Ioannis Boteri Benensis De regia sapientia libri tres. Quibus ratio reipub. benè, faeliciterque administrandae continetur. ... Eiusdem. Ad Ioannem Vincentium Pinellum, otium honoratum

2쪽

RENATI LUSINGII,

AD SERENISSIMUM DUCEM

UM in te lucet sapientia, maxime Princeps, In magno ut virtus summa parente fit. tille , ferox bello , Scalden concussit, e Per te , cuina bifrons limina Ianus habet, ,1 ille hoctem domuit; tu, mitis, Er uus, o TIustitia franis siubdita corda regis. Imperiν fines ille amplificauit, σ auxit; Te duce, diuini numinu auctud bonos . et tria ulli Vrbibus ille fluis validas eircundedit arces; Tu flamas urbes relligione ικα. Regnum, alter veluti Dauides , ille parauit; Ceu Salomon, partaF ibe tueris opes

Eiusdem

Imituant alij proceres , Botere, minores; Magnanimos Reges posse docere tuum est. Magij Benij.

SCribere qua doctis placeant, scriptoris ab undis

Vindicat infernis, clare Botere, decus. Scribere,sed magnis placeant, quae Regibus olim, Ceso aequat nomen, clare Botere, tuum.u

3쪽

Auctores, quibus, in his li

bendis, praeter sacra biblia,

D. Hieronymus. iiii a re Tertullianu ' i v a Salvianus. Eusebius. Nicephorus Monachus . Τheodoretus .

Simon Metaphrastes. Osius Cardinalis. Hieronymus Osorius.

Ioannes Barrius. Litterae Patrum Societatis IESU. Franciscus Guicciardinus. Pandulphus Collenuccius. Raphael Volaterranus. Carolus Sigonius. Vallius rerum Gallicarum Scriptor.

Georgius Scholaris .

4쪽

CAROLO EM AN VELISERENIS S. ALLOBROGUΜ

Ioannes Boterus felicitatem.

ON multis ab hinc mensibus, cum, in nobili sis. uirorum conuentu, ortus esset de rebus Belgicis, me praesente, sermo , resque a finita quaestione ad infinitam reuocata esset, & de ratio ne Reip. gerendae , sensim instituta disputatio; eo tandem deuentum est , ut plerique in sententiam , siue potius haeresim , Nicolai Macchiauelli, hominis sane ingeniosi, sed parum Christiani, propendere viderentur, atque affererent,Regem si maiestate suam saluam, atque incol mem esse uelit, non oportere, intra Euangelii fines, administrationis suae rationem continere. Respondi tunc, pro loci , & pro persenarum conditione, quae visa sunt, atque ostendi superiorum aetatum commemoratione, raro admodum rerum gerendarum Delicitatem fuisse a vera pietate disiunctam. Resedit deinde mihi in animo vehemens desiderium, opinionis, ct a veritate, & ab omni specie religionis alienissimae, aliquanto copiosius refutandae, & ex Omnium sensibus euellendae. Quod quidem praestare conatus sum his tribus libris, quibus totidem axiomata,diuinarum litterarum testimoniis, atque auctoritate, caetcra cnim nullo meo studio, quasi sponte sua irrepserunt in ipsam scriptionem ostendo. Primum axioma illud est Regna, via

5쪽

ctoriasq; a Deo pendere: aIterum,ea hisce rebus constru ri,quae res Deum nobis conciliant: postremum,hisce eue ii quibus Dei in nos ira accenditur. rem totam nude,&, simpliciter explicaui. Cur autem haec in tuo nomine uoluerim apparere, multae causae fuerunt. Imprimis quidem,

quod hos ingeni j mei, licet exigui, fructus, iure quodamnaturae, tibi me debere sentiebam. Sum enim natus Benis, oppido non solum iuris tui, sed etiam tibi,propter loci opportunitatem , & incolarum fidem, atque uirtutem , carissimo. Accedit ad ius naturae uoluntas tibi addictissima . sequitur uoluntatem ingenium . altera causa est , quod nullus es: in orbe Christiano Princeps, Regiae Sapientiae laude praestantior. quam rem facile demonstrarem , nisi tu tam odisses adulationem, quam sapientiae studes. sed haerebam tamen & in consilio capiendo uel pudor quidam meus naturalis, uel rei paruitas me retinuisset: niti animum erexisset mihi fama tuae singularis humanitatis . Haec animum uacillantem confirmauit, incertum impulit ut has meas lucubrationes, de Regia Sapientia, tibi dedicarem. Accessit hisce causis, Ioannis Baptista a Sabaudia, uiri, non sanguinis magis, quam animi nobilitate, praestantis, auctoritas. Excipe igitur hosce libros eo uultu, uo, Alexandri Magni more, humilia efferre, parua amplicare soles, uel quia de re omnium grauisi. ct tibi caris disserunt; uel qu ia ab homine tui iuris, uel quia tuae singularis humanitatis fiducia, uel quia amplissimi uiri hortatu,

tibi consecrantur. Quod si haec non mouent, moueat quia ex optimi, atque amplisis. Card. Borromari, cuius eximiam in te caritatem, cum alias saepe, tum in aduersa ualetudine, qua nouissime laborasti, omnes perspexerun t, aedibus prodeunt.

SENTENTIAE

6쪽

sENTENΤΙAE INSIGNES.

Ex primo Libro .

Τ solem aspicere, sine solis luce, nemo potest; ita neque Deum, sine Dei dono, agno

scere.

R egna pietate findantur, atque conseruantur. Pietas, extra Ecclesiam Christianam nulla est. Semper videtur gloria militaris cum religione silicse coniuncta.

Ex secundo Libro.

Eligio est omnis principatus iundamentum.

Ad victoriam obtinendam plus confert Sacerdos, quam Imperator. Potentiam religio pavit, non religionem potentia. Victorii orationis ardore potius, quam militum robore obtinentur. Dei uis, ac potentia in iis maxime rebus elucet, quibus ves magna minuuntur, uel parua amplifi

cantur.

Reges debent, ut dignitate caeteros antecedunt, ita Deo sese quam maxime sub aere. Facinorosorum hominum societas bonis uiris calaamitosa esse solet.

Bonorum hominum sodalitas malis semper utilis, saepe etiam salutaris suit.

7쪽

Dei muneribus improbi saepe, propter bonorum

societatem participant. Ut culpa omnem in nos rerum naturam armat , &concitat: ita, poenitentiae beneficio, omnia nobiscum in gratiam redeunt.

Eo gloriosior, atque illustrior quisque existit, quo diuinae gloriar studiosior est.

Ex Libro III.

Vmana prudentia in maximis saepe rebus cl-ca est; aut certe lippa. Stulta est omnis sapientia, quae alia re, quam Dei

virtute nititur.

Humana omnia tenui filo pendent. Reges, & exercituum duces nihil aliud sunt, nisi secures,& serrae, & baculi, quos Dominus nunc deprimit, nunc sublime effert. Nulla est stabilis, ac firma Imperii conseruandi, tuendique fiducia, nulla ratio, praeter eam, quae, ex diuitia bonitate pendet. Nullum scelus est Deo blasphaemia odiosius; nul- tum Reip. perniciosius. Nihi est neo maiori curae, quam viduae, pupilli, i

opesq; male habiti

Non est iuuenum dare,sed accipere cosilium. iomnis miseriar causa est peccatum. Ut nobis hostes desint, nisi nos ante peccare dei sierimuν fieri non potest. l .. IO AN NEs

8쪽

αV AE IN IIS TRIBUS LIBRIS

I inoteles. 7 Abias. 8. Antoninus Imper. I 2.

Alexander II I. 8 6. Alexander Magnus. II. 3o. III. Alexandria . 37. D. II. 38 39.qI. 62.68. 86.

II 2. III.

77. 1Oq. IIO. II 2. Achimaas. IS.

Abiatho.

Aurea Chersonesus. Austria. Austria Priscies. A purgum.

Allobrogum Duces. Amadeus II. Allobrogum Dux 33. Amadeus Is . Amadeus IIII. Amadeus VII. Amadevs V. Amadem VIII. inmo Allobrogum Dux. Albiget. Allobroges. Albertus Dux Bauaria. Aurelia. Armu ia . Alpb R us Alburquercius

sapis .

e e. . . t

33. 33a 33 33. 33. 33 34. 33. 34.

9쪽

s 2 a

Alpes. 32. Adrianus poni. mar. I 2. Alphon us I. Essen. F 3 Alphonfus II. Ferraria Dux. lpbonsus I I. Ida Neapolis. m. I sius Cardinalis Esen. I 3. Anius Esleu. Aldobrandinus Esen.

Ancona.

. Abimelech Rex Gerara . Arbogasses. Aurelius Antoninus. Arad. Ammon. 6 .7o. 74.77 99, 3O6,

Assur. cf. TO. Abdias. To 99-IO3 Arphaxad. 71. Amasias. 73. Antoninus Caracalla. 7 8. Aquileia. 78.

Aurelianus . 78. Anasta s. . 8Ο. Anthemius. 82.

Arnu*bus. Albior. Afri. Atila. Aristoteles.

Armenia.

Baracb. Benadad. Britannia. Boetica. Battaria. Bauaria Duces.

Bonae stet promontorium . qO. Beradictus XII. Tovi. max. I 3.

Bamabas Vicecomes . Bouius esIm.

10쪽

Bstantium. Brundusium . Baala. Bethsabee . Beniamita.

clodoueus. caluinus . Caluiniani .

Cecilia virgo .caesara

Cananor a

Carolus V.

constantinus Magnus . 3I. Corduba. 3I, 9 I. Cantabria. 3I. christophorus Colum T. 3 i. carol. Eman. Allobrogu Dux. 3 .carolus Cardiu. Borromaeua. 34.

cressium. 3 3 claudius Gusa Dux . 36. Carolus Cardinalis Lothoringius. 3 7 3339. Carolus Dux M 'AE . 37:co rus Magnws Medices . 69.

Constans. 8o. Costantinvi copro mM IN. 8O. Chersona. 8o. Constantinus Pont. 3 r. 8 2. Conradus. 83. Carolus Andegauensis. 83. Clotharisa. 83. Carthago. IΟ8. Carthaginenses. 86. Io 8. Cantacuqeni. 92. calloiannes Ponti mp. 92. III. Cho droas. 89. Corinthus. 9s Charnis. Ioq. Cyprus. Ii q.