Philosophiae practicae pars altera, complectens oeconomicam, libris 2. pertractatam, auctore Clemente Timplero ..

211쪽

De os c umentum O bberorum. Q. 8. entiam pr.ebere. s. Quia turpe est, matrem infantem sint hi in utero sanguine suo aluiste; curvi Cum non vidcret; post partum autem no amplius tuo lacte alere velle: cum videat eum iam viven-cem, & nratris ossicium implorantem audiat; prς- serrim, cum non sine caulais sati guis; qiii antea a iecore matris per venam umbilicalem in uterum fuit dei matus, infantis nutriendi gratia , addentante partu, tempore in lupernas Partes, nempe mammillas , micanda Naturae solertia derivetur.

Idcirco memorabile est; quod de Craccho scribi tur, illum nutrici suae gemmam valde neciosam; nratri autem longe , iliorem dedisse : & cum mater hoc factum in d gne ferret, respondisiς: Mater. hoc propterea ago, quia tu solum nouem mensibus ine gestasti in utero: haec vero me tribus int gris annis in ulnis & amplςxibus fidelissitate enutrivit me sti id mihi,quod planta ramis, quod mi a catulis non negauit. '. Quia turpe est. sanistillimum illum fontem humani generis educatorem, temere iste vlla urgente necessitate arefatere Io. Qxi a mater non est integra de persecta, sed dimidia tantum & imperfecta mater suae sobrilis, quae in tantum parit, sed iam natam proprii dc cosucti finguinis alimonia priuati ra. Quia amor , que in libcri matribus , a quibus non sunt

nutriti, exbbere videmur, non est vere natural s.

sed ciuilis potius &opinabilis. ia. Qui κbeiacficium uerni lactis tanti meriti fuit apud veteres , ut impetraturae durius quippiam a filiis matres. perlae quod illis tribuerant, semper poscerent, He-sasq; haberetur, nisi filio. exorassent, utari Patri lius lib. q. de Rep. ta c. is. Quia lλctatio pro-

212쪽

parit, quatenus eius blaeta loquutio, suavis risus,& vernacula illa festiuitas omnes num os longe anteire solet. Quod si tam e matres ipsae suos liberos quos enixς fiunt. alere non possint,vel propter corporis imbecillitatem. vel propter alia impedi mentagrata illima. tunc licitum illis est nutrices&altrices adhibere Sed opera danda est, ut illae sint, Ianar, robuste de bene moratae; ire primis vel 5 cῶ-plexioni matris quoad fieri potest, similes: no autem morbo O, imbecilles,& male motatae, de diauersi plane a matre tempexamenti ne una cum lacte sua vitia in insante inst ilei 't. N. m de Tyberio scribitur, quod per nutricctu ebriosam facius sit&ipse ebriosus. Et Dion. lib. a. de Cadatibus sui ibit de Caligula , quod non ex parentibus, sed ex

nutrice sua tyrannidem hauserit.' An de recta membroram corporis tu liberos rana formatione edi exercitatione debeamparen- . rci seseliciti

STanti ut thesis assirmassua. Rationes sunt. r.

Quia recta membrorum corporis conforma.

tio non tantum decoram figuram & staturam liberis conciliat; sed etiam ad motum aptum Sc t cilem tum totius corporis, tum singulorum illius membrorum plurimum conducit. Et hoc etiam docet Plutarchus in libro de Educatione puerorum, parte I .cap.ycum inquit: τα-κ

213쪽

Deosiis parentum liberorum Q. 9. IIsot hia recta ct nonia peruersaseu tortuo nascantur. 1. Quia sicut arbores nascuntur ieciae , quando ab hortui no bene flectuntur dc diriguntur; curuae vero & distortae , quando cura hortula ni abest: ita etiam corpora infinium talia fiunt. qaalis eorum ab ineunte aetate conformatio amatribus vel nutricibus adhibetur. ε

dum est σmolta , ut iacm Plutarchus incitato loco est. 3. Quia motus assiduus de moderatus infantum , liue fiat gestatione in vinis , sue ag ratione in cunis es vehiculis , Que statione, sine incestu , siue alio quocunque modo calorem naturalcm excitat ; digestionem alimentorum adiuuat , eaqUe per singula membra disti ibuit , opil tiones aperit, ex

crementa superflua & inutilia consumit ' dic

eat , eiUs augmentum , robur , & rectam membrorum con Drali em promouet. Idcirco idem Plutarchus capite decimo partis secundae , corporis ex citationem pueris concedendam est ' suadet , partim propter

tam propter 'bux , Cucd inde acquiri- G. .utur. Cauendum tamen cit. ne infantes, cum iam stire aut incoaere incly ui diutius, quam par est in eiusinodi motu reliqueti ii . Facile e- m acci sere potest, ut pro rei pond ris gravitatem , & mollitium sedum inriti bra eorum tortuosa & obliqua reddantur. Idcirco v-tile erit , ri tum quoque alteritatim & pet H

214쪽

vices gestentur: donec recte & decenter membra liberorum confirmata & consolidata esse vide-ειhesine. antur. io An ploratis infanoem sit cohibendis p 3 DRo thesi negante faciunt hae Rationes. i. Quia I ploratus intim tum est exercitium corpori S v i. tile ad augmentum illius promouendum. 2.Quiasiit, trahit partem humo i is supci flui, quo in finies ob tempcramentum humidum & dia fani in om, clinatam abundiant. 3 Qu; a calorem natural cm excitat, fortio iemq, S cfficac: Crem c ilicit, qUatenus p rtim commouet totum corpus , partim

etiam illud p r dissipationeni hun idi superflui exiccat aliquo modo, magisque tempcratuiti red- dit. 4. Quia pulmo res euentilat, &a fuliginibus,s- quibus repleti sint, liberat. Quia spirituum vitaliumHanimalium ex corde & celebet o per pr telias de neruos in omnia membra innuIusta prinmotici & adiuuat: quatenus partim per moer rem sibi adiunctum cor comprimit, partim per c totius eorporis commotionem idem dilatat. s.

Quia thoracem & diaphragma dilatat de amplificat partim per halituum ex pulmonibus expulsionem, partim per spirituum vitalium & anima.' hum influxum. .Quia sanguinis ex tecore pervenas in omnia membra diffisionem & distributi nem promouet& adiuuat: &sic ad nutritionem

i. mum pacatum & tranquillum , partim ob nutritionem,partim ob incrementum corporis. Hunc

autem

At contra pro thesi affirmante adducuntur ii e

215쪽

De Umiisparentum es t rorum. II. IIIa item perturbat ploratus. Et propterea etiam Plato lio.1. de Legibus moliri nutrices, ne pueros vel metu vel tristitia assiciant, sed operam dent, Ytiplorum animus pacatior & tranquillior red-d :tur. 2. Quia ploratus insintum oritur ex viΟ-

citat do Vr iij a mali obiecti nocta s. Quia pertiarbat dicti p. t, de consuluit spiri s vitales, vi doloris ex quo piovcnit. q. Quia corrumpit oculo, perim uolum ad glaridui. s coitimas luxum viol tamq; expressionem. s. Q ia cx ploratu assi-dtio 3crmitio letato cepe cxistit ruptura seu heroia in infamibos. . Pro de ilione Quaestionis distiuguendum est motori. inter mod. ratum & immod ratum fletum CuPloratum. Prior non est coli bendus in pueris ob μ' multiplicem ut i intem . quae in rationibus Prothesi ne eante adductis ea explesia. Posterior verbest calviandus ob excelliun uoxium Et de eo nisi

in te iii antur asgumcnta protheli astirmaute allata, non polluiu cons f. re.

au air gus foros corporis constringit,&ca- argumenta torpiti 'it.dein no i tantum a circumferentia ad 3. centrum, ho est. Ela exterioribus membris ad interiora i euocat, scd etiam per halitus calidos intra corpus retentos eundc a auget 1. Quia corpus indurat, idque robustius de valentius, ac in-pritatis ad rem militarem aptius redd: x. Et hoc expresse testatur Aristotelςs lib. 7. Politic cap. II.

216쪽

De os crisparentum es liberorum. mr. I 83 rumpuntur, Ut manifeste plantarum exemplum

test Itur

tuo decisione Q ostionis distinguendum est inror frigus moderatum & immoderatum. De . Aisti' 'priore vcra cst thesis a stirmativa. De posteriore negativa Vt enim intensissimo stigori cinfantes non sunt e ponendi: ita et am in hy-, pocaustis aut aliis locis nimium calidis non sunt educandi Itaque recte ficiunt parentes , qui pro quant tale caloris stigoris externi vestibus S tegumentis eiusmodi infantes muniunt, ne vel nimius astus, vel nimium frigus iis no-

STatuitur thesis assirmati . Rationes fiant ratis. i. Quia multum interest ad sanitatem &vi- . res corporis quo nes trimento alantur insantes, ut docet Aristot i s lib. . Polit cap. i7. r. Quia non φ' quod ibet alimentum cuilibet aetati conuenietis est, sed pro ratione illius diuolsini est habendum. vi. Hinc Hulosopluis ibidem asscrit,lac esse alimen x1m e re au

tum corporibus in s. illum maxime ascommoda niens in B.

tum. Cuius alic tionis ratio est. i. Quia natura ipsi lac iii mami l smuliorum parat. χ Quia maximam proportionem& fimilitudinem habet cum san ine quo insitas in utero matris pcr umbili' 3. cmn fuit nutritia . 3. Quia concocha est ficilli ulra. o. Quia in Θmn s corporis regiones velo- F'cissime tran Debitur. s. Quia reaqnos sibos, qui sunt lo idiotis de durioris naturae, infantes u M. :DOn p at L. I dige .cre: Vitium autem Galenus dc .

217쪽

m c alii Medici noxium esse insantibus docent: pro pterea qubd haustum caleficit & humectat nismium corpora eorum . quae sua iratura sunt calida& humida caelarcs, vaporibus replet. Vnde etiam vivi potum liberis sque ad annum aetatas duo devigesimum prohibent. In quam sententiam videtur etiam inclinare Aristoteles in loco antea citato cum praecipit, , t nutrimentum insimum sit

Veriina obiici potest contra superiores allertio rioues. I.Ex lacte obstructiones generari, & pro pterea id ab Hippocrate febri ei tantibus & capitis dolore laborantibus prohiberi. 1. Lae Acild in malos humores verri. 3. Vinum maiorem similitudinem cum unguine habere, quam lae aqrio. sum. Proinde lac insantibus videri noxium ; ub- - num verδ utile. Respondeo ad primam ob: e. ιβ. etionem, distinguendii melle iliter lie muliebre. quod tenue est &aquosum, & inter lac vaecinum&caprinum,quod crassioris & pinguioris est se a. stantiae. De posterio te enim veru:n est, quod ob structiones pariat. De priore au tem n o n. Ad a i te .ram respondeo, lac tam in bonos, quam in malos humores facile conuerti posse pro dispositionas eoi puris . in quod recipitur. In insantibus autem duo remedia esse , quae impediunt, ne lac in humores prauos conuellatur: primum Naturam,

quae propter similitudinem id alimen ii appetit.

. alterum lavorem alui, qua omnia supersua quotidie in lentinam mittit Ad tersiam respondeo, vinum non maiorem finititudinem mina Si guine, ac lac, habere :s d quia plus aut oc' ' calidum.

218쪽

non aliter ..ic stam mam flammae additum corpora infantum accendere & vrere. 13 An a prιmis incenabuia Hicipi na.seu insitutio liberorum sit inoboavda' Pro thos a LPRo thesi a si mante afferuntur haec argumenis A Pta I. Quia nullum tompus cura liberorum va- 'ea e debet. 1. Quia iicut membra corporis solim aperietatione infantibus bene sunt consor mandaret recta& non tortuosa fiant: ita etiam mores liberorum ab iniunte aetate bene sunt compo-nc ndi .ut docet Plutarchus in I b de Educat. puerorum Q. Quiat beri a teneris almis sunt instar ce- sarς mollis ιμα taloe est dormata jaciis.Et sicut sigilla cerae molli: ita etiam tenellis ipsorum animis doctrina& boni mores faeilὰ imprimi possim t. . Quia ut vitium primae concoctionis non eorrigitur in seeunda &tertia: ita etiam errata circa primam liberorum educationem comis dif- ficulter postea emendari possunt. Idcirco recthait Aristoteles lib. 2. Et hic.ad NicOm.cap. Ου μι-

- -τῶ παν. Non parῶ resert ' v l Hstatim . puero Uue serti sed permuhism m. vero totum ιn eo positum est. 1. mia Plato lib. 2. Pol tic nutricibus pra cipi t, ne quasliber fabulas puellas recitent, ne ipsorum animi ab initio exrore & praui te imbuantur. Et Chrysippus . licet triennium nutricibus dederit, amen ab illis quoq; iam formandos quam optrmi institutis in furitum mores iudicat. Idem monet Phocylides hoc versiculo:

c. Quia Spartani infames primum editos, ut lais a

219쪽

186 Oa e o No M l c a Lin. Cap. 4. bore firmarentur. st gi disiana aqua soliti sunt im- . - mergere, nihil ibi causa Qbsternere , humili

,, cul: u educare. .spumenta. At contra pro thesi negante adducuntur harer. argumcRta. i.Quia valde pernicio sim est, tenellam a talem fatigari hastituendi molestia. r. Quia prinis mas non est capax disciplinae propter Uesectum rationis. 3. Quia tunc Natura tota Cccup.:ta est in nutriendo , augendo & coi roborando corpore infamium. Non igitur per laborem institui:onis ab illo opere L stauocanda. Idcirco etiam Aristoteles lib. 7. Polit cap. II. do et,

liberos primo quinquennio neq; ad ullam d sciplinam, neq; ad labore snecessarios impellendoselle, ne accretio impediatur: sed eam tantum corum morionem elle adhibendam, ut segnities δίdes lia corporis evitetur. Vt tur veritas Quaestionis rectus intel ligatur . distinguendum esse videtur inter di Opi nam cQrporis eu animi , eamq; vel priuatam vel publicam. Dis is ita enim corporis pIiri ta stati in a primis ineunabuli, est inchoanda.

Haec enim consillit partim in recta conformatione & cultura membrorum; parti m in decenti di s lubri assuefacti .me & exercitatione cor poris, c lius utrit s.lite etiam in lant S recens nati ivlo modo sint capaces. Distiplina vero an Lmi cundum Amisto celem priuatim est inchoanda post pranum quinquennium exactum: p blice vero visi septimum aetatis annum liberi artigerim Tunc enim L tionis usus manilestius sine Incli It mi'. exe ceret: mrnusci; periculum de vi

220쪽

dos,ut ita coi pora i psorum moueatur, & ab igna tecundum uia & torpore avocetur. Sed ne quis eλistimet quocquoslibet ludos ab ipso permitti, statim subiicit miri quatuor conditiones requiri. I.ut sint liberales. 2. ne sint nimis liboriosi 3.ne sint nimis lenii&remisIi . . ut sint imitationes&praeludia eorunt,t laepolica in adultiori xtate serio sunt facienda. R itiones cur eiusmodi conditiones requiratur sunt, i. Quia ludi puer des debet animu liberorum praepararc&dist onere ad virtute& alacritate qua-dj. vitiis aute&Ωrdib auocare. Tales aute sitne ii qui sunt liberales. r. Quia iidem debet promouere, no a impedire incremeturn & robur corporis Non igitur utile est, cos ellen im stabo i iolos. I.abor n. v chen cno excitat calorem nimium &vi illius immodicc exiccat corpora puerorum. & ad sensioue inepta reddit Non lecus adigiis solet corium ad se ditius. quam par est, admodam ex- sic are&c. i rugare Et propterea cita tepore aetii-Uo iro con . cdendum cst, ut in sole meridiano ad

sudore vio; indat. 3. Quia iide debent prohibet e &excutere socorcia& lepore l: berorum,ne i i illius corpora cCr :m superilui humoris copia replean- Ptur. I scim aute usum praestare non posivit si fi ut Dimis lori ac rem illi .Quia ludi pueriles ingeniu

' He . debct pcc simulacra reru ludicrarum ad laus &ficilius citcipiendia &retinendum seria. Utile igitur e st,ut imitati des deprcludia quςda ii at