Beati Rhenani Selestadiensis Rerum germanicarum libri tres, ab ipso autore diligenter reuisi & emendati, addito memorabilium rerum indice accuratissimo. Quibus praemissa est Vita Beati Rhenani, à Ioanne Sturmio eleganter conscripta

4쪽

n AN IcARVM LIBRI TRES, AB IPSO AUT ORE

diligenter reui si 8c emendati addito memorabilium rerum Indice accuratisiimo. auibus praemissa est Vita Beati Rhenani, a Ioanne Sturmio eleganter conscripta.

Cum gratia Sc priuilegio Caesareo

in quin symnos.

5쪽

Beeti Rhenam conscriberem. nes sane video qua ratione me contra reprehensores δε- fendam, nisi amicitiae ossicium me tueatur. Mitto tamen cuiusmoaacunis fit, uobis diuulgandam Onee diligerulus G ab amicis a ex libris eius compositis sentent ' factis. viri meo iudicio magni,aliquid mittam uobis persimus. Placuit mihi clari Ducem uuirtembergensem, quem propter probitatem σε sdam eximas uirtutes, amo π obstruo: vestrum est, ut omnia hore emendate prodeam, in eos vobis potestatem facio, ut quaecumv placebκnt, ea aut addatis, aut immutetis, aut auferatis, iudicio arbitratus uestro. Vale. Argentorati Xι I.

Calendas Naritas, Anno Christi irati M. D. LI.

6쪽

z bergensi 5c Dech: Comiti Mombelligarii,

Ioan. Sturnatus s. P. D. RAEc LARE de mortalium merentur rebus, qui Imsperatorum 8c Regum principum in uirorum res sortiter & cum gloria gestas, ingenii & literarum

monumentis,memoriae posteritatis consecrare conantur. Cum enim omnis semper excellens in societate humana uirtus memorabilis extitit: tum bellio

abicν animi altitudine non potest elucere. Sed insgenii etiam Sc doctrinae 8c sapientiae honores, suam quo*habent meritorum erga mortale genus illustrem simam me* enim excooistare Sc consulere,&docere sapienter alios minus quam sortiter pili. nare & belligerare oloriosum est. amobrem etiam illi in human geomendationis postessione sunt,qui poetarum Sc oratorum,& phis Iosophorum 8c sapientiumuirorum uitas conscripserunt ne enim nulla uideri debet laus apud Xenophontem in Comentarus dicto. ruin Sc factoru Socratis: Sc illustris laus in altera utracp eiusdem auatoris de Persarum rege Cyro historia. Vtrun* enim, scilicet sortissimorum faeta, & sapientissimorum hominum consilia cogerere at conscribere, ueritatem incorruptam, diligentiam summam, doctrianam peculiarem iudicium acutum atq; Perfectum requirit. Nam ut de bello superiore proximo Germanico dicam,quod a Carolo Cae,sare recente memoria omnium gestum est. quam multa continet qus ignorantur Fui ego in aduersari js castris: multa vidi: multa audiui: uersiatus sum ut uerecude loquar, cum multis, sentio tamen quot res& quales mihi desint ad historica ueritate, & ad operis conse mone, ut etiam ηs deesse sentio qui de hoc bello uel scribui, uel loquuntur, uel iudicant. Et tamen in istis castris sicilius fuit Ducum consilia animaduertere propter societate Sc multitudincm: quam in alteris ubi Caesaris uoluntate,& sapientia nut pomnia gerebantur: cuius non solum cogitationes semper occultae sunt: sed etiam cosilia recondita, 8c rationes inexplicabiles: qua in re inde a principio Imper 3 ad mlorabili us* huc & proph diuina fuit praeditus prudelia.& tame istud

bellum nem temporibus longum, neo rebus gerendis numerosum fuit. quid si quis de reb. Germanicis uniuersis, aut de Gallicis, at is scribere aliquid instituat: quod dignum esset sempiterna hominum. A i memoria

7쪽

memoria, quam operose quam diligenter quanta curaeIaboratiis dum esset Fatendu ergo est mihi proiacto, magnu 8c arduit esse Reis

gum populor p historias conficere. sed eaede etia uirtutes in uitis requiruntur caeteroru uiroru qui aliquibus laudibus enituerunt, conis scribendis: quae in historiarum contextu sunt necessariae. Nam ut ad

exempla uenia, si quis inde ab aetate Laurenti j Vallaeu sep ad nostra

tempora memoria antiquitatis repeta Cinueniet in hoc paruo seculo permultos praeclaros doctrina uiros extitisse: quoru si quis uelit uistas explicare: sentiet longe plus in reru conquisitione, cp earu come moratione laboris esse suscipiendu. Primu enim multoru annoru uita est,& quae dicuntur,qusuefaciunt homines: ea in locis uariis, temporibusw diuersis,& apud homines inter se remotos agitat. Deinde multa uel propter pericula celatur, uel propter uerecundia & ostentationis pudore prodi non possunt: eoq; simul cum morte omnia auseruntur. Omnia ilia qui sep animo suo secu reputans, uera esse copearit, uel in hac tua praeclarissima dignitate, uitae* agitatione Illustri sesime Princeps :w multa sunt uel cogitata sapienter, uel dissimulata Prudenter, etia cosiliariis incognita: quae post te nullu habitura sunt neq3 enunciatore necp scriptore. Sed pleristy in rebus tonsimilis dei hominiiq; imago est multo maxima pars divine bonitatis latet inuissa inaudita, nullo Φ sensu cognita. multa fieri diuinitus uident mortales: quibus uero de causis fiant, ne sapientu quide qui sq; potestanio maduertere. ita etia a celsi animi fit hominibus: ut propter reliquoruaut stulticia au t malicia, multa animis occultata moliantur: multa suis scipiant at* perfician t: quibus uero id rationibus cosequantur, non

indicent. unde fit ut saepe hii manu genus abscp rationibus dc Iaudet& admiretur. contra uituperet etia atw despicia t nul Io iudicio. Idem mihi in magias nostri seculi famae uiro hac secunda Februarii mensis hebdomade accidit. nam cum rogatu amicoru Beati Rhenani uitam propositii mihi esset literis complecti prius obseruantia,& reuerens

tia,& admiratione uiri occupabar : quam adiuuarer argumentis, aut reris materia niterer. In uiri enim tanta nominis celebritate: & in tali

doctrina:& tam amabili grauitatis & modestiae, uitaeq; & doctrinae

contemperatione: & in praesenti adhuc omniti doctorii hominu res corda tione: nihil mihi destitur u putaui, aut ad ueritate reris, aut masuitate sententiaru, aut orationis copia. Sed uix opus in manus assumpsi cum inter stilii materia & incudula evanesceret. Sc cum hominem me in manibus uersare putarem sensi ex iisdem quasi dei umbra eisiigisse subito.Eius incdinodi causae sunt:primum priuatim exacta uiri

uita

8쪽

uita: deinde ingens quidem doctrina, sed modestia uerecundia* magis occultata,quam fastu aliquo aut ostctatione uenundita. ita* taritum annotaui, quantum a me per triduli cognosci a familiaribus posluit. placuit tamen idipsum cuiusquemodi sit, illustrissimo tui nomis nis patrocinio comendare: non tamen abscp comitatu eoru libroruquos de rebus Germanicis ille uir scripsit, ut quod mihi decedet fisdei propter reru ignoratione Sc ingeni j imbecillitate: id cumulatius borum librorum bonitate queat superare. Quanu: non eo istud scripsi quo exemplum sit sorinae alicuius bonae,sed ut incitamen tu, quo possit quiuis aliquid dare praestantius:in eoin nominis tui autoritastem appellare: qua excitentur aut exteri,aut etiam tui,praesertim Tuhingeses quorum nullus est, in ijs quos ego noui, qui maior non sit, quam ipse sim artifex: ut Ioannes Sichardus, qui cu iuris scientia dos istissinios nostri seculi Iureconsultos possit aequiparare: & Leonaradus Fucsius,qui cum praestantissimis medicis non cedere debeat: tamen uterq; historicus non solum doctrina est, uerum etiam oratiosne esse potest & stilo. Deinde Iacobus Sceggius, non solum philosophus, uerum etiam philosophus disertus&copiosus. Praeterieram Melchiorem Volmarum, hominem in plurimis annis insignite dos et rinis linguis eruditum, & benignu hospitem meum cum Tubinsae essem: magnum uirum naturae bonitate,& eruditione eximium.

Hos ego & in histor is& in caeteris artibus atq; disciplinis ingenii gloria excellere scio: dignos sane qui in Regum Principumq; gymonasiis conspiciantur. Quos ego in hoc illustrissimo auspicio tuae Reipublicae, fidei tuae comendo ipsumq; gymnasium quod ab Eberhardo patrueli proauo constitutum,& ab UIrico patre renouatu Sc am. plificatum, tua nititur prudentia,autoritate,bonitate, liberalitate, in hisce miserabilibus ingeniorum & literarum temporibus. Sed ut ad Beatum reuertar: eius etiam memoriam c5mendo, Sc hosce tres de Germania libros, oratione pura stilo acuto, iudicio subtili, doctrina ampla uariaq; compositos: uitam etiam eius innocentem, temperastam, uerecundam, pacificam, & in perpetuo octo semper laboriossam:& in laboribus tranquillam, & in tranquillitate sollicitam de iis bertate pace* publica, contra Turcarum vim, contra omnem temporum iniuriam: quam a te depellat optimus,

Maximus Iesus Christus.

9쪽

E A T o Rhenano oppidum Rhenacum,unde pater Se i te stadium aduenerat cognomen tu dedit. Id oppidum

supra Argentoratum ad quatuor milliaria Rheno Aspq - luitur: ab eo demin ex parte maiore alluvionibus aut

diminutum lenibus, aut subitis absumptu est. que caula nonnullis inde migrandi suit. ex hoc loco quoniam pater aduena Selesta dij erat, Antonius Rhenanus est cognominatus. Aliquoties ex Beato filio auditum est, saepe se poenitui ne quod aduenticium nomen retinuerit avitum non usurparit. Nam maiores eius Bildi j ano liquitus appellabatur. Fuit Antonius pater diligens suarum rerum paterfamilias qui cum artem lanioniam praecipue factitaret, ex pars Da pecunia quam Rhenaco apportauerat, parsimonia S assiduitate mediocriter magnam consecit: ratione bona ut in Senatum paucis

annis fuerit delectus, & consulatum gesserit, & functus sit omnibus

eius urbis muneribus. Hoc parete generatus fuit Beatus Rhenanus Anno n. c c c c. ππv. Fridericho tertio imperatore Augusto: Pontifice Innocentioo ctauo Rege Galliae Ludoico undecimo. Eoadem quo natus fuit anno, matrem amisit Barbaram Hegellam: cuius Dirtutem mariti Antoni j uita uidua comprobauit. nam cadem quae prima, etiam postrema uxor suit: cum unus solu filius esset Beatus, patris haeres,idi* ante aetatis flexu. Audio enim ex familiaribus Rhenani post filium natu & uxorem mortuam, ultra trigesimiiquintum

fili j annum peruenisse: neo suae uitae attigisse annu octuages naum. Ergo in spe pater non concepta sed co firmata de filii probitate moris tuus est :& filius seculo literarum non inscclici suit natus. Angelus enim Politianus uso ad vigesimumquartum annum Beati Rhenani uixit: intra quod tempus etiam Hermolaus Barbarus qui ante Poliistianum natus fuit, & Ioannes Picus Mirandula, & Theodorus Gaueta,& Georgius Trapezuntius,& Marsilius Ficinus,& Iovianus Pontanus lizerarum laudibus floruerunt. Quanquam in Germania

eo tempore infantia adhuc studiorum & literarum erat. Nam praeis

ter Rudolphum Agricolam Alexandri Hegii magistrum, & Erasimum Roterodamum Hegi j discipulum, Germania nihil magnumatin praeclarum in literis uiderat. sed tamen horum scriptis proba, bile est: & ex eius aeui hominibus intelligitur, istis exemplis tum eracitata suisse adolescentum & iuuenum ingenia ad maiorem non m do doctrinaru, sed etiam sermonis at* linguarum puritatem. Ado lescebant

10쪽

BEATI RHENANI VITA

Iescebant eade tempestate studia Philippi Melanchthonis, qui duo,

decim annis,ut opinor minor erat. Apparet etiam ex historiis Ponstifices Sc Imperatores 8c Reges Sc Reipub. delegisse ad sua con silia

homines eruditos: quibus Maximilianus cum primis suit delecta, tus. Histe hominum temporibus homo mediocriter locuples: uniussi a paterimortua uxore, filium literis deditum esse uoluit ,8c literas rum causa ad alias gentes proficisci. Credo enim non solum naturae bonitate patrem eo impulsum esse: uerum etiam autoritate Rerum spub. atin Principum t& exemplo doctorum,& hortatu amicorum: ut haeredem unum literarum doctrina uellet a puero crudiri. Nam cum primum idonea aetas esse coepit: Cratoni Udenhemio datus ad instituendu est, qui tum Selestadi j literas docuit: magno & morum grauitate,& doctrinae opinione, pro ut illa erant Germaniae temposra, uiro : quo mortuo, Hieronymo Gebuilero traditus, spe statim de principio apud utrunq; bona,eos secit progressus ut caeteris condisicipulis inseriorum ordinum praeficeretur 5c diligetiae Sc profectus causa: quemadmodum ex Sapido intellectum est qui se unum ex iis fuisse dicit quibus fuit praefectus,& quos non solum docuit, uerum etiam castigauit. Post hanc disciplina missius Lutetiam est quo etiam Sapidus tertio post anno subsecutus, Beatu domi Aristotelis Oeconomica explicante audiuit. Florere ea aetate coeperunt magis ut anstea in Gallia Sc Germania literae. Graecas enim tu Lutetiae Georgius Hermonymus Spartanus docuit,quem diu multuin audiuit:& Uia, lectica Physicaqi Iacobus Faber, eiusci' discipulus lodocus Clitoueaus explicabant: quoru utrim fuit familiaris. Fuit circa id etia tempus Lutetis Erasmus Roteroda inus: qui primu Adapioru diuulgatione coepit magis ui antea in larescere. Faustus etiam Andrelinus ibi masgna auditorum frequentia poetas docuit & epistolas suas adagiales

conscripsit: uter ab altero prouocatus,a Fausto ne Erasmus qui adaora prope latinae grecaein linguae omnia Sc collegit Sc digessit: an abrasino Faustus, qui in plurima paucis reru argumentis contexuit, mihi incognitu est. Bona tuc teporis literaru coditio suit quς diuturna & inueterata barbarie suppressis, postea li in luce reuocari coeperui magnu sui desideri u excitarui: tu natura sui, quae est suavissima: tum etia praemiis,laudibus honoribus:quae omnia nostris moribus sublata, inopia breui praenuciant non solii doctoru hominu uerum setiam studiosoru. Is huius temporis status magno adiumento Beato

Rhenanosuit:riam primi praeceptores Crato 5c Hieronymus Geba uilerus, tametsi pro doctis δc bonis habebantur: tamen bonitas in