장음표시 사용
1쪽
rIG INTI DV notabilia quorum quattuor prima docent fummam eapiti nomen usura, materiam, σ creditum duplex. uintum, oe e sequentia tria, tradunt usura definitionem, diuisionem, maliariam, o frequentiam. Nonam ct tria sequentia, Uura qua aptior de risio , qua requilam, oe usuramentalis i diserae a peccato mentali Uura. Dec umtertium, tria sequentia, laudant quandam legem; docent sortem in societate saluare ct duplex interesse, atque eonditiones illa iuri rates. Decimi septimum i tria segnentia succurrunt, nicipeη mutumi; δεβ'-dunt montes pietatis; ct maratos dotes accipientes. - vigesimum primum, o vigesimumsecindum definiunt, O dura remem probant non posse in persona constitui. continet insuper extrauagant Pij Usuper censuum eoustitutione r decemo Octostis G, oe quinquaginta quoionra ad eam pertinentes.
2쪽
D fututam rei memoriam . Cum a sel. reeor d. Pio papa Myrito posse eessore nostio emanauerint litterae tenoris subsequentis . Dilecto filio Μartino ab AEpilcueta Deere torum Doctori pius Papa Mintus . Di e e fili salutem & Apostolicam benedictionem . Duduni a sel. record. Paulo Papa Tettio. praedecessore nostro emanarunt litterae tenoris subis sequenti x. Dilecto filio Martino ab Ret pileueta Dei retorum Doctori. primariam ea thedram Iutis Canonici in uniuersitate studii Conim. bricensis actu regenti Paulus Papa tertius . Dilecte sit salutem Se Apostolicam benedi hionem . Cum sicut nobis exponi iecisti, ut aliis in ta tradirum tibi a Deo talentum Prodesse posses, nonnullas lecturas . sumi voluminibus Decreti, dc Decretalium . non sine maximis labori. & vigiliis, ad letudem diuini nomini cu us ope litterariae rei. dc Christianae Rei publicae eoti .suluisse,α profecisse eredit,seribendo e m posueris,& compitaueris, easque de proximo tuis propriis expentis in lucem edete de imprimi facere intendas. Pro Parte tua nobis filii humilitet sup plieatum, ut tibi, quod lecturae huiusmodi absque tuo conseia su imprimi non possint, ut tua tum vigiliarum effectu laeteris, concedere se benignitate Apostolica dignaremur. Nos vesentes te speacialis gratis fauo te prosequi huiusmodi supplicationibus inclinati tibi,'ubd ad septennium a die quo tu lecturas praedictis imprimi feceris computandum, nullus alius per uniuersum orbem Chasianum eonstitutus lecturas ipsas. vel illarum partem aliquam imprimere, seu imprimi facere. vel impressas in sua domo. aut alibi habere dcrenere, nec illas velere. seu mutuo, aut ex dono sesaliti donare possit auctoritate Apostolica tenore praesentium de spe tali gratia indulgemus : disticte inhibentes in virtute sanctae obedientiae,& sub excommunitati unis poena, eo ipso si eotra is actum fuerit in eurrenda omnibus de singulis,cultarimque status, gradus. ordinis, & conditionis .existentibus, e qua uis Apostolica auctoritate, aut facultate fungen Iibus per uniuersum orbε eo istitutis, ne lecturas huiusmodi, vol earum partem aliquam absque tuo expresso consensu . Ac li. ἀentia semen nio praedicto duntaxat durante imprimere. seu imprimi facere, aut vendere,seu d nate praesumat. Non obstantibus constitutionibus,oc ordinationibus Apostolicis,ae quaru me utique prouinciatum , 8c lororum statutis. Et consuetia inibus, etiam iuramento. eonfirmat ne R. postolita, vel qua uis firmitate alia roboratis,necnon priuilegiis, indulgent ijs, dc litteris Apostoliis cis quibus uis prouinci ix se illarum personis, ac uniuersitatibus,di conlegiis.etiam per nos, Ac sed εα stolicam sub quibuscunnue tenoribus.& formis, ac eum quibusvis clausulis, c deeretis etiam derogato clarum derogatariis, vel alias quomodolibet concesus eonfirmatis, ae etiam iteratis viis cibus in nouatis. Quibus omnibus.etiam si de illis,eorumque totis tenoribus speciali . specifiea expressa de indiuidua aede verbo ad verbum, non autem Per clausulas generales idem importan. tes mentio, seu quaeius alia expressio habenda, aut exquisita forma ad soc seruanda foret lenotes huiusmodi, ae ii de verbo ad verbum, insererentur Praesentibus pro expressis, ae de verbo ad ver-hum insertis habentes illis ali Is in suo robore permansuris hae vice dumtaxat specialiter de exia Presse derogamu . exterisque contrariis quibuicumq;. Datum Romae apud sanctum Pettum sub annivio pi Latoris viii. die Ianuarii M. D. X LIII l. Ponti fleatus nostri anno nono. Et deinde Cum sicut nobis nuper tu exponi secisti, sicut a meris. rogeris a multis, VI Opera tua tam prius edita, qu m nondum edita.quae super iure Pontificio dc ad declarationem illius pertinentibus habeacomposita lupis excudi fecere idque sacere proponas vita comite, dc Deo iuuante impens s tuis. di te praesente,quo correctiora, auctiora et piet, tota prodeant, nobis humiliter Lipplicati fecissi, ut in praemissis opportune prouidere de benignitate Apostolica dignaremur. Nos te ampliolis glaria: sauore prosequi volentes, huiusmodi supplicationibus inclinati Apostolica auctolitate tenore Prauentium de elaramus, intentionem nostram esse, ut praedicti Pauli praedecesibris nostri litterae. quae de lecturis Ioquuntur. habeant etiam lorum in aliis Commerari js, libris,lc tracta tibiis, quos tu edideris super iis , quae pertinent ad praedicti iuris Pontificii declarationem . Non obstantibus omnibus supradictis,quae idem Paulus praedecesibi in dictis praeinsertis litteris voluit non obstare. Datum Romae apud sanctum Petrum sub annulo pisea toris die xviii. Maii, M. D. L X X I. Pontifieatus nostri anno sexto. Αe eum postmodum videlicet noni Nouembris. Pontificatus nostri anno primo, eumdem Μartinum et talibus fauoribus de gratra posequi voIentes statuetimus, praedictoque Martino eo esserimus litteras feI. record . Pauli Tertii.& pii v. praedecesssorum nostrorum prae insertas locum habere de se extendi in his, quae deIecturis de aliis Ioquutut in quibuscumque Commentari j s. c tractatibus, quae idem Martinus ediderit. super praedicti imis Ca- noni ei declaratione, de interpretaticine .de praesertim super Μanuali Consessariorum, ab eo prius tingua Hispanica edito,nune recognito, aucto, Iatinitateque donato is cum aulem ut accepimus, in obsequium Dei, aerosanctaeque Sedis Apostolieae non fine magno labore duobus annis proxime praeteritis idem Martinus intenderi t. de in prirentia intendat secognitioni operum suorum . tam editorum,quim noa editotum,quo emendatior aes cariora, auctior .dc viniora effecta tyis Ei1 excudantur . Nos eumdem Martinian amPlioribus diuoribus 8c gratiis prosequi volentes .
3쪽
Notu propHo, non ad dim Marfini. xue alterius pro nobis desuper obluae petit onti In an tIam.
sed excella nostra sciemiat indultum, inhibitionem, declarationem, decetum. derogationem. aliaque omnia in praeinsertis litteris Apostolicis di earum singulis contenta b d derem annos , Data Praesemium computandos. ita ut 'uis ea vel illorum partem aliquam sine suo expleta ad iata scriptis e sensis imprimere. vel alibi impressa dicto decennio durante vendere aut venalia te ne rei donate, aut peImutare non possit Apostolica a storitate terrore praesentium Prorogamus e tendimus, di ampliam ux, dc quemlibet contrauenientem centiaras, dc poenas in praeinsertis litia telis tontentas eo ipso. & absque alia declaratione incurrere. Sicque per quotcunque Iadlem de Cominissarios qua uisalictolitate iungentes, sublata eis, ec eorum cuilibet ouauis aliter iudieanadi,de interpretandi neuItate de auctoritate ubique iudicari. εc definiri debere. irritum qumne de inane deeetnimus, si serus super his a quoquam quavis auctoritate scienter vel ignotanter eontis gerit attentari . Non obstantibus irae missis ae omnibus illis, quae in omnibus lupradictis litteris concessum ei obstare, caeterisque contrariis quibust unque. Insuper qua a dissicile foret, praeis sentes litteras ad q-cunque loea deserri. volumus, R dicta auctoritate decernimus i psorum tradisumptis de exemplis,de in eisdem exemplis, Lecturis. Commentarii , Manuali, de aliis operibus huiusmodi impressis plenam de ea ira dem prorsus fidem ubique in iumeto de extra adhiberi. quae originalibus adhiberetur. si solent exhibitae vel ostensae. Datum Romae apud sanctiun Petraim sub anniao Pit Iorix die xxj. Nouembris, Pontificatua nostri Anno Nono.
Cat. Glorierius. cum Pris triuis ampli Tmu Regum christian P. O Calbos ei Me,
poleos, Senatus Veneti, o omniam fere Potentat m Italia.
4쪽
AMPLISSIM EIDEMQUE ARCHIPRAE sv LI
Mediolanensi quam colendissimo M A R T INU S AB ILcU ET D oer Oia Nauarrus faucitatem temporariam ct aternam.
, iuxia, fordinalis ampusi non ea rationem risima D.T.sium ausas dedicare a
eccas i-m quarerem tuarum 'νirtutum heroicarum encomtum agendi licet illud apte, ornateque contextum esti exhibere
mundo rarissimum exemplum eius, quod Conribum cariba dinose olim desiderauit: ut praesules Auae dignitatis auctoritare potius ei, re vita meratu; quam premissu elzectiis quindirent. Esset ostendere pratam illiin Veneraia Cacili, Ne lo n gitem p oris victum breuis hora consumat . EsFρrυ nere exequentem ilia Concili1 Truent. Praesules, quae uni sui muneris partes agnoscant, ac se non ad propria commoda, non ad diu uias, a luxu; sed ad labore di solicitudines pro Dei gloria vocatos esse inteli gan t . Et istud eiusdem. Imprimis vero,ita mores suos Omnes componant, ut reliqui ab eis frugalitatis.
modestiae, continentiae, ac quae tantopore nos co
mendat Deo,sanctae humilitatis exempla petere pos
5쪽
it qui omnia βια si vitamqua suam totam dat Gryli ad xsi
ras methaphoricas ; prosῖa virili curalis , ne quidquam alissaetur ad veras. Fartim quod quiperevis rem Christianam
circa minora renouari , procurasit eam repurgari circa fu
dam maiora , quae hac in re occurrunt purgatione indvgua . Maxime verrii acere sum ausis; ut vel hoc leui culagno tener maxima, quamultu nominibvissum , c r se debeo. erga D. Illustrissima obseruantiam, repletatemgraecipue aute eo quo cu esses maximinsecree iuremia iurie 7 peregre ageres, illius auctoritate per Ilia Dissimum Carae hiatum munere tuo amplissimo fungentem interposita, cu-νant,ut ego ob aliquo eausu nolens, σ ob alias parere *olens acceptare munus Noctoris decretorum in sacrosanctae Farn sentiariae Fratorio exereen um; quod proprio motu conferreaignaberis. Quod quidem nee ego tunc a eo magni faciebam, Mee tu putabas illud mihi fore adeo aptum,commodum, et*tile tae fuit,re in , nullum enim munus,vel officium, quia siciam s
tore Christiano Orbe , quod νsta iamdnae etiam suprema e 'elesiastica et laica potestas habeat erectum; quod meae candisioni,professoni, aetati, re meis literarum fluvidis quadraginta
risciter annis iraelectioni sacrorum canonum in quatuor c Ieberrimis staniarum,Cassiarum eadem,s impensis, aptius vel commodius; immo, nec adeo aptum sit, Π commod . Omnia enim alia, etiam maximae penitentiariae, . dignitis
r a cardinalitia, cui adiunctum es illud, adeo Ant obnoxia rumustui,='epituit, tum visitationu agende ru,6 rs ipsemdariι; tu aliaru mIlle occupationum inteream, oe externarura commendatorum, quam propriorum numerum, M vis te
mittat fungentibin eis uti otio, quod Augustiina auctore chinni 3 veritatis requirit se sere semper egunt esse iseum in ne
6쪽
gotis,quod eodem auctore charitas necessitatissuseipit. Quod prosem ecqui iam inis a puero in octogesimis, o amplius amnum litterarum eris semper en ἰώctatus , non potest non esse
quodda absinthium, oe amaracum. Hoc autem nullum abustrepituminec a domo exitum requirit qua ut eo fluuens octa- ω, aut quindecimo quoq; de κιat Iacrae Faenitetiaria Praeterium ρο in eo super OeeurrentiIus Abisssisam sententiam dicas. Neque obstat, quod grande negotium mihi videntur facere quaestiones; quae huius muneris ea a in dies , . horaae
Eroponuntur,ex omni fregente,σ Ommufere hominum ordine missa: tum quod illae incitant, oe iuuant ad magis continue otio litterario viedum,oe ad maiori cum meditatione digeremaeum in peeis quae insitilis in tenere δάιsicera, oe' docueram: tum quod omnium illarum decisio tendit ad animarum sal tem quaerendam, vel confirmatam suae amo Γοmini Christim
mm firma praefatas bonae memoriae Pius L . edidit, decem σεμ glosis, quinquaginta quaestionibus ornata. certi quod, ροι erud pro toto grege L hristiano militantis in terra fui it c
milito,immitatorim maximus eultor, eris eius vipar est cria fra) in caelo regnantis propugnaculi contra 'surarum Ῥoragine
ab ino muniti, etia is in protector. Quaresupplico humiliter D.T. Illusirisimae, γι meum consilium boni consulens diagneris hoc munus angustum in angusta officina formatum, ruo isso amplissimo, quo in Omnes es animo,augere in obsequiu2 ei Opt. Max. qui te dignissimu*mismum ouae S. R. E. cardinem, quam diutissime seruet incolumen. Amen. FRAG
7쪽
Voniam in tertia editione Enchiridii, siue Manualis Consessarioru Hispano sermone compositi
lacta Salmanticae anno I s 3 6. composuimus eodem sermone quinque cometarios dubioru;
quae in eo lagebatur,resblutorios in quinq; capitula, scilicet in c. i. I . q. 3.c.Rl4.q.ε.cmon in inserenda. 23. q. 3. c. vlt. de simo. c. vltide usur. quos dessicauimus altissimo, eide Φ, potetissimo Carolo, Castellae, multoru q. alioru regnor si Sumo
Principi;quinii. etia in eode volumine cu ipso Manuali su erut typis excusi. Cum q. postea anno is 3.prinatum Enehiridio latinitate in urbe donassemus,& multu auxissemus; visum fuit e rem. fore, ne praefati c6mentari, excuderentur in eode volumine caillo: sed eoru summa locis opportunis eius insereretur: tu ne nimium cresceret,& nomE Enchiridij,& Manualis amitteretitsi vi simpliciores,& occupatiores consessarij, qui parsi utebantur eis propter desectu dexteritatis eis utendi, vel ob occupationes, via ob negligentia)multu fruerentur eisdem opportunis locis insertis. Nunc aute, quia bona pars rei in summa redactre solet ei sis esse,praesertim rationes & stadamcta,quibus illa muniuiunquL. busq. a cotraria sentetia disceditur; quoi si vim, & neruos vellet
eruditiores perpedere rogamur a multis, ne grauemur deuora-'re tediu donandi eos latinitare,ceu quedam commentarium,
clypeo praefati Manualis,qualis antea erant edererindicado loca eius, quibus eoru suma inserta est, sicut in eis indicabimus loca horum commentariorsi; id qnibus dilatantur, & augentur:quod facere decrevimus,n6 paru descecado, & augedo illos incipien. 'tes a primo, quem composueramus in cap. si foeneraueris. Iq.q. 3. in utilitatem Reipnb.& gratiam Consessariorum,& Poenitent tu, praesertim curiosorum, ad gloria D.N.Iesu Christi ope eius diuina implorata,& o intercessione gloriosssimae Mais. tris eius diuorumque omni ii, quibus illa praeest sperata. Submittimus aute in primis omnia,quae dicturi sumus infrulibili sacrosanctae Romanae Echlesiae censu cae.
8쪽
Si sceneraueris.T . q. 3. iam pridem sermone Hispano compositus a Marti ab Aipitcueta Doctore
Nauarro, & nunc ab eodemlatinitate d lnatus, deseecatus, &auctus.
I faenerauerishomini, id est, si mutuo dederis neunia
Mntia quoplus, quam dedisti expectes, non pecunia
solum; sed aliquid plus, quam dedissi siue illud tritis eum sit, siue inum, siue oleum , siue quasibet aliud ; si ρία
Dam gessisti expectes aeripere, faenerator es,o in hoc ιπr Diauri non laudandus.sUMMARIUM., ψ ς U R U S est, qui plus, quam dederis ex mutuo sperat. I V Usurari j sunt quidam ereditores in ades debitorum diuersantes. a usura verbum quid significet. a Doctor Solus laudatus. 3 creditum duplex, er virums gratuitum e 3 usura
9쪽
3 Usura aperta in emusmodi credito reperiatur. ura palliata inueniri potest in omni contractu, in quo solutio anticipatur, vel disertur, cum exemplis.s Tretium rei iustum no consistis in indivisibili:immo babet latitudinem sum mi, infimi, ct medii.
mus in cap. sequenti ex commentariis eius seper Ezechielem desumpto lib. 6. cap. I. in illis verbis: Vsara dypellatur, quidquid istud est diab eo, quod dederint, pluo aeceperint. Et id ipsu affirmat S.Αmbro. in c. 3. infrad.q. desumpto ex commentariis eius in Tobiam, per illa verba:Neque, inquit, suram escarum accipies, neque omnium rerum. Item esca πβura
est, ct νestis Uura est, ct quodcunque accedit forti, ura est. Item si quis instaurandum eo inium putat, ad negotiatorem mitti vi absynlbiaci cu-pellam deferat sibivatis: ad cauponem dirint, ut Picenum Vinum , aut Tyriacum requiratrad lanium ut ulla sibi nocuret; ad alium ut sibi ρ ma adornet. Haec ibi: pro verbo byllam videtur habuiste in suo libro Archidiaconus vulvam , vel uber, vel byliam ; sed castigatior videmr litera Me, habens byllam; quae est intestinum fartum, quod lanij sole tin deliaetas, de xenia parare. Id ipsum confirmat Couc. Agathense in cap.vh. infra ead. quaest. quibus consentiunt multi canones ,& leges, quae in titulix de usuris Codicis, & Digestorum Decretal Sexti,&Clement. 8 hac ea d. causa, q. sequen. & alibi saepe: licet enim non omnes Huram damnent iacrum tamen illud ultra sortem usuram appellant.' Ex hoc notab. modo praedicto confirmato facile colligi potest, recte nos respondisse in Lusit,nia. usurae peccatum admisille quosdam, qui morantes in ciuitatibus maluabant tenuioribus multis pagoς, & vicos colentibus quasdam paruas pecuniarum summas, quas non exigebant usque ad mellem , nec in ea lierat copiosa: sed quasi beneficium eis largientes disserebant exactionem dicentes: nolumus vobis nunc incomodare, & interim euntes,& redeum tes stequenter ad sua negoria in eorum pagis gerenda diuersabantiar in eorum domibus cum suis equitis gratis prandendo, coenando, & cubam do .nunc in horum, nunc in illorum domibus;& postea adueniente mecse ica exigua, ut esset verisimile grana Maio sequenti futura cara, exigebat
10쪽
debita; ob quae miseri agricoliae non habentes aliud, quod soluerent, da bat frumenta,& alia grana cis In solutum duplici nomine grauati: nempe quod multis diebus eos hospitio gratis suscepillcnt; de quod cogebantur
solvere,quando non poterant, nisὲ granum,quo multum egebant, sando in solutum cum prius commodius soluere potuissent,si fitillent exacti, ar- sumento eorum, quae diximus in Manua. Confesta. cap. II. nu. in s. 'a Secundo noto, quod quamuis hoc verbum, Usura,Originaria signi fica. tione usum cuiuslibet rei significet, iuxta illud Cicer. pro Rabirio: Vsura hut M lecu, c. tamen iuxta significauonem,quam hic,& in ali iuribus, di Doctoribus, tam Theologis, quIm Canonistis communiter habet, significat lucrum proueniens ex contractu muriat, & Graecis dicitur τραι idest, partus, quia eum mutuum parit,& Hςbreis appellatur morsus,quo mutuans mutuatarium mordet. Ex quo quidam recentiores intulerunt,
quoddam falsum ' post quos, & etiam nos, latius scripsi de hac eadem
re Domini c. Sol. Illustri lumi ordinis Dominicanorum clarissimum de. cus, lib. I. q.I. ar. I.de iust. Ec iure.Cuius dicta magiS erudita,quam praxi, & usui accommoda gratia breuitatis pnptermino. 3 Tertio nolo,omnia mutua fratuita elle debere: quia omne creditum, quod vulgus Hispanum appellat, praestando est tantum dupxel. Alterum, quod latine dicimus commodatum; r quod rei crcilite dominium non transit in commodatarium; immo eade res in specie, ut Iuriscon. loquuntur,siue in indiuiduo, ut Logici, est commodanti reddenda : cui ut modi est concessito mulς ad deambulandum;de quo quidem mutuo dictum est in praedicto Manual. cap. II. nu. 282. di debet esse gratuitum, iuxta glo. c. i. de commod. & tota tit. ff. comm . Alicrum est mutuum, per quod dominium rei creditae tranfit in mutuatarium; quod non est reddendum in re eadem specie ,& indiuiduo, sed in eodem genere; vn colligitur ex text.&glo.La. in prin.&g. I. E de reb.credit. & ideo,hoc creditum dic, tur proprie mutuum; quia per illud meum, fit tuum, ut ait Vlpia. in l. a. f.appellata. g. eod. de debet cIIe gratuitum,sicut commodatum,iux isto.
Quarto noto ex illis verbis, mutuum dederis, coec. quod Hara,& aperiata usura non committitur, nisi in credito secundi generis predictorum, scilicet mutuo ;& consequenter quod sicut clarum mutuiam non contra hitur,nis in rebus, q- vlu consumuntur,&in pondere, numero aut me sura consistunt ;puta, pecunia numerata, vivo oleo, trilico, & id genus aliss, quae usu consumuntur, inae quibus m . re contrah. Obliga.in prin. ita clara usura non nisi in huiusmodi rerum contractibus inuenitur. Et consequenter quod quemadmodum mutuum palliatum, siue occultum in omnium rerum contractibus inueniri potest: sic etiam usura palliata, de occulta in illis omn: bus inueniri potest; quin etiam reperitur In omni .