장음표시 사용
281쪽
competenter dictam aquam per directum terrae suae, possit capere eam super terram, seu pratum conuicini superioris, per eam partem, qua melius poterit, faciendo minus damnum &aestimatione facta per aestimatores , & soluta illi cuius terra, pratum, seu possessio esset, per quam, vel per quod duceretur aqua, uel illam nolente recipere deposita, vel consignata, tunc impune possit facere beateriam, seu clusam super terram
seu pratum, vel possessionem conuicini sui. Et si ille super cuius pollessione esset facta beateria, vel alius vellet uti dicta aqua dictae beateriae, & habere partem in ea, debeat iuuare ad faciendum dictam beateriam, & clusam pro parte sibi contingente, seu soluere expensas factas, uel quae fierent pro dicta clusa,&beateria, scilicet pro parte sua: Et si hoc noluerit facere, non possit accipere, nec uti dicta aqua, nec impedire alteri dictam aquam , & qui contra fecerit, soluat pro poena solidos viginti, qualibet uice, & quilibet possit acculare, & ei cum iuramen-- ro credatur. Et ille seu illi qui sunt subter, si uoluerint habere
aquam , teneantur facere partem expensaru clusae & beateriae,
pro rata .Et s aliquis fecerit beateriam per pratum suum, utens teneatur conferre in expensis factis & faciendis in ipsa beateria, pro rata. Et ibi ubi dicitur,quod quilibet possit ducere aquari
per pratum, vel terram consortis, vel conuicini sui, quod intelligatur, &vendicet sibi locum tam in superioribus, quam
in inferioribus, per terram , campum , vel pratum, vel per locum ubi magis sibi necesse fuerit, vel ducere uoluerit ad minus damnum quod fieri poterit, ut si esset consors illius uolentis ducere,vel duci facere aquam,uel beateriam ad pratum suum, vel ad appraandum aliquid de novo, non obstantibus aliquibus contentis in dicto capitulo, prius soluendo damnum datum, &aestimum dictae beateriae, ut in ipso capitulo continetur. Et si aliqua via esset in medio duorum consortium habentium ipsam discordiam , intelligatur consors magis propinquus petenti ipsam beateriam, vel plures, si assuerint. Item statutum est, quod quaelibet persona possit facere clusam in flumine publico, ct eam appodiare terrae, seu prato conuicini sui, etiam ex altera parte fluminis consistentis, emendando damnum aestimatum per aestimatores, dicto conuicino suo
datum. Et si vero aliquis per beateriam, siue pratum eiusdem vicini sui, voluerit ducere aquam ad pratum suum,possi t eam
282쪽
ducere impune, emendando damnum, si quod ei dederit, adiuuando ad faciendum clusam & beateriam, pro parte sibi contingente, ut hoc capitulo concessum est. Eo addito, qubd sD. Uicarius, seu Iudex, viderint in processum temporis qubdmaius damnum quam utilitas consequeretur, quod possit illud remouere& interpretari. Et si quis vellet prohibere ne forma capituli seruaretur, soluat pro banno solidos quinque , pro qualibet vice. Ne non frangendo aliquam beateriam molen inorum seu
ITEM statutum est, qubd aliqua periona non debeat frangere aliquam beateriam , seu clusam factam occasone du- cendi aquam ad molendina, seu prata, & qui contra fecerit soluat pro qualibet vice solidos sexaginta. Eo saluo, quod si aqua esset necessaria pro molendinis, occasone molendi, quddaqua possit derivari ad ipsa molendina de dactis pratis, seu cluss. primo tame requisito domino cuius esset pratu, seu clusa noobstante praesenti capitulo , dum tamen clusae molendinorum snt immolatae, Squilibet homo bonae famae possit contrafacientes accusare, & ei cum iuramento credatur. Et hoc capitu'
lum uendicet sibi locum solummodo in clusis & beateriis, quae sint seu ducuntur in rivis , & a rivis S suminibus , ct nemo molinarius seu alia persona pro ipso, seu habens causam ab j p se, audeat uel presumat , frangere alienam beateriam seu clin,
Tam pratorum , pro aliquo molendino molendo, 'ui molendinussi a cima Burgati supra a ponte Carassoni infra , sub poena praedicta, ct totidem pro emenda, soluenda illi cuius ecset pratum, seu beateria,
Quod impunepsint frangi Maleria quaesium in ubi publicis. ζηροι L HI. ITEM statutum est,qubd si aliqua persona fregerit aliquam
beateriam quaestinuia publica , qubd non incurrat poenam quae continetur in capitulo proxime precedenti, de non frangendo aliquam clusam, nisi illa persona cuius esset dicta bealeria , fecisset dictam beateriam, uel haberet pontem uel galam boram sufficientem taliter , quod dicta beateria seu aquλ, quae discurreret per ipsam, non daret damnum in uia commurnis . nec impediat iter ad elidum cum bestiis di plaustris,& sine. . t Y ii m
283쪽
De ripatibus minum. sput LIIII. ITEM statutum est, quod si aliquod flumen , uidelicet flumen Elteri, Pessii, Modagnae, Cosaliae,& generaliter cuiuscunque alterius fluminis fluentis per posse ciuitatis MontisRegalis, dederit aliquod damnum alicui personat habenti aliquam possessionem, iuxta aliquod praedictorum fluminum relinquendo proprium alueum , seu sedem suam in totum uel in parte, derumpendo possessionem illius personae supra dictae: Quod illa persona supradicta, debeat habere illum alueum, seu illam sedem, seu partem quam reliquerit iuxta possessi nem suam, etiam si foret in alia parte fluminis, usque ad pos sessionem propriam illius qui haberet possessionem a b. alia parte dicti fluuminis: Ita & taliter qubd illa persona cui non dederit aliquod damnum,faciendo alueum seu sedem in sua propria possessione, nihil possit petere uel habere de alueo seu s de, siseu parte ipsius relicta per aliquod praedictorum fluminum , iuxta possessionem suam, aliquo capitulo, iure, consuetudine, contrariis non obstantibus. Uendicante sibi locum
praesenti capitulo, in casibus praesentibus, praeteritis, ct futuris. Et quod eligantur per sapientes communis, duo homines pro quolibet tercerio, qui habeant plenum posse & bail liam, omnes insimul uel maior pars ipsorum, aptandi i pis di scordias, ct ipsas diffiniendi secundum formam praesentis capituli , prout eis uidebitur fore iustum, re secundum quod per ipsos, uel maiorem partem ipsorum factum, & ordinatum fuerit, obseruetur. Et idem S eodem modo intelligatur de omnibus& singulis rivis existentibus in fine dictae ciuitatis, seu per
quos labitur aqua pro medietate temporis ,uel ultra . . iNe non capriendo alieno se mine acri-rum. Caput L V.
ITEM statutum est; qubd nulla persona sub poena solidorum decem, audeat uel praesumat capere, signare, uel ostendere, aut de loco ubi remanserit remouere aliquod ligna-men , uel aliquam aliam rem communis, seu alicuius hominis specialis, quod uel quae ducantur per aliquos ad plenitudines,sule diu uicines aquarum. Et non possit nec debeat aliqua persona, illam rem tenere, uel capere, celare, nec uetare illi cuius esset, uel qui eam iret inquirendo, sub poena ct baiano pro
quolibet contrafaciente, solidorum decem. 1
284쪽
Caput L VI. IN NOMINE domini Amen. Quoniam post inuentionem
sapientiae superuenit gratiae plenitudo, ut succes Si uis naturae beneficiis ingenium perdotetur, non est mirum s humana conditio, continuis exercitiis ct cogitationibus, recipit in crementum , quia cogitando ipsa consuetudo , vertitur in naturam, unde Iuniores & Moderniores perspicacius quoquesngula contemplantur. Est enim natura quaedam existentia sus lectorum , complectens accidentia secundum proprium esse uel est natura id quod intus latet, & extra consuetudinis instantiam quaeritur: de quo tantum accipitur, quantum est de materia & tamen augeri potest per consuetudinarium modum
cogitandi. Hinc est, quod nobiles Otho & Laurentius de Bigionibus, prouidi atque discreti uiri Antonius de Rubeo, Michael Thomas, Petrus de Bruno, Iacobus Tealdus , ac alii quamplures conlocii , suorum praedecessorum uestigia ins quentes, qui semper circa bonum , utilitatem, honorem &statum huius Reipublicae laborarunt, non solum ipsus conseruationem , sed augmentationem , procurando non haestantes; uantum boni, utilitatis, ct proficui huic Reipublicae in uni ii rodia particulari asserat ductus aquarum & beateriarum, astuminibus publicis, ut experientia, quae rerum est magistra.
Licet. sua peruigili natura , optimo atque subtab angenio,
auisarunt quandam posse aqviequiniitatem & in copia ducia flumine Brobii, in & super finibus praesentis ciuitatis, uidelicet super finibus S. Blasi, Breduli,' Carassoni,& ulterius cogitatum ad essectum producentes, beateriam construxerunt, pet qua ipsa aqua quae inaestimabilem est utilitatem allatura labaiatur, veru quia propter immensam utilitatem, quam ipsis affert participantibus, effrenata cupiditas ex humanae conditionis corru uione perueniens,quae pacis inimica est, mater litium &materia iurgiorum, multa noua litigia posset generare, uellent ut iustitia, conatus eius sua uirtute reprimere posset, ct quaestiones implicitas explicare, leges &statuta intra scripta prodire approbari, ut noxii apetiti sub iure 'statutorum infraserseptorum, possent regula limitara, per quam participantes ct alii
ut honeste uiuant , ct alterum non laedant, di ius suum unicuis
que tribuant inuitantur. . U. ε
285쪽
Et primo, quod dicta beateria diuidatur & diuidi debeat,
seu sit vn clarum, seu librarum decemseptem, hoc est, aqua
ITEM quod communitas Margaritae, habere possit de dictis partibus, siue unciis aquae ipsus beateriae, unam partem aut unciam, quae debeat assignari in loco magis habili, & minus damnoso, secundum quod ordinabitur per unum magistrum aquae,& in talibus expertum, eligendum per syndicum seu syndicos, si plures esse contingeret, ct massarios dictae beateriae,ita
S taliter 'ubdaghigeto sibi assignato usq; ad praeliam uel gulam dictae beateriae, non possit ipsa communitas, seu aliquis indicto loco Margaritae habitans, cuiuscunque status & condictionis existat, accipere aquam in dicta beateria, ab ipso glii ge-to, eidem communitati assignato,supra usque ad dictam praeisam siue gulam , & hoc sub poena librarum viginti quinque pro quolibet contrafaciente ,& qualibet uice, quae poena applicetur pro tertia parte Illustrissimo D. Domino nostro Sabaudiae Duci, pro alia tertia parte accusatori,& pro reliqua tertia parte dictae beateriae. Et quilibet homo bonae famae,& etiam camparii super beateria deputati, possint contrataci ςntes accusare, ct eis cum iuramento credatur.
ITEM , qubd ipsa communitas Margaritae, seu ipsi de Margarita participantes in dicta beateria, teneantur & debeam ac snt obligati custodire, aut custodiri facere dictam beateriam magistram a ghigeto, sibi ut supra assignato , usque ad gutturi sue praeliam dictae beateriae magistrae, eorum propriis sumptibus & expensis, sub poena praedicta applicanda ut supra, ct ulterius qubd teneantur casu quo dicta beateria egeret reparatione tantum, facere seu reparare eorum propriis sumptibus &expensis, quantum facere possent duo homines, seu d uo boni, ct lassicientes laboratores, hoc est a dicto ghigeto sibi assignato usque ad praeliam. ITEM statutum est,qubd homines sancti Blasi possint a cipere , & habere unam partem, aut unciam de decemseptem partibus, uel unciis dictae beateriae, quae illis debeat assignari & tradi in loco magis habili, & minus damnoso, subtus tamen tapam illorum Margaritae, ubi ac secundum quod ordi-n bitur per unum magistrum aquae , & in talibus exper- um. eligendum per syndicum, seu syndicos, si plures esse
286쪽
eontingeret , ct massarios dictae beateriae, ita ct taliter, quod aghigeto sibi assignato, usque ad ghigetum assignatum 1bprascriptis de Margarita, non possint quouis modo, seu colore accipere, seu capi facere, aquam in dicta beateria, I hoc sub poena librarum uigintiquinque, pro quolibet contrafaciente ct qualibet uice, uae poena applicetur ut supra, in capitulo loquente de hominibus Margaritae, δ quilibet homo bonae famae, ct etiam camparii super hoc deputati, nec non familiares
curia possint contrafacientes accusare,& eis cum iuramento credatur.
ITEM qubd tales de sancto Blasio participanteS, teneanturdi debeant custodire, seu custodita facere , eorum propriis sumptibus & expensis a ghigeto, sibi uel eis ut supra , assignato uoque ad ghigetum illorum de Margarita, sub poena praedicta applicanda, ct totiens committenda ut supra. Et ulterius qubdteneantur casu quo dicta beateria egeret reparatione, tantum facere seu reparare , eorum propriis sumptibus ct expensis quantum facere possent duo homines sufficientes laboratores,
hQς est dicto ghigeto sibi assignato, usque ad ghigetum illo- 'hi' hlasgarita de quo supra. β M quod a tapa illorum de sancto Bl so, usque ad beateriai questii, possit capi pars una dictae aquae, uidelicet qua
pars totius beateriae, ct ibi unum ghigetu fieri per habe iues possessiones in fascheta, ubi aqua ipsa du- possit,& hoc in loco magi galalaiuc idoneo aci ordinationem S dii jura unius magistri aqua . & in talibus experti, eligendirer syndicum , seu syndicos, splure esse contingeret, ct a ta-ighigeto usque ad rapam sancti Bl sit, non possint accipere aquam, seu capi facere , sub poena dei qua supra in ceteris capitulis, totiens committenda & applicanda prout in eis, ct quilibet homo bonae famae, possit accusare, ac reliqui prout supra in capitulis describitur supra scriptis, ct eis cum iuramen
i ITEM quod quando dicta beateri siue aqua ipsius beateriar erit ad stratam Cunei supra, uel infra ipsam stratam ubi uidebitur, syndicus S massarius dictae beateriae,non multum longe ab ipse strata tamen , partire ' diuidere debeat, aquam ipsius beateriae cum uno trabe seu ligno necessario, & in talibus
287쪽
cipantibus in ea quae est medietas dictae beateriae seu aquae, exi, stentis ibi in ipsa beateria Brobia, ita & taliter, quod ipsa me dietas intret & intrare debeat in ipsa beateria Pessii , ct subdalia medietas , quae uenire debet uersus Montem Regalem; transitum faciat, ct debeat transire cum instrumentis ad hoc necessariis , supra dictam beateriam Pessit, hoc est, in loco magis habili , ct minus damnoso ipsius beateriae Pessii, in dicta unius magistri seu ordinatione in talibus experti, eligendi per ipsos participantes dictarum beateriarum, 1cilicet Pessii &Brobii. ITEM qubd ab ultima tapa supra, scilicet beateriae Pessit, ct alterius quae uenit uersus MontemRegalem, non possint fieri per aliquem, seu construi alii ghigeti, quam illi de quibus supra mentio est habita, sub poena, de qua supra in alus capse tulis, totiens committenda, quotiens seret contrafactum, quapapplicetur ut supra, in aliis capitulis :& quilibet homo bonae. . famae, ct camparii possint accusare,& eis credatur cum iu:
ITEM qudd qui dictis ghigetis beateriae Pessita alie
rius qui uenit uersus Montem egalem, S per quς in aquae ducitur in ipso, contrafecerit scoartando tolriam , seu aliter damnificando tapas, uel ghigeto, teria designatos, uel aliter quocunque ipsi beateriaci panti damnum intulerit, incurrat poena ordinari I tuta posita in uolumine capitulorum praesentis ciuitatis leriis&c. ac in omnibus & per omnia prout in ipsisITEM qubd omnes participan tes, de quibus supra, in ipsa beateria, omnes & singuli; teneantur & debeant rationem facere , ac expensas pro rata aquae contribuere, usque ad flumen
Pogloliae. ITEM qubd casu quo aliqua disserentia, seu quaestio oriretur inter praedictam beateriam, seu in ea participantes & pnx sentem communitatem, seu alias beaterias quascunque, quae sunt, ipsae quaestiones & disserentiae possint & debeant sedari per sex homines ad hoc eligendos , uidelicet duos pro parte comunitatis, duos pro parte participantiu in ipsa beateria Brobii & Pessii,& duos perparticipantes in beateria,cum qua qu stio oriretur, qui una cum domino Uicario tunc MontisRegalis, aut eius locum tenente, habeant potestatem diffiniendi
288쪽
dictas quaestiones ct controuersias, in omnibus, ct per omnia prout continetur in capitulis beateriarum de hoc mentionem facientibus, ua ct taliter, qubd nihil eis intelligatur additum Dei diminutum, nisi quoad numerum, & mutationem perso
ITEM quod nemo ex praedictis participatibus in dicta bea-
Ieria, possit habere ultra secatores quindecim aquae in ditia heateria, nisi aliter seret dispensatum per syndicos & masiarios dictae beateriae, qui habeant potestatem minuendi & augendi summam secatorum dictis participantibus, secundum quod sibi uidebitur opportunum, & boc a Poglolia infra. ITEM 'ubd facta ratione ipsus beateriae, omnes in ea Pa Icipantes, ct aquam habentes, teneantur & debeant soluisse ii rea quindecim dies medietatem laxae, quae sibi proueniret pro ipsa aqua, ct aliam medietatem anfra mensem ex tunc proximo sequuturum, sub poena, si non soluerint, quod non post capere aquam sub poena solidorum sexaginta, totiens comitenda, quotiens fueriticontrafactum,& quilibet partici-ns. & camparit,possint accusare, ct eis iuramento credatur, raro tertia parte illustrissimo Domino D. nostro, iccusatori, a pro alia tertia beateriae , & qui non iusta festunt sancti Michaelis proxime uenma, tunc ct eo casu sit priuatus parte aquae pro qua nouod common. MoriemAmilis pessi accipere laut quartam totius beateriae, soluendo tamen experii boc intellecto, quod partem quam uoluerit, ipsam accipiat super omnibus partibus scriptis. ITEM quia territoria reperiuntur in uno loco magis steridia, Sarenos quam m alvi tyant maiori aquae quantitate, sit dispositione syndicist Massyriorum, secundum occurentiamIemmium, licentiam. dare requirent bus: de captione ipsus aquae, aut obturatione lix tam eii quod e xua licentia noantelligatur posse infringi ghigetum beateriae praedictae, in ali
T M quod praemissis nou obstan tibus capitulis, quia ex
licursu temporas utilitas dictae beateriae & cursus aquae ad uaderi poterit, quod possit fieri pςr consilium dictae ciuitatis ele-Mio personarum, habentium . prouisionem facere ses undum
289쪽
occurrentiam addendi dc minuendi super ipsis capitulis , ct de nouo capitulandi, si opus fuerit hinc ad annos auos proxiis
ANNO Domini millesimo quadringentesmo quinquagesimo tertio, indictione prima , die septima Iulii. IN pleno & generali consito communis & hominum ciuitatis MontisRegalis, hodie congregato super domo comm nis , sono tuba: dccampanae, ut moris est, coram Magnifico D. Gilardo ex Marchionabus Ceuae, honorando Uicario ciuita
S V P E R facto secundo secundae propositae, mentionem facientis de capitulis, editis, super beateria noua Brobii citra Pessium, dato partito, placuit omnibus, exceptis duabus , in- contrarium quod ipsa capitula approbentur, & pro approltis habeantur, saluo semper iure communitatis.Ita tamen queligantur in praesenti consilio I per D Vicarium, syndicum gubernatores tres, unus pro quolibet tercerio, parte comnitatis qui habeant ad uidere possessiones, quae possun t a& bon incari, ex aqua dictae beateriae, quae sint i habeant referre praesenti consilio, qui electi sunt Ferrarius pro tercerio Uici, Iacobus de Uiuali Vasthi , & Robaldus Tasclia pro terchrio Cansivo quae dictasum de serietasElieri, intestabys. Caput LVII. IT E M. statutum est, quos omnia quae dictaria Ell. ri intelligantur de omnibus aliis bea' que sint, descendentibus a fluminibus publici sed Maascio. 1
De poena illorum in quorum fratis reperetur quaa 7..iqi IL
Caput LVIII. 'i' iub V24 lΙT E M quia ut experientia docetiissi praetextu pauci timoris iuramenti quod praestatur per personas in quarum piatisieperitur aqua, damna multa inferuntur in beate iis, ct m xime in beateria Brobii citra Pessiunt, a Monasterio Pogli liae usque ad pontem beateriae Pessii, super strata Cuneiu sta tuerunt & ordinauerunt, quod nulla persona cuiuscunq; condictionis existat, audeat uel praesumat capere nec capi facere aquam dictae beateriae Brobiis a dicto Monasterio usque ad dictum pontem, nisi per manus camparii deputati ct deputandi, nec frangere, aut frangi facere dictam beateriam in dicto loco,
290쪽
sub poena in aliis capitulis contenta. Et si aqua a dicto Monasterio, usque ad dictum pontem reperta fuerit in aliquibus pratis se irrigantibus de aqua proue mente ex dicta beateria, absque eo quod tradita fuerat per cam parium deputatum, quod intelligatur esse capta , ct beateria fracta per personam, siue personas , in quorum pratis aqua ipsa reperiretur, ' sic contrafaciens possit accusari, seu denunciari per cam parium dictae beateriar, ct eius iuramento credatur, quae persona sic accusata seu denunciata, condemnari possit & debeat iuxta S secundum formam, & in poena imposita per alia capitula beateriarum , ct ipsius beateriae, non obstante aliquo alio capitulo in contrarium faciente , etiam si iurare uellent S iurarent ipsam aquam non cepisse, nec beateriam ficgisse per se, nec per
aliam personam de sua familia. Telealer Caput L VIII.
pro euidenti utilitate Reipublicae,& singularium perum, statuerunt& ordinauerunt , addendo capitulis Sipsa limitando, quod nulla persona cuius-itionis existat, audeat, seu praesumat fieri faceream , seu beaterias, uel aliter quovis modo a-i ct in partibus fluminum praesentis ciuitatis &praelias beateriarum Brobii, uidelicet beateriae erius quae ducitur in flumine Pessii, & demum: r Fra schetam usque ad planam Oni, aca agistra Pessii, in Wmnibus beat rus exordieni risdictione praedicta, ct beateria quae conduci- Uaschi, quae ac Mugundos capiuntur in sumine Elieri, praesentialiter constiactaria, quae aliqualiter inferant seu inferre possent praeiudiciu & aquae diminutionem dictarum beateriarum, constructarum, nisi aqua talium beateriarum reuerteretur desuper praeliam ipsarum beateriarum,
sub poena librarum quinquaginta, pro quolibet & qualibet uice, totiens commitenda, quotiens fuerit contrafactum , ct nihilominus quaelibet persona participans in dictis beateriis,tales beaterias construendas in praeiudicium & damnum ut supra, dictarum beateriarum, possit S ualeat impune rumpere S de struere ipsas tales beaterias construendas , ct eorum praelias , &quilibet homo bonae famae, possit contrafacientes accusare,&eius iuramento credatur, & habeat tertiam partem banni, Setiam