Dissertatio chemica physica inauguralis de auro fulminante

61쪽

onis momentUm in nigrum ConVertatur, ut j 1. diximUS. Eodem temporis puncto , quo detoΠat , inceΠ-

ditur ab et flamma quaedam licet obscura u ,

vel et lumen interdum vividum 5 , observatur. Solus calor explosioni provocandae sussicit , et non opus est ipsius ignis attactu.

Caloris gradus explos ni necesserius De caloris grisdu, qui ad explosionem essi ciendam requiritur, auctores Variam fovent se tentiam ; plurimi statuunt, caloris gradum , quo aurum fiat minans deton ut , aquae ebullientis gradum paululum superare 49 3 maiorem Vero eum

62쪽

Ponit Cl. GREΝ , et quidem intermedium inter aquae ebullientis et candescentiae gradum 1 . Cl. BERO MAN dixit gradum requisitum esse inter 1uo et 5oo , quibus ebulliunt acidum nitri Cum et sulphuricum 2 .HENRY ΠΟΠ exacte cognosci Caloris gradum , huic offectui necessarium, dicit, sed ipsi 1o8 cen- tigr. non excedere Videtur 5 . -- Caloris gradum requisitum a Varia consectionis methodo dependere , recte monet CL BERGMAN 4b, et videbimus in Cap. ΙΙΙ. qua ratione auri fulmi

Dantis ossicacia augeri possit.

Eruplosio tittritu et pressione Oritur. Non solum adjuvante Calore, Verum etiam Per Cutiendo, triturando , conquassando, Vel denique Ct

63쪽

et premendo aurum fulminans , explosionem eius producere Valenins , si debitum efficaciae gradum hae ce stitistantia attigerit si).BAS IOUS VALENTINUS iam obserVavit, attritu et pereussione aequo uc Calore aurum fulminans detonare 2 . Si aurum fulminans , incudi impositum mal-Ιeo percutiatur, flammula observatur, et eodem momento detonatio Obtinet , aurumque in statum metallicum redactum invenitur b). ORCHAL trituravit aurum fulminans iΠ mor. ario lapideo , quod eius explosione horrendo Cum impetu in urinutissima fxusta divulsum

ATHANASIUS RIRCHER Us dixit, a forti

64쪽

commotione ope itisaeumenti ferrei sponte concipere flammam si . Coctione in aqua pura , et inprimis in lixivio

escatino, Vim auri fulminantis udeo augeri Te fert CL BERGMAN, ut 33on solum tritura aut Percussione, Verum etiam levis sima agitatione,

chartae segmento facta , incendatur su). Ab illa auri fulminantis sensilitate originem trahunt omnes illi casus tristissimi, qui in collectionibus V ratistaviensibus , in Actis Acad. Nat. Curiosorum , aliisque i rostant b . O. LEWis similes ousus refert et Varios malo Te8 enumeriat, qui talia insortia uia descripserunt vel experti sunt 4 . Cusum admodum tragicum legimus apiad oeleb.n A UME 5 , qui in eius laboratorio die s 'M artii 1 61 evenit, et cui interfuit CL MACQUE RU) ; iuvenis nimirum , 22 fere annorum , d Paginam

65쪽

imam auri fulminantis in lagenam immisit et no11 examin it lagenae collum, antequam 1llam claualit. Attritu obtura ili Vitrei particulae quae dam auri fulminantis, collo adhaerentes, displosae sunt, unde lagena diffracta , ac ipse iuvenis in terram dejectus fuit; facies, marius et oculi ita si ustis lugenae Vulnerata ac laesa fuerunt i ut inde visus plane deletus saerit.

Displosonis Mis ac impetus. Ex iis , quae in f proxime antecedenti dixi mus , iam colligi potest, quanta sit auri fulminantis Vis ae efficacia. Et profecto , si magna huius substantiae quantitas simul incendatur, displosionem, Vix ulla alia re superabilem, efficit et lethales facile potest producere esseCtus. It Iud iam a priori concludere possumus, Cum , Observante Celeb. BAUME I), ὲ grani unius auri fulminantis, apici cultri impositi et calefac-

13 A

66쪽

ti, Vehementem latari displosionem emulat, se lPraeterea ea de re multiplici aliorum experientia Plano con incimur , etenim plurimi casus exstant , in quibus senestrae laboratorii disi ac tue , sorna ces disiectae , ac adstantes Inisere Vulnerati fu

A GULUS SALA, teStatUT ingONS marmor , cui impositum fuit aurum fulminans, Cius OXPlosione disiectum et in frusta diffractum fuisse a).F. DE WASSERBERG 2), monet, fractus fuisse lenestras et portas, CONCUS IS 1 OTHICCI, et oculos adstantium eX orbitis elisos, Vel alia ratione homines Diisere fuisse asseclos. Cl. BERGM AN b notat, unciis aliquot ianuas , fenesti as 111e violenter diffractas.

it Jorti Mno tu ea, quas allirigit Aurum fulminans fortissime agit in ea Corpo-

67쪽

Ta , quae immodiales attingit, quod eX quam

plurimis experimentis innoteScit. CL BRRGMAN obserVavit, Io ad 12 grana auri fulminantis explosione sua laminam metalli-Cam pCrforare, minorem Vero quantitatem tantummodo cavum ei imprimere sa); qui effectus , duce experientia F. DE WASSERBER G, a Pul- Vere pyrio Non producuntur, licet huius mul to maior quantitas adhibeatur ; eadem enim lamina , quae ab alaro fulminante perforatur , a pul- Vere pyrio nullo modo assicitur 2 . LAW1 seandem observationem habet bo. Vidit etiam sΑGE, explosione b unius grani auri fulminantis in lamina argentea CaVum formari , pisum magnitudine aequans 4 .

Si cochleari ferreo grana aliquot auri fulminantis imponantur et Calori OXPOnantiar, Cocla- Iear pertunditur et moneta superimposita in al-

68쪽

M DISSERTATIO

tum rapitur eo momento, quo aurum fulminans

Ex his aliisquo similibus Oxpori mentis nonnulli concluderunt, aurum fu minans Vim suam laΠ-tummodo deorsum exserere , dum pulVerem p xium in contraria directione sursum tantum agore crediderunt o . Haec autem sententia, ut summe errones , ab aliis refutata et reiecta est.

Agit in omni EirectioV . Aurum etaim fulminans agit quaquaVersum in omni directione , ut raclii e centro ad peripheriam sphaerae tendunt, quod sequentibus experimentis Confirmatur. Deorsum agere nurum fulminans iam satis Conis stat ex iis experimentis, quae in j antecedenti Lucensuimus. De lator ili actione Certiores nos reddere Valemus, si granum unum alterumve sam-

69쪽

mae cara delae a latere admoVeamVS, qtiando ob servante Cl. BERGΜΑΝ ab flamma protinus ex tinguitur. Sursum violentiam suam etiam extendere ex eo patet, quod mONeta argentea, auro fulminanti imposita, in altum elevatur s); sic lapis

satis magi us a Io granis auri fulminantis eleva tur et disiicitur I), et animalculum, fili ope supra aurum fulminatas suspeia sum, explosione ad altiora fertur , et, ad superiora cubiculi allidens , Vi Viam raro emergit 4). Cum vero aurum sint minans fortius agit in ea, quae attingit, quam quae ad parvam licet dis tantiam sunt dissita, facillime explicatur, cur plerumque fortius deorsum operari Videatur ; gra vitate enim sita inferiora firmius attingit, quod sequenti experimento , ab HELLOT 5 instituto, optime ostenditur ; ille enim aurum fulminans inter

70쪽

ter duas chartulas , sibi in ricem 'gglutinalaa , calori exposuit ; perrecta displosi0lae , ea tantum chartula perforata suit, quum aurum fulminuΠS attigit, dum altero non nisi sursum elevata fuit ;Cum Vero utraque Chartula aequaliter pulverem hunc attigit, utraque etiam Ood Cm modo Timas egit. Huic simile experimentum Cepit Cl. BER -

Recte itaque Ch. de Wor FP , impoliam eo mRXi ne tendere, ubi ipsi plurimum resistitur ub , Deo Cum CL HEN1 Y est faciendum, qui in prina isdeOrsiam operari autumat δ).

De Dis fulminaritis actiori . Actionis int'nsitatem , quam aurum fulmina Πs detonatione sua in Corpora exerCet, sequenti modo definivit Rouiso . Expertus fuit nimirum 7 grana auri fulminantis Iaminae Cupreae eanden