장음표시 사용
11쪽
quo praeseserant et quoad volumen, et quoad mollitiem
nervi optici, quando cum nervis ex caeteris sensoriis procedentibus comparentur Quin immo observa hiis mus cum Cabanis, quod nervus opticus in retinam expansus quovis velamine destitutus inveniatur relato
ad speciem stimuli, quo afficitur, quum lux nullum in transitu impedimentum invenire possit per diaptianos
physiologico in statu, oculi humores ad nervosum relepergendo. Quum autem hoc sit verum , id quod nemo inficiabitur, nulla nobis erit admiratio quum observaverimus. naturam tantum operis contulisse et per externa in v lucra, et per corneae convexitatem, et per pupillae co- strictionem et per choroidis pigmentum, et per refractam radiorum dispersionem , ut luminosum sui dum sane exigua quantitate ad nervorum contactum accederet quippe quod relativa nimia cnergia linioque linpetu donat Um.llisee positis, ut in visu species quaeda in tactus deo prehendatur, ego vobis minime effligam cum Condillac in oculo per quaevis retinae puncta quasi tot manus. quae radia luminosa quodammodo capiant, nec, ut Bonne in suis quoad sensationum originem meditationibus, vobis animam describam quasi digilum in extre- initate cerebrali nervorum opticorum situm , colorem atque sormas corporum distinguentem, quemadmodum coecus per impressionis transmissionem ad manum corpora persentit, quae baculi extremae oppositae parti resistunt Hypotheses enim hae parum ad subjectum conducunt; nam qua analogia unquam modum, quo luminosum siuidum in nervosas agit extremitates, explicare videntur Sed his omnibus posthabitis observabimus potius quod quum nos analogiam inter impressiori es per qua tuo magis simplicia sensoria advenientes existetit μευ eugno Ozamu 3 ope comparationum, quas instituimus per
12쪽
Iimpressione alias nobis ab organis magis exquisitis subministratas, quumque relate ad visum hoc subsidio
nos areamus, dum nullum magis perfectum insit sen-galionum organo ; Ponte consequitur, impreasiones
atque ideas simplices, quae ex visu habentur, ab in bus sejungi, nec per comparationes susceptas, vel perina titula judicia magis claro percipi posse deo plurimum cincia nobis asser , quod celeberrimus Condit lac in suo de gena attoni hus Tractatu asserit, nempe quod
per lactum homines multos errores ex visu procedentes corrigere queant ii enim omnes ad ideas tantum sit; urae, magnitudinis, distantiae restringuntur, non ad simpli uem luminos fluidi sensalionem, de qua olum
mod nunc nos pertractamus, reseruntur.
Alta ex parte nullum credo hominem hucdum gensum peculiarem atque distinctum ex tactu diversum adrnisisse , qui caloris impressionem accipiat ea loricum
nihilominus fluidum est imponderabile, utpote lux, quando cum luce unum idemque principium, ut plurimi dijudieant, constituere non videatur. Cur itaque id
quod tam facili negotio do ea lorie ad millimus, mini me de luce admittere volumus P de luce, quae eum ipso tantum asser analogiae, quaeque in parte latra delicatulas aetionem suam exeeit Et revera, quam quam lueem vel corpus sui generis, vel calorici simplicem modificationem consideremias, quid unquam ejusdem obstat materiali naturae λ Eo quod forsan nunquam liuedum trutinas subjecta fuit Sed hoc in ea sumateriali natura destituerentur olentes eorporum odorum particulae, volitantia contagiosa principia, iasmata pleraque alia, quorum corpoream indolem, etsi huedum physicis instrumentis non compertam mnes adfirmant. Anne materialem stimulum lucem
demonstrant nonnulla regni animalis individua, etiam si visu destituta, uti polypi sunt, quorum exile involucrum aduruinosorauido adeo energice pereellitur, ut
13쪽
IS ipsa sub ejusdem actione statim quodammodo concus -εa, expandi videanturpNec aliunde mirum esset luci corpoream naturam tribuere, quum eamdem videamus adeo magnum inllu.xum exerere in plurimas chen ycas reactiones, in chrystallisationum processum, atque praeprimis in vegetabilium vitam, quae absque ejusdem actione vel minime locum habet, vel saltem imperfecta observatur. Quibus ignotum est virides plantarum partes in obscuritate pallescere et quadam modo emaciari Quibus ignotum est easdem circa sontem lucis et caloris flores atque solias plerumque convertere Tandem in oculum ipsum hominis non tantum, verum etiam in organismum universum quantam actionem hoc sui dum exerceat, status
ille debilitatis atque inertiae , quo oeconomia clausis atque obscuris per diuturnum tempus in locis corripitur luculenter demonstrat.
His addendum est, quod plurimi praeclarissimi nostroruin temporum bysico che myci s inter quos celeberrimum Italum nostrum Melandri heu nimis cito patrias gloriae ereptum nominabimus alia observationum atque judiciorum serie ad deductionem hanc ad
inittendam seruntur. Addendum est denique, alios etiam pondus mole culae luminosae ope mathematicae analuseris se invenisse autumnare, quod in drachmaei 5o bilione sima parte consistere credunt dion est Ostrum quantum veritatis hoc in resullatu, ex lucis sese
per spatium diffundentis velocitate deducto, insit, anim udvertere; sed nos absque erroris ulu tantum adfirmabimus, quod in tam ancipiti opinionum discrepan tia haud falli credimus, si sectatores videamur doctri narum illarum, quae magis proposito nostro conducunt. Atque forsitan tempus veniet, quo tardi nepotes nostri mirabuntur incertitudine illa, quam nos in admittenda imponderatorum fluidorum corporea natura nunc me rito demona tramus, ut nobis mirum videtur, Poat ina-
14쪽
gai Galila experiment , veterea Phylosophos adici gravitatem negavisse. Sed haud quaquam Lia tantum limitibus quaestio circumacribitur etiamsi enim lux minime materiale principium existimetur, atque tantum qua aether per naturam mae in dissusus, ex lumino8Orum corporum uacillationibus exagitatus cum Carteat consideretur; nihilominus nil obstat quod in visione tactus quaedam persectissima species admittatur Quum enim oculi humores iisdsm polleant proprietatibus ac atmosphaera atque caetera diaphan corpora , oscillationem nempe luminos aetheris, juxta relatam hypothesim libere dil- fundendi, hic absque oppositione ad extremitates nervo a retinae perveniet, quae contactu perculsae modi sicationem in proportione vel saltem positione mole eularum subibunt, quod juxta celeberrima vitalitatis theoriae principia facile deduci potesti Ex illis quae hucdum attulimus, necessario Onsequitur quod veritati consona videatur sententia, qua adfirmatur, quinque sensoria externa illo ordine, quem
nos in eorundem enumeratione adhibuimus, consideranda esse qua laetus varietates a simpliciori ad magis compositum organo gressum faciendo Argumenta tamen insuper allata minime omnia illa sunt, quas sensationes cunctas ad sensationes laetus reserri posse demonstrent. Et revera quando animadvertatur, quod impressiones omnes in nervorum extremitatibus locum habeant, quae nervorum extremitate cunctae natura eadem praeditae sunt, et quod eadem materies impressiones tantum illas diversas gignere valeat convenient ea
ejusdem indoli peculiari haud veritati obversantem inveniemus propositionem si organon determinatas an tum impressiones persentire potest, id pendet a diversa positione et relatione, in qua inveniuntur extremitates nervosae relate ad involucra atque partes illas,
unde ab exterioribus agentibus defenduntur. Quomodo
15쪽
Enim auditus organo impressioni tm assici poterit, quae ex luce Procedunt, dum acusticus nervus tam profunda in parte contineatur, ad quam Iucis radii minime pervenire possunt Quomodo oculus olentium particularum impressionem accipiet, quum retina adeo prosunde sita inveniatur, tantaque humorum copia ab arumdem contactu sejungatur ZPraeterea plurima argumenta ex physiologia alaque ex pathologia assere possemus ad hanc veritatem confirmandam valdopero idonea, a quibus tamen, Propter arctos hujusce dissertatiunculae fines, abstinendum existimamus. Tantum juvabit considerare, non infrequentem esse ex uno in alterum sensorium, a simpliciori praesertim ad magis compositum ossicii transmutationem omnibus notum est, gustum tactus vicibus persungi posse quoties Cum quo saliva, vel solubilitas substantiarum ad linguam admotarum deficiat quin etiam nonnullae animalium species existunt, quae lingua tan tum ad tactum uti videntur. Quod si nobis per eamdem sensationes distinctae atque Persectae minus sint, hoc potissimum ab exercitationis desectu Procedere videtur; nam scimus per exercitium omne Sensorium persectius evadere, ideoque in insantibus etiamsi sensationes magis energicae sint, nihil O tamensecius minus quam in horninibus exa Ctae esse solent organo autem Ollactus quantum cum gustu suppedita analogiae, ita ut pluribus in circumstantiis incerti simus, utrum ex uno an ex altero sonsorio sensatio proveniati Quod si nunquam officii transiuutationem videmus inter auditus atque visionis organa , id ut insuper declaravimus, procedit ex peculiari natura involucrorum, quibus obducuntur. Eorum peculiaris structura enim talis est, quae liberuiti transitum stimulis tantum permittat organorum propriis
16쪽
id qua sorsa locum habet, ne delicatula ipsorum organisatio ex corporibus in eadem diversimodo agentibus Perturbetur; qua in re novum argumentum invenimus pro illo principio quod antea retulimus, naturam id est eo majori studio ossicium organi cujuscumque ejunxisse, quo major ipsius nobilitas deprehenditur. Nec aliquid contra hane deductionem comprobat objectio, quod externum
corpus quodcumque in acusticum canale introductum, vel ad conjunctivae membranae contactum admoturia, tu nos sensationem aliquam excitat, et plerumque talem, quae dolorem intensum provocat. Quam enim diversa est placida impressio stimulorum illis organis convenientium a tumultuosa actione, quam corpora ipsis extranea gignere valent Praeterea quis nostrum est de anatomicis doctrinis ita ignarus, ut non aleat alios esse cr- vos, qui visioni atque auditui praeside ut alios, qui per Ina pani membrauam, per acusticum externuin canale, vel per conjunctivam disperduntur ZDum aine hae analogiae multiplicantur, est necesse omnino oppositum scopulum ita re, in quem exempli gratia, illi incidisse videntur qui adfirmant, coecos ex ortu colorum ope digitorum sensationem accipere Quid sint colores hujusmodi homines procul dubio nun-iluani percipere, nec simplices ipsorum ideas nunquam acquirere potuerunt; sed tantummodo quum sensibili- talem organi tactu inservientis magnopere exquisitam reddideri ut, distinguere ipsi valebunt in corporibus diverso colore donatis ruditatis vel lenitatis gradus diveraos. ex varia dispositione mole cularum procedentes, quibua gradibus ab ipsis tributa erunt nomina singulis nostris coloribus respondentia. Surdi pariter ex utero matris etiamsi ingentem strepitum persentiant , nullas habere Possunt sensationus Onas relativas, dum illa omnino consura interna emotio, quam magno strepitu accedunte
17쪽
I7 ipsi percipiunt, ex repentina atque insolita oscillatio noet quasi concussione viscerum in ranii pectoris, atque abdominis avitatibus contentorum liginem ducit. Et revera quum Parisiis interrogatus suerit in pu bii eis scholis Sicarti utrum, et quomodo bellicorum instrumentorum s an non strepitum persentiret celebris Surdus Massi eux, ille respondit adfirmando atque ambabus manibus lis pochondriacas regiones comprimendo.
Forsitan aliquid pluris probaret id quod resericitalus noster uti lini de quadam muliere , qua quum infirmitate aliqua correpta esset , morbi exacerbationibus perdurantibus, audiebat tunc quando admodum submissa voce prope partem qualemcumque ejus corporis loquebantur : quod phaenomenon , quando quidem verum sit, explicationem tantum inverraro pol est in praeter modum adaucta morbosa sensibilitate ; sed quod physiolosico in statu homines, protracta exercitatione, audire possint aliis organis quam auribus, id quod quidem a nonnullo adfirmatum intelligo , ne pueros quidem , neque mulierculas credere posse arbitror.
Quod si nos tandem ope anatomes comparatae perpendimus variam organorum distributionem in diversis regni animalis classibus, ex simplicioribus animatis entibus ad magis composita gressum faciendo, deprehendimus, quod tactus generale principium, ut ita dicam,
atque sundamentale stamen esse videatur, quo mater natura usa esl, ut ipsa entia seriem illam functionum quae eorum relationes cum externis rebus constituunt,
perficere possent , et pariter comperimus, quod quum tactus hic generalis magis magisque persectus evadat, ac diversis modificationibus subjaceat, variis organorum sensibus originem praebet, quorum adauctus numerus atque crescens persectio in constanti relatione invenitur eum sphaera intella clus et cum magis inagis-
18쪽
Exordium enim sumantibus ex simplicissimo in suissorio et per magnam individuorum regnum animataeomponentium seriei progredientibus observare nobis datum erit, quod nullum animal tactu destitutum videatur. Relato vero ad gustum a po po, immo ut Harember nuper demonstravit ab ipso infusorio, ad magis composita entia ascendendo, animadvertemus pariter illa omnia organo gustus donata esse, ut deducere posis sumus ex magis certo eiusde in organi inditio, nempe ex canali gastro enterico imprimis simplicissimo, exinde magis magisque composito, tali tamen ratione, ut semper auemadmodum observat clarissimus Riche
ratid animal considerari possit quasi tubus, per quem
Quod si animadversionem eamdem instituimus relate ad ollactum , atque ad sensoria caetera in individuis regni animalis sex vermibus forsan, atque ex moliuschis gasteropodis certe vero ex insectis principium ducentes h eumdem observatio-uum resultatum obtinebimus. Sed hoc minime faciendum putamus, tum eo quod in tanta rerum angustia huic dissertatiunculae minime Conveniret,
tum eo quod idem tu scriptis celeberrimorum Cuvieratque EdWard Iuculentissime inveniri potest. Hoc autem magis utile perpendere existimabibus utpote opinionem modificationum universalis
tactus in omnibus sensoriis confirmans, hoe nempe, quod natura iuxta consuetum morem suum , nullam divisionis usi vocant, lineam inter unum atque aliud horum organorum constituerit, ita ut
animali in rega sensim sensimque a simplici tactu ad gustum deveniatur , ab hoc ad olfactum, etc. unde factum est ut Eoologi nonnulli, iique praeclarissimi in diversis intervertebratorum animalium
19쪽
Is classibus, ex gratia in insusoriis, polypis vermitius molius his etc. existimavel int, cutem tantuni eodem tempore tactui, gustui, atque Olfactu in servire, quum eadem in istis mucosae magis membranae, quam textui ermo id comparari possit. Alia maximi faciendae animadversiones Ope natomiae comparatae institui possent quoad proportionem et relationem inter evolutionem intollectualium saeuitatum in animalibus diversis, atque adaugmentum in ipsis tum numeri tum persecti O- Dis externorum Sensus organorum; sed quum haea resultatus conducerent, qui cum hujusce opusculi argument parum convenirent, easdem omnino practereunda esse Censemus.
Allatis illis perpaucis, qua ingenii nostri exiguitas temporumque angustia permiserunt finem eloquio nostro imponimus, dulci hac tamen spe, ut si ea quae protulimus, parum lucis tam clifficili in argument attulerunt, nihilo tamen secius satis erunt ad magis doctorum hominum menteni in idem con
20쪽
x Medicina quo si licior, eo melior. a. Medicamina noswalia pharmacis ex longinquis regionibus delatis raeferenda.
5. Sorphisis in rogenie futura lurimarum infirmi
4. Corporis exercitatio ad murus infirmitates amcendas summπere conferi. 5. Non omne animal ex ovo. 6. In medicina experientia summa rerum magistra. . Vegetabilia alimenta regionum calidarum, animalia frigidarum incolis summoρere conveniundi 8. Graviditatis extra-ulerinae signa rimis mensibus omnino Iallacia. 9. Iuxta indolem dioersam regionum, diversus morborum character. Is mimentiast melius organismum curando, quam vermes necando tollitur. iii Morborum methodicae dirisiones huedum i erfectae. I a Tactus sensuum Omnium ris Ps.