장음표시 사용
1쪽
2쪽
F urbe Cremnicensi die a . April. cum Praen
bit. Dom Schindlero per montem trium milliarium, tota enim via est unicus tantum mons altus sal tuosus Ac petr Ius Moselium seu Novum lium. rim hi curru partim, partim & equo vectus. Oppiis dum est pulchrum, juxta ac inter reliquas ungariae in .rioris urbes metallicas optimum tum habet in plano invitibus cupri venis, quae unico tantum milliari ab oppido in ad Dominorum . erret grun , quae tota ad Imp rati Romanorum de Regem ungar pertinet, cli valle μ-duum. Noheergrimh, quam socii, Mibburge eliinmere eri dicti, culunt, existunt, abundat ambae prati stantissimos reditus seu pecunias ex metallu Venere redeuntes , sus heu tbe, largiuntur. Duo urbs habet flumina, Granum nempe dc parvum amnem, Bistrit vocatum ex quo olim oppidum Bistria, vel fritet, ianis, i. e metallitodia Bistricensis appellatum fuit Bania enim
3쪽
vox Hungasea est, notans metallisodInam. Hospitiale mihi fuit cubiculum apud Dom Moderi, civem humanissiamum conviri ae apparatis epulis quoque exceptus fuia Dom demessaeru, summo Cametae Imperialis quaestore
mnem humanitatem facto, qui me singulari complexus est, sibique aeternum devinxit benevolenti vinum omnium optimum ausbructi dictum , oleolam quasi d spirituo sum, de quo merito dici potuisset notum illud est, est, est lliberaliter propinabatur. Nee non a lib. Barone de Schmie-dech, om de Hirschberg, iudice metallico, om. i. ehaelides, verbi divini ecclesiae Stoarieae ministro pha macopoeo einrichs, Dum Stephano MerWaldi, mercatore terre, om sexti Dom. Koronaan, qui egregiam rariorum is divitum minerarum metallicarum ac mineralium collectionem possidet; Gom Knochler, Medie stu. dioso, quocum die . . April. acervos, upifers No sten, in quibus cupri minera ante urbem ustulantur, surnos tu.lorios' excoctorios Schmelo, Defert, reliquaque ad artem fusioriam c d imasticam metallicam pertinentia, porro acidulas istas binas non procul ab urbe, jucundissimi siporis, quas cum fortibus vinis Misicci Zensibus, quae hic multum bibuntur, ad temperandos spiritus aevini vires infringendas miscere solent collustravi Dies primus Maj serenus Gucundissimus, quo in Vallem dominorum I mill Neosolio, oppidulum sine muris prosectus, ad memoriam mihi versium de Maio se,
4쪽
duxit. Hie loci Gebratissimae cuprisodinae Neo soli ensesquis
strandae. In itinere ad viam rivum non magnum ex monte decurrentem, cuius aqua muscum gramina, solia cxc. to ph in crustat, o tandem ferme in Iapides mutat, observarvi Prandio apud virum probum benevolum , cim.
Deadda, magistrum odinarum, Bergi meimr, hi usus.
cum quo partim per puteum, partim per cuniculum, usque omnem seris odinarum sat profundarum angulum, non sine corporis summa lassitudine vestimentisque in itinere subterraneo luto pingui ac molli adspersis, perreptavi. taminis imrtim olim sociis, I Ibburgerit a quibus denominationem, cum tantum domini odinas in Ista coluerint, accepit; hi vero, cum belli temporibus fodinas deseruerint, Caesarei derelictas iterum curare aec lare ceperunt, propria fuit in hac valle cuprisodinae Iabore dc arte singulari ab aliquot centenis operis excoluntur mis fodinam per cuniculum ingressus ad O. orgyias,
Lachter, inveni aquam caementitiam. Adest parva camera obserata, in qua haec aqua Uitrioli caci aturit ac collecta ad certum tempus servatur. In hac aqua aliquot centum
pondia baculorum serreorum, in quorum loco post aliquot menses cuprum optimum inveniendum posita sunt. Alias ferri transmutatio in cuprum tantum unius mensis tempus requirebat, pronunc vero, postquam vivestris scaturigo, tvit de s uelle cum hac aqua ramentis cupri impraegnata se nimium quantum commiscuaerit, spatium aliquot
mensium ad transformationem opus est. Verbum commutandi, transmutandi cum promiscue usiurpamus, non recte
neque, ut ipsa rei natura postulat, sed ex uia potius, Icconsuetudine vulgi nos loqui, fateamur. De terri in tu prum conversione ferrum nempe in aqua Uitriolica coctum, paulatim corroditur de cuprum in Vitriolo latens attrahit, sicque creditur conversum, licet nulla facta fuerit trans-
5쪽
mutatis pro cementato, aement. Tu pinei vi LΗubner Lex. Natur de Art. p. m. is. d. ard. Bromna Rei seni g. 88.i8'. 'o Petri Borelli Cent tu observ. LXXV pag. 2 c. serrum in aes commutare docet eckerus
L. de Secretis pag. 4. Cum aliquot orgyias adhuc profundius contendissem, inveni Vitriolum nativum ceruleum, viride αὐ-hum, quod ultimum a duobus prioribus differt, dum in modum filamentorum subtilissimorum splendentium, quasi
argenteorum, ex saxis montis metallicis eleganter et Bormscit. Dom. Anur Hermannus Med. Doct antehac physicus ordinarius inclyti Comitatus Neogradiensis , pronunc personae Cardinalis Eminentissi Cetaki, eiusdemque aulae medicus. Vitriolum hoc experimentis hymicis sedulo examinavit, Maal quoddam ex eo paravit, quod sali Anglicano d Epis virtutibus Merictu in medicina sequi pollet, puritate autem ac crustallulorum nitore isti multo praeserendum. Dc scriptionem istius sub titulo : Dissert epustot de nativo sale cathanico in fodinis ungariae recens invento. t. Possini ira I typis edidit olim hoc itriolum nullum habuit usum, cum saxis aeris expertibus se ctum in praesenti vero in ossicina Neosoliensi Dom. Din. Molleri ite in apud supra laudatum Dom nochler porro Sehemnicii apud pharmacopoeum Dom Lerium, qui buscum moduc arcanum, hoc sal purgans ex vitriolo laudato albo parandi a nominato praecellenti hymico archiatro, Dom. Hermanno, communicatum, in stupinda coquitur quantitates ad centumpondia Viennam Austriae iisque alia transportatur loca libra pro X gross. Caesari venditur. Vitriolum viride descoeruleum metallic non .stimant, interdum vero chymiae secretiori addicti nec non
6쪽
Ηunguico quaerunt, quorum quidam mihi ipsi noti sunt,
vocant istud minerale Lacertam rubram. Minerae praecipuae hujus fodinae sunt r. minera atris
flava, Belis vel gel nupisti, sero, quae simul aurum
continere dicitur. a. M nera cupri nigra, amarua up mero aera, quae Luna impraegnata perhibetur. 3. Minera aeris tricolor psallcnsu meiffiges liberis ero,
caudae pavonis pennarum elegantes de varios exhibens co lores, omnium rarissima. Modum aurum o argentum ex mineris laudatis separandi metallici examinatores hic non callent. Fodina feliciter superata, de die super terram
dum parandi chrysocollam, das grum Sarben, mesn,
inspexi. Coloratas aquas lodinae vallis dominorum ex hiis hent, ex quibus minerale quoddam clare, viride pigmen. t genus, in alveis ac cadis ligneis, ad id lactis, subsidens extrahitur ChrIsocolla dicta quasi gluten auri, Bolbs Itim. Ex cuniculo quodam aqua clara profluit, quae per varios ligneos canales in magna quadrata vase lignea, ex asseribus compacta, currit terramque viridem deponit. Scex se sponte praecipitat, quae chrysocolla nativa, viride montanum, Berg Stem vel S effer, aerim audit, pictoribus ad colores in ui, ac tantum in praedivitibus aeris venis observanda proprie est crocus Veneris nativus, cum viride aeris, Brunsspan appellatum, sit crocus Veneris autefactus. ungari putant, hoc viride nullibi locorum, nisi tantum inmungaria inveniendum I certe sorsan nul- Iibi in tanta copia, quam in hoc regno, prostat Interim istum viridem colorem in variis nostri muse metallici mineris monstrare possum m. undmannus quoque in Promptuari rerum natural pag. 7'. chrysocollam nativam SchWatizenbergensem adduci cons lysi . Idrovanda Nuc metall. L. m. pag. m
7쪽
Quando bona chrys olla quantitas In dictis istIaadisertam crassitiem circumdata, aqua detracta purgantur ab ista chrysecolla quo facto color viridis siccatur intres species e paratur. Prima pecies vulgaris est, ostendiatur in cista, in quam aqua ex cuniculo profluens primo cadit; pecies media in sequenti cista colligitur, di tertia, quae omnium finissima ac tenuissima sumitur ex cista, inquam aqua ultimo fluit. Prima cista parum altius stat se cunda is secunda parum altius tertia, sicque aqua exprima in se undam, ex secunda in tertiam itentidem cadit; quando vero aqua omnes tres cistas superavit, rivum que dam parvum de monte decurrentem constituit ac cum aliis aquis sylvestribus se licet. Priores duae chrysecolla speis cies sunt tertia erassiores eli interdum armulis mixtae cum ultima destertia e contra admodum tenuis, pura nasit, in pulverem tenuissimum pro pictoribus &fabris aurariis in marmore comminuenda ; magnam quotannis istius copiam in alias divendunt regiones Muschius peculia. rem de Chrysocolla tractatum in formari v. edidit cons.
aliam Huhneri Lex Nat. Art. p. m. 248. qa. Vallis dominorum omnium in tota Europa metalliis
sodinarum maximam spatiosissima laudatur, per aliquot milliaria, ut nobis relatum, in ista sub terra iter potest te.
xi. In praesenti quotannis aeris Lentum pondia, Cen.
tumpondium pro s4 florenis ac o usque a . centum pondia eupri carmentati, Iargitur. Vallem judicum non sirequentavi, cum parum vel nihil, quod ad mineras, chrysocollam, aedificiorum montanorum ' machinarum structuram, furnosin ossicinas excoctorias, ab istis, quae
sunt in valle dominorum nisi saltim quod ibi omnia mi nori in parte observentur, distet. De laclinis NeosoLvid. Hapelli Relati Curios. P.L pag. 7- lac, Tollias Epist. Itinerar. V. p. I86. -&
8쪽
Neosoli prove ibium habent: Neosoliumeupreis Schemnicius argenteis S Crumnicium aureis circumdatum est muri : ortum duxit ex magnis hic inveniendis scoria. rum cumulis. Cum nempe in his locis veteres, qui mine. rarum tractationem non recte calluerunt, magnam ex distis metallis copiam in coriis, ex inscitia bene mini tractandi. adhuc reliquerint, sic eum istis projecerint. Pronunc de novo hae ex cumulis abjectis quaerunturin eis parantur oriae, iterumque, non sine peculiari fructu, me. talia ex iis igne dc flammis excoquuntur. Singulae aeris minerae multum veneni arsenicalis P. cum habent, hinc in oppido Neosoliensi insalubriter viri uenduin, nec senes annosi hic obtervandi, nam arsenici fumus ex ominis excoctoriis ac strinis, uti id a d, filii, non procul ab urbe stis, acrem ambientem miasim tibus venenosis, quae ex atmosphaera eum spiritu in pulmonec corpus continenter trahuntur, inficit commodum autem simul dictus sumus affert, pest: in cnim abuthe averruncat incolae plures producunt obaervationes tu
rit licet tota vicinia ex contagio infecta, istud tamen vel nunquam vel rarissime urbem invasisse. Omnes atris minera in igne ustulantur, ex quo pro .cessu metallico cuprum purissimum ac selidissimum sub sorma lanae vel pilorum crisporum ex minera flammarum vi essiorestentium, . interdum exprimitur, quod visu admo. dum iucundum. g. eirri hujus crispuli Venere elegantis. vid in Magnal Dei Tom. I. pacara. Tab. V. M VLZellerus pag. 8s mentionem quoque fodinarum,
eg quihus Cinnabaris nati Ua dc Mercurius extraheretur lanitri hae Non Inlium inter ωCremnicium olim fuerunt, seu iam a s . annis non amplius cultae iMons auripigmenti det auripigmentis Berg, unica tantum hora Neosolio videndus, ex quo adhuc ante
9쪽
annum minera Auripigmenti effossa, nec non AuApigmentum ex ista extractum juxta ac ab arenit, lapidibus, cat. cntis des reliquis adhaerentibus terris impuris urguum fuit. Hic labor autem sociis. Τί db urget'lli mundato Camerae imperialis c Regiae inhibitus, nec praeterea istius distractio peculiaris c magna fuit Non procul ab hoc monte dc sulphur nativum rubrum inventum , Io igne depuratur sulphur dat pellucidissimum ac coccineum Auis ripigmentiun flavo est colore, aurum imitante dic nasci. tu alias in in ulnis prope aurum, estque signum auri in ici dinis uhicio crustas concrescit sed aurum hic non pr stat , nec unquam inventum est enim quoddam velut auri excrementum , de quo vero valde dubiton alitus enim crudi ferulentiores, dum satis depurari non possint, ut idoneam auro materiam praestent, degenerant in
auripigmentum me judice, Auripigmentum nihil prae-
te colorem flavum .pulchrum, eum auro commune hahet Cut Auripigmentum sit flavum Resip. quia ex ea.dem materia, ex qua est aurum constat, licet non ita deis purata. Practerea est minerale venenosum, quia inpr. adis
urit ob mixtionem salium corrosivorum ignea vi pollinistium, tum vero, quia corrodit o Vitriolum cc salem Ammoniacum , quod ultimum a nunquam in eo iuvetaea.
dum lAd urbem Neosol in antro quodam terra tigillam da brunna, veneno resistens , adusta in igne colorem tu .hrum induens, fodienda vasa pro poturio Theae ex ista confecta nobiseum ex Hung. attuIi. Sequuntur minerae Neosolii a me collectae I 'triolum nativ luteum, auriferum seu solare, ex odinis Vallis Dominorum a Vit nat comul optimos Celi cya nei colores exhibens. 3. Terra sigillanda. 4. Vas pro infuso Thee rubrum ex ea coctum. . . Cupram caementa
10쪽
in factum , sub figura cordis, Oleae equinae, truci clic. cons. Epist. Itinerar. XL. h. IV. V. H. 6. Bractea crassa ex eo cupro, quod optimum est, ae splendentem admit. tens deaurationem, usum. 7. Binae jneret Auripigmen.ti pectes. 8. Auripigmentum ex istis paratum, Quod nihil aliud est, quam Arisaici lutei species vid. Valentini Mus Mustor pag. 38, 9. Sulphur nativum rubrum ex monte Auripigmenti, quod est Arsenicum rubrum nativum mandaracha. vid. Ibid pag. 38. O. Optima, media cuilior chrysocolla species ex Vall. Dominor vid. Ibid pag. v. 7. Cuprum crinitum, siaari nupster , inter ustulandum exuc dictis lapidibus cupreis Tarpffers auonen , ex quibus vis ignis fortior cuprum purum tu forma pilorum expellit , emorescens. a. inera atris nigra seu ferre coloris, argentum . quod vero non separatur, Ontinens. I. Minera cupri verssicolor, fauen Ichmetir vos cata, iridis coelestis colores exhibens in qua perpulchri Colores, arcus instar in nubibus apparentis, admodum ni tide splendentes mirantur. 4. Minera atris nava, BestFnominata cupro admodum dives, parum auri quod vero cum stuctu separare nesciunt, continens. s. inera aeris flava cum minera cupri nigra mixta. 6. Minerato lita o splendens, plegetis 2ι bis si uti vocata est minera aeris laevis, instar I peculi a natura polita, ex all. Dom. 7. ac montis, Bergis triticu, ex eadem Vastest minerale lapideum lactis instar, album, cum stalacti. te vel floribus Martis conveniens. 38. Glacies Mariae pel Iucida ricissilis, Bui3gfert Blasi in mineris aeris in. terdum obvia. s. rena aeris, Avpster octandi con, stans ex globulis minutissimis cupri puri oc solidi, arenam veterentibus; hi adiurnos, quando cuprum fidum reddunt,