Tractatus de morbis ventriculi, a Ioh. Varandaeo in Monspeliensi Vniuersitate medico professore, et consiliario regio primario, nunc primum in lucem editus. Opera Claudii Dubost medico Segusiensi

181쪽

non purgantur per uterum Lathletis, reliquisque honum splethoricis vel quibus aliquod insigne oorporis membrum detruncatum, isti enim ruptionibus4 apertionibus venarum valde sunt obnoxii; uando potissimoni con, nouentur iracundia vocis eratione,saltu,vomitu Se sit ilibus violentis. aeua Hippoeti etiam frigus dicitur emorragicum,

φλεβωνρυπτικον quia constringendo uc hementer ve

nam vel alteriam ex una parte, Malia insigniter distendendo sequitur ruptio, paruer aestus violentior e praestare potest ob ebullitionem quae tunc sanguitu contingit, unde etiam iuuenes ad 3 s. 'iae annum haemorr giae de sanguinis sputationi ma-aum habentur oportuni,quia turic maxime sanguis

serueti diabrosim verbexcitant, acria omnia, putrefacientia extra vel intra positi, intus vero a ca-thace tino de salso humore aeruginoso aut puia uestentripuibilis vulneribus similibus malignam qualitatem Ancipientibus,extra verycausticis sep- ticisa. cribusvi ulcerantibus sumptis desadmotis. sint qui istis δι-iat his adclut quasi dicas trans col tionem vel ob vaserum raritatem,vel materiae con- tutae tenuitatem:sed haec sicile, quod ad causasaccurationem spectat ad anastomosim resciri potest. Quatcunque igitur taxo,ausarum in fauces oris hagum aut alias quascunque partes inciderit ex quibus affundi potest sanguis in spatia entriculi. concitabitur sanguinolenta vomitio:an 'er,inventriculo posita sit affecta sedes an vero in aliisl xxibus distinguendum est accurat es, ac proinde ex capite delabatur ista sanguinolet materia se ti-xur qui tam titillatio circa fauces palatu ipsςque san

182쪽

sanguis rubro colore visitur, cuius aliquando per nares eii tingitur muco permi*ra , praecessit aliquis capitis dolor aut grauitas, post talem hiae motragiam sedatur, si vero ex oesophagori saucis buce ernatur, in his partibus adest lores uationis ensius , potissimum dum aliquid deglu-xiunt;ex liene Mis N iecore copiosor fundatur, ex liene quidem crassus, globosu , niger: exiecore; iutem rubicundiori quodammodo spumans: sin ver ex vi ro, haemorroidibus refluat ista salis

guinis quantitas, erit earundem vacuationum sup-

prmo, ut sal emimniinutio:quodsi ex ipso ventri culo effundatur situs parric doloris sensus in eo continuus ut aliena grauit ris, adde quod non e Φxant quantitatis, ac ex aliis partibus propter veli 3'amjpsius exiguitatem Vtrum vero ab aperta ruptayel exesa vena effundatur ita distinguendum erit, ut scilicet ab aperta, rupta pini major copia impermix iis eiiciatur, qui ero ab exesa minori

quantitate, pituita aliove humore pei susus, malo -

Ψες Odore Praeditus est quia diutius cunctatur in parte,nisi tandem aucta diabrosi valde, ipsius partis situ stula erodantur, unde etiam orios haemorra εgia subsequiti r:ita ut sensim, eism morsu seu ali. quo sensu dolori exoriatur, reliquae autem sinus' consertim, sine ullo aut pauco dolore fiant.

Quod ad progno sim attinet pronunciauit Hip- pQs x. hor, s.fcct. . sanguinem qualemcumque supra emissum infaustum esse & malis aegri reo us*pparore 3 quotiescunque vomitioni sanguinolenta coniungitur febris aut inflammatim etha

Jom ni sis esse ita sine illi, dum qui impedit pro

priana

183쪽

priam illitis curationem , tum quia sanguinem fluxioni magis aptum reddit attamen quoties vomi tiones ista violentae pendent a cerebro utero aut haemorroidibus suppressis, ut plurimum salutariter finiuntur:nam ex aptior. i. sect 1 mulieri sanciunnem vomenti mensibiis erumpentibus fit solutio, si vero ex faucibus oesophago aut ventriculo eLiandatur, inolestiam quidem parit,commodius tamen curatur quam si ex hepat aut liene prodeat

quidqindsit affectus iste ininquam negligendus sed

lumma cura statim pertracta0dus , vel enim nimia sanguini; inusi me, imminet periculum subitanea; mortis,uel etiamsi intus corrumpaturin putrescat in grumos conuertatur parit suffocationemqneopem. Tota igitur lier pia huius affectus, in duas partes distinguenda potissimi pro ratione causarunt una quidem quae diabroseos Due exulcerationis venarum aut arteriarum, altera verδ quae inimis,mptionis seu ano stomoseos apertionis curationem tradit. Quod-erosionem attinet illa , nobis proposita fuit cap. de cardialgia ab exulceratione ventriculi ratione tamen symptomatum iuuari poterit illis rentediis ioce nune Priobis proponetiam in ςura ruptionis ' pertionis, atque ut summatim indicationes proponam. Niptaiena agglutinantibus Memplasticis aperta stringentibus,exesa sarcoticis totissimum curatur , quibus refiiserantia addenda

unt , tum ad repellendum impetum sanguinis, tum etiam corrigendam inflammationem , quoties istis affectibus eoiiiiine ais .isi ista igitur ac- euratius tradantur imprimis constituenda victri ratio

184쪽

ratio conuenios, eligatur itaque aut arte comparo tur alii frigidiusculus extra ventorum flatus solis lunae radios,quia ista humores commouent omnisque color rubeus ab aegrotantis aspectu remouearii , propter eandem tuam somnus si modicus nocturnus scilicet non diurnus , qui uis enim somno illa vacuationes sisti videantur, si tamen fuerit diuturnior, periculum est ne sanguis versus interiora ut ventriculum seratur, aut ibi diutius moretur, aluus fluxilis de libera esse debet revulsio. nis causain crebro lenietibus clysteribus selicitam da, Imprimis vitandus omnis corporis motus, nimia etiam locinio istis, inimi astini in praese timin moeror Quod ad alimenta attinetisi validiores sint mi inedia valde erit ex via , quo minus enim sanguinis generabitur,eo minor erit fluxio, Scpartes naui maiorem ad se trahem copiam , viis tent omnia acria calfacientia α' rientia, ut sunt

salsa ii petata frixari similia iteme hymavi quaennalium sanguinem generant nisi quando collabi quando sed parca mam exhibendae annonerantim igitur refrigerantia actui potcstate talia astring&ria cinu lastica,ut cremor ptisam , ii yUM amylum cum lacte coctum,addendo semper a liquidis

ii punici vel aceti ros mica panis aqua frig. mac ratalanatellar,get tinae,oriza,semota, iustula pullo, rum cum Oxal. portui. plam di granis uuae acerbae parata, a indurata dc acrio intinctatisce glutin si curra omphacio sine oleo & aromat parati, pedes iiixiniim Haque yςru um, hordinii, vituli Ad putrilaginem usque decocta in principio autetu

185쪽

ubi grum sanguinis dissoluti fuerint,& sufficienter exclusi,astringendum erit μὰ utinandum sumptis

Madmotis, ad hoc faciunt albumen oui diu agitat; in cum aqxuros, pauco aceto , deinde conspersumpulgere amyli ex cochleari frequenter sumptu: puluis coralli utriusque tetr sigili boli armaapidis haematitis conuenienter praeparati distatuamur qua plantag. frequenter exhibeatur, quibus addit Avicennas quando vomendi impetus magivis est ran.j.aut j.opi vel sem .hi ostiami,nihil autem ha- Det Galen. compescendam sanguinis fluxum ex quaculaque parte praestantius quam succum plantag. recens extractum Sc actu frigidum ad Onc. iiij manea sero propinatum, em pyrici laudant suum cr cum martis seu scoriam ferri praeparatam cum viao austero sumptum, vel etiam guttas aliquot vitriolitae cum aqua vel decoctu symphixi , quod si suspicio inulta cuiusdam caer6chymiae, non ob erit aliquando infusum myrabolanorum vς rhabarb.vstulati puluer.ad drag j.exhibere. Exterius vero nipra regionem partis affectae admoveantur' inivrantia Mastringentia viceratum fantal cum aceto, puluisboli armamae ditatutum cum succo plantag. aut virga pastori , vel parςtur

sequens unguentum.

succi plantagia centinod an S .a xi ros solet omph. vj. bulliant ad liquoriscosumptionem deinde adde sanguinis draconis mastich. cori granat.& seminis myrthi,an. 3 ij.caphur. Θ aerς rubrς s.fiat linimetu quo inungantur pretdictς partes sub

186쪽

x46 Tracyalus de sigide deinde abstergantur liueis oxicrato imb

, huic a flectui ex pioprietate dicuntur conferre coralium iaspis,cx1stalliis, lapis bamaterii, membagestata Mappetita supra i gionem affectam & haec de vomitionibus.

CAPUT NONUM. Vs Ra s T retentricis 6 expultrisis functim nis ventriculi laesio praecedentibias multo maior, Nam choleram morbum vulgo appellant, ut hac ratione, distinguam ab humore qui Graecis, ii seu χολέρα dicitur:est autem hoc nomen impositum a cause peccame. ut docet Gaha.meth nempe bili se humore quinii nus affectus parens cautor existimatur Hipp. s. Epid ταχαλ-niis saepius appellat:ii

Coa c. v Dirluum furiosum aluo Ioluta,quamuis aute

Alexander assectum hunc ab ibiimore bilioso non vult es se dictum quia non semper bilis vomitur,sed etiam hepe ierosus pituitosus humor veris ονλιαδιών, intestivis interaneis a quibus humor iste eructatur,tamen prior etymologia magis videtur probari, timi quia colera hic causa est, docet Gal.&quamuis biliosus humor non semper reiiciatur, tamen acris corruptusin mordax existit,accedensque ad natu iam biliosi humoras, tum od lingvCGxς ς ratio vix patietur cholera α,ο, νώ - derivati, id confirmat Celsus disertissimus m

dicus vi Aurelianus quia fellis duore choleram' 'bere

187쪽

Morbu ventriculi. 1 7.

bere nomen dixetunt, ex sententia ipsius Ico-rnem in aph. o. fecit. s. quidq ud sit cholera nihil aliud est quam violentissima excretio biliosorum, acriti,corruptorum humotui ex vomitu Sc secessum

vimul de semel. Quauis autem haec vacuatis fiat petiissertoi mac superiorem ductum,tribuimus tamen potui Ventriculo quam intestinis , quia vehemei

tior hic est vomitiis quam clericchio,&quo Iriam catasa ista magis versatur in spatio ventriculi quam in . testitiorum quandoque hunc affectum tribuimus intestinis potius quam ventricul.ob c usam morbificam quoi illis inhaeret spendet igitur haec causa hquantitate biliosi humoris, ut per febres,vi partium inflammationes,copiosius collecti, vel putrescentiuexustorumque quorumvis succorum,an etiam mala substantia quantitare ves qualitate assumptomalimentorum medicamelorum, venenorum, estque

textus Hipp in Epid ubi ista elegantissime describiti cholericae inquit bilis sursum & deorsum eruptio nes ἡ nimio es carnis potissimi suisset crudioris,ite cibis insuetis, ebrietate vim veteris, sultan is, ex granis pinia ustis,nucibus raucidis,atque ex a-

liori vis,porri parii, maxime , lactucis coctis. brassicavi titulibus crudioribus, Yplacentis etiani duleiatiis, mellitis fruerit, rariis,potissimis

188쪽

moniarn dc facilem corruptionem, tamen apud F ipp. lib. citato de victus rationem acutis duplex cholera,vna humida,altera vero sicca, quemadmo

dum enim inquit Galel . In comment.cholera coim

munis humida ex acrib his sit humoribus fluentibus liberaliter,sic arida a fatuoso piritu acet de lanci nante tunicas ipsius ventriculi , unde impetus O- mendi eiiciendi sine ulla excretiones vult hunc flatum acriorem gigni aliquando ex naala intemperie viseeitini, aliquando ex maligna alimentorum qiralitate, e peponum sum peculiariter huic cholerae generandae aptissimum:Verum qui cholera ista sicca rara admodum existit, haec ex tactatu de sa-

tuoso ventriculi iniecta proposito intelligi potin ideo de humida tantum agamus, Di gnosis igitur patris aisect satis hic erit peruia,

in ratione sit istiui uiatione excretioni, excer nendi modum vero per prothopathia, an ver per sympathia ventriculus laboret,ex aliarii partium, in tiusque corporis costitutione erit repetendu .Eteirim si nullis affetiuii notae praeter naturam in aliis a xi' appareati ostendu hunc affectu est primarium: Pr terea adest vetriculi 4ntestinorum perpetuu morsus,cum assidua vomitione&deiectione,quibus sui uncta syncopes horrendi,& lethales τητιδε in quitHipp. s.epi l cholerica affectione deletus bilam multa valde colorata per tres vomitionibus desecit, impotεserat perpetuo anxius,sudore frigido per furias,nihil cotinera poterat ex potibus aut cibis,de inde urina valde erat suppressa,tande sex per vomi, prodiit:quicum itaq; humor hila astectu peperit Pnoscetur exim excretione quet portio est materi.

189쪽

ipsius intus latitatis,sin vetu ex assupto medicamelo veneno aut alimentis vitiata substantia, quantitate aut qualitate pendet, agnoscetur ex astantium aut ςgri relatu, quamuis enim Gri in .hoc inctu se to- xi cu bibisse putent,illud tantum distingui debet soler medicus ex aceurata contemplatimui erunt naturalium,non naturalium & praeternaturam. QAod ad prognosin attinet, cholera inter peraeuitos morbos recessetur , ut porc quae doloribus acerbitate de excretionis vehemetia labita solet inferre morte,attame si ex assumptoru vitio pendeat n6 ita debet terreri medicus quia saepe illis exclusis cestae affectus, & sensim aegri restit tutur:pessimi aute de omnino lethale,quado aut ad sex cu excietione per ventri est,accedente animi deliqui, extremorum perfrigeratione,mirum tameeli apud Hippoc. In coac choleras quasdam essi eritica ac salutares,ru ndo superuentu lypiriis febribus, quae alio mo-o ex illius sententia solutio pollunt, ius ingente bilis eruptione sursum, deorsum factaac in Epid. choleras istas vult indicari quinto, septimo mono die melius tamen estis, caueathus ad i . usque diem: spes igitur affulget in hoc affectu atroci celeri quando ali itus incipit sedari , faciei co

lor, status qui des trito latis

rura

Huic igitur affectui citode accoli imodase perspiciendum,primis quod ad victus rationem,aerISimprimisest habenda ratio,sit ergo ei 'peratus ut ne que calore vires dissoluat ncque frigore compellat intro humores,tencbrae etiam hic sunt utiliores qui copia lucis,ne agitentur humoresvi dissipentur pia

190쪽

ritus,tum ad concitandum somnum, qui in hoc a sectu magnam commoditatem hic afferreiolatiquies antini S corporis hic est maxime necessaria Derri lue omnia externa sint reci e disposita ut salua aegro concilietur Quod ad alimenta spectat . eorum quantitas palica esse debct tenuis , ne natura in tanta perturbatione alimentis magis opprimatur, sed substantiae valde alibilis resectoriae, in pauca quantuate multum nutrire possint,quod praetici nostri paucum multui in voeant alimentum,aliud vord multurii palicum: Myia igitur genera alimento rum quae analeptica dicuntur hic usurpanda sunt,si cutiuscula consum niata succus carnium expressariim,liquores stillarith,panatellae , gelatinae, similes; ubi vero sedatus fuerit aliquomodo votirendi appetitus,conceduntur carnes delicatissimae, aliis potiusquam elixae,ut mesius nutriantur, nec tam facile retiomantur , qualitate vero etiam exsiccare debent:ideo omnibus praedictis cibis,siccos granat rum acid limon arant uuae acerb.4 ipsum acetum permisceaturi Denique reliqua omnia usurpentur quae in vomitu bilioso a nobis dicta suerunt. In remediis etiam praescribendis eadem fere ratio est habenda, siligenterlamcn prouidendum , an ex cretio illa aiola pendeat alimentorum culpa'el ca-Ocbymia partium , in primo eniim casu permittendus est vomitus naturae, atque etiam promouendas si vires constent, aegri citius defungantur huius-mculi labore an a vero caute admodum agendum, tametsi enim quoad retri excretio ista videaturi turae consentanea, quo ad naodum ut distinguunte Caci nostri, molesta esti violenta semper reprae