Pauli Iouii Nouocomensis medici De Romanis piscibus libellus ad Ludouicum Borbonium cardinalem amplissimum

2쪽

MEDICI DE ROMANIS PISCIBUS LIBELLUS AD LUDO UICUM BOR BONIUM, QCARDINALEM AMPLI SSIMUM. trides Reuerendissime ac Illustrissime Domine.

qui etia iure optimo compellere potes. ut ea literis trada.quae de Romanis piscibus erudite atq; subtiliterfuere disputata.quum te.& Ioanne Lotharingum prae clarissimi ingenii C ardinalem Clemens Pontifex fami hari conuiuio, ueluti animu remissurus. hylariter excoPIsset. Res incremtu.tractatum difficilis. cum propteginfinitam sere naturae piscium uarietate. quae me di plerosq; alios admodum curiosos hactenus irrito labore fatigauit,rum propter incredibilem scriptorum discrea Pantia.qui ex multiplici linguam uarietate perpetuas

huiusmodi stadiis tenebras offiiderui. Quibus de causis

necesse est.ut animus rei difficultatepermotus totu Me munus.quod maioribus doctrinae, exaetiorium iudicii neruis esset exledendu . haud mediocriter reformidet.

Sed ea est dignitas. amplitudoq; tua& mora suauitas cumsingulari optimarum literam cupiditate honiumcta, ut honoris mei uel gloriolae .squa ingenuis studiis Parta est.iacturam plane facere .m honestissimo desyderio tuo penitus deesse malim. Uerum tu postea iudicruueris,an ego qui rem tam difficilis argumenti re mai rem omnino ingenii iacultatem Postulatis suscepi. --

3쪽

pudetis culpa uacauerim. quum eius nominis ueniam iam deprecerni officiosus re perhumanus appaream. Proindehunc libellum ab acrioribus cesoribus minus seuere iudicari uelim, quando eum sestiua quadam h laritate ueluti ludibundus. dum multi per haec Sammatia .aleae .caeterssim uoluptatibus uacarent, antiquis meis earum rerum obseruationibus memoria repetitis. cogitauerim:. N aliqua ex Prte perfecerim. Eritq; hic male seriati hominis ingenuus labor.fortasse praeludiutini.absolutim operis,si qui literis ac industria pollent. proposita oculisu a me quasi per transennam comis

monstrata, accuratius conoeptari,ac uberioribus interis pretationibus Illustrare uoluerint. Ego certe hoc munereu tibi in primisu illis gratum fecisseuidebor animusq; etia meus innis amoeniore diuerticulo recreatus ad institutas abseluendae historiae lucubrationes re fita moro alacrior reuertetur .l : Exibit enim in publia cupropediem huiusmodi laboriosissimi operis prima Decas no sine aliqua spe immortalitatisu tum quidemulto auctior re ornatiora eam tibi re Francisco Regit . quem liberalibus mictis delectari audiuimus, aliquando placuisse cognovero. Vale.

EX UATIC ANO. IIII. CALENDAS APRILIS. M. D. XXIIII.

4쪽

ta .

SIngulorum Piscium nomina, naturam indagare,

sicuti infiniti prope laboris est. dc doctrinae haud meis diocris. ita praesentis no erit instituti,quum Graxi authores qui naturae rem abdita diligentissime perscrutati sunt suam nomina singulis rebus indiderunt. de toto aquatilium ge nere uariis uoluminibus abunde coscripserint. Neq; ipsum

Plinium ciuem meum penitus imitabor qua ut Graecorum inuenta Romanis hieris exprimeret, tota natura ubiq; mirifice repraesentata. non modo conclusi maris, ac fluminum piscesnerum etiam ipsas belluas toto oceano fugientes petasecutus est. I tam nostrorum litorum finibus non abscedam. arii ii tantu Pisces.e quibus Romae generosa paratur obs nia, e Tyrrheno mari.fluuiis, ac lacubus Italiae citabunturi Nem mirum curiosis esse debuerit, si quae ueteres prodidere. nostrae tempestatis piscationi. Οmm ex parte, mmme cono senserint.Nam .et si easdem semper ammantiu speciespera Petuo narurae ordine terra marim fuisse.nequam sit dubitandum.multa tame uariis de causis uariata, atq; Immutata uia

dentur. Insani siquide Principes quibus opes ludibrio erat. sicut hominum .ita et piscium colonias ahquado deduxere. ut luxuria in promptu haberet, quae paulaante frustra conis cupisset c nouos inde incolas ipsa litora miraretur. Scarum enim illum praenobilem in Graecia piscem, quem Ennii poeta.ob excellentiam .Iouis cerebrum uocitabat. Optatus Tiberii Caesaris libertus ut ante eu Lucullus erasum.Campanis litoribus importauit. ius sobolem uel penitus inteanisse,uelut credi par est. longo patrii maris desiderio ab actumn Graxiam remeasse putamus. Acipenser quom illa

5쪽

Regum mensis usurpatus. 8c couersa in caput squammaruserie Insignis.eadem ratione .quod fortasse fuerit inquilinus. hac aetate proculdubio euanint. Peregrinantur erum sua sponte pisces. saepiusq; natalibus locis demigrant. taedio litorum, uel ab innata lasciuia, ad quaerendas nouas sedes per immensa pelagi spacia deseruntur. Nouos etiam pisces retibus exceptos piscatores admirati sunt . quos de extremis maris recessibusamism profundi gurgitibus prouenire. uel per Gaditanas fauces in mare nostrum a uastissimo oceano irrumpere credendum est . sicuti etiam certis annorum curis xiculis inusitati generis aues e diuel si terram regione in I taliam aduolasse traduntur. Multa quom piscatoriar artis imstrumenta desecere.quu eius praecepta aut per manus tradi. aut literam memoriae. intercidentibus uetem libris.demandari nequiuerint. 8c contra.nouae fraudes. aliaem insidiae a recentioribus sint excogitatae.quae res non mediocre ad dino

scendos pisces difficultate attulisse uidetur.ita ut existimare Iiceat quosdapisces. uno argumento quod nusq, appareat.

uitare retia.atq; astu nostroru artes ludificari. aliquos uero frequenζIus. JantiquiSeuenerit. capi, de quorum nomine nunc maxime dubitemus. Constat nonnullos pisces.alias in

nullo cessi.quod mire principum gulae placuissent. summa per aliquod tempus publica quadam assentatione claritate obtinuissequi postmodum extincta cum his regibus rarita. tis opinione.quum omnes saporem ipsum aequali ac libero totius populi iudicio metirentur . uilissimo demum pretio uenierunt. uti modo Merlucciae plebeio admodum pisci Hadrianus Potisex sicuti in administrata republica hebetis

6쪽

PRIMUM

ingenii.uel deprauati iudicii.ita in esculetis insulsissimi Diastus.supra mediocre pretium.ridete toto foro piscario. iam fecerat. Nec mirum esse debet, quum diuersum alii atq; alii Palatum habeant. numerosioram obsonia mari petatur.*terra.siquidem no modo uolucres .caeterasq; sylvam mi mantes foecudissima maria genui.sed ex ipsis piscibus etiamstrumenta. stupenda uarietate. quae homnes imitentur. in fabriles usus abunde praebeant, nihilq; animo concipi uel oculis uideri possit. Intra hoc coelum,quo nos integimur. quod ipse Neptunus pater, in opulentissimis profundi re gnis non habeat &benigne largiatur. Sed re maior piscium COPIa .mMOrm uarietaS. cb nunc conspicere contingat, antia quitus Romae visebatur.quum in s immo luxus sestigio peregrini pisces a remotissimis Ionii. Siculim litoribus peteretur. ob Idm expeditissimi myoparones essent istituta, quoruremigio quicquid Brundusii Messanae, Taretam excelleret. Romanis culinisprotinus inferretur, eosq; tum maxime s pidos pisces aestimaret.quos S maximo piscantium labore. de summis sumptibus quisiuissent.Sed hoc certe parum fuerit.I onii incolas perforatis inclusos caveis captiuos trahere. adnitentibusq; remis ac uelis longinqua uerrere maria. ut magnae Graeciae obsonia non recentia modonerum adhuc spirantia Romani lurcones abs unerent. Quum in quibusdam Caesaribus ea quom prurientis gulae petulantia fuerit. ut in maritimis regionibus pisces fastidirent, quos postea in montanis.locisque mediterraneis quum essent ueluti sordescente uenatione.per dispositos equos requidem multa timentium seruorum diligentia adduci curaret. Minuentae.

7쪽

C APUT

quom fuere Piscinae. quas ad mare, insano quidem sumptu

extruebant. ut saeuientium aliquando uentorum rabies echac quom hominu Industria uinceremr,nec castigari luxu.ria posset. etiam si Aeolus atq; Neptunus. caeteraq; Ponti numina .infensa ac infesta epulatibus esse uoluissent. I tam nullo anni tempore.nullisq; in locis.etiam a mari procul remotis.egregu Romanis mensis pisces defuere. Siquidem studiueius rei , curamq; illam, inueterati gentri moreS excoluerat. quando nulla uel aegidulo. ut poetice dicam, digna equite coena censeretur. quae marinis dapibus caruisset. Nos uero cotra. nisi lege coacti piscibus uescimur.quum certis diebus uolucrem aut quadrupedem esitasse piaculum sit. Ita ut . si turos appareat. atq; hos latum fortasse, quum gula cotidi nis expleta ferculis noua sibi ad inuitandam famem diuenticula quaesiverit.Tantumq; abest . ut pisces cupidius affect m .ut quadragenis illis uerni ieiunii diebus. nem deorum metu. nem infamia permoti . aliquando ad uorandas catanes. detestanda cupiditate rapiamur. Quibus de causis effodi ctum est.ut neglecta piscatione. uetera piscium nomina ponitus exoleverint. A nostris enim uere latum ipse. enixe.ceTtatimq; piscantibus omnis generis pisces minime capiuturi Etenim pisces pro uarietate temporum modo uagantur. modo latibula quaerunt.in quibus se condant. nem Illorum , captura est,nisi certis sere teporibus. Clupeae ad prima sta, tim ueris signa.quum Ciconiae aduentant.siibire Tuberim

Pigus

8쪽

PRIMUM

Pigus piscis ille clauis caligaribus insignis. ut Plinius refert,no alias uncti a me,hoc etia curiose quaeretexospici potuit. cii Uergiliarum ortu.quibus maxime diebus Τurdi grega. tim ab alpibus in vineta deuolare consueuerat. Sed id prae sertim in causa est. cur sepius fallamur. et difficillime uera ea uocabula deprehendamus. quod aliis . atm aliis nomini his diuersi litora tractus cui Plinianis utar verbio eosdem

pisces appellent.Nec mirum, quum rem Romanam Ita molentibus fatis barbarae nationes assidierint ipsaque Europa externarum gentium repleta coloniis iampidem ueras literas,re antiquam dignitatem amiserit. Qil a lur z I ii in ta . i. a. I b ciLGI: bl ri

De Capidolio. Caput. II. M imus inter pisces qui haec litora attingant.C,

pidolius ab Romanis appellatur. unum ex his. Paucis ante annis uasta corporis magnitudine oculis ac dentibus truculentum irata mana ingentibus propulsum flua c., . ctibus humilia in uada detruserunt nolonge a Crauistis in ora Tuscoru. I nhaesit multa reciprocantis pelagi iactatione fatigatus arenae, quam pondere suo, impetum sulcauerat. Neque inde sua oppressus mole circunagere sese prae inertia aut euadere potuit.quum maria modo tantis inflata flucti hin .siubsecuta tranquillitate, frustra eluctante frequentibus P grandis caudae flexibus fugam in altu multo gemitu moliente quieto.uadosoq; in litore destituissent.Ergo peraperuis ueluti circuuallatus aggeribus crebro.multom refla . tu indignabundus et expiras circulusis populis praedae alm

9쪽

SECUNDUM

spectaculo fuit.membratimm securibuscaesus S subditus

praelis in lucernarii usus liquore praebuit. tanta erat belluaruastitas.tantam eius dorsi altitudo. ut facile utrinq; pariter equitatibus mutuu aspectu eriperet. Fuere miraculo ingentia ossa in temploru uestibulis suspensa. ec in his praesertim Oculoru receptacula. quae orbe praegrandis dolu aequabat. Sed ea res mox in prodigium uersa insicuti tristi admodueuentu statim apparuit. quu.n.aestivi soles sceda putrescemtis belluae uiscera seruoribus excitata sanie corrupissent. quant aggesta materia teterrimi odoris fastidio cremaret'. breui tamen adeo foetido. n Iom uapore regione suapte natura pestilentem infecit . ut ea inauditi spectaculi uoluptas multis incolarum funeribus eo autumno constiterit. Non multis quom ante annis alia eiusdem generis bellua non longe ab Arni fluminis ostio.saeuiete austri flatibus tempestate.uadis illisa est. quam morbo ac senio multam agit tione consectam similis accolarum concursus disiectini, em .

tractisq; ad spectaculum costis,spinaem Sphondylis. contubnuo concremauit, ne graui eo halitu aer adfectus infatu. brior reddererun Capidolium a Plinio Orcam uocatu esse

crediderim, qua spectante populo Romano Claudius Cisar Ostiensi in portu longo plagarum ordinec6clusam .um

Iuli maximo in circo .uel ipsa Naumachia,Praetoriana classe inuectus. circuissem milite. pugnauit atq; cosecit,nec minore quide spectaculi gloria. is antea serpente ad Bagrada

Attilius Regulus admotis castris re directis catapultis atmbalistis oppresserit. Orcae cum Balaenis contineter bella georunt S toto oceano cruentissimis inter sepraeliis dimicant.

10쪽

SECUNDUM a Aa

aut em Gaditanum fretu aliquando ingrediuntur.Est re in

Oceano cetarii generis Rota.qua uidit Lusiana classis. dum extremum Aethiopiae promontorium superaret, geminas dorso rotas gestare uidebatur. ad earum similitudinem quae frumentarias molas impellete uento editioribus in locis cir. Cuducul.Extimuere tantae belluae cogressum periti nautae. qui modo ignoti maris immensos fluctus certam pericula contempserant.satiusv uisum couersis uelis fugam capere. expectare belluam terribili fragore uasta. spumosam maria proscindentem c superbo fremitu ueluti conspectis hostibus praelium cientem.Nem eam terruere excussa nauibus tormenta, quorum boatibus ea maria resonabant fugientesm proculdubio immanis bellua uastis maeandris adnata do sitisset consecuta. uentis, ac uelis celeritate cedentibi , nisi mirabunda substitisset.quippe quae perpetua intendetibus fuga satis gloriosa msectatione. uictoria expressisse ui deretur.Conspicitur re Physiter piscis extra columnas herculeas Flator ab latinis appellatus qui frequeti reflatu praealtas undas euomere solet. ita ut procul nauigiorum uela ob spumantis aquae candorem appareant. Eae belluae s periore bienio quibusiam Caesarianis e Britania in Hispaniam traiicientibus magnu terrorem incussere.quum Cati Iomm nauigia ea uelorum spetie e longinquo repraesentassent qui tum ardete bello ea maria insestis classibus obsidebant. Sed iam oceano sitas belluas relinquamus quum

fercula mensarum potius,quam naturae maris tam multa miracula simus narraturi. utamia B ii