장음표시 사용
11쪽
unge mobnliten Phaenom quas L Imo Novilunio & ab sente Luna apparet, Memoir de Acad. RE ac de Scient. A. i7ι7. p. 22. Misi Berol. . . D 34. est Nec Lumen Stellarum denique id emcere poterit, nam claritas ejus adeo insignis est ut A. I729 6. Nov. hic Argentorati etiam literas majusculas legerit Consultiis atque excessintsi DN. D. PERTENsTEINius, Matu hic Pros long Celeberis
rimus, n Patronus autor atque Praeceptor noster omni socolendus, tum temporis Auror Boreal observans, &ms. DE
MAIRA epiliolarum ad se datarum Cctracteres optime distinxerit, Mem de UAcad. Myal de Sciem A. 7 i. p. imo locia mill distantes distincte visi fuerint, Ibid. A. i is. p. lol qui effectus tamen a debili nimis stellarum lumine nunquam expectandus eritis. XI.
Quaerenda igitur est alia , praeter haec corpora cinis Iestia, materia lucens, quae arcum producere valet, &quidem in nostra quaerenda erit Atmosphaera, cum Oistum phoenomenon eidem inclutum esse ex superius S. III. dictis sciamus. Quaenam vero jam sit haec mateis ria res est altioris paulo indaginis, quae perscrutantibus maximopere crucem figit eorumque ingenia mirum in modum torquet, praesertim cum omnes ruditissimorum Virorum hac de re opiniones, suis haud careant dissicultatibus.
In nostra autem Atmosphaera deprehendimus varias halationes siccas praecipue Sulphureas, quas facile inflammari, Lumenque de se spargere, tota Ignitorum, sic dictorum, Meteororum Conor docet. Quod vero hae
12쪽
hae exhalationes ad nostri phoenomen genesin concurranti ipsique fomitem quasi suppeditent, vel ex eo in lummodo elucescit, quod Borealis Aurora , quantum uidem hactenus compertum habemus, non nisi annis ccis,is tempestate calida, per alia uot dies praegressia, comparere soleat Memoir de Uricaaem. RUal. de Scienc. A. 7i7. p. N. Ἀ72I. p. et L si His enuti anni p. v. uo tempore maximam talium exhalationum facile inis ammabilium, utpote minus humidarum, copiam elevari, ex Physicis principiis notissimum est. Quod multerius confirmant copios a quandoque Aurora Boreali praesente Stellae Cadentes, quales Excellentis modo Laud D s. D.
HERTENsTEis dici supersus tempore hic observavit. Cons. qu que Mem. de Acad. se des Scieno A. T726. p. 293. Interim ex
fixa phoenomeni nostri domestica quasi in plaga Boreali sede, nec non constantiori requentior ab aequinoctio Autumnali ad Vernale usque, quam reliquo tem pore, apparitionis periodo, de quibus insta conjecturare licet, non unice illud hisce exhalationibus deberi. sed aliam adhuc ejus constantem magis subesse caulam, quod etiam Midelius jam agnovit, quamvis illam causam determinare noluerit, Misceli Beroliv. . . et
Causam vero talem indagat perspicacissimus MAIRA-Nus, Atmosphaeram nempe Solarem a qua phoenome non Oltrum quoad maximam partem dependere Vel saltem sustentari lubentissime ipsi concedimus. Hujus autem iam Atmosphaerae Solaris descriptioni multum immorari nobis non licet, ob praefixos tractationi nostrae
angustissimos limites lassiciat hic annotasse, illam ex materia fluida, heterogenea, Luminosa, Lumine, sic di. a tot
13쪽
isto, odia tali quandoque sese mani testante, componi, atque Solare corpu3 ita ambire, ut quandoque usque ad orbitam terrestrem, imothra, ter consequens Atmosphaeram nostram pertingat Plura aut cupit, adeat Illustr. modo Laud Author traci cit Sec . I. ubi ingeniosi,simam Lincoee suam hypothesim fusissime explicat. Portio itaque hujus Atmosphaerae in nostram illapsa , cum exhalationibus in eadem contentis unita accensa quaesitum Lumen Arctoum Arcum nostrum illuminans, nobis exhibet; quod nubibus abius esse probat observatio Cel Dn Maraidi. Memoir. A UAcad. m. de Scienc A irai p.3. Clar. Κir
rium concentricorum , si adsunt, cum comprehenso segmento obscuro generatio Radii nempe Lucis Atactoae, in vapores in aere nostro contentos, incidentes, in
iisdem refringuntur, ita quidem ut in extremis vaporibus restacti radii, in oculo observatoris concurrant, si que Circulum vel Arcum tantum lucidum repraesentent, radii vero qui in intermediis vaporibus refringuntur. oculum spectatoris praeterlabentes, extra illum coeant, atque intermedia in illam regionem obscuram exhibeant, eadem fere ratione ac fit in Halonibus & Iride.
Plures autem Arcus generantur, novis vaporibus accein
dentibus, vel prioribus in majus spatium extensis, quo fit, ut radii iterum in magis extremis vaporibus restacti eodemque modo ac priores in oculo concurrentes, secundum imo tertium & quartum quandoque Arcum sistant, intermedio obscuro spatio. Ex his quoque patet interrupti quandoque Arcus ratio, si nimirum hinc inde portio vaporum, arcum constituentium, abicedit, ra-
14쪽
dii in ea parte non amplius refringuntur nec ad oculum
deseruntur, sicque obscuris quasi crenis interruptus apis paret arcus novis vero iterum in horum locum succedentibus vaporibus dicta iterum fit restactio, unde arcus pristinam suam reassumit figuram Colores, umque quibus arcus quandoque resplendet eidem restactioni deberi Halonum Iridum exempla docent. Quod stellae per arcum segmentum transpareant raritati tenuitati vaporum adscribendum, quod ver segmentum quandoque omnes plane stellas conspectu eripiat utii Cel . l. c. p. s. in LiUUecbi Act. Erud Lipf, in p. 316. referunt, a crassiti eorundem dentitate deducendum esse videtur, interimis optica vaporum p sitio id essicereriusque poterit, simili modo ac in nebulis. Quod autem modo allegati vapores non precario assumti sint sed actu in aero nostro praesentes haereant, Virgae A Erud Lips A. I i6 p. 317. Halones sidera majora, ut Venerem, splendor vicina cingintes, ib. p. o. Paretii, ita p. ins seq. Nubes mebulae ibid. p. 36i.seqq.irip. p. II., MA Berol. T. L p. sa imo pluviae Memoinde UAEadem des Scienc. A. 173i p. 387. o c. Auroram Borealem comitantes abunde testantur.
g. XV. Non semper autem Arcus cum segmento obscuro adest, sed solummodo Splendor, Aurorae similis, imo
ipsi claritate superans, superius debilior ita ut stellae transpareant, sau Arcuata , horizonti ad amplitudinem o. plurium graduum insidens, imo integrum interdum horizontem circum circa occupans, in medio sui ad Io. ultra elevata, ad latera vero depressior, con spicitur Memore de Academ Asia de Sciem A. is. μ's.
15쪽
Fit hoc quando nullis in aere nostro presentibus vaporibus nullus etiam arcus cum segmento generatur. sed solum Lumen Arctoum sese conspiciendum praebet, quod pro majori vel minori materiae constituentis quanistitate, majorem etiam Vel minorem coeli tractum occupat; cumque haec materia inserius densior crastiorquaesis debeat, superius vero rarior atque tenuior, inserius etiam fortiori lumine resplendebit,superius debiliori, sic tacite fieri poterit, ut in superna parte stellarum lumen
g. XVII. Ex Segmento obscuro Arcu & Lumine saepissime evibrantur quasi & exmrgunt ijsdicti Radii s Columnae
Lucidae, diversi coloris, figurae, numeri, quarum aliae citius aliae tardius evanescunt, succedentibus aliis novis. Radii hi per quos stellae quandoque transparent, vario motu hinc inde discurrentes, ad Zenit usque interdum ascendunt, ibidemque concurrentes umbellam tentorii s. summitatem templi repraesentant, quod omnianm, Auroram Orealem comitantium phoenomenorum elegantissimum Observatores Coronae nomine in. signire solent . id. o. De mira l. c. p. I S. D .seqq. Memoliri de UAcad. RUal Act. Erud Lips. 9 Misi Berat pag. l. e. ct praecipue de Corona Memir. De UAcad. Re ac des Scienti A. Vasis aQ4. yo.seqq. A. 173i p. 6 ctc.
Duplicis sunt generis hi Radii, alii enim ex materia actu accensa, quod subitaneus eorum exortus citissimaquein plenaria eorundem disparitio succedentibus aliis, loquitur, id inter alia Act. Erud Lips A. I7ι7. p. 27o. M. alii vero exhalationibus si vaporibus tantum radiis Lucis Arctoae
16쪽
Arctoae illustratis constant, quod lentus admodum progressus, remanentesque post ipsorum disparitionem exhalationes opacaein vapores lucidissimi docent, Mereoir de
UAcadem 'dies de Scie . . I s. p. Ioo. Misi Bero T. I. F. 34.1 6. c. Unde non mirum stellas per eos quandoque eodem ac per arcum modo conspici. Accentionem materiae radiorum inflammabilis, quod attinet, videtur illa oriri a condensatione ejusdem eo in loco ubi radii initium capiunt, eadem ratione ac fulmina oriuntur, foenum per se flammas concipiti Maculae albicantes interruptiones Segmenti Arcus, quas radii ex ipsis prorumpentes Brmant, cum materiae accenis explosioni, tum secessioni exhalationum vel vaporum, exquiis hus radii quidam constant, tribuendae sunt. Ascensus ver eorundem vel contiguitati materiae inflammabilis in superioribus cui incendium communicatur, vel pressioni Aeris laterali in materiam accensam, minorique insuperioribus resistentiae, eodem modo ac ascensus flamis E et lychnii, vel denique gravitati specificae exhalationum, ex quibus radii quidam sormantur, urinori gravitati aeris specificae, sicuti fumi in aere ascensus, adscribendus esse videtur. Horum radiorum ascendentium quosdam totum illud spatium, quod percurrunt, materia sua actu, quosdam vero tantum apparenter lusu optico reis plere, eodem modo ac ascendentes Pyroboli illud prae. stare videntur, demonstrat Laud jamjam Cel. m. Molpus in Beberia non dem uirgimo ni idit en Phaenomeno, quae 3 ubi etiam sic dictam coronam L. concursum radiorum
in Zenith ex tali lusu optico repraesentari, ex principiis opticis, apposito simul schematismo declarat, id insupra
Illustr. m. De Matrant tract Laad. p. nT.seis nos illius e
pucauoni multum in haerere non possumuS.
17쪽
Haud raro Undae Luminosae sal mmae quili Serapentes candidae, vel etiam diversimode, lia uti .idii, colOratae, instar fluctuum maris, vel aristarum tumenti vento agitatarum, aut fumi, huc illucve quandoque non sine strepitu fluctuantes, atque versus Zenith saepius e currentes, superius dictim Coronam Mirifice augentes illustrionemque reddentes, hoe nomenon nostrum Omitantur, quales hic argentorati, supra jam debitis encomtis celebratus Consultiss. atque Excellentis DN. D. HERTE NITElin Nitis Mathematicus Acutissimus A. 729. d. Is. No obseremit. co . ubque Mem. de Urica mal de Sciem ni i6. alibi pracipue ii a6 cto si ut 9 Act. Erud Lips Λ 716. p. 18.seqq,c. Flammas has serpentes exhalationibus illumia natis conflari ex ipsarum cum sumo aut nubibus rariari inhus Solis vel Lunae Lumine collustratis similitudine, ut ex eo quod ex arci segmento Originem lumant, imo arcus plane dispareat si copiosae adsunt tales flammae Miletum redeat his evanescentibus, uti Dantisci id a cidit, via Laud modo. m. Wolpus P0s S m.
Interdum quoque fulguras talis micatio, qualis aestate, noctibus aestum diurnum vehementiorem excipientibus, coelo sereno, conspicitur, cum fragore quand ciuescio petorum quasi explosorum, Observatur. Mem. de Acad. M a de Scienc A. 726. pag. o. M. Frud Lips i i6. p. seqq. ct Cet v. De miranceis io . ΦαHas fulgurationes a materia inflammabili per Aerem no . strum rare admodum dispeis accensa oriri, patet e g
18쪽
neratione fulgetrorum aestate. Strepitus vero aut stagor, quem quandoque edunt, a majori paulo materiae condensatione atque per consequens majori ad aerem commovendum vi dependet.
Nonnunquam quoque totum coelum in flammas veluti raptum ardere quasi videtur non aliter ac si aedificia in viciniis incendio essent correpta Act. Erud Lipsa. 7i p. μι- ct 73O. p. it sc inod copiosis radiau, fulgurationibus & in primis flammis serpentibus de- heri nemo non videt. Et haec jam sunt principaliora quibus Aurora Borealis stipatur, aut, ut ita loquar, ainracteris a tu phaenomena, quali, quae summis tantum labiis, ob angultiam pagellarum, attigimus. Dicenda jam adhuc erunt pauca quaedam de sede ejus, quam occupare,& tempore, quo apparere solet.
Fixam phoenomenon nostrum & domesticam sibi-
aue quasi propriam, circa polum Borealem tuetur sedem, buti ex Mustris mirant ira ' cit. p. m. seqq. o innumeris obse vationibus pro antibus apparet ita ut rarius aliam plagam inteκrumve occupet coelum Memost de Acad. in ut des
si seqq. Constri constanti huic Aurorae Boreae loco, partim Aer circa polum densior, exhalationes magis conis densans,in eo ipso ad taciliorem accensionem disponens; partim, imo praecipue motus vertiginis telluris nostrae, major intra tropicosin sub aequator minor prope polum,
ingressum Atmosphaerae Solaris in nostram illic magis im-
19쪽
pediens, hic minus Laud. Du. De M.tisanu α p. 96. q. Interim Aurora Borea ita potarem regionem non Occu pat, ut medium ejus exacte polo respondeat, quin potuus versus occidentem declinans Communiae observetur. Idem i. c. p. Os es passim Memoir dei cad. R dies des Scienc. praecipue A. 726. pag. oo. Erud Ups Misc. Berol. α
Ratio hujus declinationis videtur esse, quod Sole ado casum vergente ultima Atmosphaerae Solaris portio in nostram illapsa vespertino trigore condensetur, laciliusque sic incendatur, quam ilIa quae oriente Sole, interdiu in eam irruit, utpote quae magis calore Solis dispertia
D et Ur. l. c. p. o8. Materiam hancce ex Polari regione ventis ad nostras destiri innumerae apud Cel Le se alibi repe Trum observationes evincunt Inepta tamen etiam haud videtur illa opinio, quae incendium taIe materiae inflammabili Boreali illae in Aere nostro contiguae quandoque Communicari tantum, nec nos in nostris oris primitivum Lumen videre, statuit His de Ocad. de Scienc A. Tras. p. 7. Unde etiam mirum non est Auroram Borealem requentiorem multoque vividiorem esse in locis polo vicinioribus uti ex Dn De Matran I. c. p 96. copiosis Celsi observ. patet. Quid de illa Sententia, quae illam ex C
torum in extremo Neptentrione mactatorum exhalation, hus tribuit Commere litter sui ranom. A. 7 I. Spec. r. p. QRI' sapiam Nat. Cur Uol. III. .s censendum sit, cuivis si cero rerum aestimatori patebit.
Servat Aurora Borealis tempus nocturnum, alia quot post Solis occasiam horis crepusculo jam finito ple
rumque sese manisestat, quod curiss Maisanus De p. ios. βα--ir de Oeadem via des Scism. H. II16 pag. Lys. plure
20쪽
plures obstruatimes confirmant. Solare enim Lumen sortius interdiu obscurat Lumen debilius & materia phoenomen in Atmosphaeram nostram illapsa diurno tempore calore Solis magis dispersa, eodem recedentes, in
aere, frigore nocturno condensato demum compellitur utque ad accensionem disponitur. m. De Matrauία pag. i O. Durat Spectaculum pro majori vel minori quantitate materiae, qua sustentatur, vel per parvum tempori spatium, vel per aliquot horas, imo integram nuclem fere ad Solis usque exortum Memoir de UAcad. des Scis . A., i 6 p. 9 .seq. s obse . . I. senitur vero extinctione materiae, aut Lunae Solisve exortu, aut nubibus illud tegentibus mitte claritas adhuc quaedam in horigonte Septentrionali quandoque notatur, a lumine vel sensim recedente vel nondum plane extincte Probabile tamen videtur lumen hoc interdum per diem duiarein tantum majore Solis Splendore superariis' de Academ mat des Scie . . Ti7 pag. 6. Anni tempus, quo Aurora Borealis comparere solet, quod attinet, ex observationibus compertum habemus, illam requentiorem esse ab aequinoctio Autumnali ad Vernale usque, quam reliquo anni tempore ubi Laud. m domn. De mirari l. c. p. 76. seqq. ct 99 pracipue. Qui diversae telluris a Sole distantiae qua Atmosphaene Solaris in nostram illapsus vel facilitatur vel impeditur, tribuendum id esse demonstrat ibid. p. 23'. seqq. H. quoque Act. Erud Lips A. iras. p. Α λ
Obsignamus ultimo tractatiunculam hanc verbis GA SENDI, ignari ac superstitiosi vulgus , de Lusu hoc Νaturae opinionem, ridentis quae leguntur L I. de Uira Pinesse isti m apo ubi sic loquitura Addiderant sine