De consuetudinis potestate in animalem œconomiam accademica disceptatio habita a Vincentio Tomada medicinæ laurea honestando

3쪽

VICEΝTIUS TOMADAI sono meam Iucubrationem, quam asti utis semo studiorum nostrorum instituto ad octoris insignia Messenda Obsequens in medium profero, Tibi, Vir Clarissime, do dono dediaco. Qua benignitate omni te ore in me fuisti, eadem hoc meae summae in Te Obser α-tia mecimen accmero non aegre laturum consido. Intorea loci Deum istimum Maximum etiam atque etiam rogo, ut Te diu litteris atque studiosa juventuti incolumen Ovitemgus seruel. Ie. Patauit Um kal. svtembris A. S. mcccXXIV.

5쪽

Cum muneri quod milii a sapientissimis aceademicis institutis impositum est, satisfacere pro viribus aggredior quamobrem publica diseeptatione aliquod quasi specimen studiorum meorum proferam, et quid spei sit reliquum portendam; multa meae obversantur memti, quae me a pes cipio nota mediocriter commovent, atque perturbant. o sane terret splendidissimi loci dignitas, terret curiosa illustrium ae lectissimorum auditorum frequentia, terret ipsa iam mihi perspectainggni mei tenuitas. Veruntamen a Is iste trepidationis sensus valde admodum minui sentio, cum ipse mecu in reputo summin virorum doctrina prae stantium bonignitatem, qui sua dignitatis esse cem sent uvonum in litterarum seleutiarumque studia imcumbentium prima conamina sustinere, omniquo Ope operaque fovere; cui aecedit aspectus vester, humanis simi atqua sapientissimi rosessores, praeceptores mei amantissimi, qui eum mihi omni tempore suit luetitidissimus tum potissimum hae ipsa die me recreat,

atque ustentat.

Μaximam esse in communi qua hominum, qua caeterorum animantium vita consuetudinis potestatem nemo uus ignorat, quare admodum concinne B rodotus cum Pindaro consuetudinem populorum Begem, alii autem alteram naturam appellarunt. Indosactum est, ut Plurima de consuetudine in multis suo-

6쪽

rum operum locis egregia praecepta disperse cujusque aetatis medie tradiderint, integrosque hae do re libros dedita opera ad liane diem composuerint atque evulgarint. Iam vero Ia pluries gravis aliqua atque adeo utilis quaestio agitatur, eo magis illius penitissimae latebrae introspiciuntur, dissicultates, si qua sunt, en dantur, asperitates tolluntur, tenebrae exscinduntur, et splendidiora ex omni parte luee illius doti trina su D funditur. Quibus animadversis liaud ab re soro a biratus sum, si ipsam eandem disquisitionem brevi hae Oratione perstringere sumerem. tque ut via et ratione pro edam principio rem omne divido in partes duas, in quarum prima quae do esse tibiis consuetudinis animadversione digniora sunt, summatim exponam; in altera quaenam ex illius recto usu in medicina saetenda utilitates manare possint, breviter indicabo.Quoad primam disquisitionis pertinet partem, si

consuetudinis essectus attonio antino crintemplemur,

dupli eis illos esse generis facile intelligemus ' empe primum ex eadem diu saepiusque repetita corporis lanetion ad illam lane ionem major proelixitas sequitur, quamobrem facilius promptiusque excitatur, immo vero aliquando eodem ipso ordine quo repeti consuevit sua sponte recurrit. Haec corporis a longaeonsuetuditio indita dispositio habitum constituit, quia oonsuetudine disser perinde ae essectus a caussa, unde ortui duxit. Alterum genus in eo situm es , quod quaecumque pars ex longa ac saepius repetita alicujus stimuli aetione aptior evadit illi aetioni in posterum εustinendae quoad primam praedictarum le-

7쪽

gum poeta eiusmodi consuetudinis esse eius plurima in eommuni liominima vita observantur exempla, quae ex eo quod continenter ob oculos, immo quasi ante pedes posita sunt, nullam admirationem ossiciunt, at nonnulla magis singularia quandam portenti speciem praeserunt. Quae cum ita sint, operae praelium esse puto essectus istos quasi praeterietis per diversa sumetionum geuera persequi scilicet in sensibus tum imternis, cum externis in Eorporis motibus atque in illius se retionibus et excretionibus. Sensus internos ex consuetudine major m Et alacritatem et simitatem aequirere multa aperte demonstrant. Ita memoria lacultas in pueris ut cum maximo explicatur atque augetur requentiore addiscendarum plurium reruru memoriter exercitio, et contra quibano exercitationem neglexerint, ita ignavi evadunt, ut suas ipsa lucubrationes aegerrime addiscere et ine- moriter dicere possint, sed ex charta recitare necesse habeant. Ita praeteritas res memoria identidem repetendo non solum rerum repetitarum reminis entia altius animis insigitur, vorum etiarn occulta quadam men iis lege omnis reminiscentiae Praestantia extollitur. Qui in severa mathomaticarum disciplinarum studia incumbunt, prostitidae acutis inquisitionibus me. ditationi assueti ad longam conclusionum e mutuo

sequentium seriem sola mentis contentione persequendam aptiore evadant.

Qui definita quadam hora somnum capere iamdiu

CODSueverunt, eadem postea semper hora somni do-

siderium sponte obrepit, cui tamen si obsistant ita ut horam illam vigiles transiliant, immano illud desi-

8쪽

derium minuitur, immo Cessat, et aliquando per reliquam nostiem inducia iacit. Idem dicere possumus de vigilia Non raro enim es servamus, qui mane desinita quadam liora e somno jamdiu excitari consue verunt, eadem posthaeo hora sponto expergisti etiamsi serius solito somnum opperint. Veruntamen omnium maxime admiratione dignum certe est quod de quo dam saluo in Anglia reserunt illis ius, o leus, alibque gravissimi scriptores Is enim cum a longo tempore cujusdam proximi publici liorologii horarum pulsus numerare, voceque cxprimere solitus esset, easdem admodat accurate num p r prosequutu est etiam

quando horologium illud casu quodam labe saetatum pulsare desiverat, ita ut ex longa consuetuditis illiussa tui e erebrum exquisitam horologii cotiditionem ado

tum esse videretur.

equo minor ex tornorum sensuum ex longa commetudine assectio. Quamobrem qui picturae operam navant longo usu minimas in tabulis varietates extemplo discern stra discunt, et pastor ves Suas Conspiciens singulas cognoscit, et proprio id n idem nomine discriminat. Inde pariter fieri proelivo est dictu, modi eos ex diuturna atque attenta visendo ram ac-grotantium exercitatione eam tandem illorum ex te nas a naturali conditione aberrationes diseriminandi facultatem ac praestantiam acquirere , ut solo aegrotantium aspectu morbi gravitatem, longitudinem, exibium quo aliquatenus intelligant unde illa de medico conspectu alias plus aequo existimata, alias inmerito penitus contempla opinio Lodeni pacto musicae studiosi, modorurnque magistri in misi ex plurimis diversis

9쪽

sonis eo ne en tu facile alium ab alio sonaim distinguunt, et vel minima uniuscujusque, si quae fuerint, peccata aeeurato definiant. Ita multi deli a tuli homines minimas saporum, atque odorum varietates discernunt, et multos eorum, qui errabundi sylvestrem vitam ducunt, solo ollae tu absentium vestigia sequi plures viat tum historiae reserum et adeo frequentia apud nos.

extant exempla mulierum praesertim istericarum quae odore suturas procellas praesentiunt. 13 tactu

autem quid dicam, cum a multis omni fide dignis historiis accipimus caecos nonnullos longo usu sola pannorum alieni contrectatione illorum colores discriminare potuisse se eodem modo plures omines Miri figurarum in lusoriis ob artis oscriptarum varietatem digitis apprime persentiunt, atque cognoseunt Similibus consutitudinis legibus ipsi motus corporis, ac singularum illius partium subjiciuntur. Frequen enim notus praeterquam quod partihus majorem firmitatem conciliat, eas ad motum magis pronas facilesque reddit Exercitati aeteris melius labores tollerant Longioribus sensim itineribus conficiendis frequenti exercitatione assuescimus. In d otiam in dextera mali majorini iam in sinistra firmitas atque pernicitas. Quibus lento loqui mos est eorum sex concitatiori sermone loquela perturbatur, praerumpitur, et ita balbutiem vertitur. Quantum autem consuetudo ad vocis claritatem et magnitudinem valeat, celebro De mos tenis exemplum aperto demonstrat. Addiae cum

animi perturbationes aliquam sibi propriam in laeto

mutationein pedissequam liabeant, quamobrem musculi alii contrahantur, alii remittantur, saepe ro petita ejus-

10쪽

modi aetione vestigia illarum mutationum manent, quar haud immerito ex saeie ipsa Lavale secundum Η, iterum animi proclivitates cognosci aliquatenus pos-εo existimavit. Quod si ad caeteras humani corporis unctiones animum advertamus, eandem tonsuetudinis praestantiam intelligemus. Ita iamdiu se finita aliqua hora alvum dejectione exonerare, in certis quibusdam circumstania iis urinam emittero soliti, eadem hora in similibus circumstantiis, et dejecti inimi et urinarum incitarne tum sponte recurrit. Eodem modo ex veteri consu tudine lethorae vel generales vel paeliato statis imtervallis existunt, quae vel naturae ossicio per quandam aliquam sponte natam sanguini profusionem solvuntur, vel Opus est, ut ejusmodi profusio arte revocetur. Ita usu alii diuturnum jejunium absque maguo incommodo loto raro queunt, alii secus. Quin etiam e

do jampridem apiendi ibi solita hora vel semel, vel bis vel plurῖos in die ciborum desiderium semisque subeunt.

Alterum autem esse tuum consuetudinis genus illud est, quo ex saepe alicujus stimuli repetita actione ita illi potestates insita vitales assuescunt, ut illam Iong facilius sustinere quo ant, longeque minus quam assueti ab illa turbentur, quam alteram esse consu iudinis legem jam ab initio monuimus. Itaque si nervus aliquis continenter quodam stimulo percellatur, illius sen Lisera potestas sensim minuitur, atque obtunditur. Qui pulvere taliae uti occipiunt, pr ne ipio nonnunquam ex minima ejus copia vertigine animique defeetu corripiuntur, at deinceps magnam illius copiam