Scriptores de plantis Hispanicis, Lustanicis, Brasiliensibus

171쪽

VIRO A IPLISSIMO, ET CELEBERRIMO D. D.

PHILOSOPHO ET MEDICO

ACUTISSIMO

S. PL. D.

Hisce diebus, nihil minus tale speranti, accessit Tuum,

Vir Celeberrime, vere divinum opus, L. Disserta tiones tres; ut Tabulas inspexi, seposui negotia omnia, nee prius acquiescere potui, quam totum librum a capite ad calcem devorarem. Stupefactus vidi Te gentis Tuae Phoenicem, non ς0Πtentum exteriori Naturae cortice , non in Vestibulo ejus haerere, sed nitrospicere, in divina secreta descen dere , et quae in interiori Naturae Sacrario clausa fuere, in apricum educere. Perplacuere omnia, imprimis meo palato sapiebant Holothuria tab. a. et nec non a mar =is tab. a. fg. II. et Cochlea tab. 2. H. I. a. mihi plano ignota animalia, qui tanaen ultra 4OOO. noveram, et in bystemate Naturae enumeraVL

L a Mihi

172쪽

Mihi semper paradoxa fuit doctrina miseri de Insensibilitate Perio stii, tendinum &c. contrarium vero itagraphice demonstrasti, ut dubium ulterius supersit nullum. Pari certitudine evicisti salaciam doctrinae Reaumurianae de redintegratione Lumbricorum, quam auctoritate acutissimi Auctoris, hactenus credideramuS. Prodiit Systematis Naturae editionis decimae tomus primus de animalibus; si idat tomus secundus de plantis; . tomus tertius continuabit de lapidibus. Vtinam . velles et Posses mecum communicare Holothuria tua, et Mammarinam , ut haec tua inventa insererem appendici in to mo tertio Systematis. . Vtinam scirent, qua ratione ad Te mitterem varia lopuscula mea, quae nuper prodiere, ut testarem quanti l Te faciam. lFaxit Deus, ut vivas sano corpore, et alacri animo lin augmentum, et ornamentum Artis. Vale, et me POr- l

Dabam saliae die S. Februarii 1759.

II. l

Datas a Te, Vir amplissime, literas, id: Ianuarit lante triduum accepi, ex iis BOVO eXperimento Tuam in me lamicitiam prorsus singulatem intellexi; utinam aliquo ex- lPerimento mutua testari queam officia, quibus mihi nihil leharius, antiquius nihil erit. Pro egregia collectione rerum naturalium, quam per D. TREvΕs ad me misisti, devotissimam persolvo mentem. I. Lith antrax matrix Naphiae rarum, et in hoc tem-Pus usque obscurum est.2. Sat

173쪽

et. Sal fossile Aegypti procul dubio veterum Uerum

Natrum, quod ita eXercuit eruditorum ingenia; tamen dubium, nec ulli rite cognitum.

3. Topsius seleniticus cum piseolithis nec unquam mihi

visus.

Mopsiyton, cuius historiam et siguram omnium pulcherrime exposuisti, non potui non gratissimum esse. HOC idem animal, rude delineatum, et imperfecte descriptum ante dimidium annum' accepi a D. ΕLLIs Anglo; nec potui eXtricare eius genus; et caracterem, antequam illa acceperam; quae hoc ita exposuit, ut nihil supra; adeoque eo auxisti rerum Naturalium historiam pulcherrime; utinam admitteres inserere hanc tuam historiam in Actis Scientiarum Socretatis Upsaliensis quae propediem praeluam subibunt 8 ; ut omnes a tua face lumen mutuarentur circa singulare hoe animal. Cum multo labore alpes Vestrates peragrasti, quem laborem novi, qui ipse nostras alpes peragravi; nullas dubito quin plurimas legisti pulcherrimas, rarissimasque

D0lui diu, quod nullus dederit veram Moram Romanam, istius enim Subbathi non sufficit, miscet enime XOticaS eum indigenis , nec satis certus de speciebus ῆ anne ullus Romae sit verus Bolanicus 2 Si umqtiam Tibi occurrat Cynips s. Ichaeneumon qui in grossis Fici , et Captu ei habitat, a Pontedera descriptus, mittas oro in litteris, ut queam illum intueri. D. CLERCU nostras delineavit, et edidit ultra Ia phalaenas ΠOVas, a nae in Systemate nominatas, nec apud ali 03 Auth0res obvias; nunc pingit ultra centum Papilio

174쪽

nes indicas, viVis coloribus, ut praecedentes, qHi in Μusaeo Reginae Nostrae asservanti . Vtinam Velles Observare quo die apud vos folia sua explicant, sive erumpant Arbores Betula, Fraxinus, Viamus, Quercus, Tilia, Hippoca Ianism, Sorbus, Carpiu squo possear idem hoc vere apud nos observando, inde mensurare differentiam aestatUm Vos inter et nos . . Sic observarunt Bolanici Mon spelienses; Unde conclusi, quod aestas 3I. dies prius incipiat Monspelii, qUam apud BOS, et authilalno 3O. dies prius apUd nos desinat, quam Mon spetii; adeo ille Μonspelli aestas a. mensibus loDgior, quami apud nOS.

Miratus sum diu qualis sit AVicula, quam Rajus. Via derat Florentiae, et dicit ibi vocari Spipoista. Discipulus meus For gard hodie Prosessor Halaiensis,

petit navibus Arabiam in eundem finem ac Donati. Iii Lapponiae conterminis oris quotannis grassati PVermis , qui maximam stragem infert Hominibus et Pecoribus; decidit enim ex aethere in lauda corpora, In mento citius penetrat partes musculosa5, et intra quadran tem horae saepe occidit dirissimo dolore. Coeternem valeas, et Vigeas in incrementum artis Ego Te omni cultu, et studio, dum ViXero, pro Sequar.

Dabam Vrsaliae 176O. d. q. Martii

Dudiim a cepi dona Tua Vere aurea, heri vero Ithteras Tuas id. Octobris datas. Ad priores diu responsulo distuli, cum animus erat Omnia, et singilla rite examinare, digerere, et suis locis inserere, anteqllam responderem; perplurimae occupationes in causa mere, quod nondium.

175쪽

omnes merces TVas rite ponderare potueram, at brevi absolvam; interim ad ultimas responsum non differe consultum judicavi, ne me ingratum crederes. Audivi quod in Hispania consultatum fuerit, num me vocarent, imprimis postqIlam fatalis morbus D. ORTEGAM occupaVerit; nec Video, quomodo Hortus amplissime instituendus rite adornari potest: in illa terra . . . Me Vero non Vocatorias accepisse certum est . Quod scripsisti Apologiam contra HALLERVΜ, Virum Omnibus insensum, laetor, nec dubito, quin ipse omnibus

numeris par sis, uti ex prioribus Tuis facile intellexi. VIIa ista a Te delineata miraculum Naturae est; dicas mihi in quo libro posita sit figura, ut illam allegare queam in n0va editione Systematis: - Nova plane est, nec aliis visa; sigura Omnium optima, descriptio etiam tam egregia, ut non possem eam imitari. Laetor, quod Do NATI iter continuetur in Arabiam; hisce diebus Rex Danorum misit meum Discipulum in Arabiam in eundem finem. Semina, quae in Aegypto legit ingratus DoΝΑΤΙ comes ROQVE, ego accepi, sunt haec pulchra, et novas plantas continent. Insectum isti id, quod ex aethere decidit in Lapponia, et misere trucidat Homines et animalia, est: Vermis NOVUm genus Furia infernalis a Solandro dictum, hujus figurae. LX Tuo calculo de arboribus frondescentibus coli to cum frondescentia arborum Upsaliae, concludo Paduam

BGtanice distare Vpsaliae 48 diebus; suo quod arbores ςXPlicant sua lalia I hebdomadibus antequalia Vpialiae

176쪽

ergo aestas vestra in regione Iq. hebdomadibus longior est, quam in nostra. Vale. Upialiae I 761. d. II. Ianuarii.

Tuas die Martii rite accepi, moram responsi facere caUSae innumerae, quas innumerare supersedeo, ne Tibi sim moles US. Insatiabili desiderio expecto quotidie egregium illum opus de Thermis agri Patavini, ut queam duas reliquas Vlvas intueri. Procul omni dubio multa detexisti in augmentum artis per regionem Mutinensem, utinam quibusdam me participem reddere Uelles. Patavium ex Tuis observatis distat Upsaliae 48 die-hus Vernis, et totidem autumnalibus , adeoque gaudetis tribus mensibus aestatis , quibus nos carem US. Te servet D. T. o. incolumen, quaeso mei memor

Dabam Upsaliae I 76 I. August.

V. Heri accepi novum Tuum sincerae Tuae in me amicitiae documentum cum inclIlsis plurimis, rarissimis, pulcherrimisque foribus, pro quibus omnibus ac singulis me Tibi plurimum devinctum agnosco, et mentem devotissimam reddo.

I. Saxifraga burseriana , cujus sine dubio varietas, Tua triplo major, pluribus storibus et foliis magis triquetriS. 2. Saxi-

177쪽

radicem congess a. Saxifraga hypnoides multum Variat; talem varietatem antea non Vidi; an differens species sit, nec ne, as Serere neqUeo. 3. Arenaria rotundi folia , Plantam aliquoties habui ex alpibus Italiae; sed semper absque fructificatione, haec mihi nova est, et mereretur delineari, et describi. Theam accepi e China, forte prima, quae umquam fuit in ullo Europaeo horto. Vallisnema erat pulcherrimum specimen , quod Umquam antea habui, Videtur missaeus statuere, quod sit flos Punci Lacusris e loco profundiore , sed distinctissima planta. Miratus sum unde D. ARDUINVs haberet tot raras pulchrasque plantas Brasilienses. Sed unde eas obtinuit Pontedera 8 Hisce vale, et me porro ama. Dabam Vpsaliae d. I. Octobris I 763.

Id: Decembr. datas laetus accepi, qui diu metiteram, quod Te fregerant mala aliqua fata in periculoso itinere alpino.QU0d enemata raro transcendent valvulam coli ade0eeum, e0mmunis fuit sententia, injecto autem per anum fumo tabaei, quod multoties praescripsi, adscendit ille Usque in fauces, et solvit colicas omnium pessimas; prae Sertim si totum abdomen prius inungatur copio Se oleo olivarum aceto maritato. Audivi de singulari illo exemplari DiosCORIDI S anti-qVistimo, cum figuris satis selectis ; fateor, quod lubenter boc viderem.

178쪽

scopo LI promisit Faunam Carnioli eam, Utinam praestaret. Sed bona fide Tibi dicam, quod 3OO novas insectoritin species nunaquam praestabit in Europa. Ab eo tempore, quo Systema Naturae editionis decimae emiseram , dedi 2OO. nova insecta in altera editione

tica; sed non credam, quod SCOPOLI praestabit 3OO. , Ut plurima forte sint in australibus Europae, mihi non Visa GOVANI egregie insecta indagat Mons petii. His Uale. Dabam saliae 1763. d. Ia. Febr.

Vt Τuas habui, scripsi ad Amicum, quem habeo

Petropoli: Carta tua naturalis erat valde singillaris vidi fere similem in itinere Daleharchico, et planae niveam ab insolatione ortam a Lysso flos aquae dicto, de qua in Flora Lapponica s29. occurrit in rivulis ex siccatis, ubi Iapides tegit, et laevi adhibita manu ab iis facile discedit instar frusuli papyri niveae, minuSque tenacis.

DONATI praematurum, et infelicem obitum , et jacturam observationiim ejusdem ex toto animo doleo. His Vale. Upsaliae d. 8. Febr. 176. .

VIII

Diu Te omissum dolui; nec noveram, quam petieraSorbis partem, antequam exoptatissimae Tuae die idus octo-hris scriptae, heri primum accedebant. Laetor quod Vi . vas; sata Viam inVeniunt.

179쪽

pro seminibus, et affectu Tuo in ime sincero grates reddo devotissimas; dissicile est Viva semina obtinere e Brasilia; certe haec Omniae mortua erant, eXcepto solo Cassiae. O utinam posses ipse adire Brasiliam, I erram, quam nemo calcavit, eXeepto MarcgraVis fure Pisone; sed in tempore quo nondum fax erat accensa in Historia Naturali, adeoque debent Omnia e noVO describi ad lucem. Tu fores prae reliquis aptus, qui in Re Naturali solidissimus es, in inquirendo indefessus, in pulcherrime depingendo dexterrimus. Sed forte nullus in Lusitania agnoscit sinem Creationis esse Gloriam Dei ex opere; nos vero agnoscimus D. T. O. scripsisse duos libros et Naturam et Revelationem; ideoque illi haerent in tenebris, sed feliciter exteris. Bone Deus si Hispani, et Lusitani noscent sua Bona Naturae, quam infelices essent plerique alii, qui non possident terras exoticas lLitterae Tuae me tecum duxere per tempe Lusitanica, ubi Tecum quasi in blando somnio legi pulcherrimas plantaSδPostquam tota Europa calcata est a Bolanicorum pedibus, restat etiam num sola Lusitania, quae India Europaea dicenda, et felicissima Terra. Habemus tantum GrisIey Viridarium Lusitanicum, miserrimum opus, cum jus plantas Oedipus sit, qui intelligat. Alit ista Terra quam plurimas rarissimas plantas, uti constat ex numerosis istis Tournesortii Lusitanicis in Institutionibus R. Herbariae nominatis, sed nullibi descriptis, aut delineatis; adeoque etiamnUm novis, quam nemo nisi alter Oedipus in telligat : Anne ullus sit in toto Regno pulcherrimo , qui

P0istit Orbi Litterato dare genuinam Floram Regioni38Bonu

180쪽

Bone Deust quam pulchrum, et desideratum Opus praestaret ille, qui ejusmodi Floram sisteret. ophyton ad Fretum Herculeum a te lectum, et pulcherrime delineatum est profecto rarissimum Alcyonium, quod nulli bi vidi, sed nuper est delineatum in Actis An glicanis votis p. 434. t. 2I. f. 3. ab Ellisis, et pro δε- Matutae specie perperam propositum, sub nomine Cyno- morti ad similitudinem plantae ejusdem faciei; sed tua sigura longe praestat; mala est Epipetrum exasang.

Medici nostrates nil nisi extractum Cicutae prae , scripserunt, et fatigarunt Pharmacopoeos comparare quo cunque pretio; nunc vero cessavit usus. Quod Colchicum non sit venenatum hoc miror. Non ne eos omnes servi olim sibi manus violentas intulere'

Vtinam velles hoc vere observare quo die VImus promat Flores, et quo die prima folia ostendat; ego hoc observabo Upsaliae, et inde possumus calculum inire, quantum distat Upsalla Olisti pone. Annon velles, et posses ad me mittere Aorem --boris Draconis in epistola; crescit prope Vlissipone, in Horto quodam Regio ad AIcantara. Crescit in Lusitania Lentiscus frequentissima cum suis folliculis rubris et magnis; undenam hi folliculi generantur 2 etiamnum haereo; alii dicunt eos repletos esse

uidibus, Cherme alii, alii Cynipe; Tu qui es in loco

posses me docere certissima, Ut rite collocarem hanc speciem in proxima editione Systematis, gloria tua erit. His Vale.