장음표시 사용
211쪽
utatur. Insuper, an sciat quatuor anni tempora, an Ecclesiae pra Cepto obseruanda , quo tempore snt ieiunia obseruanda expri-cepto ; qui sint dies festi ex Ecclesiae praecepto obseruandi. D nique,an nouerit, quibus potissimum temporibus nuptiae sint prohibitae , ac alia , quae iuxta offici j gradus, & ordinis sui condi. cionem scire quisque tenetur, ac plenius intelligere. Quod si forte Presbyter,ac Clericus, quem visitat, non ea scire a Visitatore deprohendetur, quae iuxta ordinis, ac gradus sui, quem exercet , statum nosse tenetur, Visitator ad ea perdiscenda praefixo congruo temporis spatio compellat. oportet, inflicta interim illi aliqua poena, si negligens fuerit in ijs perdiscendis, ad quae tenetur. Et,quo facilius omma confici possint, imponet et Visitator, ut nonnullos libros, tam Latinos, quam materna lingua conscriptos, apud se habere, ac tenere debeat: ut Tractatum Sacramentorum, Rationale Diuinorum Osticiorum, Defecerunt, Summam Hostiensem, siue Angelicam,Sacrum Concilium Tridentinum, Constitutiones Synodales, ac Prouin, ciales, vel alios similes,prout magis expedire videbitur. Scrutabitur M. A. . etiam Visitator, an is presbyter, quem examinabit, in habitu cleriab Diti . c. cali incedat: ut sacri Canori es, & decreta v statuerunt. An tonsuram
cc Aouceat. apertam gestet,&capillos ita accommodet, ut aures appareant: ve
Quo examine hoc ordine persecto, interrogabit, an aliquis sciat, quod ad vitia,& publica crimina, tam clericorum, quam saecularium pertineat, vel aliquod aliud, quod in litteris in principio Visit tionis lectis, ac publicati S contineatur, idque absque albcuius iuramenti Obligatione, iuxta Sacrorum constitutionem. Quod ii quis eorum aliquod denuciaret , no innimicitiae vindicte ve causa, seu aliquo odio permotus, sed Zelo religionis, tum Visitator eius dela- . tionem una cum alijs in tu ibro scribi mandabit:
212쪽
V Milo particularissecularium pers Varum.
O N F E C T A Visitatione personarum Ecclesiasticarum, ordine, quo supra diximus, poterit Uisitator saecularium visitationem subnectere,iuxta sor uinam Canonum. Statuta igitur die Vi iitator nonu, consci6.los ex senioribus, ac fide dignioribus, eius populi, siue parochie ad se in Ecclesia siue domi conuenire curabit, ac in conclaui sieorsu in ductos mullo adhibito iuramento, sed eorum conscientia fisus, singulos interrogabit de clericis, ac presbyteris: primo, quam diligentes, ac seduli sint in minittrandis Sacramentis, ac celebrand s Diuinis ossicijs: item, an vitae honestae, ex plares sint, ac in vestitu profusiores, ac sumptuosioreS. Perquirat etiam, quid de viris, ac feminis il l ius populi, liue parochis sentiante an aliquid nouerint,quod emendatione dignum esse censeant. Presertim vero interrogabit, an aliquis haereticus siue de haeresi tu spectus , sacrilegus, excommunicatus ve ibi reperiatur. An publici aliqui concubinarijsint; an male de uxoribus suis in dedecus, & contemptum Sacramenti Matrim. merentur . An seorsum ab illis vivant . Et omnia ad Sacri Concilii Tridentini V nor niam eniendet, ac cor- b e. s. & s. rigat. per istu sesi Perquiret etiam, an publici inter eos sint seneratores, siuε usura-rij sic de singulis, quae in litteris superius positiS continenturi & e Sup. eodem quicquid emendatione dignum reperiet, in libro denunciatiCnum Per a.par.e. Notarium suum notandum curabit: x t postea suis loco,& tetrapore singulis opportuna remedia aptare postitia Verum animaduertendum interim est diligenti sit me tum circa denunciantis qualitatem,tum circa denunciationis modum : An scilicet,qui defert,sit cognatus, aflinisve, amicus, vel inimicus illius, quem defert. an aliquid ei debeat, an sit pauper, an in publico munere constitutus, Q reliqua huius generis similia, quae considerari possint. videat etiam oportet, An is, qui defertur, publice, an vero secrete peccet: item, an in huiusmodi edirantes, Peccantesve anu duertere ad iudicem Ecclesiasticum spe. . ctet,
213쪽
cter, an vero ad secularem iurisdictionem pertineat: eo enim casu delationem admittere non debet, sed errantem ei puniendum relina e rinuli de quere , cui competit: prout per Sacros Canonens statum est.
suomodo delationes, denuntiationes veaudiendae , describenda que sint. Cap. I. I.
VONIAM inseportoribus bEdiisti publice proponendi circa vitia notoria, ac publica peccata Qro o iam tradidimus, possetque accidere, ut, dum prae
dictae visitationes fiunt, vir aliquis, siue tamina, neci, in poenas, ac censurra incurreret, aliquid ex ijs, que in eiusdem Edicti, siue monitorii serie conti. nentur, denunciare, ac ad Visitatorem deserre vellet , Visitator,modo adhibito, ac secreto eo, qui defert, vocato, adhibitoq. Notario, viro probo,discreto,ac confidenti, qui,si fieri poterit, clericus sit,no aute laicus, ne laicis patefiat,ac innotescat secreta Clericoruς. na, ut ex Sacris Constitutionibus colligitur,cohaerere, & coniugi non possunt, quibus studia sunt diuersa: & oppido insest i sunt laici clericiS, ut sacri Canones η docent. nec psalterium cum cithara bene concordat,ut ijdem Canones f tradunt, tum, considerata delatoris qualitate, altius considerabit, an zelo Diuini honoris, suae conlacntiae tranquillitate , an vero odio , inimicitia vel, siue vindictae spe denunciet. quod si delationem iustam,& admitti digna compererit,ium hoc modo in libro notandam, & in Actis deserendam curabit. Diem primo, mentem, & annum adnotabit. Deinde, immediate subsequetur: In hac ciuitate, oppido, siue loco comparuit ante Reue rendissimum Episcopum N .smeVisitatorem N.& praesente me N.No. tario Apostolico,ac in sancto hoc Visitationis officio particulariter deputato, dixit, se eo venisse, ut Saluatoris nostri praecepto pareret, qui apud S. Matth. giussit nos fratres nostros corripere primo secreto, deinde adhibitis duobus,vel tribus testibus postremo vero ad Ecclena. deserre,
214쪽
de ferre, idest proprio Praelato notum facere. Vt igitur proximi saluti consuleret, dia eius animam lucraretur, ad quod iaciendum Dei praecepto obligatur, praecepit , Ut pro imum nostrum, Ut nosmct ip' a Mi ili. Eios, diligeremus: &, quoniam alibi dicitur, k mandasse Deum unicui. b Eesti cme de proximo suo.Denique, re in poenas, ac censurra propositas in . II. curreret, eo se contulit,ut Visitatori spnificaret,N. clericum illius ci- uitatis, oppidi, vel loci,beneficiatum,siue cappellanum , inhonestam vita ducere,non ii ne magno illius populi scandalo. nam publice tesseris,aleis,ac tabulis ludentem,visum fuisse . quinimmo a se praesertim saepius perspectum ludis publice vacantem in tali loco publico, praesenti. bus N.N.& magnam pecuniarum summam,&alia plurimum in huius.
modis usus erogare,ac consumere,palam etiam choreas ducere,& saltare solitum una cum laicis, & profanis hominibus. quinimmo idem-rnet subiunxit,vulgo eo in loco teneri illum clericum esse concubina- .rium,ac rem habere. m N.muliere vidua,sue coniugata, velin nupta
quam domi apud se retinet, vel cui alimenta, & alia ad victum necesiaria in alia tali domo subministrat, ut sibi soli ad venereos usus vacare possit: seque id scire, quod eos simul commorantes saepius viderit in locis suspectis: quinimmo ex quadam muliere, cui nomen N. se in tellexisse,visos ab ea,simul iungi, ac concumbere,& in eodem tecto i cere in ea domo. De quibus omnibus, ac alijs peccatis, & sceleribus ab eodem clerico commissis dicit Reuerendi ismum D. Visitatorem per N.&N. posse plenius certiorem fieri. Quod si is, qui detulerit, scribendi sit peritus, se subscribet, ac delationem a se factam veram es se amrmabit. sin minus, satis erit per Notarium coram Episcopo,siue Visitatore,eo,quo dicimus, modo delationem describi. Consequenter adibit fortasse aliquis alius Visitatorem,& deponet, N.esse haereticum,& pro haeretico,&u fide Christa alieno, passuri .... ab omnibus in ea ciuitate, oppido, siue loco haberi,quin etiam verbis palam eum fidei Christianet detrahere. Accedet alius,&nunciabit Visitatori, alique seorsum ab uxore suavitam asere tot ab hinc annis, vel mensibus, & utrosque cum aliis mercari; atque id qua ratione sciat,deponet. Deseret alius aliquam in illa ciuitate, oppido,vel loco incantationi . hus,ac fascinationibus operam dare,& palam ab omnibus pro venefica, & fascinatrice haberi: quinimmo ex N. se audiuisse, quod eam vidisset circulum a se in terram descriptum ingredi ac ibi characteres ac alia ad artem magicam pertinentia, ac superstitionem redolentia designasse. Nunciabit pariter aliquis alius Visitatori N.esse publicum sener tore inue usurarium, ac proximo suo mutuatis bobus vel aliis armetis cc vel
215쪽
ves illa ratione seneras,res ante statutuna tempus ab alijs emere , ut viliori pretio veneat, leuero cOtra in vendedo credere alijs res, suas vi
, , pluriβ 'ςndς pQ sit . quinimmo sibi mutuo dedisse centum, expressa. .: i. condicione,Vi quinque iupra centum restitueret: idemque ac multa alia pereum se cx N.& N. audiuille. H i Pari ratione percilium Visitator certior siet, N.essu bigamum.nam, semivxorem haberet quandam nomine N. ea adhuc vivente aliam duxit, cui nomen N. cum qua nunc vivit, ex qua etiam, & filios. si: Zs ve suscepit. I. Quinimmo aliquo denudiante ad Visitatoris notitiam perueniet, di N. fide sibi intricem data de futuro matrimonio, ac eo publicato, ita i tiratos simul in eadem domo cohabitare, &, non habita benedi etione,ut ex Ecelesiae prscepto tenentur, matrimonium consummasse,
ac filios susceptile. Tandem accedet aliquis alius,& se ipsum accusabit,quod inultis an .nli confiteri peccata sua neglexerit, Bia annorum numerum ex prinae t. Atius vero, quod multorum annorum spatio in Paschate , iuxta Ecclesiae praeceptum, non communicarit, eo quod nonnullis litibus, ac dissensionibus mordicus vacaret, nec eas res praetermittere vellet. Αlius deseret, se pcr annu, & eo amplius exeommunicationis vinculo
fuisse irretitum, quod aliquam pecuniarum summam debito tempore non soluerit quod clandestinum matrimonium cum aliqua in gradu a Clendi affinitatis, vel cognitionis prohibito contraxiterit , non petita prius ος ς m/ dispensatione; a qua quidem excommunicatione se per totum illud temporis spatiuin abso ui,ac liberari neglexisse. Deseret alius, se carminibus,ac medicatis potionibus infirmis me. b ,ε q.1.1 h deritatius Vero rζserat,se verbis superstitiosis h amissum pecus comen.
totian. dare,& tantam eiS fidem habere, ut sibi persuadeat fore ut, si sit com. mendatum, cito, ac indubitante reperiat. Alius nunciabit, se medicatam potiorem, vel aliquam aliam fascinationem N.& N. sponsis no uis ministralle, ne simul coire, ac matrimonium consummare pollent. Alius denique, quod, multiS annis elapsis, patris sui, vel alterius cia: ius vis vltimam voluntatem non adimpleuerit, cuius bona possidet - α sic de singulis, quae quidem inulta,& varia pollunt accidere. Quibus omnibus,cum ea Visitator intellexerit, opportunum est ad hibendum remedium,ne,s sorte negligentius in ijs eradicandis egerit, vires assumant,ac ita conualescant ut vel difficulter postea remoueri pollint; vel, quod peius est, reliquos suo veneno inficiant. Nam Mo bida facta pecus totum corrumpit ouile: ac plerianque Pastorum ne gligentia accidere videmus, ut, dum negligentius in inuisendo, ac
rerlustrando grege suo Uunt, nec morbos at o curant, vel a gre
216쪽
suomodo inquirere debeat Ufitior, ac procedere
circa denun riationes criminum, ac visitorum publicorum sibi facias. p. XII.
isIT A T O R, auditis delationibus sibi lactis,tam et I saecularium, quam Ecclesiasticarum persbnarum,
. , in ijs,qux publica crimina, de enormia peccata
concernunt, visupra adnotauimus, Omnia mam a ca. praecin
rius, ac quam diligentissime examinabit, ac secum dent considerabit, & eluti doctus,ac peritus medicus, singulis quibusque infirmitatibus opportuna reme. dia adhibebit, eo, qui sequitur,modo. Delinquentes singulos sigillatim ad se in Ecclesiam, siue alium I cum ad id potissimum accommodatum vocari curabit, ac eorum cH. minibus iuxta delationis seriem patefactis, eos grauiter accusabit,&reprehendet,&adi alutarem p nitentiam perage 'dain, & Diuinam trana cauendam cohoriabitur . Quod si delinquens , situm errorem lassus, se ad paenitentiam sbi impositam peragendam paratum ostendat, eo animo, ut post i 'apetratam gratiam, & renaistionem grauis illius peccata a Deo, niinquam in posterum istud vir iis committere velit, ut verum, ac bonum Christi fidelem d cet: tunc Vistator scribae suo , siue Notario imponet, ut illius consessionem notet, ac delinquenti iuxta criminis qualitatem salutarem paenitentiam publicam .
vel priuatam, maiorem, minorem ve imponet , prinis inams saluti suae expedire videbitur, Sacrarum Canonum rigorem, ac seuerit, i. ratem , quod cius fieri poterit, moderando, & ad mitiorem poenam re-'de nura; atque eo magis, quodarbitriarias esse poenas, de paeniten. remist de ΣαU SInrungendas confitentibus , corundem Sacrorum Canonum a w ς temp. Moritate sancitum est. b Monebitque interini, immo & expresse iiii , Riu perabit,et ne in posterum in huiusmodi errores,ac peccata labatur. , Propclita aliqua poena Sacrorum Canon hin, vel Constitutionum . in fae. ιι- Cc a Synoda-
217쪽
nodalium, isi in Constitutionibuς Synodalibus de publicis delicti,
eius generis fiat mentio quam se incursurum nouerit; ac m.nitem . Visitator, si amplius eo modo peccarit. Qua absolutionis scntentia sic per Visitatorem lata,eam scriba, siue Notarius in Actis rediget,seruata serim, ac regulis Sacrarum Constitutionum; ae rei allentiunascribet ,& reliqua requilita addet, prout requiritur, ae inoris est in huiusmodi casibus fieri. Verum, si delatus haereticus elle deprehe'- detur , non eodem modo secum erit agendum: sed tunc visitator dei tionem,ac nomina testium notabit, quoS etiam secrete, omni adhibita diligentia, examinabit, praesentibus ibidem duobus alijs in Ecclesia. stica dignitate constitutis: ut Sacri Canones η disponunt. Qua in re po-- -6ε ε terit ea methodo uti, quae λDirectorio inquis torum traditur , .ctu de haedi constito sibi de haeresi, cum in Carcerem caute duci curabit, ac, miliai. 6. actorum copia Romam , de omnibus , prout gesta sunt, illuucillimos Sacrae Inquisitionis Praelidctes Cardinales quam primum certiores iet: quorum etiam praecepto, ac auctoritate Omnia a/ministrabit. Immo,in sancto VisitationiS muuere obeundo, Episcopi illud in pri- . missibi prae oculis poneredebent, praecipuusque hic illorum debetesi, se scopus, ut commissum sibi gregem ab huiusmodi diabolicis fraudishus emundendi cui rei potissimumcos diligentissime inuigilare de-b excommu bere, Sacri h Canones praeop Πῖ. . . si
Auomodo cum delinquentibus , si conmmices , rebelles fuerint, circa pe
cala publica sit assendum . Cap. XIII
V o D si reus, cum vocatus fuerit, citatusque eo parere- noluerit , vel , si comparuerit , pertinacius in sita sententia permanendo commissum a se facianus confiteri noluerit, poterit Visitator contra euntvs agere , ac inquireret, nabita ratione cum rei, tum delicti . nain, si reus clericus fuerit, cum absolutam in eo, ac meram
iurisdictionem habeat,in xincula eum coij ciere poterit,ac aliis poenis alta e statuus multare, Praeserumque si sepius in eadem crimina
218쪽
lapsus fuerit, seque incorrigibile prebuerit. id enim faciendum Sacri a GEpiscopu, Canones docent. Sin autem reus laicus fuerit, tum delicti ratio ha. decu. ordin. benda erit, cum, quoad rei ipsius personam attinet, Ecelesiasticum Drum non sit ei proprium. Sunt autem multi casus, quibus laici Ec' . e p n.&e.ue etesiasticaniaurisdictionem declinare non possunt; clim illorum cogni- famae & e. litio delictorum ad Ecclesiasticum iudicem pertineat. Poterit igitur vi. Her. de semstator laicos in vincula coni jcere, ac alijs poenis, diu statuti,, assi ''. i. cere si hiretici esse deprehensi fuerint. quo casu ea Obseruabit Vi--&liae . stator, quae superius adnotauimus φ. Vel, si superstitionibas, ac lib.1. magicis . artibus operam dederint, vel sacrilegium aliquod commi- cIn cap prae serint . id enim & Sacri Canones docent , praecipue Dominicus V. . iabiis de Soro, minae auctoritatis Doctor, teneti. Vel, si Per annum, & vl um xtra excommunicati permanserint, vel Sanctae Ecclesiae unioni restitui ibi is. q s. per absolutionem non curauerint: viderentur enim Ecclesiῖ auictorita- ead olle letem, ae Clauium potestatem negare, de de fide male sentire. Idemque . censendum erit, si de hqresi fiterint suspecti; ut ex Sacrosancto Conc. d. fhe. of s Tri lac alijs locis colligere licet; & Doctores h insignes, ac in Ponti lib 6.ficio iure explicando illustres tradiderunt. His enim omnibus casibus, s sessa quos enumerauimus,ordinarius iudex elle censetur, etiam laicorum, ut Sacri Cancines docent , & grauissimorum doctorum auctoritas confir- Γ Δὸ si mauit:potesticotra eos procedere,vsque ad captura,& carcerationis lib. s e. time poenam inclusive. Se d quoniam non est nostri instituti ho et loco disputa de paen.& ibi re, sed solum modum,ae praxim demonstrare, qua Episcopus uti debet in perlustranda sua Dioece si singulis annis, ut ex iuris dispositione t ne tur, iccirco plura de his dicere lupersedebimus I contenti iis c pauca Ohain. adnotaste,quae lartasse Visitatoribus non inutilia erunt. I, Hostien. in
cum aliiv N e. e.conuertentide ossi c. lard.
VM autem is,qui publicum aliquod crimen commi- ς' sit mere laicus meritaicet delicti species ab eo commisissi ad forum Ecclesiasticum pertineat, ut sunt ea, in locis. quae superius adnotaulinus,&praeterea aduIteriri, ince stus, concubinatus, & ii milia, & que ad utroq; sorum
indifferenter pertinent, quet casus mixti appellari solent; ut sunt
Quomodo inise , qua publica crimina concernum, contra laicossiit agendum, scitati non compa- ruerint. cap. A I I I I.
219쪽
faeneratio, blasphemiae, & cstera eius generis; si citatus fuerit,iaec comparuerit, eius contumaciam per Coadiutorem suum, vel alium, cui id onus incumbet, accusandam curabit Visitator in termina citationis, Iu de xque contra huiusmodi rebellem, ac contumacem aliam decerneti monitionem ad comparendum, videndumque declarari, se incensuras, ac poenas primi mandati, siue monitionis incurrisse, eo quod non paruerit ad dicendam causam, quare non debeat declarari excinmunicatus, per affixionem cedularum in locis publicis. Quod ii, se cundo monitus, comparere neglexerit, in praedictas censuras incumrisse declarabitur, ac publice excommunicatus pronunciabidiar per an lixionem cedularum in locis publicis, ac frequentioribus illius ciuitatis. & , quo magis eius contumacia, & pertinacia creuerit, eo Vist tor censuraS, ac poenas augebit, usque ad brachii saecularis inuocati c. pernici nem: id enim Summorum Pontificum Constitutiones, ac decreta admo. .s . ac nente. se iaciendum, censuras Ecclesiasticas, seruatis debitis, ac C εαι. q.;.Ma nonicis terminis, aggravando, ac reaggravando; prout magis ei expe-ximianus cu dire videbitur.
cuo casu Visitator contra reum delatum ordine iudicario uti debeat.
ο s T QV Α M Visitator, ut superius adnotauimus, maturiori adhibito consilio , diligentius , altiusque
rei delati, ac criminis enormitatem, nec non delato rum qualitates secum considerauerit; si reus citatus, vel non comparuerit, vel in vincula coniectus fuerit, si praeuia vilitatoris admonitione, ac cohortatione e rorem suum fateri noluerit, ac veniam humilites postulare, sed pertis nactus contradicere perstiterit ; cum satis constiterit, pleniusque pro batum fuerit, publicum elle, ac notorium illius crimen'; tunc per accusationem, ac uici operam contra eum agendum erit; qui quidem Fi scus reum de omnibus criminibus, ac delictis, de quibus denunciatus suerit coram Praelato, accusabit in forma, petetque ab eo tamquam Iudice, ut iuris eum poenis multet, ac castiget; Iudexque tunc audita, ac admi Ia accusati o contra reum, tu ta Canonum sanctiones proe
220쪽
cedat, decernatque illius accusationis copiam, siue transumptum ipsi reo dari, ut se defendere, ac tutari possit: atque hac in re Diuini Scupturae vestigi s insistet, quae in A ctibus Apostolorum hanc consuet dinem comprobat, citius verba sunt: Non est consuetum Romanis, quempiam damnare, priusquam is, qui accu satur , praesentes habeat accusatores, locumque defendendi accipiat, vel abluendi crimina. qui ipsi obi jciuntur. Ac pari ratione , si reus se defenderit, desensionis illius copiam, siue transumptum fisco tradendum curabit, assignato interim utrosque competenti termino ad probandum. Cumque artiaculi per utrisque exhibiti fuerint, & a iudice admissi, saluo iure, & postquam, quod probare intendunt, deduxerint, ac probauerint, concessa processus publicatione, ac termino ad opponedum assignato,exceptionibusque , ac de sentionibus legitimis, ac bonis admissis, factaque comclusione, Visitator, postquam diligentius, maturiusque procelsum , examina, & omnia cotissiderauerit, seruatis Canonicis terminis, tandemque citatis partibus ad audiendam sententiam in Dei nomine proserendam , prout iuris esse videbitur, ac magis iustitiae consonum , eam proseret. A qua quidem sententia si iuste appellatum suerit per reum,m per iudicem, a quo lata fuerit sententia, appellatio admissa, uia alioquin in cansis appellationis, morum correctionis non admittitur appellatio ς, ad effectum retardandae executionis tunc appellanti mandabit, ut intra certum tempus iudicem, ad quem appellauit.cum Apostolicis, siue litteris reuerentialibus adeat,dc coram eo appellationis huiusmodi causam prosequatur. Illud tamen interim animaduertendum est,in Visitationibus , qtiae in Monasteriis, ac personis regularibus fiunt, licet huiusmodi methodus, ac ordo iudicarius obseruari debeat, non tamen necesse esse, omnino, ac inuiolabiliter cum ita obseruari, ut ne latum quidem unguem ab eo recedamus, sed habita ratione personarum,quibus cum agendum erit; ve ex Pontificii 4 iuris decretis facile collivi potest. Verum enim vero, cum huiusmodi denunciationes sanctae Visitationis vigore fieri continget, in agendo contra reos huiusmodi debet modus adhiberi, ut luce clarius innotescat, nullam aliam elle Vistationis intentionem, nisi, ut erroribus, quibus Deus O . max. ostenditur, ac ad iracundiam prouocatur, remedia adhibeantur: ac peccatorum conuersioni, Cleriq; ac populi resermationi sedula opera detur: idque benigne ac humani ter, semoto iuris nimio figore, fiat, Quod ii quando ad iuris rigidiora remedia deueniendum erit, id praeseserat semper, se, praeter voluntatis suae intentionem, ac vi, coactos fuisse id facere, vel quia nullo aliud esset opportunum remedium, vel quia peccatores pertinaces essent, vel quia magnum inde venturum erat scaudatum.