장음표시 사용
11쪽
Proportii carmina multo minus librariorum culpa quam propter ingeni0si et docti poetae artificia obscuriora lugentibus idori et magis interpretis quam emendat0ris metum flagitare nuper denuo comperi, cum reginam elegiarum cum aliquot adolescontulis accuratius legBrem. Neque e ro osso videtur hac scribendi occasione rursus mihi oblata idonois aliquot eXemplis comprobaro, quanta caution in antiquarum litterarum monumentis recte tractandis Opu Sit, ne medicina qua eis succurrero velis plus afferat detrimenti quam utilitatis. tque una praeter omnes emendandi ratione nisi egregie fallor prorsus abstinendum est in Proportio, ea quae petitur ex interpolatorum versuum aucupio quo in genere a Vero aberravit is qui ante hos decem annos aliquot huius carminis eximii versus docte explicuit, Aemilius Hubner, in disputation commontationibus in Mommseni honorem ab amicis oblatis inserta p. 98 sqq. Is enim ex hoc versuum ΘXuΤ Lepide tris aulis, meum post fata leVamen condita sunt vestro lumina nostra Sinu. 65 vidimus si atrem sollam geminasse eurulem: consul quo factus tempore rapta Soror. filia, tu pocimen censurae nata paternae, fac teneas unum nos imitata virum. 0 sorio fulcite genus.
12쪽
quod modio loco legitur distichon, quod sententiarum cursum a filiorum appollation ad filiau
admonitionem progrodionis interrumpere videretur, Ximendum et ut ex interpolation natum dolondum esse censuit. Atqui ipsa rerum o hominum nobilium his versibus commemoratorum rationes, si accuratius Xaminentur, tam apto conciuunt ut quasi clamaro Videantur,no certam hane temporis notam qua annus ipse quo hoc carmen compositum sit indicatur, sipor vim ripi patiamur.
Fuit nim quas loquitur ornolia Scribonias filia, quam antoquam anno urbis 14 Appian B. C. V 23 Cassius Dio XLVIII 16 nuboret Octaviano Caesari iuptam ante duobus
cor dartibus, ea altero etiam matrem fuisse narrat Suetonius Aug. 62. Quin alter illo vir consularis fuerit ipsius ornolia pator dubitari nequit minimo oro cogitare licet do P. Cornelio
Scipion consule 7 16 Borghesi opp. IV 70), qui propterea Scribonia maritus non fuit, quod
post divortium demum factum ad consulatum pervenit: non potuit igitur a Suetonio Vocari consularis. Immo quaerendus S inter consules aetatis Caesarianae, sque video quid obstet quominus P. Cornolium . filium quem fastis Colotianis consulem suffectum 710 fuisso docemur Comoliam gonuisso statuamus. Huius itaque viri fuit filius P. Cornelius . fit. Ρ nop. Scipio cos. 738, quem fratrem et consulem quo tempore rapta oror Cornolia Proporti testatur. Atque si verum est quod certis aliquot exemplis ' ad Horatii carminum IV l, 9 compositis probare tudui, Augustum ad consulatum viros generis nobilitat insignes fero suo an id os trigesimo tertio aetatis anno, Veher Solitum esse . . hunc Cornelium Scipionem Augusti privignum anni 704 705 natum osso colligor possumus: Cornolia autom natalos vix citra annum 706 proferro licet, nisi eam minorem quattuordecim annis Paullo nupsisse velimus. Ex duobus enim filiis, quos in matrimonio Aemilii Lepidi Paulli, consuli 720 et consoris 732 B0rghesi opp. l. l.), genuit, alter L. Aemilius Paullus consul factus 754, post 721 natus Sse non potest alter M. Aemilius opidus fuit consul 759 ant 720 igitur nupsisse Corneliam Paullo consentaneum es Quamquam admodum adolescontula fuisso obo propior matris Scriboniae aetatem, quae Juliam filiam 1 Octaviano natam anno 752 in xsilium prosocuta sest. Atquo Si anno 20 Cornelia aullo nupsit, post clix demum o diuturnum coniugium Octodecim annorum rari pro illius saeculi moribus exempli marito morte oropta est. Non satis a temporum rationeSoxpendit Hubner, cum in versibus qui is quos exscripsi praecedunt 55 Noc te, dulco caput, mater Scribonia, laeSi. in me mutatum quid nisi sata volis γ
13쪽
maternis laudor lacrimis urbisque querellis, defensa et gemitu CaeSariS OSSa mea. illo sua nata dignam vixiSSe Sororem 60 incropat, et lacrimas vidimus tro deo et tamen emerui generosos vestis honorOS, nec me do sterili acta rapina d0mo. adversativam particulae 'trimen 61 vim indo repeteret quod Corn0liam quamvis immatura morio post xiguum matrimonii tompus obierit, amo non Sterilem domum oliquisso putabat. Immo hic os sontentiarum noxus nil in me mutatum vis nisi fata hue una o to laesi titias Caesarisque Augusti lacrimas excitavi, quod latis abripi me paSSa Sum et te filia, Juliam Sorore, Caesarem privigna orbavi Fateor, ingrata sum, et tamen Summo qui in feminam a Caesar Augusto conforri possunt honores emerui, stolam, fecunditatis et pudicitiae insigno qua in Sententia emerendi vocabulum castrons porquam scite p0Situm St Vult enim Cornelia tot stipendiis muliobribus oriuncta vidori quasi voterana. Haec igitur apte procodunt sed aliud est quod in his versibus quotiescumque ego Semper m offendit urbis querellarum menti Versura facta, qua praeter inanem iactantiae speciem Satis moleSte matris lacrimae a Caesaris vitrici dolor dirimuntur. Uallor, an scripsit r0pertiuSmatornis laudor lacrimis RBISQV querellis, defensa o gemitu CaeSariS OSSa mea 3 quod Sane non insolentius dictum est quam ebria cuin multo traherem D tigia Baee ' I 3, Vol 'at me . . Patiare . . sollicita trivia pereigilare moras I 6 41 et similia. Quo in onere quanta fuerit Properti audacia documento esse potest carminis nostri vorsu 2 'haec est feminei mrece extremae triumphi, laudiat tibi emeritum libera fama rogum id est ibi rorun fama, Sicut IV 7, 10 ausus ost 'nec pote cognatos inter humare OgO8. Iam transitura ad liberorum allocutionem oratio Cornelia in ipso limino titubat accusativi nim te Lepide et te ciuile non habent undo pendoant. Nequo nominativis tu Le Meet tu audia quos intorpolati libri prasebon Noapolitani ducis in recensendis ropertii carminibus longo omnium fidissimi prasstantia per hanc legiae partem aegre caremus, hiulca Sermonis forma commode resarcitur. Si nim apte iunguntur u Lepide et tu Paulle, condita sunt vestro lumina nostra sinu . ut declaretur non defuisse matri morienti liberos in qu0rum Sin animam efflaret, attamen quid iam fiet interpositis verbis meum post fata levamen 'inu modo levaturo eo esse Vel mortuas matris dolorem consebimuS quo modo autem cum his c0haerent quae Sequuntur 'vidimu et fractrem sellam gemina e curulem', quae tum demum apta erunt Si in antecedentibus quoquo verbis curulium honorum mentio facta fuerit Excusandus
sane Hiibner, quod versus 65. 66 insiticios esse iudicavit: verum praetervidit stolae honori,
14쪽
quo Cornelia o Cassaris beneficio auctam esse gloriatur, respondoro sella curulis geminationem, Scilicet praetura ot consulatus, nam ab sedilitato Scipio ut patricius Oxclusus orat: sorore Stolata semina non indignus frater ad consulatum vectus. Harum igitur Sontentiarum c0mpagem non dissolvemus, sed firmabimus potius opus enim est additamento sicut senseratiam ahrensius, quo et struetur Verborum fulciatur et sententia expleatur, quam talem sero fuiSSe Suspicor: te Lepido ut in Paulle, meum post fata levamen laturum, nam iam in ipsa sati consummatione o levastis), hortor ut exomplum patris secuti in honorum cursu felicitor coepto perseveretis, sicut et fratrem meum, avunculum veStrum vidimus consulem. Inte cidit itaquo distichon intor v. 64 ut 65, quo Subsequens fratris commemorati praeparabatur. Iam ad initium elegia redeamus, cuius ars perlaeta clarius apparQbit, si scaenam eius breViter adu in braverimuS. Intravit pompa unobris ipsum gentis Aemilias mausOlaeum iam restat ultimum X Sequiarum munus, quo perfecto mortuae umbra ad inferos descendore t Charontis cymba aquas Stygias traicere licet restat ut defuncta cineres in urna collecti in inseriore monumenti cubiculo condantur. Nihil rumansit ex mortali Corneliae corpore nisi OSSa cremata Ot umbra. Iam Cornelias umbra corporis vinculis exsoluta in ipsius sepulcri limine ad suos quo apud Supero relictura os sese convertit ultimum is valo dictura. Adest maritus in-Solabilis, adsunt liberi fiuntos intrarunt opulcri atrium fingor senim nobis licet similemmausolae dispositionem, qualem nobis aliquot monumenta, slut opulcrum ad viam Latinama Peterson olim oscriptum annal instituti archaeol. 1860, 348 sqq. repraesentant, incipitC0rnelia: Desino, aullo marito, tuis lacrimis opulcri mei quietem turbare Velle nil agis, nam ubi Semel funebris pompa sepulcri ostium sup0rgrossa loca inferorum legibus subiecta intravit, nullis precibus offici potest ut ianua toti resorata mortuo roditus in luminis ora pateat. Nic St: σιδηρείη οιμιο Aiδεω AP. VII 412 cxorari sequit. Atque ut Dispater prece quaS fundi auribus p0rcipiat quod fieri non potest, si quidem Stygiarum aquarum Surda littora lacrima tua antea iam bibunt tamen vota tua irrita cadunt. Superi enim Oti moVentur: Char0ntis cymbam ubi umbra inscendurit, reditus ui cclusus est'. on video quid in hoc Sententiarum nexu et ordine displicero possit, modo verba poetae Sic distinguaS: DeSine, aullo meum lacrimis urguere Sepulcrum: panditur ad nullos ianua nigra preces, cum Semel infornas intrarunt funera leges
non XOrat Stant adamante Viae.
, Io licui ranto fusca deus audiat aulao, nempe tua lacrimas litora surda bibunt)Vota movent superos ubi portitor aera recepit, obserat herbosos lurida porta OgOS.
15쪽
Volgo enim orationem per singula disticha Sic dispescunt, ut sententia eadem, ex domo Plutonia neminem rediro posse quater Satis ineleganter repetatur Cui incommodo quod viri docti transpositione versuum succurrer conati Sunt, remodi in elegiaci poetis non minus Sao quam frustra temptato, eius medicinae opportunita iam n0Stra Sermonis distinctions sublata osso vidotur neque amplius ad ea interpretandi artificia confugere opus erit, quibus nonnulli interpretes vocum in exsequiarum ritu Sollemnium, Velut funeris', sepulcri', rogi discriminonoglecto poetam eas promiscue pro lubidine usurpaSSO Statuerunt. Imm0 verborum propriu-tatus diligonior observasse Propertium par St et ea quam praemisimu interpretati comprobat, modo in ultimo versu herbosos . . rogos referre liceat ad antiquum huius Oci usum ex humandi more prisco explicandam. Comperimus enim ae busti Gallicis Vercellis detectis et a Brugga descriptis Dorizioni Vm relicti p. v. novi ex ruarquarditi antiquitatibus privatis VII 1 38 I rogum quondam Iuperstructum fuiSSO OVeae. in qua corpore iremat OSS delapSaglaeba insuper iniecta condebantur. Eundem morem Si apud reliquos Italiae populos indigenas observatum esse Statuimus, mirum AESS nequit quod rogi δ' paullo liberiore usu ipsum hoc OSSium quasi conditorium significaverit, cum praesertim hoc 0eabilium apud Italiotas horari significatione usurpatum esse teStimonia ab in Iordant in quaestionibus de latinae linguae
et obsaepti notio, ut hic propterea aptiSSima Si quia porta rogos obseraro dicitur, ita nec ab altor, troportii vorsu IV 7. 2D aliena AESSO Videtur init aliquid Mane. letum noro omnia snit, auridaque evictos emisit mira rogos. Sic enim iamdudum librorum meliorum scriptura evincto vel euinctos recte emendata est Vicit enim umbra claustra ) Neque inconsulto variata Si orati ea re quod quae vivo Ot Veget marit nequiquam in procos offuS nigra' obstat ianua luti eadem umbrae inani et luci colorumque SonSt 0rbatae et ipsa lurida' vocatur Herbosoδ' autem hos rogos quin apte appellaverit poeta propter glaeba inioctionem in exsequiarum ritu Sollemnum iam non est qu0d dubitamus. alterius denique nuntiati formam parenth0Si paulisper obscuratam agnoverunt interpretos in exemplo gemello qu0d legitur in diris Ionas d b, ML sq. uel te Medeae Helectent probra sequacis inon e uulit fari au8a rogare pri 9, sed potius mundi Thais pretiosi Menandri, cun fer u tutos comica moecha
Getas Sicut enim hic additur cur Medea pro obsequio probra tulerit, Sic Cornelia explicat cur mariti preces a Diti patre audiri poSSe negaverit, scilico ne perveniunt quidem usque ad lutoniam aulam a surdis litoribus interceptae. Haec enim, pergit Cornelia, est lex dura maesti carminis quod tubae funeris coci-
Qui rationis color evanuit in Ovidii imitations trist. IV 0, 86): si tamen extinctia aliquid nisi
nonunci restat et stra ilia structos estvit umbra rogos.
16쪽
norunt, cum ignis corpori mo subicerotur' iam snt a mariti dolor ad ipsius dolanctas statum misorum convorsa, ipsa paulisper sati iniquitatem deplorat et loco ries his oplo iis communi nihil sibi vitae honestae claritudihom B innocontiam profuisa queritur: quid mihi coniugium Paulli, quid currus avorum profuit aut fama pignora tanta meas non minus inmites habuit Cornolia arcas, o sum quod digitis quinque lavatur onus. En summarium quasi sequentis orationi tripertitae qua Paulli coniugium solix 73-96), generis patorni t maiorni nobilitas 37-60 , pudicitiae denique fama liberorum multitudin probata 61 72 colobratur. Est nim minimo Mensio apud infororum iudicium, o simplox uarum rerum quibus poeta defunctae laudes exSequi iusquo momoriam apud asqualos et postero Ornare voluit enarratio. tquo orditur Sermo a generis laudibus, quae Cornelia nihil profuerint vo Cornuti proptere quod ex nobilissima stirpo prognata fuit non mitiors ox- porta est arcas, sed mori debuit. Rostitui librorum optimorum qicut Neapolitani scripturam
non minus . . . habuit Comelia, qua multo nervOSiOrom reddit sermonem, si quidem sic maioro
eum pondere et ipsius quae loquitur nomen proprium declaratur si totius gentis ornolias appellatione stirpis nobilitas quasi sub oculis proponitur. Transitus autem a tertia ad primam verbi personam vix durior quam exempli causa III 10, 15 dein quia primum oculos cepisti eate Properti indue . . et pete qua polles ut sit tibi forma perennis inque meum emper tent tuarem caput. Item reduX in pontamore Ox ρdem Neapolitano et, quod aptissime sententiae clausulam adnectit quod enim volgo editurnum minus inmites habui Cornolia Parcas Θ
en Sum quod digitis quinque levatur onus inimis turbat rationis nobilis ut leniter fluentis cursum placidum si seminae clarissima dipnitati unice accommodatum. At nunc oboritur animo subito Plutoniae domus species, et noctis aeterna aquarumque Stygiarum et poenarum quae damnatorum anima manent subit imago. Hi terroribus comm0ta, quasi iam intor umbras pro tribunali versetur, obtestatur Ditem ut in iure molliter secum agat vel si iudicium sollemne sibi subeundum sit ut legitima ratione causa sibi dicenda sit. Iam orba lacor incipit non opus S patrono 'ipsa loquor pro me; Sed sensim redit scordatio nondum oscondit in Charontis cymbam pergit itaque in Brmonis, quo ultimum suis valor dictura fuit, cursu paulisper intermisso.' oladsui coloribit Marcelli mortem immatur m deflet quid sentia aut virtus aut optima profuit illi mater et amplexum Gegaria esse focos III 8 II, neq*e aliter vel Porcius Licinus do Terentio mortuus Stym-Phali Arcadiae in oppido, sepultu ost. . Scipio ni pristiat, ni Laetitia, ni Fiaritia, vel Cornelius Severus non- quoslua os de Cicorone quid favor aut coetus, leni nuta honoribtis anni profuerant scieris ex Ita quid artibus vilia f