Meng Tseu vel Mencium inter Sinenses philosophos, ingenio, doctrina, nominisque claritate Confucio proximum, edidit, latina interpretatione, ad interpretationem tartaricam utramque recensita, instruxit, et perpetuo commentario e sinicis deprompto, il

2쪽

MEN CIUM

INTER SINENSES PHILOSOPHOS,

INGENIO, DOCTRINA, NOMINISQUE CLARITATE,

CONFUCIO PROXIMUM,

EDIDIT, LATINA INTERPRETATIONE, AD INTERPRETATIONEM TARTA RICAM UTRAMQUE RECENSITA, INSTRUX T , ET PERPETUO COMMENTARIO , E 2INICIS DEPROMPTO, ILLUSTRAVIT

SOCIETATIS ASIATICAE PARISIENSIS ET LONDINE Is Socissi. SOCIETATIS ASIATICAE ET COMITIS DE LASTETRIE IMPENSIS.

PARTIS POSTERIORIS CONTINUATIO.

4쪽

LIBER SECUNDUS.

fl. Κλο TsEu ait: natura veluti salix viminalis est; aequitas, Veluti poculum. Hominis naturam facis humanitatem et aequitatem, quemadmodum Salicem vim tualem facis poculum. Meng tseu ait: tu potes-ne I sequi salicis viminalis naturam et eam sacere poculum Τ Necesse e Silaedorc et damno afficere salicem viminalem, ut deinde eam facias poculum. Si necesse sit laedere et damno afficere salicem viminalem ut eam lacia S Ρο-

' In hac ultima parte asteriscos, circulos, etc., quorum usum vide Libr. I, p. xxxi, consulto sustuli, non ut me levi sane dissicultate libera. rem, sed ne viros qui, Primum Mencii librum et mediam secundi partem legendo, jam multum in linguae sinicae, studio profecerunt, veluti rudes adhuc tirunculos habere viderer. Paucas etiam perbrevesque notas hic sumcere putavi, utpote qui praecipuas Mencii dissicultates in praecedentibus capitibus suse explicuerim. Si quid sorte desideretur, id locupletissimus index, in dictionarioli morem dispositus, abundo suppeditabit. 1ὶ A, C, II, J : Salicis ramusculos, quales natura fiunt, intactos re Iinquere , videlicet eos nec resecare, nec contorquere, ut texendo Poeulo idonei stant.

5쪽

culum , tunc num etiam necesse est laedere ac

damno afficere hominis naturam, ad illam iaciendam humanitatem et sequitatem Τ Το inducere sa) imperii homines ad tri subvertendam humanitatem et sequiatatem, profecto in tuo Sermone egi. .

f. II. Κao iseu ait: natura est velut rapide fluens aqua. Si derives illam ad orientem, tunc ad orientem fluit; si derives illam ad occidentem, tunc ad occidentem fluit. Hominis natura non distinguit inter bonum et malum, veluti aqua non distinguit inter orientem et occidentem.' Meng tseu ait: aqua profecto non distinguit inter orientem et occidentem; numquid non distinguit inter ) sursum ideorsum Τ Hominis natura bona est, veluti aqua it i. e. sui t) deorsum. Homo nullus est non bonus; aqua nulla est non deorSum. g. III. Nunc aqua, si percutiendo iacias subsilire illam, poles essicero ut transcendat frontem; sa, Objecta mole cohibendo, facias ire re siue re illam, potes

a) J : Istis verbis, quibus humanitatem et aequitatem non homini ininnatas, sed ex ejus natura , educationis ope, conflari asseris, homines ad hoc induci possent , ut has virtutes , tanquam sibi non omnino necessarias, Caeca mente , negligerent. S) J : Ho significat abieero Rhi, 4, Alii . quibus assentit Tartaricus interpres , vertunt destruers , Perimere. 4ὶ J : Aqua profecto vel ad orientem , vel ad occidentem , siuere P test ; sed locos declives , neutiquam vero arduos, uatura Petit.

6쪽

efiicere ut ascendat montem. Illud numquid aquae natura est Z Ista 5 vi, tunc sic accidit. Homines possunt 6 adduci agendum malum. Eorum natura etiam est sicut ) illud f. IV. Kao iseu ait: vitam 8 voco naturam. Meng tseu ait: an vitam vocas naturam, Veluti al

Κ. t. ait: ita.

M. ait: An albae plumae albedo velut albae nivis albedo 3 an aliae nivis albedo est velut albi tu io

K. t. ait: ita, f. V. M. si ita sit, an canis i I natura ose velut bovis natura; bovis natura, velut hominis natura 3

5J V : Aqua, non sponte sua nec prono impetu, sed ista vi qua eam Pereulis vel mole objecta coerces, frontem tuam transcendit aut su Pramontem attollitur. 6J J : Homines pariter, caeca cupiditatum ui impulsi, innatam COIdia bonitatem, humanitatem et aequitatem deserere cogi Possunt. 7ὶ C . Homines, veluti aquae, de quibus supra, in ea quae naturae suae. repugnant, saepius , sui obliti, nituntur. 8ὶ J i Intelligit Rao usu id quo homines sentiunt et se movent. 9' I οῦ Quamlibet rem albam , vel cujuslibet rei albedinem, indicat. io C; Iu , nomen lapidis pretiosi, quo Sinae imagines sculptas , vasa, musica instrumenta, ete., Conficiunt. iij I : Natura hie dicitur de ea facultate, qua, sensuum ope, pecudes, haud secus ac homines, percipiunt, sentiunt, moventur. Α: sic, quantum ad principium vitale, animantia quidem ab hominibus nullo modo disserunt. Si vero innatam hominis naturam spectes, quae humanitate, aequitate, urbanitate et prudentia, caelitus illi inditis, constat, nonne Rhrutis animantibus, quorum natura in caeca sentiendi ac ge movendi sa Cultate mere versatur , toto caelo dissert t

7쪽

est. Humanitas est interior, non exterior; aequitas est exterior, non interior. Meng tseu ait: quomodo ais immanitatem esse interiorem, aequitatem exteriorem ΤK. t. ait: si ille Senior sit, nos seniorem dicimus

illum; nou existit senectus in nobis; perinde ac si ille sit albus, nos album dicimus illum : quia ejus albedo exterius existit; Ιdeo Voco illam i i) exteriorem.

f. VII. M. t. ait: i5 Si albi equi albedo non disserat

ab albi lio minis albedine, nescio an dices τὸ Senem dicere equum Senem, non disserre , etω senem dicere hominem senem l Porro dices-ne in seniori homine 17 sequitatem esse, an in τω Senem revereri

aequitatem esse Τ

iαὶ Kao iseu errorem suum effutire pergit. i5ὶ δ : Facultatem qua cibis aut coloribus delectamur, nascendo habemus; ideo ea in voco naturam. Humanitas, quae in cordis amore consistit, veluti ciborum et colorum amor Mis , e nostro corde emanat, ideo illam voco interiorem. Ciborum sapor, et colorum nitor, quibus cibos dulces, colores vero Pulchros dicimus, non in nobis, sed in externis rubus, Versantur. Iudicium illud nobis prolatum de rebus externis quibus deIectari inquum putamus , cst quaedam inquitatis species; ideo dico et multasvst Metrimem, hoc est trinsecus Otitur. 14ὶ H : Illam , i. e. aequitatCm. i5ὶ Litteras i tu, omnium interpretum sententia, redundautus RC meu-dosas, suΚtuli. 16) δ : Ubi senem dicimus equum, ejus senectutem ac Rnnos tantum spectamus ; ubi vero hominem dicimus senem , etiam inviti, venerationis

sensu movemur.

ir) C: Dices ne illam tequitatem qua senes reverentia dignos habemus, in eorum aetate , quae uobis extrinseca eat, non vero in intimo cordis sensu,

8쪽

LIBRI II, CAP. v. I 279. VIII. K. t. ait: meus frater minor: tunc diligo illum; regni Tlisin hominis frater minor: tunc non diligo illum. Quia si 8 ex me hoc affectu moveor. Ideo illam voco interiorem. Veneror regni Thsou hominis senem, etiam Veneror I9 mei senem; quia ex senectute hoc assectu moveor. Ideo illam voco ao exteriorem. M. t. ait: το libenter comedere regni Tlisi a1 hominis tostam carnem, non dissert a tω libenter comedere seta mei tostam carnem. Hae 23 res, tunc

etiam habent similitudinem. Cum res ita Sit, numquid to libenter comedere tostam carnem etiam exterius est Τ

resideret Porro, cum illa reverentiae aequitas in nobis vigeat ac reperiatur, sequitur illam esse nobis intrinsecam , hoc est, veluti humanitatem , e nostro corde oriri. 38J Tartaricus interpres r Ex me uno oritur hic animi aspectus. I : Hic animi affectus me uno pendet; nemo illum a me extorquere valet, i. e. ad hunc potius quam illum amandum me cogere nemo Potest.

19) Id est: meum Patrem, vel aliquem e mea lamilia qui mihi annis

senior est.

aoὶ J: AEquitatem. eti) I. e. Carnem a regni Thsi homine tostam. tia) I. e. Carnem a me tostam. α3J J: Utriusque ferculi tosta caro meum appetitum , quemadmodum utriusque senis Provectior aetas meam venerationem, movet. Quia vide licet gustus quo tostam carnem palato meo jucundam, ac animi Sensus quo senem Veneratione dignum , judico, mihi sunt intrinseci. Unde patet aequitatem nobis esse intrinsecam.

9쪽

K. ait: expromimus eorde nostram reverentiam, ideo illam vocat interiorem.

g. X. M. h. t. ait: Si pagi homo uno anno Senior sit meo fratre natu majore, tunc utrum reverebor 3 K. e. Ait: revereberis fratrem natu majorem. m. h. t. vinum infundam, tunc utri prius Τ

K. Ait: prius insundes vinum pagi homini. m. h. t. ait: Sito revereri saO sit in hoc, si to h

norem exhibere sit in illo, revera est iu extrinseco, non est ab intrinseco. g. XI. Koung tou iseu non potuit respondere. Ιllud dixit Mencio. Μeng tseu ait: quaere ab eo si an revereris Pamtruum , an revereris fratrem minorem η Τ Ille profecto dicet: revereor Patruum. Dic illi: si 25 frater minor avi Spiritum repram Sentet. tunc utrum revereberis 3 Ille profecto dicet: reverebor fratrem minorem. Si tu quaeras a6) in quo situm Sit to eum revereri patruum.

Ille profecto dicet: quia a 7 stat in sede.

α) A: Si a fratris majoris conditione ... si ab hospitis conditione Pendeat , revera a rebus externis, non a me ipso, sive a meo corde, haec reverentia , hic honor exhibendus, Venit. αοὶ C , It Si in parentalibus majorum defunctorum caeremoniis , vel frater minor avi personam agere jubeatur, eum omnes haud secus ac ipsum avum revereri debent, quia nempe ipsius avi locum tenet eumque reprae,

sentat.

α6ὶ J : Qua de causa iam non patruum, sed fratrem minorem re ereatur. 27 C et Fratrem minorem revereri antehabeo, quia avi, cujus majori quam patrui reverentia tangor, personam reprmentat.

10쪽

lxxxiii) LIBRI II, CAP. V. I 29

Tu etiam dic illii quia 28 stat in sede. To consta ter 29 revereri est in fratre majore; το brevi momento revereri est in pagi homine. g. XII. Κi iseu audiens illud ait: cum debeo re

Vereri 3o patruum, tunc revereor, revereri fratrem minorem, tunc revereor. Revera est in extrinseco, non oritur ab intrinseco.

Κοung tou iseu ait: hyemis tempore, tunc bibo calidam, aestatis tempore, tunc bibo frigidam. Cum ita sit, numquid bibere et to comedere etiam sunt in extrinseco 31 3 g. XIII. Koung tou iseu ait: Κao iseu ait: natura 3u non bona, non mala est.

α' II: Nuper homini alienigenae, prius quam mitri maiori, vinum obtuli, quia hospitis agebat personam, quae fratris conditioni, in convivio, longe praestat. Stat in sede, i. e. hospitis locum tenet. 29 H: Sed fratrem majorem , aut patruum reverentia constanti ae per-Petua Prosequimur , dom contra non nisi brevem ac quasi temporaneum

honorem viro alienigenae, ut pote hospiti, fratri minori, ut pote avi spiritum repraesentanti, exhibemus. o Ur Ri taeu, ex his Mencii documentis, quae eicia captum superant, vitiose concludit illam venerationem tum e fratris , tum ex patrui condi tione oriri. i) Ar Koting toa laeu, Mencii mentem assecutus, propositam dissicultatem facile expedit. Ur Quamvis aqua sive calida sive frigida mihi extrinseca sit, tamen id quod deliberat an hanc vel illam bibere oporteat, mea mens est. Quamvis meus patruus sive meus Dater minor mihi sint extri in aeci, tamen id quod deliberat an hunc vel illum revereri me oporteat, mea mens est. Ideo aequitas, quae ex intimo mentis meae iudicio nascitur, mihi intrinseca est. SQ A, J : Hominem nascentem nemo bonum, nemo malum dicere P test; sed virtutem aut vitium ex educatione et aliorum exemplis haurit.