장음표시 사용
41쪽
st Ato noster, micensis ent expla- a ribus. a Catonis dicensis vita, ct mores remissuὶ.s Caro noster fuit Cato Censorinus ex
3 QuonοBer fuit ex aliys Cato prior. princeps Portia familis. Reycitur opinio hac, num.ε. 7 Cato Portia familia princeps litteras graeas bene sienex didicit. Latinas penὸ iam senex. num.ῖ.s Plin, locus a Bolognino male expeFus. xci Advocatis indicta poena, qui temere suadent,cosiuiunt, ac patrocinatur.3 a Plini' locus tib.7. cap.ra .refertur Bois lognini assertur explicario. m. I L. Vus rei citur, num. I 3. a 4 A ocati. olim responsa mauu pr
pria subscribebant. ct obsignabant.
r 6 Advocati, olim perperam consuletes , falsi tenes censebantur 37 Adiaocati, bodie quoque in Gassis , si
temere consulaui, puniuntur. Plini' locus Io.7. cap.r. I. ab Author explicatur. sed re aliter is eodem. num. I
subire, num.1 Is 22 Dicere caussam de ambita quid sit ex Cicerone
as infanstratus poΗ depositam adminia strationem quinquaginta ines in laiscis defuncti magistratus debent per
24 SIndicatum sabire, quomodo larina
ma censor. Quaties iudicio eapitaliaccusatus, toties innocens absitutus, num. 26.17 Plini' lacus lib. .cap 27. aliter adhuc ab Authore explicat s. 18 Saniscatus, plurabus eamus contino Ddisium capitale. Primus casius, num. 29. Secundus castus, num.s . Terrius gasus, num. I. Quartus caseus, num. 3 2.
Catonis familia νemissuearm . 3 3. 34 Auli Gelli' lapsus in primo Calone. Lapsus probatur, Num.3 S.
Cato noster, an Vticensis, an Censerinus, siue Salonianus,an princeps POz-
42쪽
e Catone primo, reiectoologneto , ab Autho renittis modis explicatus.
ato libro quintodecimo scribit.
Ecreueram ego tanquam inutilem fe-η-ia re, eam inuestiga 9-tionem rei j cere , quisnam fuerit Cao ille, qui hoc libro quinto dein imo scribit, an t Vticensis, νlon probo, licet hoc placuerit4lberico de Rofate in Dictionario,n verbo Cato, Ripa hic m. i. fic t alios tenui in re missos faciad probauit etiam Ludovicus Eo
uninus hic in pris. qui huius Caonis et vitam recenset, & mO- es, & tandem sylvam facit, tuae mihi iam caedua est. Vel totius fuerit ille Cato i Censolnus,aut Saloninus,Censorin quidem a patre Catone censoe: Saloninus, seu t Salonianus
x Salonio materno auo patris atonis clientulo cognomina'
u S, qui patre adhuc superstiteam Praetor designatus extin.
tus est, egregijs de iure ei uili oluminibus relictis,quod non Olum opinor verius , sed mihi constituo certissimum. Vel eligs Cato prior , familiae t Portiae Princeps, ac caput, qui Romae Censor fuit eum L.Valerio, indesi. perpetuis temporibus Celarinus dictus quod vix acci-6 pimus , cum t paucissimos de iure libros scripserit, literasq. I graecas Ennio praeceptore i a thene senex didicerit, latinas 3 pene iam i senex Ι. Ο L. apud
solum legentibus historias pa-s tefaceremi Plinij locum ab eo
dem Bolognino non bene Perpensum, male ideo expensum e sed etiam nostros commonere de legitimis, aut usu recepti S, Ad indictis ijs poenis aduocati , Io qui t perperam suadent, consuIunt, Patrocinantur, certissima Reipublice pestis. Hie ergo Cato prior, vel ip- somet BOInnixo ιene hic num. 3. princeps fuit Portiae familiae,ac
cus Cato F. de origin. Iur. de quo Plinius ιι br. 7. Natu νalis historia cap. 27. Verba Plini j loco exci-II lato ea i sunt: Laus Catonis primi. Caeteris virtutibus Sc..Itaq. sit propriu Catonis quater , & quadragies caussam dixisse mec quemquam saepius postulatum:& semper absolutum.
43쪽
num. 3. Plinii verba sic aut re consuluit, nu qua perperam p ra fert aut transfert:&t quater, stulauit, ideoq. etiam victus no& quadragies caussam dixi te incurrit poenas temere litigan- nec quisquam eo saepius postu- tium, aut temere postulatium, lauit,&semper obtinuit. Qua- sed fuit absolutus. , si, dico ego,Cato ille,aut semp Quaquam opinor ego adhuc I3 fuerit reus, aut i loco rei, ut is alium fore loci t illius Plinia-nuquam libellum proposuerit, ni intellectu. Agit enim Plinius sed a petitis in edito ab actore de Laudib' Catonis primi, scriti bello fuerit absolutus. Fuit bitq; Catonem quater, & qua ergo in more olim, ut iure com dragies caussam dixisse r nec sulti responsa darent non solu, quemquam saepius postulatum r14 sed etia ea i propria subscrip- & semper absolutum. Hic, dicora necessario manu obsignaret a: ego . caussam i dicere non est ZU. apud me eorrectus in l. β εω caussam agere, & pro reo, vel stipulatus 9.cbosogonus, η. 4 Τ de actore postulare, sed de impo-verb. obl. Bald. in ι.s in An. C. plus sito crimine occasione magi- valere quod agitur, castν.ini. Cum at stratus gesti syndicatum t su- antiquitas in βη. C. de testam. Por- bire. Sic Creero in orat. pro fere. ro quia nil aliud erat illud ,qua Dicere caussam de ambitu po- .
a s t boni iuris P litigate testimo . 11 fuit pro reu esse t delatum deni se reddere i ,pposita qstione, ambitu; quod manifestius habe
persi cosulebant, subscribebat, mustat. legum, tu leger censores β- 16 & obsignabat, falsi testes t cen de Ietem taliodιanto r ubi se legia labantur Zσιη d. S.Chrysogemus, tar; ex hoc fonte est tit.Cod. vi anu. 4. atque puniebantur; quod omn. Iud. tam ciuil. de Auth. vix & hodie seruatur in t Gallia , praesid absq; ullo dat. pec. q. Ne, ut scilicet Advocati subscribat, cessitate,ubi constituitur, quod rvt si quid temetὰ ab iis scripta omnes Magistratus post deposisnr, puniri possint, P. Rebus in a 3 tam administratione, permuin rit de Aduoc.m Const. Regn. Idem quaginta dies in Ciuitatibus , ad Isubsignatum, vew. Pltimo sub- vel alijs locis de sancti magi-ser buur st .ae verb.signis Mara nus stratus permanere, ac fraudum
i 3 est ergo i sensus, quod Cato beant. Vulgo subire syndica
dia postulauit, semper fuit abso a tum appellante latinet caussami Iutus. no quod semper obtinue dicere,nuncupandum est.
rit, sed quod nunquam temere Amplius, ut rem ipsam pert
44쪽
iciamus, sciendum quod Catolle primus inter Catones Poris iae familiae Caput, it Romaetensor cu L.Valerio admodum euerus quare set pissim E ab ini nicis accusatus iudicio capitali semperi innocens fuit abisolutus I. O L.ad i. a F de origin. ur. in * Marcus Cato. Sit ergo ille sensus ' loci a-iud Plinium, quo de Catone, rimo scribit: Cato primus de-νosito Magistratu quater, sciuadragies postulatus, hoc est: ccusatus. 0 ndicatum subluit, e sempinnoces fuit absolui . Sunt enim pleri q. casus quibus iudicior capitali postula-i potest Magistratus in syndi. :atu; quid enim si iniuste reum subi jciat ' quaestionibus; quid
3otius, si inde mors rei consequatur, puta quia in t torturata reda legitimos excedat fi-ies, consuetos limites egredia-ur; quid potissimum si omnem det i operam, ut reus falso coiteatur,qua ob rem capite putiatur; quid tandem si insontenorte t damnauit λ His nanq.
nodis Magistratus in syndica-u iudicio capitali potest postu
Non plura quεὶ de Catonis persona; quod si plura de hae
velis familia, vide tum quos ia33 obseruauimus,uide vero&tta '
3 is. qui & ipse i miserrime Iap
sus est , dum existimauit Catois nem primum filium suscepisse Catonem Vticensem ex prioribus nuptijs, Salonianu vero ex posterioribus in multa senecta. 33 Quomodo . n. ante i defunctu
ximὰ egregios Iuris ciuilis libros edidisset,quod cum testan
Cato f. de orig. Iur. quin & Praetor ia designatus, & patri prae- defunctus.
I Oena,et ιnteres dig. rut penes duo. a x Pana a prιncipio certa est, an, ct
3 Intiresse a principio incertum est,an et
4 Poena continet caussam mere luerat ua ex persona 'pulatoris. 3 Interesse continet causam onerosam eae parte stipuiatorra. 6 Poena non debetur, ni sim dinpositione legis , aut hominis conuentιone. 7 Interesse non debetur, nisi,vel lege, vel homine Huponente. 8 Catohic non omnino proprie pae Iam appellat. Sed nec Decius poenam conuentiona
Eleganter Iustinianus poena conuen
45쪽
I a Poena ereporalis in paetum deduci no
bio eontinet poenam, non autem interese. t TexLin g.non selum IM .de verb.obl. non selum eo ulit. Sed etiam pracipit,quod declinatuin, num. I S. 16 Dictio, Ira,significat formam, vel mo-- dum necessarium. 17 Participia pusua quam baleant potestatem. 187 ext.in L Si ita inputatio.F. de operilibret.declaraIur. I s Conuentis, ubi non poten valere nomine poena, valet in vim interese. 1o Libertas onerari non pote R. 11 Libertatis, ct libertoru materia ano mala est.21 Regula textus in D teribus Lia pact. locum habet in ambiguis. Quale vero debeat esse ambiguum,
2 Clausula Ila Raro manente pacto'. cit, ut pecunia promissa poena con
1s Interesse probandum est, an, ct quat nus subsit. 26 Poena debetur etiam si non intersit σ
quis caution. cum nos,o g. Cato, habet quatuordecim solutiones. Additu/ ab a*s decima quinta,n. 2Vera adducitur solutio , num. 33.
3 2 Text. in I. Qui duos FIn ius vocari meam, declaratur.
9 Text.in L si is, qui ducenta g. si quid
eorum fis reb.dub declaratur. Stipulario poenalis in actu incipiente ab obtigatione tota committitur. Quid si incipiat a conditione,ibidem ει Conditio negatiua quemodo prasupponat promissionem asymatiuam. 42 Conditio affirmat sua quomodo praseupponar stipulationem negat suam.
3 Conditio de se indiuidua non est. 44 Obligatis in nostro g. Cato, praeesse
4s Text.in I.si is qui ducenta g. si quid eo
6 Mipulatio familia plurium semorum
vnaen. Infertur. num. 48. Plurium autem seruorum cum coputa multiplex est. Num. 47. Infertur. num. 4'.
3o Text. in L qui daas homines F. imius vocati ut eant, declaratis.
II Tex. in I. si seruus A. si plurium Τ. E
quis cainion. loquitur de poena iudi etali. aeter autem C. Catst, de conuentionali. num 3 2.13 Text. in I. siis qui ducenta g. si quia
eorums de reb.iab. declaratur ire.
s Si tentia hominis duplex e R, iudici istis,ct ext iudicialis.11 Text. in I. Aduersus sententiam L.
de recepi. arbitri dictaratur.
16 Fideiussor , ct reus quomodo consti
euant unam personam interse. Quod potismum deci gratur nu. II. Et amplius. num. 8. Alia adducitur, σ ratio, ct declarati . num. β'.
46쪽
Amplius ex glossa, num. 6 I. 'arva conuentionalis semper coutemnendo committitur, secus tui dictionalis. Rii io dis rentiae. πηm. 63. urisiactio, loco, di tempore in Logrus, non e uri imo.
declaratur. t mna interdum subrogatur interes. Declaratur primo.πBm.67. Declaratur secti πέ ν/um. 68. Declaratur tertio, huQ.69. Deelaratur qη. is, num. o. Declaratur quinto, nIm.7 I.
axatio interesse non potest excedere
oena in infinitum conueniri potest. oena daplex, legatis, ct conuentio
aerea legatis no evcedit quadruplum. aena conuentionalis , in in sinis si protendi potest. iteresse debetur toties quoties. aena siemel tantum. Jisi addatur clausula toties quoties,
ena pluries comittitur,si adsit clau. Gula. Raro manente pacto. eirrit Author, num.8 l .
ereme alterius interesse an debeaturib assiduam debitoris moram.
A RG UMENTUM. Cenam ab Interesse di Dre modo, modo cum eom Conuenire . Stipula-
dubio referri . Pugnant tria ideo iura multa conciliata, signatae utilitates.
Hae in sectione de paena agitur in tex
tu,o interpretes interse actumulant, tria examino. e .
rant poena,& interesse; rumsus vero quomodo conueniant. secundum an pecuniae Pr
missio , si quid aliter factum sit, in dubio contineat poenam, an . potius interesse. Tertium quae utilitates inde
interesse, potissimis penes duo, scilice epenes certitudine,& penes caussam. a Penes certitudinem,quia i poena i principio certa est an quanta; interesse vero a prin-3 eipio i incertum,an, dc quantus . non solum Ins. de verb. ODI. I. In eiusmodi f. de prator. si ul.P guer.in suis decison bus crimIn.ca.
47쪽
pulatoris Apud cessum S.eatersis de dol. exeπι. Bald. in eap. I. S. praterea et a. de probibit. stud. alienat. per Frior. Interesse ve-3 ro continet eiusdem caussam tonerosam l. 3.S. D. f. de eo quod certo loco. Dec. in l.dιem functo, .
Conueniunt autε,qubd que-6 madmodu poena no i debetur, nisi vel Iex disponat, veI homines de poena ipsa conueniant Sed si quis s. mnus autem Marcus β. de retigios8.eum igitur Auιh.de
teresse t non debetur, nisi vel ex legis dispositione,vel ex ho minis proui sione, Peguera qui
H qui recipit. Hic vero prius quam descendam ad alia, seruo non nimiss proprie locutum t Catonem, dum promissionem poena nu cupauit hac, quam hodie quoque poenam conuentionale adi
s pellat i Decius is i si qvis id γ'
Proprietate laudi priuetur. Elegantius certe, magis q. proprie Io tIustinianus in F.nonsolum In I. deuexb. oblig. qui eandem, non poenam dixit,sed pecunia conuentam poenae nomine, cena II nanq t propriE sumpta nusquaconueniri potest , si eam enimis velis esse corporalem,ea int pactum deduci non potest l. lιberbo most. ad I. Aquil. i. si qua pαηα,
ubi Alex. ad Bart. num. . in ιIt. E. F. de uerb.signis Bald. in ι.executo rem, Mem. An Deus C. de executi retiad. Sed nec mulcta, cuius ita
pecuniae promissio, siquid aliteν factum sit, in dubio conta-I3 neat i poenam,non autem interesse, hanc sustinet Ias hienu. 3.
oblig. o entenas eam Ilus in L η. de prato UuLin ι. nSPs. g. de eo peν quem factΜm eriι- Neque vero insanabile facit dissi euitate texius in s. non solum Inst.de ποb. oblin ib r Itaque nquis, ut fiat alsquid stipuletur, ita adiici poena debet: Si ita 1a'ctum non erit, tunc poenae n. mine decem aureos dare spon desp Haec textus; cui non recte satisfaciunt qui illum textum 34 existimant i consulere non a I
48쪽
rem praecipere, quod asserunt eolligi ex aliis verbis eiusdem contextus, ibi e Non solum res in stipulatum deduci possunt, sed etiam faeta rvt si stipulemurieri aliquid, vel non fieri; & in huiusmodi stipulationibus optimum erit poenam subiicere, e qualitas stipulationis in in-rerto sit, ac necesse sit actori robare,quod eius intersit. It
aue si quis ut fiat aliquid stipuetur, &c. Haec textus ; ex quo
rolligere est hanc responsione aliam esse , quia in textu duo unt,cosilium certe, fateor; sed& t praeceptum . Consilium dist in ordine ad subiicendam cenam,ne interesse sit proban-lum deinde,& huc pertinet il-ud:optimum eriti quod est deo filio, quemadmodu & textus' in ι. sin. st de prator. stipui. Iniusmodi stipulationibus, insit
extus, quae quanti res est pro-nissionem habent, commodius st certam summam coprehen-lere quonia plerum q. dissicilis robatio est quanti cuiusci. inersit, & ad exiguam summam educitur. Haec textus.Sed Poeaquam stipulator voluerit sit consulere poenam subijcieno, dicit textus quod Ita subi j-ere Debebit, de clausula eiustodi erit subijcienda. Quis veo ignorat di,ionem t Ita si-nificare formam , vel modum e cessarium l. libeνtas I .S. I. g. de anumiss.renam.LPιbas S. Termilius,ubi Bar . . . F de eondit. σdemonstr. Verbum Debet inferis re necessitatem oratori in prin. f. de edenda.debitor de verb. βψI7gnis participia itandem passiua futuri temporis, & ipsa formulam necessario obseruand1 inducere dd. rubr. C. de edend. o Inst. de act.praeipue vero Baldus
Satis facio ego hoc pacto, quod in d. S. non solum Inst. deverb. oblig. vis in eo non est, ausi dictum nomine poenae, sed Potius in eo: Ne quantitas strupulationis in incerto sit , ac necesse sit actori probare, quod eius intersit. Textus vero in I. si ita stipula- tio f. de π.liberi. qui tanti fit ab omnibus, ut adhuc no viderim, qui ad illum aliquam attuleriti 8 responsione mihi ivel modica videtur habere dissicultatem. Textus is est: Si ita stipulatio a patrono facta sit: si decem di rum operas non dederis,uiginti nummos dare spondes videtur quodammodo patronus tati operas aestimasse. Cui satisfacio ego, ibi peeuniam ideo simpliciter convenaram continere interesse, quia Is t conuentio eo casu no potest
valere nomine Poenae; onerar tur . n. libertas, quod fieri nonao et potest L Is qui oneranda 1. de
Op. liberit. I.Squa oneranda Τ qu rum roum actio non datur; poena
.n. onerat libertate cum sit titu
49쪽
Ius merὸ lucrativus ex personastipulatoris, iam diximus. Sed α scio amplius materiam,& li a I bertatis, & libertorum esse tRnomalam,quae non possit tuto ad alia allegari, & extra libertatis casus protrahi. Ratio tandem,quae peti posilet a regula l. Ueteribus fde padi. cum pina utilior sit stipulanti,quim interesse ut plurimum, I. sn.F de prator. BipuL s g. non solum In i. de verb. oblig. igitur si aduersus stipulatorem qui lege apertius dicere poterat facienda interpretatio est,uidetur potius in ea stipulatione actu fuisse de interesse quam de mora.
Euitatur; procedit . n. ratiora illa,& t regula d.l.Ueteribus,qn quod ambiguu est, potest atque a 3 ex iuris dispositione t utrique significationi congruere; caeterum si alteri magis conueniat significationi, illa importabit,
quod est nostro casu, Cum cer titudo magis aptetur penae, quam interesse, g tui . magn. ιη d. ι.Veteribus, νbi Bart. num. s. s est rex. in I. Semper in stipulatιonibus, cy in ι. Ia Obisuris j. de reg. tur. Ampliatur h c communis,&quidem notabiliter si adiecta a 4 foret clausula illa: Rato t manente Pacto; tunc . n. sine controuersia quam malis opinione amplectaris, Pecunia promissa continebit pinam, Sociv. iun. hic num. 16. per ια.in l. qvi fidem fce transass.cui adde tu cubat. cos.
ΡRima inde emanat utilitas, quod interes c t probanda est an subsit, & quatenus subsit
S. non fotum Inst. de ver b. oblig. l. Iu riti modist .ue prstor. ηιροι. Pq-26 na autem debetur, etiam sit no intersit, i. n ρ utilio icta f. alteris de verb. oblig.l. Cum poenast . de recept arbitriει ά g non solism IV. de verb.cbiu et q. alterι sipulari Insiit. de inutil stipui Intelligo cui t effectu; ridicula enim in vanaa 8 prorsus est Accursiit sentetia in l. a. S. Item si in facto , in verbo exceptιone L hoc tit. de ver b. oblig. dum voluit pq nam ipso iure comitti solidam , ex aequitate ramen excipi. semper posse a reo quati non laterest stipulatoris; hoc enimest certe iura viol rein praeterea iam plira non e set pro contemptu, sed pro in interdine, quae inter se longe diffe
runt Paras a. a. num. Γ77. Neque
ro facit i texitu iu d. g. Item si infrias, ibii Nam si pgna stipulati ni adiecta sit, insolidum comis mittetur; sed qui non sunt proinhibiti , doli mali exceptione
Bart. in d. S. Item si in facto, nu. a. ideo ibi effectualiter integra non committi petnam,sed tantuquatenus interest, ga alter OD' se diuitiam by Cooste
50쪽
senditur, quam cui principat iter est promissum vel alius qui .
Difficu Itatem etiam, & qui didem maximam, faciti textus inissemus f se plurιum f.si quis caution. ibi: Si plurium seruoru nomine iudicio siste di caussa una stipulatione promittatur: pina quidem integram committi, licet unus status no sit, labeo ait: quia verum sit omnes statos noesse. Verum si pro rata unius os feratur pina , exceptione doli usum eia, quiex hac stipulatio
Hic textus ob antinomia cu ostro S. Cato, amplius cum t. qkiiuos bomines ρ. In ius uocatι ut 'ant et in I. βιs qui dueentata si de rebus dubνs, adeo Interpretes omnes contorsit, ut nullus hucusq. sibi plenὰ satis fecerit; quatuordecim t enim so
renset Paris hic par. a. quast. m. yum. 3 39. quas dum inter inter retes alter alterius rei jcit so-utionem, & ipse Paris. du pleasque earum tuetur ad homitem tamen eas omnes , & ipse
ondemnat; subiicit vero ipset decimam quintam , sub num.
:ioris iam ab ipso reiectis pati ur difficultates; praeterea quas uod vult in nostro S. Cato, inne,adhuc dominum principa-em promtisorem dum ratu noabet pro parte, non ideo com
mittere totam stipulationenalem sed pro parte tantum n rati habita; Nec in illis verbis aliud Catonem voluisse. nisi ullquauis ipse dominus pro par te ratum habere non possit, in ii habitio tamen ab eius haeredibus pro parte pr stari posset. Qui secus sentiat, ut omnes ad usque intellexerunt, illius talis sissimus sit hac in re intellectus. Haec ille. Sed certὸ communis opinio 33 verissima est, ut scilicet in t casu nostri g. Cato in ultimis ve his, is sit ille sensus, quod promissor fact i diuidui subpetna,
quamuis partem debiti principalis cum effectu impleuerit, tamen in totam incidit petnam
cum effectu. Neque. n. Cato agit
de diuiduitate , vel indiuiduitate solutionis & praestationis secundum se , sed in ordine adstipulationem pinalem, & poenam adiectam , atque Pqnae comissionem , vel tota & integra&indiuiduam, vel diuiduam,& pro parte semper a diuiduitate vel indiuiduitate principalis obligationis emetitur, iuxta q. eam expendit; ita ut difficillimum sit & fere absurdu illud, vi in nostro S. Cato, sit dare factum , quo u pro parte im-3 pleri non pollit, nec tota i ta
ne Catonis propositum, tota q. eius sententia sit in eo, e q. tendat ut cominissio petnae fiat penes Diuitiam by Cooste