Scholia vetera in Lucanum : e codice Montepessulano

11쪽

Sed ut undo deflexit iam redeat disputatio nostra, Supra Strictim et quasi in transcursu tetigimus quasdam voeabulorum formas plebeiaS uel uulgares, quae quidem ita sunt comparatae, ut in his scholiiS atque in hac de aetate scholiorum quaestione quam instituimus silentio praetermitti non debeant. Etiam plus iis tribuendum erit, Si in usu quoque uerborum et in dicendi genere uulgariS Sermonis consuetudinem deprehenderimus. PerluStrantes igitur uniuerSam Scholiorum Montepessulanorum seriem iudicium non feremuS de omnibuS quaecunque a bonorum Scriptorum conSuetudine abhorrent peruerSum hoc esset in Scriptore qui prius quam quinto saeculo certe non fuit) Sed de ii S tantum, quae quamuis e cadentis imperii ingenio iudicata tamen habeant propter quod notentur. Itaque non haerebimus in usu praepositionum cum ciuitatium nominibUS poSitarum, e quarum numero ut eXemplo

utar illud apud urbem Romam' quod quidem in scholio ad 1 604 pro in urbe Roma' occurrit, nihil habet offensionis. Nam iam in Taciti libris reperias Ann. 1111 27 apud Brundi/ium, 37 templum apud Pergamum, 57 templa apud Capuam Iovi, apud Nolam Augusto, 62 amphitheatrum apud Fidenam: alia eiusdem generis multa. Qui usus numquam exinde intermissus quibusdam scriptoribus in deliciis fuit ut Ammiano Marcellino e cuius libris primo Statim aSpectu et quaSi in tranScursu petita haec appono: XXV1 1 in fullonio natus apud Epiphaniam, Ciliciae oppidum, XXV 3 natus apud Constantinopolim XXVm 6 qui Seuerum apud Carthaginem inven- ωm XXX 7 natus apud Cibalas, Pannoniae oppidum et ibidem indutibus imperatoriae

maiestatis apud Nicaeam ornatu8.

Praepositio in ' cum ablativo nominis ciuitatilum a ferreae aetatis scriptoribuSSaepiSSime ponitur: cave autem omiSSam putes in uerbis quae sunt v 477 remanserat Brundisio. Nam Brundisio' ablativus habendus est non subaudienda praepositione sin' positus. Etenim quarto p . Chr. saeculo exeunte uel quinto ineunte increbuisse morem in loci significatione dativo nominum tertii ordinis, Dominum autem qui e primo et Secundo ordine ueniunt ablativo utendi auctor est Charisius in InSt. grauim. p. 188 K. ita quidem ut diceretur Carthagini sum, Sum Roma, Sum Beryto.' Praepositione pro' usus est scholiastes ad x 187 qua modum alicuius rei ac rationem Significaret. Atque cum per errorem' post Ciceronem plurimi

dixerint, ueror ne eadem ui ' pro errore' a nullo Scriptore ante quartum quintumue Saeculum Sit prolatum. Locum cuius testimonio illum uSum muniam non

habeo praeter Legis Saliuae tit. 24 q. 24, ubi est Si quis aseum de intro claue re-p08itum et in 8u8pen8o pro 8tudio si. e. consulto, de industria) positum furaueris etc. Qui locuS, cum Saeculo quinto eXeunte ea lex litteris mandata Sit, egregie congruit illi tempori quo orta esse scholia nostra iam in iis rebus de quibus adhuc disputauimus SuSpicio Subnata est. Alia addo. Manere enim cum aliqua', quod in scholio ad 1 544 legitur, vulgo dici sua aetate Donatus ad Ter. Andr. II 5 oxtr. expressis uerbis docet. Vitia re', quod in Scholio ad v1 365 legitur, item esse plebei Sermonis fabulae QO-

12쪽

micorum quibuS proprium est demonstrant: ut inuenitur in Plauti Aul. perloch. 5 eius sitam Lyeonides uitiarat . in Terenti Eun. 1111 3, 12 uirginem uitiare' 1111 4, 37 uirgo uitiatos. Qua in re non erit quod pluribus moneam talia uerba a saeculi quarti et sequentium saeculorum ScriptoribuS adhibita fluxisse non e comicorum lectione Sed maXimam partem e Sermonis plebei sontibus, qui indo a Plauti aetate non tenui quodam riuulo sed uberi continuoque flumine ad prima modii afui

saecula durauerunt. - His uulgaris SermoniS uestigiis adnumero adiectivum nomen

deauratus positum in scholio ad vi 231 gens Scythiae quae deauratis bratteolis

ornamenti uice coma8 ambit . Nam deaurare deauratus deaurator non Sunt bonae notae uocabula Sed e cotidiano sermone uel e tabernis opificum petita. Inuenitur apud Tertullianum de idolol. c. 8 εoceus et balea quotidie deaurantur', in uulgata Bibliae interpretation0 ps. 45, 10 in uestitu deaurato', in Imp. Const. Cod. X 64, 1 mustuarii deauratores albini', in Cod. Theod. X 22, 1 buccula8 tegerent

argento et deaurarent;' quattuor paene saeculis ante apud Senecam in epistula 76 ubi ost oui deauratus est balteus'. Quem Senecae loeum ne quiS urgueat. Nam Senecae orationem non Se adplieare ad Scriptorum optimorum qui ante eum erant exemplum et cum locutionibus a primi Saeculi usu discrepantibus tum uocabulis aut nouatiS aut ex u8u cotidiano humiliue haustis abundaro constat. Quod satis iam docetur iis quae incoharunt Boselim serus in dissertatione de L. Anna si Senecae

latinitato olsnao 1840 et optigius in specimine legi cologiae argenteae latinitatis inumburgi 1852 . - Paene id om quod de nomine adiectivo deau

ratus a um dixi, cadit in uerbum obturandi quo scholiastes usus est in scholio ad V1 45 quia omnia flumina obturavit Caesar per quae stipendia ueniebant Pompei'. Quod obturandi uerbum etiamsi apud Ciceronem et Horatium inueniatur neque grammaticis adhuc uideatur in Suspicionem ueni 8SQ, equidem uulgariS SermoniS eSSe censeo. Sane id legitur prosa oratione apud Catonem Ciceronem Varronom Vitruvium Columellam Plinium Marcollum, et apud Plautum Lucretium Horatium poetaS. Quantus Scriptorum ordo i Quanta tostimoniorum copiat Quid uero 3 Ex his quos modo laudaui rei rusticae scriptores Sunt treS, quibuS quartu Saddendus est Sabinus Tiro o cuius libro Copiarion Plinius quasi XIX 10, 58 habet excerpsit, medici duo, nam alter Plinii locus XX 6, 21 medici cuiusdam libris debetur, aliuS architectus alius comoediarum alius Eermonum Scriptor: atque ipSum genUS nimirum adducit comicos satiricosue poetas cogit medicos trahit architectos rei ruSticae Scriptores omnes denique qui in scribendo quamlibet artem aut quodlibet opificium tangunt, uti ad cotidiani usus et tabernarum uocabula descendant. At Ciceronis et Lucretii rostant loci sit obstant. Quod in huius carmine mi 867 inuenitur patentem per membra ac uenas ut amorem obturet edendi', non mirabitur qui uocabulorum Lucretianorum et indolem et disserentiam adcuratius explorauerit. Cicero uero de fato c. 5 formone prorsus humili utitur, cum facit Zopyrum phySio- gnomonem dicentem 8tupidum esse Socratem et bardum quod iugula concaua non

13쪽

haberet, ob8tructa8 ea8 parte8 et obturata8 e88e Iam quis est quin in talibus etiam humiliora admitti meminerit 3 Ipsa ea re quod profertur obturata S iunctum cum ob Structa S prorSuS Synonymo neque plebeio, Satis ostenditur quid sibi uelint ista uerba. Nam plebei Sermonis fuisse obturandi uerbum etiam similius uori stea ro quod Bibliae interpretatio latina saepius eo uerbo utitur: complures locos indo decerptos habet Ioannes a Ianua ed. Venet. 1497) S. h. u. Obturo dicitur

obturo ra8 raui rare i. claudere vel 8tipare. unde obturan8 68 sene. communia Unde propheta. Sicut a8pidi8 dure et obturantia aure8 8uia8 .i. claudenti8. Et obtugratus tatum et producit tu. Unde in Aurora dicitur Leoe ait. Ora boui non obture8 operanti. Unde in Proverbu8 CCI. ea. Qui obturat aure8 8ua8 ad clamorem pauperum Testis denique ut Saepe in eius modi rebus est Italorum qui nunc Sunt lingua, qua atturare et breuiore forma tura re farcire obstruere impedire morari mutata praepositione ab eo quod fuit obturare ductum esse docet Diegius inlexio. etymol. p. 38: HiSpanOS etiamnunc at urar eadem significatione et turam aggerem dicere uel molem idem eodem loco affirmat. - Huc po Simo dum quoque pertinet quod legitur in scholio ad Ι 665 quae forma a uiris doctis ex aliquot Scriptorum eXemplaribu S exulare iussa, in aliis Suspecta, uno Livii loco 1 9 exemplarium consensu defenditur: in inferioris aetatis litteris fieri poterit ut saepius inueniatur. Unum restat uocabulum de cuius usu disseratur. Stipendia enim in scholio modo laudato dicta sunt pro commeatibus uel rebuS ad eXercitum sustentandum necesSariis: qui quidem usus infimam redolet antiquitatem. Eodem modo qui id uocabulum protulerit antiquitatis scriptor, equidem nescio: medii aeui affert Cangius scriptorem Vitae S. Μaximi 1 p. 93 Iun.) ubi haoc sunt: seat et ip8e uobiscum et accipiat 8tipendia eorporis' et chartam Hugonis Magni a. 940 scriptam ap. Mabili. Annal. m p. 709) in qua leguntur uerba: conce88-u8 ad praefatum S. Iuliani monasterium in uictualibu8 stipendii8 monachorum ceteri8que eorum utilitatibus' ete. His quae adhuc disputauimus efficitur illa do quibus agimus scholia in Lucanum profecta eSSe a grammatico quodam qui quamuiS uerSatuS eSSet in Scriptorum antiquorum lectione tamen ipse cotidianae uitae uulgique usum a litteris non arceret: eamque ob causam illi aetati ascribendus uidetur qua latinae linguae opes medio quod dicitur aeuo traderentur. Quem quidem grammaticum Sexto p. Chr. Saeculo fuisse inferiorem nee uerba arguunt nec, ut hoc iam addamus, res. Etenim ut ad aliam disputationis partem delabatur oratio mea, quaestionem et de fontibus scholiorum noStrorum et de neceSSitudine quae cum Scholiis nunc notis iis sit, adhuc Omisi: quae tamen quaeStio Summa fere disputationis meae est futura. Atque primum quidem de fontibus aga-mUS. Scriptorum nomina in scholiis nostris non laudantur nisi Vergilii et Prisciant.

Vergilii tres loci laudantur in scholiis ad 1 222 1111 60 104: o Prisciani institutionibus grammaticis praecepta quaedam adponuntur quod Sex locis factum eSt

14쪽

11 225, v 27 396, VI 179, VII 855, X 187. Ante SeXtum igitur saeculum non

fuit scholiastes. Qui quibus Scriptoribus praeter utrumque modo laudatum usus sit, ipse non indicat, pervestigatione autem adeurata rerum aliquatenus reperiri poterit. In scholio ad I 665 leguntur haec: Orion quidam puer. cui nomen ab urina

inpositum e8t. Postmodum uero uenator effectu8 cum uellet cum Diana concumbere, eius sagittis occiaus e8t et deorum mi8eratione relatu8 inter sidera Haec ex iis quae Seruius ad Verg. Aen. Ι 539 narrauit eXcerpta eSSe argumentiS euincere non est opus: res ipsa et oculi docebunt. Sunt enim apud Seruium haec: Oenopion rox

cum liberos non haberet, a Iove Neptuno et Mercurio suel ut quidam tradunt non a Neptuno sed a Marte) quos hospitio susceperat, hortantibus ut ab iis aliquid postularet, petiit ut sibi concederent liberos: illi intra corium immolati sibi bovis

urina facta praeceperunt ut Obrutum terra completiS maternis menSibuS Solueretur. Quo facto inuentus est puer cui nomen ab urina impo8itum ut Oυρίων diceretur: quod Dorica lingua commutatum est ut eo diphthongus in a uerteretur. Quod autem plerumque prima syllaba breuiS inuenitur ut hoc loco cum sit naturaliter longa, Graecae rationis est: nam detractio fit M litterae et vi remanet breuis: quomodo oυρεα τε σκιοενχα pro δρεα et ποησον pro ποίησον. Et hoc quia οὐ est naturaliter longa: aut on diphthongus. Ceterum Si fit in proprio nomine dichronos ut omnes Latinae Sunt propriorum nominum abutemur licentia ut in Artibns lectum est. Orion ergo po8tea uenator factu8 uelut trium parentum uiribus fisus cum Dianae uim uellet inferre ut Horatius dicit eius 8agittis occisus e8t: ut Lucanus, immisso scorpione periit sed deorum mi8eratione relatu8 inter 8idera signum famosum tempestatibus fecit.' Praeter Seruium eiusdem paene aetatis Scriptorem Orosium dico a Scholiasta nostro fuisse lectum et eXcerptum demonStrabo ac ne quis forte dubitet integra Orosii uerba apponam. In eo igitur scholio quod est ad II 70 do Mario et Sylla agitur uerbis haud raro ueterum Scriptorum imaginem ac Sonum ita referentibus ut suspicio moueatur ea ex Vellei Flori Ampeli aliorum libris hausta esse et concinnata. At nil eiusmodi opuS est. Videamus ipsa uerba. In scholio sunt haec: Sylla, dux Romanorum, iussus suscipere erat bellum contra Metridatem in Asia. Marius qui septies fuerat consul assectabat ipse illud bellum peragere. Quo Sylla c0gnito, uir impatien8, cum quattuor legionibus contra eum luit uolens

etiam urbem incendere. Marius uero quoscunque potuit etiam Seruilem manum Felibertatis contra eum frustra armauit. Qui moX po8t magnam caedem 8uorum in Capitolium fugit et cum ibi esset oppressus iterum fugiens in Minturnensium paludibus

infelieiter luto delituit indeque protraetus et Minturnas deductu8 contru8u8que in carcerem percu88orem ad 8e mi88um 8olo uisu eoeterruit. Deinde lapsu8 e uinculis in Africam tranjugit collectoque exercitu continuo Romam reuer8u8 Cinnae con8uli 80cietate 8celerum iunctu8 e8t, qui continuo omnes socios de exilio et uinculis liberauit ciuitatemque ingre88u8 plurimo8 con8ulares uiros interfecit et maXimam partem plebis.'Iam uero orosii uerba uideamus quae sunt in sius Chronic. V 18: Μarius Sylla

15쪽

oonsulo contra Mithridatem Μetridatem 3 in Asiam cum exercitu profecturus in Campaniam tamen propter Socialis belli reliquiaS consistentes assectauit septimum eonsulatum et bellum su8cipere Mithridaticum. Quo Sylla cognito, impatiens re uera iuuenis intemperataque ira percituS, cum IIII legionibu8 primum ante urbem confodit ubi Gratidium Marii legatum quasi primam uictimam belli ciuilis occidit: mox

urbem cum exercitu irrupit: face8 ad inflammandam urbem popo8eit. Omnibus metu addictis per Sacram Viam cito agmine in forum uenit. Mariu8 cum permovere nobilitatem, inflammare plebem, equestrem deinde ordinem perarmare aduersus Syllam frustra tentasset, pOStremo εeruis γε libertatis et praedae ad arma sollieitatis nequicquam repugnare ausis tandem in Capitolium conce88it. Sed cum eo Syllanao cohortes irruissent, magna 8uorum caede dis sit. Ibi tunc Sulpicius Marii colloga Seruo suo prodente proStratuS eSt. Seruum uero ipSum quod hostem indicauerat, manumitti, quod uero dominum prodiderat, Saxo Tarpeio deici conStiles deorsuorunt. Marius fugiens cum per Sequentium inStantia circumSeptus esset, in Minturnensium paludibtis sese abdidit: de quibu8 infeliciter luto oblitu8 ignominioseque protractus turpi autem Spectaculo Minturna8 deductu8 contru8u8que in carcerem percu88orem ad se mi88um solo vultu eaeterruit. Deinde lap8u8 e uinculis in Africam transfugit sollicitatoque ex Utica filio, ubi is custodia ob Seruatur, continuo Romam regre88u8 Cinnae consuli societate 8celerum coniunctu8 e8t. Igitur ad Consigandam uniuersam rempublicam exercitum sibi in quattuor parteS diuiSerunt .... se. 42 uerSibus intermissis) . . Post Cinna consul cum legionibu S et Marius cum fugitivis urbem ingressi nobilissimos quosque e Senatu et plurimo8 con8ulare8 uiro8 interfecerunt.' Quid in tanto et uerborum et sententiarum concentu demonStratione opuSost scholiasten sequi Orosium 3 Quis eSi quin primo Statim aSpectu Sollertem grammatici manum agnoscat compilantis OroSit sapientiam et in Sua scrinia transferentis ea quae pro operis instituto e copiose dictis in angusta deduceret 8 Itaque postquam hoc loco Orosium inter scholiastae auctores fuisse cognouimus, multo fidentiores adgrediemur corruptum ues mutilum locum qui est Ι 473 MEVANIA. insula prooeima L . . nie. Meuaniam, Umbriae urbem antiqui SSimam, cum manu tum locinatura munitiSSimam, celebratam propter nivei coloriS armenta, a Lueano carmine tangi uix est quod moneam. Μire igitur accidit, ut in scholiis nostris non extent similia eorum quae Seruius ad Verg. Ge. II 146 adnotauit: Meuania quae pars e8t Umbriae, partia Tusciae' vel eorum quae in Berolinsensibus et Vossianis scholiis sunt prouinciα Italiae fecunda tauris. Alterius cuiusdam Meuaniae nec Liu. IX 41 nec

Tac. Hist. m 55, 59. nec Plin. III 14. XXXV 14, 19. nec Sueton. Cal. 43. nec Ptolem. m 1, 54 mentionem faciunt nec Itiner. Λnt. p. 311 ita quidem, ut in geographorum lexico laudatissimo a Guil. Smithio conposito Lond. 1857) ne uerbum quidem de altero quodam eiusdem nominis oppido addatur. Vnde igitur

grammatico noStro tam remota reconditarum litterarum scientia 3 Cuiusnam insulae nomine explebimus lacunam inter litteras h et . . nie raSura ortam 3 Iam uide, quo

16쪽

modo iterum ex orosit historiis noster hauserit. Apud Orosium 1 2 p. 28 Hav. hasio toguntur Hibernia insula inter Britanniam et Hispaniam 8ita e8t .... haec propior Britanniae spatio terrarum angu8tior 8ed caeli 80liaque temperie magis habilis a Seotorum gentibu8 colitur. Huic Sc. Hiberniae) etiam Meuania in aliis codd. est etiameunauia etiameunania etiameumoni in8υJa proinima e8t et ip8α Fatio non parua, solo commoda, aeque a Scotorum gentibu8 habitatur Habemus fontem unde scholion fluxit et restituemus litterarum et relliquiis et Spatio egregie suffragantibus ΜΕVANIA insula promima Hiberniae.' Suffragabitur praeterea Papiae uocabularium saeculo undecimo conScriptum ed. Venet. 1496), in quo leguntur haec Meuania. par8 ω8ciae. Meuania. in8ula proiima hiberniae' haud dubie e scholiis in Lucanum petita, ex quibus nonnulla hausiSSe Papia S et ipSe in prooemio uocabularii profitetur et multis locis manifestus est: ita ut suspicio sit fuisse in integris scholiis sadem Omnia quae apud Papiam eXtant uerba. In Orosii autem uerbis rectius scribetur Menauia quod apud Bedam quoque legitur, cum eandem insulam Plinius 1111 16, 30 Moncipitim dixerit: nam Anglis Man dicitur, Britannice autem ut Lhuydus saeculi septimi decimi scriptor testatur Menavv.

Do Soruio sit Orosio uidimus. Restat ut de Isidoro Hispalensi uideamus, ex cuius originibus quot rivuli deducti sint per medii quod dicitur aeui litteras,

omnibus patet in promptuque eSt. Sed cum antea demonstrarimus Scholiasten hausisse e Servii et Orosii scriptis, nunc investigandum erit quatenus ISidorus e uetere commento in Lucanum hauserit. Nam Scholiorum in Lucanum partem ex Isidori originibus fluxissse neminem puto fore qui Sibi persuadeat. Usque adeo omnium rationum consensu efficitur hoc Statui non posse: atque cum iam scholia a Webero edita quicunque leuiter tantum attigerit et properante quasi oculo comparauerit eum Isidori originibus, plus quam triginta locis Isidorum commento uetere in Lucanum aeque ac Servii commentis usum esse deprehenSurus Sit, magna eSt SpeS fore, ut commentis Bernensibus in Lucanum' et adnotationibu S Super Luea - .num' ab VSenero propediem edendis multo clarior certiorque lux huic rei afferatur. In epistulis ad Braulionem episcopum datis Isidorus ipse profitetur Se opus DE ORI-GIΝIBUS RERUM ex ueteris lectionis recordatione conlegisse atque quibusdam locis ita adnotasSe ut eXtaret conscriptum stilo maiorum.' Qui quidem maiorum Stilus certiSSime agnoScitur in iis quae iam sum prolaturus. Namque e SeholiiS nostris

ad uerbum concinunt cum iis quae leguntur in Isidori Originibus haec tria 1 7 c. Isid. xum 7, 9. 1 625 c. Isid. XI 1, 30. v1 689 c. Isid. X11 7, 42 et maximam partem item tria 1 228 c. Isid. v 31, 5 et X111 10, 12. 11 50 c. Isid. ix 2, 63. Vm 180 c. Isid. in 70, 8. Quos locos diligenter explorantibuS nobis et adhibito iudicio comparantibus cum in ipsam quasi fabricam et officinam Isidori liceat inspicere, paullisper ea in re morabor. AgnoScimus igitur ISidorum explicationibus uocabulorum e scholiis petitis eos poetae locos ad quos illae explicationes pertinerent haud raro addidisse, deinde si res ferret adieciSSe quaedam

17쪽

aut proprio Marte conposita aut aliunde derivata memoriaeue haerentia. Vid amus iam ipsos locos. Ea quae in Scholio ad 1 7 leguntur Pila sunt arma iaculorum atque telorum a torquendo uel emittendo uocata ' cernimus referri ab Isidoro xv111 7, 9 Pila 8unt arma i. a. t. a. t. v. e. u. De quibus Lucanu8 9 79 Signa pares aquilas et pila minantia pilis Cuius 8ingui re pilum dicitur'. Quorum uerborum quae extrema sunt habent propter quod notentur. Isidorus enim illo quod DE HAsaeis est capite explicandas uoces Singulari numero omnes 1 rotulit eXceptis quae sunt trudes' et uenabula', quas cum earum eXplicationem e commentis in Vergilium excerperet eodem modo plurali numero transcripsit quo pila' o Lucaniano scholio. Quae ad vi 689 do strige scholiastes dixit Stris nocturna auis habens nomen de 80no uocis. quando enim clamat, 8trides repetuntur item addito Lucani loco apud Isidorum XΠ 7, 42 Stris n. a. h. n. de 8. u. q. e. c. 8. de qua Lucanu8 VI

689 Quod trepidus bubo, quod δtris nocturna queruntur' et ni fallor de suae aetatis superstitions additur ab illo Haec auis uulgo dicitur anima ab amando paruulo8, unde et lac praebere fertur nascentibus - Tertium scholion ost illud ad 1 625

omentum membranum quod continet inte8tinorum maiorem partem quod refertur apud Isid. x1 1, 130 ubi haec Sunt: Omentum m. q. c. i. m. p., quod ἐπιπλουν Graeci voeant. Di88eptum inte8tinum quod discernit uentrem et cetera inte8tina a pulmonibu8 et a corde . Quibus e uerbis quae sunt quod ἐπίπλουν Graeci uocant' fortasse in scholiis ipsis quibus Isidorus priora d0bet fuerunt sed in Montepessulano exemplari, ut Saepi8Sime in Graecis uocabulis alias librarios fecisse constat, omissa

sunt. Reliqua uero Lindemannus male cum antecedentibus iunxit. ProrSus Seiungenda sunt. Non enim alteram quandam omenti sed alius intestinorum partiS eX-plicationem continent. Deinceps explicantur ibi omentum dis Septum caecum ieiunum uenter, quorum duo priora nune male coniuncta quaSi uniuS partiS eX-plicationem contineant leguntur. Itaque restituendus Isidoro est hic rerum ordo: XI 1, 130. Omentum. membranum etc. 131. Di88eptum. inte8tinum etc. 132. Caecum inte8tinum etc. 133. Ieiunum. tenue intestinum etc. 134. Venter ete. - Atque eum

ipsis iis scholiis, quae maximam partem tantum congruere et ConSentire Supra diXi, quam arta intercedat Isidori originibus necessitudo, satis cognoScetur Uno exemplo adposito. Etymologia uocis hae tens brae' a scholiasta prolata ad I 228 Tenebrae a tenendo eo quod tenent umoram' bis occurrit apud Isidorum scilicet V 31, 5 Tenebrae autem dictae quod teneant umbras' et XIII l0, 12 Tenebrae dicuntur quod teneant umbras. Nihil autem sunt tenebrae, sed ipsa lucis absentia tenebrae dicuntur 8icut 8ilentium non aliqua re8 est sed ubi sonus non est silentium dicitur: 8io tenebrae non aliquid sunt sed ubi tum non e*t tenebrae diduntur'. Vndo quae in his de tenebrarum natura docentur petiuerit Isidorus equidem nescio: e scholiis in Lucanum ea eSSe uix crediderim. In prioribus manifesto videmus quomodo ISidorus cum illius scholii, quo tenebrarum etymologia proferebatur, reuocaret memoriam, fluctuarit paullulum neque in uerbis sibi constiterit. Ad etymologias autem conligenda S

18쪽

uidetur Isidorus praecipue animum adplicuiSS0, cum uetus illud commentum in Lucanum legeret, nam in aliis rebuS magnopere a Scholiis discrepat ut origg. IX 3,

Quae eum ita Sint, non errabimuS Statuentes Seholia quae sunt in codice Montepessulano M orta eSSe Saeculo Sexto: Sed utrum Vaccae Sint adsignanda necne, demonStrare non poterimuS quamuiS certam quandam Sententiam tueri cupientes. Si in errorem rapi nolumus, ne illud quidem desinite dicere licebit, partem Saltem Suholiorum de quibus adhuc diximus ad Vaccam pertinere aut ad illos Lucani interpretes quorum mentionem inicit Hieronymus contra Rufinum uol. ΠΡ. 471 Vallars. Cui rei nox quasi offusa manebit, donec commentis Bernensibus' quae Useneriis cum adnotatione quae QSt Super Lucanum' coniunctaedet firmius quaestionis instituendae fundamentum iactum erit. Tum demum certioribus gradibus ingredientes antiqua et recentia, bona et uilia iudicare poterimus: nam Woborum scholia et delectu habito edidisse et antiqua atque recentiora miscu-iSSe iam Supra monui. Itaque nunc satis habebo indicasse cum Scholiis exemplaris

Montepessulani Μ) ea quae sunt in Vossianis codicibus VOSS. 1 et 1M et in Berotinensi 35 BC) his locis facoro: m 281 1111 4 10 20 23 34 53 56 57 58 63 8799 114 116: praeterea plenioris scholii quod est in BC sit VOSS. ad 111 199ΜontepeSsulanum habere prima uerba: in scholio ad 1111 71 cum BC facere, a VOSS. aliquantulum discedere. In altora parte sunt nonnulla scholia libro Monte- pessulano communia aut cum BC Solo aut cum VOSS. atque eius quidem generis sunt in BC 11 50 1111 21 45 84: affinitato uel similitudino quadam tenentur 1 108 VI 350. VOSSianorum uero consentiunt cum nostris 111 9 30 59 104 112: pleniora sunt sed proxime accedunt Im 380 v 507 v1 354: similia sunt vi 427 430. Non erit qui documentis argumenta uelit adiuncta, ut sibi persuadeatur Scholia quae in Μ sunt artissimo uinculo cohaerere cum scholiis in BC et VOSS. Per Se hoc patet. Verum enim uero cum eX his quae modo enumeraui scholiis ea quae sunt ad mΙ 4 9 10 15 in Bernensi Π quoque et quase sunt ad 1111 9 21 63 in Lipsiensi reperiantur, attendendum erit ad ea quae M propria habere etiamnunc

uidstur scilicet ad 1 7 97 222 228 404 473 544 552 575 576 580 598 604 625665 Η 46 70 89 138 221 225 227 265 361 364 368 401 406 578 111 179 202 205 208 215 266 413 586 755 1111 47 83 107 126 439 449 769 800 810 v 27 188 229 396 477 719 v1 7 45 58 80 179 185 303 309 365 368 376 392 588679 811 v11 1 14 149 269 685 701 855 vim 180 458. Iam enim suspicio Sub-

Oritur horum Scholiorum haud exiguam partem aut in aliis commentariis aut in commentis Bernensibus' aut in adnotations quae est super Lucanum' repertum iri nec dubito equidem quin in alterutro scholia ut 1 122 11 70 401 1m 477l pariter extent. Quodsi pars tantum utrique communi S inuenietur, R uero non

19쪽

aberrabimus longe statuenteS Scholia nOStra non eSSe eXcerpta eX iis stommentariis quos Vseneriis iamiam edet, Sed ex aliiS quibuSdam commentariiS. Nam excerpta esse neque ab initio Sic ut nune cernimuS Scripta, cum ex iiS cognoscitur quae adhuc disputata Sunt tum magis perspicietur ex iiS quae sequentur. Scholasticum autem qui ea eXcerpserit fuisse Saeculo Sexto cum aliqua ueri similitudine inde

colligi poterit, quod non in scholiis cum BC et VOSS. communibus sed in iis

quae Μ propria habet insint omnia quaecumque in uerborum usu inferiorem aetatem oleant. Vnum Subiungam locum quo quaSi per tranSennam Ostendam Scholia nostra forte eXcerpta eSSe e commentariiS quales BernenSes eodices Νr. 45 et 370 continent.

Quibus ox libris Woberus ad mΙ 15 haec profert: Arcum hic pro fornice posuit. Quod est notandum: nam Cicero ait Verr. 1 7 : Videt ad ipsum fornicem Fabianum'. Arcum autem nemo po8uit ni8i 8agittarum aut Irim. In Μ haec in angustum ut deducerentur hoc modo sunt circumcisa: Arcum hic pro fornice posuit. Arcum autem nemo po8uit nisi 8agittarum aut Iri8. Extrema uerba huius scholii fluxisse puto e commentariis quibusdam Satis antiquis in Ciceronis orationes Verrinas. Nam ad ipsum locum qui in scholio adfertur Verr. I 7 Videt ad ipsum fornicem Fabianum scholiasta Vossianus inseditus quem a se tractatum esse scribit E. Spanhemius indiSSert. de usu et praeSt. num. XII p. 458 et XIII p. 653 haec habet Areus latinum non est'. Atque haec quidem obseruatio cum haud dubie Ciceronis usum recto Significet, iam primo post Christum saeculo prolata esse idcirco uix potest quia ab eo inde tempore plurimi scriptores arcum pro fornice dixerunt, quod Seueri aetate otiam in numis factum videmuS. Haec postquam disputata sunt, additamenti in Star nonnullos locos proferam, quos propter reS quae in iis tanguntur Commentari haud a re uideatur eSse. Quae in explicandis supparis Π 364 dicuntur suppara uestis quae 8uperinduitur' minime Congruunt eum ceteriS scholiis a Weboro collectis, o quibus BC et VOSS. III eStum eXeerpSerunt, qui re male intellecta Supparum cum Subucula confudit: neque Nonii Mu 20 explicationem uocis amplectuntur, qui inde putat dictum quod subtu Sappareat: Sed secuntur Varronem L. L. v 131 qui solus quantum Scio grammaticorum recte illius tunicae superioris nomen obsoletum exposuit. Quod ad Scripturam a me impetrare non pOSSum ut Nabero assentiar, qui in Frontonis ad Antoninum epistulis 1 3 p. 97 Maium secutus sipharia scripsit propterea quod a Graeco σί χρος ducatur. Nam mihi quidem non uidentur recte agere qui orthographiae leges ex etymologicis inuentis sibi fingunt. Scripturam 8upparu8 igitur quae bonorum eXemplarium auctoritate defenditur retinendam cenSeo. Iam uero cum in 8uppari eXplicatione scholiasten ratione ac iudicio usum eSSe uideamuS, aliter res uidetur se habere in oo scholio quod ost ad 111 586 APLUSTRA. aplu8tra 8unt parte8 armamentorum'. De forma uocabuli supra iam diximus. Quod ad rem aut maxime uaria uocis fuit uis aut mirisca antiquitatis in eX-

20쪽

Lucani locum a Webero editis et e scholis in Iuuenalis sat. X 136. In his senim haec explicatio extat: APLUSTRIA. tabulatum ad decorandum 8uperscium naui8 adpo- tum. alii dicunt ro8tra nauis. ornamentum puppis. αφλασιά. In illis autem haec: aplustre uocabimu8 uel ip8um gubernaculum uel columnam illam in puppe quae tenet gubernaculum. B. RPlu Stre. temonem. VC. e8t palmula remigii. LC. alii ornamentum nauis accipiunt, alii genu8 gubernaculi, multi genu8 remi. BC. LB. LD. VOSS.' Quarum explicationum Boettichorus primam ampleXuS in mus eo archaeo l. 1 Se. I p. 23

aplustre siue aplustrum dicit tabulatum in quo post diaetam erigeretur baculus στηλίς e quo penderet velum h. e linteum S. faSuia, ταινία quo motus uenti indicaretur. Aliud docet Festus u. aplu8tria nauium ornamenta quae, quia erant ampliu8 quam e88ent nece88aria u8u, etiam amplu8tria dicebantur', aliud Isidorus origg. Xum 7, 3 rude8 amites sunt eum lunato ferro quas Graeci dicunt apti tria'. In tanta explicationum diuersitate ac dis8ensione non habeo quod pro certo ponam nisi illud, aplustria uocabulo omnibus antiquorum scriptorum locis quos noui utique armamentorum partem quandam Significari. Quae pars qualis fuerit plerumque in umbiguo est, sed clarissime patet in Caesaris Gormanici Aratois 345 492 624688 sqq. , ubi gubernacula Argos e nauis describuntur quae in caelo lucentia sub Septentrione conspiciantur. Neu loci modii quod dicitur aeui scriptorum a Can-gio collecti alium testantur usum Sed ubique aplustre S. apluStrum pro gubernaeulo positum habent. Huc addo uorba glossarii anglosaxonici Bruxellant s. X quae Ialarchaeol. naual. I p. 166 eXcerpSit aplu8tra. gere dria. gere dor. plur. gere dru. uar. lecf. geret 8ing. gere laJ: et quae PapiaS voeabuliSta docet luatre. arma- meritum naui8. uel uelum. 8upplementa naui8 .i. conta Sy remi' et quae sunt apud Ioannem Ianuensem aplu8tre δtria gubernaculum nauis uel armamentum' Sqq. Suo igitur iure scholiastes Montepessulani exemplari S aplustra armamenti8 nauis adnumerauit.

In iis qua0 ad 11 227 leguntur emulibus Mariis male explicatur, i. e. militi-bυδ Marianis', cum de Mariis patre et filio intollego dum sit. -- In scholio II 401 Pisa Elidis et Pisae Etruscorum confunduntur. Fortasse eXcerpentiS neglegentia aut parsimonia aliquid intercidit ut scholion primitus fuerit similo huius: Pisae urbs Τυ8eiae. Pisa urb8 Peloponnensium ubi Ioui Olympio ludi celebrantur.' Nam in corrupta uoce penolen/ium quae in Μ extat haud dubie latet genetivus Peloponnen/ium qua forma usus est Curtius VII 4, 32. - Scholion ad 111 202 restituere temptaui Secundum ea quae Valerius Flaccus VIII 2li 256 do Peuce 113 inpha ab Histro in

antro ConpreSSa SOlUS quantum Scio antiquorum narrauit. - III 205 corruptu8 est

et mutilus locus. Pitanen. lidioe esuitaὰ ab ama condita . In scholiis a Webero editis ad h. l. ascribitur oiuitas Laodiciae CLaodociae BG ubi pinus plurimaena8cuntur: nam Graece i Mτυς pinus dicitur.' W0berus Laodiciae in Laodicenae parum recte mutauit. Nam illa ciuitas Laodicea a Romanis cadente imperio Ladicia uel Laudicia dicta est ut licet cognoscere ex iis quae Suhucharditus in