fulminans eius qUOs supendam essi cautam probe cognovit, ac do oo

in Gasiliea C mica sub nomine Auri Polatilis