장음표시 사용
591쪽
revcm i tacillime possimi. Quid enim magi3 puerile, os i siuae ibertati vim inferri a pramotione Dei , iam omnino externi rei coeniice, arbitrari tot falli non potet L Qxud tum Ergo iii, urit cae ceternitate verum uir fore, ut echoc morbo convalesca, tu stassur. Itaque adhibere medicum nihil attin L quid enim vel e
m. de lati necessitate, aut ex aeterna Veritate mutari porcst Minc recte uetaim ait Cicero , genus hoc intcrrogationi ignavum , atque iners nonii nurum est quod eadem ratione omni e vita tollatur actio. De fili, nostea dicam , nunc praenotioncm Des m aeternam veritatem nil trece litati as ferre ostendam: non modo ex pervulgata Theologorum distinctione, qua omne praevisum a Deo necessario iuturum esse tari tom ex suppositione, non absoluta neec litate decernunt sed et i ruine eo maxime, quod contingen ex natura sua inde itum sit. Exem olo utitur Ammonius globi in plano hori ZOnti, quiescenti S cujus in sit Terentia ad motum, aut quietem libertatis nostrae e litisibrium non mul exhibet: at si plani inclinatio nat jam non potest ut non ino voltur sic postquam Futura fuit Voluntati m alienum partem deter minatio, fit quaedam necessitas , sed ex suppositione tantum quod se iosiim huc flexerit, aut futuram illam incrinationem Deus ab aeterno eviderit. Clim autem illius inocus principium in nobis sit, quid est cur vereamur ne praenotio aliena nece litari Tinculo libertatem no stram consti ineati Metuit videlicet Epicui V a praenotione Dei mee turbulentam atomorum incursionem , aut magnatam per inane voli tantium, inimos nostros pulsiantium reformidat. Et sane si atomi feruntur in locum inferiorem uopte pondere si nihil animus ius
imaginum appulsu percipiat, quid erit in nostra potestate , cum sto rum motus certunt necessarius Quod si aliae alias impediunt,
an non quae potentiores sunt, debiliores eadem necessitate si in tecton: Nec quicquam erit in nobis litum, sed aliae ex aliis confieriae causte, immines mentem abripient. Quod quidem Democratus auctor hujus philosisphiae non dubitavit, ut dii, principias consent an um defendere ac Epicurus invenit quo modo illam necessitatem ellu- ret, declinatione videlicet atomorum , quae alioqui suo pondero, Naravi te directe deorsiam animum , vel invitum percellerent. Ita curalem motum eripit atomis lasciue sine causa declinare stativi, tamen si constanter loqui vellet, libertatem omnem perimeret,
farni necessitat . ut Democritus cuncta alligaret.
At in uni, si in ipso mundo Deus inest aliqui , qui regat,
XL oui gubernet, qui cursus astrorum mutatione temporiam, rerum 1 v. i. Tibi ines Oidinesque confervet , terras , maria contem ans,
592쪽
mantius bonitate , b M ' nihil
ettantem , nihil gentem ZAt si Deus
morationem illiu exeam imi Apinionem, aut
593쪽
inum uisentiri, post iu in speciem ab objecto vis impressam , uti
natam acceperit. Haec an ad summum euiciunt, nos ex dicit, u tantum si liberos, nec principium motioni, in nobi esse, sed exta tecedentibus causis atque ex iis omnia naturali colligatione conse fieri, adeo ut omnia necessitas esticiat. Quocirca illud omnino fatendum est, Providentiae Dei causa omnes cum necessarias, tum libera ita subesse, Ut suo quaeque iubeo aganto moveantur. Illae e necessitates; hae quidem ex libertate Ac nihil absurdius est, quam libertatem nostram , quam in nobis ex perimur , cujus ita sumus conscii, ut nihil sit lumine naturali illustiis cis negare velles, quod eam Vix cum divina omnipotentia , aut pro videntia, quam propter intellectu nosti Langustias non comprehen dimus, pos limus conciliare Nec mirum, si vis animi finita satis qui dem habeat lucis, qua Dei providentiam percipiat meque omnia, quae ad illam pertinent, investigare possit ac semper meminisse debemurum nos quidem finitos esse , Deum vero infinitum; neque adeo quod ii, nobis est liberum arbitrium tollere oportet, quod cum divina volui tale, quae extra no est , quamque animi nostri capere non possunt, vix componere valeamus Id enim ex nostra duntaxat ingenii infir
are facessat illa gloriosa Stoicorum philosophia , qua negant
sumi commoveri prece, aut misericordia flecti, aut gratiari seu cursum servare irrevocabilem destinato fluere. uemadmo tim , inquit Seneca, rapidorum aqua torrentium in se non recurrit , nec moratur
quidem, quia priorem si perveniens praecipitat. Sic , inquit, ordinem rerum fati aeterna series rotati cujus haec pris lex es flare decreto. Profecto vix intelligo, qui possint ista cum libertate convenire , cum votis precibus , quae Deo sunduntur cum virtutibus, invitiis,
cum iis denique , quae infra subjicit uaedam a Dii immortalibis seu pensa ita relicta est , ut in bonum vertant , si admotae iis preces
fuerint, si Cota suscepta Fatum es inquit, ut hic disertus it sed
i literas didicerit. addit istud tamen, ne a rigidis Stoicorum secravideatur recedere , ab eodem fato contineri, ut literas discat Me discet. Quod si fati nomines, nihil aliud , quam divinam disipositionem intel ligat, ut in libro de Providentia passim innuit: nec ita nos res imp rio clivino statuat, quin nos etiam ad nutum voluntatis nostrae veamur, atque in nobi motio, nostrae principium sit; non multum mihi vidctu abhorrere ab iis Theologis, qui res omnes ex decreti SLib. divinis suspendunt , physicam praedeterminationem admittunti Prov. I Olim imuit Seneca, constitutum es, quidgaudeas , quid eas. Is
594쪽
bye omnium conditor,ac rector scripsi quidem Lata, e equitur. Cum clinen non soli providentiae , quae attingit amne usque ad finem so titer ,. disponit omnia suaviter, sed longo causarum fatalium ordini,
onmes eventu etiam ancipite tribuat , in eo sane excusari non pi
est, atque ab omitibus Theologis, ut ab ipsa veritate longe deflectita inlusi Plato apud Plutarchum negat fati omnia fieri, quanquam nihil non fatis, seu potius divina ratione contineatur. Scit enim, ut notat Gallendus , fatum cum jure civili comparat. Quidquid lex
complectitur , id non est legitimum , sed illud solum, quod legerata
sciis tum est, legitimum appellaturri simili prorSu ratione ea alitum satalia dici debent, quibus cauo necessariae , fatales aptatae sunt reliqua fatis dumtaxat, vel potius divina providentia continentur. XII. Fatum vero Platonicis triplex est , divinum, coeleste, naturale. Fatiuis Divinum nihil aliud est quam Dei ordinatio, seu, Ut placet Stoici S, le-ι iplex.gis perpetuae , maeternae Vi S, quae quasi dux vitae, magistra ollici 'rum sit. celestium causiarum connexio, quatenus vim habent universalem in haec inferiora , fatum est coeleste Series denique caularum naturalium fatum naturale appellatur. Iam cuncta ex di inaementis stabilitate motus siclos, generationes,, progressuum ordinem repetunt: qui quidem ordo in conspectu divinae mentis existens, providentia dicitur quatenus vero in i sis rebus inest , fatum nominatur
Providentia igitur , ut Boetius diserte explicat , est divina rati in summo omnium Principe constituta , quae cuncta disponit, ac dirigit. Fatum est inhaerens rebus mobilibus dispositio, per quam provideam ii quaeque suis nectit ordinibus. Illa quidem ordinis temporalis explicatio in divinae mentis adunata prospectu providentia est readem vero adunatio digesta , atque explicata temporibus fatum erit. Jam cluae Deus providentia stabiliter disponit, eadem at multipliciter, ac temporaliter administrat quoque longius aliquid a prima mente discedit, eo majoribus fati nexibus explicatur , ac tanto aliquid fato liberius est, quanto illum rerum omnium cardinem vicinius petit: Uno verbo , ut concludit Boetius, quod est ad intellectum ratiocin nati, ad id quod est, id quod gignitur cad aeternitatem tempus cadpunctum medium circulus, hoc est fati series mobilis ad providentiae simplicem stabilitatem. Nunc dissolvendum est aliud Epicureorum argumentiam adVe
sus providentiam. Deus , inquiunt, aut vult tollere mala me non
potest caut potest , non vult. Si vult, non potest , imbecillis est , quod in Deum non cadit; sit potest non vult, invidus, quod aeque alienum a Deo unde ergo sunt mala P Quae quidem interrog
595쪽
es hoc magis urget, quo Deum te regere naturas arbitre nudi citra illius mosonem, aut concursum nihil agere, nihil moliri poli adeo ut dicticidiimum videatur, Deum peccati consortio eximere, si sua providentia cuncta adminis ret. Respons Multa sunt, quibus tormidolosum hoc argumentum siluamus saccur Dei sprimo nihil absurdi est, si Deus res finitas, deiectibiles condiderit, upermittat multa in libero hominis, vel Angelorum arbitrio reliquerit. Quid ma enim cum Deo expostulare possumus, si nos ita Creavit, ut errareno his liceret, summam perfectionem, qua deficere non possemus, non dedit Z An potius grati Este debemVS , quod tanta Unera acceperi hJr mus , non queri plura non dederit. Neque tamen Deus auctor mali futurus est, quod eam perfectionem non concesserit, quam dare I F - non tenebatur. Id vero concedimus, Deum permittere malum 'imn
ut ait Augustinus, in naturarum bonarum optimmes creator, ita nia
larum vvluntatum est usissimus oriunator Quin etiam malum suo loco positum, Cordinatur , ad pulchritudinem universi conspiratimque enim eris omnipotens quod etiam Insu eles .etentur reru cui si mma potesas , chm si me bonu sit, udo modo ineret mali ali
quid esse in operibi, si is , nisi, que an esset omnipoteus, e bonis,
ut occle faceret etiam de maso hic totum istum agonem ecenter eduinco nutabilis divina proυidentia , aliud xiis , actu certantilus aliud teZoribin , aliud quietis,es solum cum contemphin et res tribuens. Es enim usiti e pulchritudo cum benignitates Walia c6ncor aetns, ut quoniam bonoaeum insertormn dulcedine decepti sumus , anu ritudine poenarum erudiamur es pes haeitudo universae creature per haec trit sculpabilis , damaeatini peccatorum , exercitat rauerusorum , persectione Beatorum. Quod vero Deus suum conciri dum etiam male agentibus accommodet, id eum peccari commutnione non obligatri cum malum nihil sit quam deiectus , qui a Creatura, non a creatore descendit et hie enim cutis universalis nomine , quidquid re , aut boni est inreflecta producit , sed res creata sola deficit , aut peccat. XIV, Quanquam non desunt, qui cum Durando negent cCncursum Decon divinum quicquam si a conferreatione distinctum diana vel cursu didi una meadem erit actio Dei concurrentis cum causa ccunda, fio vel diversit: dud desendi non potest, clim actio nihil sit ab sente , est chia diseretum , neque adeo posti est eadem per tio , ubi, vis operatrix , magens duplex invenitur. Uod iicitur duae sint actiones Deiri hia hominis cedo an altera ut pN-or Gam si ita est , eadem actio totum ericium procreabit
596쪽
S peri , actum aget Actorie simul erunt mergo altera erit supera vacanea, cum umquaeque plane rassiciat. bis enim neget ignem solum nosse calefacere. Ego an nolim a conandunt sententia recederes sed cum in coconcursu explicando magna sit Philosophorum disse iasio, muminiboue liberum si judicium is potissimum assentior jur rem totam, facilius , simplicitis evolvunt ac providentiam Dei non modo cum libertate nostra conciliarit, si etiam ab omni omnino a immunione secretam apertili ostendunt. Mid ergo Si dixerimus cum Magna nota, aliis , ut actionem, sic motum , non esse rem aliquans agente , ineffectu da motoreis, mobili dis tinctum' adcoulier motum etiam localem ni hi novi fiat , nihil pioducatur. Locus enim, qui e translatione corporis acquiritur Iam ante erat ii, de novo procreatur . nihil sane a ratione alieniim , nihil, thiod enim communis respuat, dic iri sumus, Cum ergo res aliqim aliam movet, ni nil forte in cam distundita quid enim illud esset raedium vi inuenita seipsiam e loco in locum tranStert, rem allam , quae cibi coniuncta est, loco, sit cum utraque sit impenetrabilis, o
di loco amis tu, I ., -- Cum vero Deus rem et
quam movet , ouid ais id quam illam in variis loeis continuata Nyniine interiaca si iccessione conservata aut inclesinente creat ast enim , ut tape diximus, consservatio rei contriauata pmductio Jam Deus rem at quam nonnisi in quo creat loco Iam enim ab irdum esset tom effici nullibi, seu nullo in locos quam nullo in temptae, neque haec duo sunt re , sed tantum ratione distinguendas reor pinduci simplitere creari allatabi: ergo cum res iplas repluribus ocis successive producitur, rationes illae locorum iis inunt ab ipsa creatione inversia tibia cogitatione discernentur. Ita ut siquid in variis locis successive creatur, aut quod eodem reculit, conservatur , id omni alia re detram, hocque solo moveatur a Deo. Nec necesse est aut novam qualitatem , aut novum urum riseri sed ut rem Deus loco moveat , id omnino sim est , quod eam inpliribus locis conservet Quod si enim , ut diximus u em est si ea et, in loco produceres cum res entici non possit millibia nec tactrum numerus quicquam novi addat, quod aliquid in plumbus locis successione quadam creetur, in nullam rem , E entitatem ps, crea
tionum irati mi , fieri rationem untaxat . aut uintium
concipiendi modurn , formalitatem alii vocant , adi cit' atque
quod disseri pluribus potest solvam' cum Deum
597쪽
creaturam, nihil aliud quam eam in variis locis tuetur Actio tamen Dei diversia omnino ei ab actione creaturae secum duo agentiari tametsi ob ejusdem effecta unitatem, eadem actio ux ta communem concipiendi, inloquendi modum tabeatur. Cum iu tem Deus agat liberrimen potest non Quo operari, cui vult, ita
etiam cum aliae causis exigent. Quid vero tum eaecieta Eas utique
conservabit in tali loco, aut tempore juxta carum exigentiam id derit concurrere cum creatura Actio illa Dei, qua creat, tuetur, es conservat causam secundam , universalis est, motio praevia , indolet minata. Quid illam determinate exigentia creaturae, quae sola nec sub
sistere potest, nec agere. Nec sorte illa exigentia est quiddam re, sed
sola cogitatione ab actione Dei sejunctum. Quod enim Deus, aut ex be neplacito siuo, aut ex nutu, exigentia creaturae, hic vel alibi in uno aut pluribus locis eamdem confervet creaturam choe, inquam, nihil videtur esse quam denominatio extrari , quae nihil quam relationem
quamdam addit ipsit conservationi ast idem Deus qui agit, ea lenire creata eadem sunt loca , eadem motio . Quid ergo novae rei esse potest, nisi denominatio , quae ex indigentia creaturae reperitur , e que est velut occasio agendiu cum autem Deu ex beneplacito volun talis movet creaturam , illa actio ab aestu propriae voluntatis nomen accipit. Sed utcumque ea re sit de consursu Dei generalia cum rebus rationis expellibus , ea mihi videtur hujus divinae motionis aut concursus explicandi ratio, quam praeter caetero vir doctiss. explicati tutior, Intellectu facilior Quod in materia est motus, id fere quaedam in natura exusti in bonum universum impressio , vel uacita nati, utrumque enim ab autore naturae profluit. Ex illius certanconstante lege omnis motus in rectam nititur lineam , nisi quae catis extraria obstiterit, minutum alio inflexerit. Sic inclinationes, aut naturales animi propensione in Duum ipsum, seu in fontem omnis boni tendunt, nisi voluntas nostra in alios lineS has naturae impreliasiones deflecteret; quidem materia ex se incis, omni est actione destituta, nec impressum a Deo motum aut sustere, aut alio potest divertere. Sed rectam semper affectat lineam, aut si quid impediat, quam potest maximum circulum krectae lineae proximum describit, nam Irtas constantes naturae leges non praetergreditur. Non ita est de voluntate nostrari hanc enim vim a suo conditore accepit, qua naturalem in honum impressionem non possit extringuere, sed ii tamen, in diversos fines detorqueat Vi illa, qua naturalem impulsionem , quae a Deo profectari in Deum temdit , quo libitum est nectit, determina , libertas appellatur.
598쪽
E iue cum indifferentia semper conjungitur. Itaque citra amorein boni universalis, quod DEUS est, nihil in rebus creatis amare postumus nam insitum nobis E amorem ad res ipsas convertimus,
cui omnes rerum ideae, aut notiones generalem creatoris cogmtionem aut ideam mentibus nostris affulgentem determinant. Atque in hoc omnis perversitas voluntatis posita est, quod illam,quae a iE ma nat, impresssionem, quaeque in DEum tendit alio inflectimus, m-stinctus tantum, aut naturae, non rationali, electivo amore,
Sed, inquiunt, DEUS homines, Angelos condidit, quos masti
permansuros praevidit. Respondet Augustinus JEliam et',
'elorum, vel hominum crearet, quem malum fusurum es e prae cisi sit, nisii pariter nos et, quibus eos honorum usibus commodaret , atque ita ordinem seculorum,tanquam pulcherrimum cymen etiam quasi Nouibusdam antithetis honestaret. Sicut ergo is a contraria contrariis o opsit, monis pulchritudinem reddunt, ita ex quadam non veroorum,sed rerum eloquentia, contrariorum oppositione saeculi pulchrituao non debuit D Eus abstinere I condenda creaturli,quam L p, Doroprio vitio, non Creatoris , deformem futuram priae videbat, quod luculenter docet S Doctor Sicut melior es vel oberrans equus usim lapis propterea non oberrans, quia proprio motu, e sensu caret ira es excessentior creatura, quae libera voluntate peccat, qu.υ quae
propterea non peccat, quia non habet liberam voluntas Et sicut laudarem tinum suo genere bonum, in quo vino inebriatum hominem et ituperarem es tamen eundem hominem jam vituperatum, adhuc ebrium laudato illi vino, de quo ebrius factus esit, anteponerem et ita corporalis creatura in suo gradu jure laudanda eu, cum leti vituperandi inti qui ejus immoderato puta veritatis perceptione 'ertuntur. Suamvis iidem rursus am perversi , quodi modo temulenti eidem creaturae in ordinesso seudabili cujus aviditate evanuerunt, non merito itiorum,sed adhuc naturae renitate praeserantur. Vtrum eo a limur, ubi e rebus ex usu notiro, non ex recta ratione judicamus. Auter enim aestimat ratio luce veritatis ut reem dicio subdat minoram naribus aliter usius, qui ex consuetudine commoditatis plerumque inclinatur, ut ea pluris aestimet, quae veritas minora esse convincit: im enim corpora caelesta corporibus terrefribus magna dicerentia ratio praeponat quis tamen carnalium hominum non maletet, quam unam arbuscusem in agrosso, aut vaccam in armento bd si igitur ordine corporearum creaturarum ab ipsis derum choris usque adnu-
599쪽
ti, capillorum H borum, ita gradatim bonarum rerum ti is do contexitur, ut imperitis me dicatur , quides hoc aut eu dis et Omnia enim ordine u creata unti quanto imperati s de quacunq, antina dicitur, quare creata si cum futura es et u Nam ad quari
tamlibet diminutionem e sectumque pervenerit innium corporuin dianitatem sine ulla dubitatione superat. Sic pulchret Augustinus uri piorum calumnias adversus providentiam retundit uibus 5dde P U ii iii sim docti it DEt, videlicet non esse
fiant titiose, in quantum ame uic quo I in tanum res e vituperantur, in quantum earum vituperator artatem, qua saetaesunt, videtum hoc in e vituperat, quod ibi non videt. Anullud omnino absurdum non est malum, quod a solabo tantat proficiscitur in naturae auctorem conferre, quod liberam voluntatem condideriis Ouod si suarum actronum domina est, cur deficere non noterito Sindite non est sui juris i agitur tantum non magis laudem meretur, quam horologium suis rotis optime institutum, quod
D Et instar temporis mente essingimus tacum ea sit in vita ac rebus inaeteritis iuxtat futuris, propter infinitatem suam coexistat itaquel DEO non est praescientia, sed scientiari nec videt, quae non sunt futura se qu: in tempore posita, aeternitati sunt praesentia dieque
ad Ueae metecta nostra cocitandi ratione ullum satis idoneun et immobi ne perperam colligitur, DEUm, uecondendo homin quem a sciebat peccaturum, cessare onortuisse. Quomodo enim uidet a DE IS hominem peccaturum, si homo non pecassed ,
qu ciebat futurum, quod minime erat suturum, uti passim argumen-
et . Thetis ' a tus euncta plovidentia sua moderatur, briusti affiguntur, mimprobis cuncta saepe prosperes et m
Lib. r. de hie est uno uerbo respondet Augustinus et quo ist tempoo viri, aliachis, O misi utrisque oluit e communia, utus appetanetur, quae mali uom habere cernuntum; nec
evitentur, qui es boni plerumque a Cuntrum mn Tporalibus et bonis extollitur, nec di si mrum cet ne aurum rutilat,palea sumat si sub eadem triauras et et Euntur, frument: purgantur et nec ide cum Ret qui eodem praeli ponde exprimitur et ita una eique ruens, bonos proh , purificat, eliquot md et et 'ho
nat. Et cerid, si in hac vita bonis cuncta ex voto cederent, vo
600쪽
TAT aiori in oeria niussi manifesta esset distinctio Uuoatiάde nostra' li jus uitae conditioni minus conveniret. Neque
mem iii aut mercedi locus destinatur.
' HI de' a quidem archetypa hac stenus unc de illius velut
diano natura ectypa dicamus. Haec quidem est primum motus, organo,ndtur My P natueam dicunt, quod cum sit re- imagina xx V rum houidentia res omnes corpored ' O medio phantasmate deretur . V xc f. otaeceptore viget, in