장음표시 사용
2쪽
An Chocolates aqua dilutus, prout hodierno usu sorbetur, Ecclesiasticum frangat
rum , & praestantium rem diorum,quibus nonnullas N tura exornauerat regiones , nostras hasce , aliasque expertes , indigentesque fecisset, ita ut iuste conqueri posse Videremur: priscis tamen , nostrisque praesertim seculis, communicato veluti terrarum orbe, industria seliciori, selectissima quaequedn delicias, & praesidia procreata, ad promiscuum usum humana solertia nobis etiam comparauit. Hinc nostra hac tempestate Hispaniarum Regna Mexicanet arboris fruinas, ad potum apud illas Gentes, admixtis alijs, concinnatos, asciue runt ad foedus: atque ex alieno coelo petitus, sociato commercio, ille, qui barbaro nomine Choeomi ab indigenis vocatur , in Hispanias primum inuectus, mox in Italiam transgressus, aliis demum donatus Prouinci js,propter liquo,
3쪽
ris salubritatem, & m um sibi nomen, &ciuitatem feliciter est aslecutus, adeo secundis euentibus, ut non in deliciarum illecebras tantum admissus, sed utilitatis praestantia ad Studentium contubernium vocatus, in religi siora claustra se se infuderit. Cumque apud illos stequentior, accuratior vigeat abstia nentia, in Neotericorum mentes incidit dubitauo: An, seruato Ecclesiastico ieiunio con- sueto more, usurpari possit impune huiusmodi potionis haustus, ita ut inteista Chocolatis pulueris uncia in sex , aut maioris quantitatis uncias simplicis aquae squemadmodum tam ex Mexicanorum Medicorum, quam Hispanorum monitis parari consueuit perpotari possit, nec ieiunium inde violetur. In hac igitur discutienda controuersia, ut ad
ordinem , & nos reseramus: Primo pro utraque conflictantium parte rationes prosere- . mus. Secundo Authores enumerabuntur, qui
irmativam amplexi pro ieiuni si actione scri
psere; quique ex aduerso pro negativa propugnauerunt: ut , ad trutinam rationibus reuo- catis , Scriptorumque authoritate perpensa, quid pro recte formanda conscientia erui exinde poterit, sincere promamus,ut veritas agnoscatur, dc demum contrarijs rationibus respon- . dendum erit.
Subijt animum de hac re scribendi cupiditas , tum ex huius potus commendatione apude eo, Authores; nam Muradon affirmat, in Nova
tantumHispania in condiendo Chocolate quo tannis supra duodecim sacchari librarum myriades
4쪽
Inicum Nectar, dc cum Thoma Gagaeo Pim ceam, er Universalem Medicitiam appellat; tum etiam, cum aliquorum recentiorum, remet ceteris doctissimi Messici,& mei valde mmri Casparis Calderae lucubrationes pers I ' η Μ ο 'xissem ; is fundamenta,quibus assiimatiua nititur, qua medice, qua Tneologice in certamen educit, conaturque negatiuam euertere , dciet ij fractionem inducere; sed, meo iudicio, victoriam non est assecutus. Tota autem Vis difficultatis, ut arbitror, sistit in eo, an scilicet in hac potione alimenti ratio vires superet po- , tus, adeo Vt primo, & per se, non autem Per accidens nutriat . Nam supposito quod M.
Chocol te duet partes adsint inseparabiles ut in usu est illa, quae potabilis rationem sortitur, ut liquida, re fluida; alia, quae veram h bet alimenti rationem, disquirendum videtur;
An in eo ratio alimenti, an vero potus praeualeat. Cumque energia Theologicorum argu
mentorum , in ratiocinationibus Iairophys, cis, tamquam in basi, ut ita dicam, collocetur, illae pari rmiter erunt expendendae. Primo igitur a nobis videndum erit, quid sit alimentum, quid cibus, potus, quantum ad
rem nostram constare poterix. Secundo de viribus vini , interarumque ,
frequentiorum potionum, di uoad Physi- Tertio historice, An Clio lates in Eesus natali selo, coeloquereti potus,vel uti cibus 'sur, petur . Pro morali vero videndum, quid ex ,ν
5쪽
rulenta materia Ecclesiasticum stangat telinium , et an vinum, vel aliud. Et haec dicem tur, ut disceptationi, et veritatis cognitioni
Ad primum igitur in Physica disceptatione
sciendum ex Hippocratis, et Galeni sententia, alimentum esse, quod ex natura sua sicile insiti substantiam conuertitur , et loco deperditae substantiae reponitur secundum alendarum partium necessitatem ; quod tamen in potu reperiri aeque potest, ac in cibo, cum sit res ali .
mentosa, ut infra apparebit. Cibus siquidemr' ondet fami, sicut siti potus, quo quicquid humidioris substantiae effluxit , restituimus , quemadmodum cibo, quicquid siccioris sub .
stantiae est deperditum, reponimus. Sic Arist teles, Averroes,mGalenus. Vnde ex eiusdem doctrina potus nutrit, si non superat in ratione nutriendi solidiora , perat tamen nutriendi celeritate; nutritio enim ex sanguine fit, sie celerius per potum et & licα ut cibus non praebeat Eutrophicam , & uberiorem nutritionem, nihilominus nutrit etiam per se, & vires fouet, ac reficit, dicente Aristotele . sim,
res duas desiderat, cibum, atque refrigerationem: sibine enim ambo potio exhibet.
Ad secundum de viribus aliquarum potionum , & praesertim Vini, quod inter eas principem locum obtinet somisso, quod cx Thal-mudicis apud Buxtorphium sexaginta sint genera Vinorum certum est, aliqua ex ipsis Otiagophora, aliqua vero Pobphora reperiri, istaque prae illis m is enutrire, maiusque robur secum
6쪽
afferre, dc aetatem quoque sortiri , non eam quidem , quam Hebraei apud eumdem Buxto τ λα. inphium Q gratis donant cuidam vino a mundi
creatione efformato, quod ab Angelo allatum ae ixi. εκ hoc sim onu
sit Iacobo, ut Isaaco eius patri propinaret accepturus abi plo benedictionem, idemque ab c* eorum Messia adhibendum sit in propriam m- ζ rebi hi aduentum .
tione; ni velimus asserere cum Simeone a filio Iochai, per illud vinum intelligi arcana, Quae in sementiam relatam a Bais'
Messiae aduentu fuerant reuelanda, vel cum Sa- ῆ ouis
mele sq) Laniado intelligatur diuinitatis lumen cxDei fruitione;quo pariter sensu coelestem gloriam intellexerunt Origenes s in, & Nani tangenus in illis Christi Domini verbis Non bibam
amodo de hoc genimine vitis vrique in diem illum, cum illud bibam vobiscum nouum in regno atris mei. Eam tamen qtatem sortitum est vinum, ut a oo. annO- ---ium apud Plinium si in inueniri legatur, & apud . . . . iisti: timuit dicto
Aristotelem &Rhodiginum habetur,ita cras- ιτα siora Arcadica vina reddi, quod comedi pos videri affirment, nisi aqua diluantur. Vnde ad vi-
Chron. 3me orth de Abbr. Hebr. pas in . de alii eo muniter i imo a tere . di Mibia par. 367 probat, tibi uni quoad eompositio nem editu tui se post Chii. sti annum ti Additur. antiquitus apud naxoeam plurimae fuerint traditiones tu saetis pae imano scriptis. ut ex o gene . Viaria in . enat a prissiat Betiar invi ι. 4 de verba Dei e. s has vero traditi r a . . . . c pit sub utroque
ponebatur vasis, ut videtur apud Petronium so ibi Statim allatae sunt amphorae mitreae diligenter D a-tae , quarum in ceruicibus pittacia erant astisa cum hoc tia
olo : Falernum Opimianum annorum centum;DK ω- T. in molex. et sueres.
cinit Iuvenalis io)- cuius patriam , thulumque sesectus Delevit multa veteris fuligine testae.
Plurima videri de hoc argumento possunt apud
7쪽
Stuckium Butengerum, Baccium, & sexcentos
Huiusmodi autem generosum vinum, quam uis robuste nutrire apud omnes ita compertum est,ut de eo dubitari sit nefas ἡ nonnulla, tamen testimonia, Antiquorum praesertim,& celebriorum,conseremus. Oribasus ait, inum
trire proportione cras diei. Docet Galenus , vinum nutrire, Concoquere , roborare, &inter ea numerari , quae nostrum corpus alum S adeo ut Perigamenum aeque ac suillam carnem qua Athlet , & Palestritae vescuntur,nutrire affirmet. Cale-Σ ius is xij. num reseri, &sequitur Scaccus, & Aristoteles inquit: Sitis rerum duarum libido est, potionis inquam , cibi , fames unius cibi tantummodo. Hinc Petrus de Apono, antiquus Commentator,& nuncupa- tus Conciliator,notandum inseri, quod, cum potus
sit triplex, primum per potum intel ligatur ille, qui est cibus,& potus simul, Ut Vinum : nutrit enim,refrigerat, & humectat. Ex quibus conc lu- ωιε. la H dit Scaccus, Aristotelem non simpliciter tantum sensiste vinum nutrire,sed yt cibum,quod confirmat ex Hippocrate qui famem, Thorexi id est vunt potione, sedari assirmat. Idem scribi Ath
naeus apud quem Mnasitheus ait: Et robi, r incens praebet illud corpora: Idemque lentiunt Cardanus,
Matthiolus, Grosus, & Baccius comparat cum pane inter alimenta ex Hippocrate & Galeno:& hoc non tantum de antiquis Vinis, de quibus supra nempe Chiis, Cotis, Thasjs, Cretis, α' alijs, sed de nostris hodiernis intelligit, videlicet de Manciaverris, Lachomis, Vernacijs,lc similibus, adco quod de his verum sit etiam dicere
8쪽
tim, dc velociter enutriret, Merciuntiis vis dotitissimus, ait Plempius, pecurim luello contendit , vinum non nutrire. At frivo una
eius rationes , m tanto Doctore indignae . '
Consequenter alia iungenda sunt potulenta ,& de Cercisia aliquid, dicendum, quae Hispaniam, Galliam, utramque Germaniam , &
omnes regiones cxbi - Stat glacies inen - erue
fes per omnes occupat, atque veluti propitiam patriam agnoicit. Hanc ex tritico Concinnatam alij bibunt, ut obseruant Baccius, Nonnius,-noster Caldera cumulate,& apud
eum Manardus,& nuper idem Plempius valde erudite ; alij ex Ba ij narratione componunt ex hordeo ; alij frugibus, herbisque parant , vn'
de Tacitus ait: Potus όumor ex hordeo, aut frumento in quamdam misetudinem vini corruptus 3 Plinius addit : Gallia, . Hispaniae frumento in potum resem luto utuntum, at semper ei gravis optimis, in aquis f. Lινibur: et, ultra huiusmodi monita a Scaram
dato descripta, ex Hebraicis etiam Ilibris colligitur apud Buxtorphium, Cerussiam horde Ceis aquis confecta a Medis pro potu adhiberi u Hinc, quantas obtineat vires haec potio, per se patere posset; sed adhibeamus adhuc testes experientia probatissimos. Idem Nonnius vim illi tribuit inebriandi ex lupuli M. mixtione, sicut maxime nutriendi ex mamem to , quo calidior redditur , subditque : Id ὸ
videre est..modico cibo contentos esse , qui taler
ceruisias liberalius bibunt . Idque prius aduer, terat Gratamia, qui de ceruisia meminit, ait. Quod maxime nutriat , Draesertim Po-pisa
9쪽
incorrupta fruge composita, & addit. 2
trium omnes probata cervisitae, . sunt boni succi, viam, roburque corporibus addunt,ruemadmodum in Paritibus Septemtrionalibus, ubi tantum eiusmodi potu i
eoia fruuntur , hominesque formo simi pariter, ae r bustissimi inueniuntur. Ita ille , iciemque ait etiam
Manardus, quod similiter dici potest de Casia huic potioni assine, ut apud Isidorum, Or
sim, Nonnium, & alios. Praetermittimus a tem, ut ad rem nostram parum spe stantia, alia potionum genera, ut vinum palmarum k quod
apud Sinas commendatur a Gonetali: Chia, siue Cia apud Iaponios , de quorum potu scribunt Maccus, & P. Bartolus, Uti valde salutiserunti commendans, ta tandem Masseus , qui etiam
ait: De Sagu arboris ramis artificis manu cmcisis, o uanda siti mirifico sapore simul, γ' flubritate candiadus liquor ex dat, quem vulgo Tuacam appellant .
Itidem non loquimur de Caphe ab Arabibus, de quo post ceteros Petrus de Vatici, & Butius, & de eius virtutibus noster Domunicus Magrus ,-Alpinus scripsere t neque de vino ex Mescio, si id tibis Mexicanis quod est frumentum Indorum Occidentalium , &Tufurum aeta hos vocatur cum aqua,*mello apua Lopea de Gomara, cum tamen pri seus Indorum potus fuerit non admixto melle , A seuti scribunt etiam ceteri retum Americanarum Scriptores, dc praesertim Lact, non Vinum tantum conficiunt, oc magni faciunt,
sed aquam solum farina dilutam, ita ut euadat ad instar liquati, candidique amyli,
ut narrat Colmeneriis. dc firmam Marrandon
10쪽
de Marchena,& Stubbeus, & prae ceteris Nis
quamplurimi. Nemini dubium est , quin praesitae, Sc simi-lcs potiones alimentosae simul, & nutritiuae sint , robustinue alant, ut praeter citatos Scrip. tores alij docent : id omne non parum nobis deseruiet ad argumenta affirmativae opinio nis maxime conazllenda, idcirco uveritarem pertractauimus. Superest nunc prodomus historicae inspec- , . . tionis articulus: An scilicet Chocolate in eius natali solo, ut cibus, an vero ut potus , agnoscatur. Et quidem in hoc audiendi sent ij ipsi, ut vel in iis vixerunt regionibus, vel ab alijs de dignis, in eisdem prouinciis versatis Scriptoribus, exceperunt. Acosta ita scripsit. Ro- C, MPm r. indot. Fugam,Φfarusrem, assuefactis non iniucundam Use siceram sic enim iam dudum 'voco , istam vulgau ti rim IuΔrsimpotionem, sit e nostis,sive Caca , vetuo- - - Ο uis alio genere constet) malo modo negare possunt, qui
cumque ista experti unt. Vbino, uadum est obiia ' iter, hunc authorem usum sitisse Sicerae verbo,
secundu n aliquos, sed ab Hebraica voce nae f. originem trahit, eiusque mentio apud veteres Latinae linguae Lexicographos non reperituri nisi penes Ximenez Arias, Sc postremo pencs in Lex. Erelin Martinium, dc Rauanellum. Noster Magrus, qui ex Arabum nomine etymon agno
scit , citatque Zachariam Chrysopolitanunias. Z. M. c. istaE n e
Siceram accipit pro quavis potionei ad in briandum apta, id tamen prius aduerterat Ori- Dicis di b