장음표시 사용
611쪽
a praemissis participat, ratione euius habebit aequalem certitudinem cum aliqua praemittarum:vt dum quod luna nune eclipsetur. experientia sensuum cognoscimus: & ideo non est minus nobis Cetra, quam quod terra interponatur inteream, &solem, per quam demonitratur a priori: tamen per accidens contingit hoc: M ideo non tollit,quin per se, mx virtute demonstrationis semper sit utraque praemissa certior conelusione. Primum argum, petit expositionem Ilius uniuersalis axioma- Πtis ς Propter quod et numquodquo tale, di illud magis. Vt constet in quo sensu verum sit: & eur ab Arist. adductum ; ad probandum piaemissas debere esse eertiores cones usione. Et an ex illo efficaciter probetur. Plures ae variae expositiones eius , adducuntura diuersis interpretibus. Plures etiam, & diuersas conditiones roquirunt, ad veritatem eius, quas molestum esset referre. Nos igitur tres conditiones requisitas elle dicimus,ut verum sit: qm-rum duas poseu ipsemet Arist. . lib. Meta. tex. 4, idemmet axioma Ieserens his verbis : Voumquodque autem maximὸ tale est. pra teris . cuiuε eausa nomina is rationa id m conuenit: sie ignu est calidis m. quod cataris caloris causa H. Quibus, Primo , asserit,priarcatum debere conueni, pluribm formaliteν: & uni eorum per se primo, aliis vero per participationem eius, & non aliunde. Secundo: Eidem primo, is cateris nomine , ct ratione , hoc est uni u es:& ideo essentialiter. Tertiam conditionem posuit D. Tho. I. P. q. 87. arr. 2. ad 3. quod in eodeni ordine causarum contineantur; hoc est,in eodem senere caulae efficientis,uel finalis ut quouis alio. Ita, ut si illud cui per se prinio praedicatum conuenit, sit finis caetera sint media ad ipsum ordinatat & si illud sit efficiens, Caetera sint quasi effectus ab ipso procedentes. His igitur tribus
conditionibus concurrentibus verum est, ac necessarium illud
axioma, Propter quod unumquodque tala is iliud magis tale. Cuius sensus est:Si aliquid conuenit multis , & uni eorum per se primo: quod ideo dicitur maxime,tale, aliis vero propter ipsum, necesse est magis conuenire primo,quam caeteris. Nee potest dari aliquis
casus, in quo oppositum contingat. Ex eodem axiomate,esseax deduxit argu. Arist.ad probandum, tertiores, euidentvores, magis necessatias esse , perfectiorεmque Veritatem continere praemissas, quam conelusionem.quia tam illis quam huic conuenit sormaliter eertitudo, euidentia, necess- eas, atque veritas: & omnes continentur in eodem ordine causae essicientis:praemiissis etiam conueniunt haec,per se primo:conclusioni veto, ut concluso demonstrationis est solum propter prae missas, & non aliunde: ideo euidenter insertur, quod magis aut
Ad formam etiam arg. Neganda est consequentia,quod solum
612쪽
teneat verum,praedictum axioma in caulis aequi uocis: & negandum est, quod solum probet de praemissis immcdiatis, L nun de demonstrabilibus. Nam lieet primo probet de illis, conlequcnter tamen etiam probat de his : quia piaemillae demonstrabiles,
non sunt causa conelutionis ex propria virtute , aut secundum te,
sed virtute principiorum, a quibus derivantur ,& ut ab eis dei i-uantur: cuius euidens signum eli, quod si is qui de monitrationem constituit, nesciat eas reducere ad prima principia , per eubdentes demonstrationes: non essiciet demonstrationem , nec habebit scientiam conclusionis: sed essiciet argumentum probabile. generans opinionem. Vnde sequitur, prima principia; virtual iter, M ut talia, esse causam conesusionis. Et ideo pet se primo , secundum eandem rationem virtualem, conuenire eis veritatem , necessitatem, certitudinem, Neuidentiam, conclusioni vero solum propter illa:& propterea illis perfectius. Ad secundum .neganda est consequentia,quod aequalem habeat
certitudinem conclusio, cum praemissis demonstrabilibus , quia omnes derivantur ab elidem principiis, nam no derivantur aeque Proxime: ideo non aequaliter participant certitudinem principiorum, sed persectius illae: quia magis proprie derivantur. Vaemum quod additur in eo secundo arg. tangit demonstrationes scientiae Theologicae, quae procedunt ex una praemisia diuinae fidei, & ex altera evidenti. & aliquando ex utraque de fide, per consequentiam euidentem. In quibus dicimus , conuincere rationem Arist.quod ambastramisse sint raniores conclusione. Quod Praeterea probatur, ex comuni alio axiomate in scholis recepto: Conclusio sequitur debiliνrem parte stramissarum' erm si una,vel ambae sint fidei diuinaeaeum diuina fides sit obscura, non poterit esse euidens conclusio:imo neque habere eandem certitudinem fidei, obscura quoque erit. Et si utraque praemisia sit diuinae haei , conclusio obscura erit, de minus certa utraque praemissa. Cuius ratio est: quia primissae fidei non eoncurrunt in demonstratione Theologica ad inferendam conclusonem, nisi media demonstrarione: ergo.certitudo earum modificatur per certitudinem consequentiae,quae non potest esse, nisi naturalis: unde nec poterunt producere conclusionem persectiorem in certitudine, quam sit persectio certitudinis naturalis. Sed tae est minor certitudine diuinae fidei : ergo minorem habebit certitudinem conclusio , quam Draemissae. Et si altera praemissarum sit certa, certitudine Philosophica, minorem habebit certinia inem eo lusio Et si toti geret,quod altera praemissarum esset istum probabilis,non posset esse cerra conclusio,sed probabilis tantum.Probantur haec omnia, duabus illis rationibus:quibus probatum est, praemillas perfecti us esse debere conclusione,in veritate,in certitudine, neccssi Ie,
613쪽
atque euidentia,& in caeteris omnibus. Ex quo deductum esthoe idem axioma: Conclusio sequitur debiliorem partem praemissa tum:cuius sensus est,nullam posse habere perfectionem aequalem
cum praemissis,sed quidquid imperfectionis est in eis, manifestari
Ex quibus insero: Conclusonem demonstrationis Theologi. 3 eae, non pertinere ad habitum fidei diuinae, ut quibusdam modernis placuit: sed ad habitum seientiae Theolosi cae. Quod hae ratione pio ;Habitus fidei diuinae, tum innititur testimonio,aut reuelationi diuinae: & immediate ei innititur, non discursui, aut ratioeinationi, seu demonstrationi: sed conclusio demonstrati nis Theologicae, innititur immediatἡ discursui, aut demonstrationi, per quam deducitur ex praemissis,& non testimonio: aut reuelationi immediate: ergo non pertinet ad habitum diuinae fidei , sed stientiae Theologicae. Minorem licet satis per se certam,
probo: quia si utraque praemissa syllogismi sit diuinae fidei, vel altera evidens euidentia naturali, & syllogismus solum probabilis,certum est, conclusionem solum esse probabilem: hoc est,neestientiam , nee fidem diuinam , sed opinionem : ergo non ca fatur a praemissis secundum se,sed ut modificatis per certitudinem demonstrationis: huic ergo innititur proxime conclusio , & non testimonio,aut reuelationi diuinae. Et ex his respondetur ad argumentum ι eonelusionem demon- 3 strationis Theologicae,nee pertinere ad fidem diuinam, neque ad seientiam naturalem, sed ad scientiam Theologicam imperfectam,& obscuram:vnde fit,imperfectiorem esse, & minus ceriam utraque praemissa. Concedimus ergo.quod fides diuina sit certior scientiamegamus tamen quod eonclusio ab ea derivata. sit etiam certior scientia : nam eonclusio ab ea derivata, non habet mai rem certitudinem, quim sit certitudo eonsequentiae, vel illati nis , per quam modificantur praemissae ad insetendam conclusionem:in illatione vero,aut syllogismo,perfectius esse habent prinmissae quam eonclusio in certitudine,euidentia,necessitate, ac veritate, ut probaui mus: &ideo, impossibile est, conelusionem esse aequalem in his,eum altera praemissarum.
TEXTUS ARISTOTELIS.Ωuoniam autem impossibilo alitis se habere, euius est scientias liciter,neesarium utiqua fuerit scibila, &e.
INtentum Arist. in praesenti cap. est, docere quales debeant en Ist propositiones,ex quibus demoriatio eomponitur. Diuiditur
614쪽
autem in duas partes. In prima,proponit hanc conclusionem uniuersalem Seientiam, qua per demonstrationem generatur, esse de rebus neces rux.δe ex ea colligit, emonstrarionem debere procedere ut componi ex propositionibus necesiariis. In secunda parte: Ponit tres cΦnditiones quas habeνe debentpropositiones ut ita sint necessariae quod ex eis possit componi demonstratio.Concluso,qua Proponi ζ,est. Scientia qua est conclusia demonstrationis , debet esse darebus nocessanti. Quam sic probat: Conclusionem demonstrationis,lcimus ex principiis, quae sunt propositiones immediatae: ergo
non potest aliter se habere : sed quod non potest aliter se habere,
en necessarium : ergo conclusio demonstrationis est necessaria. Probatur prima consequentiamam caetera per se patent. Scire , est rem per causam cognoscere: de quod illius est caula:& non potest
autot se habere: ergo non sobum scientia: sed id , quod scitur,
nempe obiectum, circa quod versatur,non possunt aliter se habe-rς, quod est esse necellaria:cum necessarium sic definiatur, quod non potest aliter se habere. Ex hoe insere,quod demonstratio debeat componi, aut procedere ex propositionibus neccilariis.Quod sic potest probari. Co elusio demonstrationis,quae est scientia,est necessaria, & de rebus necessariis,& procedit ex praemissis, tanquam ex causis:ergo praemissae, ex quibus componitur demonstratio,non solum verae, sed necessariae debent esse. Probatur consequentia:quia licet e praemissis sal sis contingar eolligit consi usionem veram, & ex non ne cessariis necessariam,ramen id fit,non tanquam ex causs, sed virtute,.dispostionis syllogistieae: alioqui effectus esset nobilior sua
causa,quod est impostibile. o ct tIn secunda parte r Proponit irrecondit ιones, quas ἔabere debent propositiones, ut ira sint necellari*, quod ex eis componi possit demonstratio.Quarum prima est, ut At δε omni. Hoc est,ut praedicatum in eis dicatur de quolibet contento sub subiecto , & pro quolibet tempore. Defectu primi,haec propositio non est de omni e omnis homo disputat:quia plures sunt,de quibus non veri ficatur praedicatum. Defectuseeundi,neque ista est de omni omnis homo vigilat:quia licὸt praedicatum dicatur de quolibet contento sub subiecto, non tamen pro quolibet tempore et sed pro certo quodam ac detexminato. Haec vero omnis homo est coloratus, est dς oirmi quia habet utrumque;v. Per se patet. Secunda cor ditio est : Luodpropositiones sint per R. ideo, ut eam explicet diuiditρον se in quatuor modos,Primus modus, perse est, quando Praedicatum pertinet ad essentiam 'bie .ci a vel est definitio eius, vel pars definitionis: unde istae omnes propositiones, sunt in primo modo per se:homo est animal homo est rationalis: homo est animal rationale
615쪽
Secundus modus equando ex opposito.Subiectum pertinet ad definitionem praedicati, t homo est admirativus, homo est risibilis. Tertius modus,non estpradicandi, sedessendi. εκ illud dicitur per 3 se hoc modo,quod per se lubsistit,& non inhaeret alteri,tanquam accidens: & iste est modus proprius praedicamenti substantiae. Quartus modus est, per se causandi, quando praedicatur effectus de sua causa per se. Elfectus pre se dicitur, qui sequitur ex propria virtute causae: & non aliundet hoc est, non casu, aut fortuna: quia effectus casuales ,& fortuiti, qui non sequuntur ex virtute causae, sed ex quodam concursu easuali, aut per accidens,non dicuntur effectus per se, sed per accidens: unde propositio haee: F diens terram inuenit thesaurum , non est per se. At vero per se sunt istae, in hoc quarto modo:Iugulatus interiit: AEdificatot aedificat. Ex his igitur quatuor modis per se, duo priores sint per se praedicandi, tertius per se essendi .di quartus per se causandi: & ut propositiones sint aptae ad demonstrationem, necesse est,sint per se in primo,secundo,aut quarto modo. Tertia conditio est seu terminus , ut uniuersaliter prassicetur: Quod sie definit Atis . inefato autνἀeo , quod utique is de omnistis perse,is secundum quod ipsum. Quae definitio triplice conditionem continet,quam habere debet proposito,ut in ea praedic tum dicatur uniuersaliter de subiecto. Prima est, quod Leatur de omni:& defectu huius eonditionis,in hac,non dieitur praedicatum uniuersialiter, homo vigilat; quia non dicitur de omni. Defecta seeundae conditionis, neque in hae dicitur uniuersaliter pmedicatum de subiecto:Homo est coloratus:quia nee dicitur per se. D sectu quoque tertiae, non dicitur in hae uniuersaliter, homo est sensibilis: quia sensibile, non conuenit homni secundum quod ipsum hoc est,in quantum homo est, sed, in quantum est animal. Conuenire enim praedi eatum subiecto, secundum quod ipsum, idem videtur esse,ae conuenire illi, in quantum tale est: hoc est;
non secundum rationem communem,sed secundum propriam.
An demonstratio debeat procedere ex neressariis. TRia proponam arg quibus videtur probari,non omnem dein monstrationem procedere ex necessariis. Primum sit: Haec est vera demonstratio propter quid: Quotiescunque terra interponitur inter solem, & lunam , sequitur eclipsis : sed dum duo haec astra, ad talem punctum pcrueniunt,interponitur ter Ia in erutrumque: ergo eclipsis sequitur. Minor vero non eli necessaria, sed contingens. Quia, quὁd ad talem punctum perueniarit, vel non accidentale omnino est naturae eorum, cum possit eis adesse,& abesse praeter corruptionem : ergo non omnis demonstrario constat
616쪽
eonstat ex propositionibus Mee1Iariis. Secundum; Quia haec etiam eli vera, & propria demonstratio: omne album elt disgregativum visus. sed co9rus habens amedi nem,est albam:erso eli dii gregativum visus. Et tamen minor naest necessaria, sed contingens: quia contingens est, quod corpus habeat albedinem,& quod sit album: unde neque etiam conclusio necessaria est: quia sicut uon est necessarium, corpus es Ie album, ita neque est necelie,quod eum sit album,sit etiam disgregativum visus:ergo non omnis demonstratio procedit ex neceturus. Tertium; Quia necessarium est. quod non potest aliter se haberer sed in Phylosopla a naturali, & morali,dantur multae propositio nes demonstrativae multae etiam conclusiones dem ultratae, quae possunt aliter se habere:& aliquando aliter se habent:vt quod suturae sint pluuiae in hyeme, di calores vigebunt aestate: ergo non omnes demonstrationes procedere debent ex necessariis.1 Sententia tamen Arist. uniuersaliter vera est, di tenenda, quod nan ρυμ υlla demonstratio procedere, ex propositιonibus eoruιngentibus. aut non necessariis. Quod hae ratione,ὸeducta ex doctrina eius, euidenter probatur r Conclusio cuiuslibet demonstrationis, est scientia sed scientia habetur per causam necessariam,vi constat ex definitione eius: Quae talis est: Scire, est rem per causam cognoscere:qquod illius est eausa. Θ quod non potes aliter se habere. quin ea posita sequatur Ufactus et ergo debet procedere ex necellariis. Probatur consequentiar quia praemissae ex quibus procedit, sunt causa per se, & necetiaria conclusionis:ergo debent esse ne-eelsariae.
Ad primam arg.diuersis modis respondetur. Nam Venetus cap. praesenti respondet,non demonstrari lunam eia ipsari actu, sed potentia, vel aptitudine : hoc est, non demonstrari,qui,d eclipsetur, sed quod sit ecliptabilis. Et lieEt actu eclipsari non sit necesuri v. esse tamen eeliptabilem necesserium est : & pari ratione, licet non sit necellarium, quod ad talem punctum ipsa, & Sol perueniant.tamen quod peruenire possint,necessa Itum est.Unde propositiones illius demonstrationis ita sumptae, necessariae sunt. Haec tamen solutio salsa est propter duo. Primum e quia Astrologi non solum demonstrant lunam esse eeliptabilem, sed tali die,tati hora,& tali puncto eclipsanda esse: ergo secundum actu aceipi debent propositiones illius demostrationis.Secundu:quia causa per se,& effectus per te,non solum secunduni aptitudinei ed etiam secundum actum constituut propincionem per se,in q,rto modo:ergo secundum actum coniti. tuunt propositionem Meessariam. Probatur consequentia : quia
omnis propositio per so est neces laria apud Arist.&apud omnes. a Ideo est secunda solutio aliorum modernorum; Quod demo-
617쪽
stratio rita non procedit de hac luna,& de hoc sole , ut singuIaribus, sed secundum rationem communem,& specificam, aut gene ricam horum: quam constat multis possibilibus Eine eommunem: nam plures pollunt soles,plures etiam lunae a Deo fieri. Licet ergo contingens sit, qnbd Sol iste, & haec Luna, ad talem punctum
per nianr,tamen quod Soli,& Lunae,ut sic conueniat, non est cOtingens , sed neeesIarium. Sed haec etiam solutio, aut nihil dicit, aut non est minus falsa quam praecedens. Quod ita probo : quia vel ad talem punctum peruenire, & eclipsari, accipiuntur secundum actum; vel secundum potentiam; si secundum actum, eo ipso, quod sunt praedicata accidentalia, & contingentia, respecta horum indiuiduorem,euidenter probatur esse aecidentalia respectu specie linam si albedo eontingenter inest Petro; euidenter sequitur. contingenter ineste homini,& animali: ergo si praedi eata illa contingenter insunt isti soli,& huic lunae:contingenter etiam conuenire debent soli,& lunae,sub ratione communi,aut specifica acceptis. Et praeterea effectus per se non solum in communi, sed etiam in singulari praedicatur per se,& necesiario de sua causa, etiam in singulari.& actu accepta; ut ostendunt propositiones immIugulatus interiit: Edificator aedificat. Nostra igitur sententia duo asserit.Primum:Demonstrationem illam,per se primo procedere de sole,& luna secundum rationem con rnunem:vel certe de communi ipsa ratione ,& specifiea. Nihilominus etiam de hoe sole & hac luna , per applicationem. Quemadmodum passio demonstrata de speete, applicari potest ad hoc,vel illud individuum:ut si de homine dem5stramus, quod
se risibilis, eandem demonstrationem possumus applicare Petro, sumpto pro minori extremitate,ae dicere:Omne animal rationale est risibilec Petraxest animal rationaleaergo Petrus est risibilis. Ita ergo, quod ad talem punctum perueniant sol,& luna , & haec
eclipsietur per interpositionem terrae, de ratione eorum communi demonstratur primo,at per applicationem,de his singularibus. 7Seeundo dicimus : Non secundum potentiam, sed secundum actum demonstrari ecIipsim,per actualem interpositionem terraea& nihilominus utramque propositionem esse per se. Non quidem in primo, aut secundo modo, sed in quartoin ideo sicut sunt per
se,perseitate causalitat is,sic etiam sunt necessariae,neeessitate causalitatis. Nam praedicatum, duobus modis potest comparari ad subiectum vel praedicavi de illo,atque ei conuenire,aut secundum rationem essendi vel inhaeredi,aut secundum rationem eausandi. - Et secandum primam rationem , sumuntur in proposit ion ibus primi in secundi modi per se. iuxta secundam vero, in propositio
nibus quarti modi uia primus, & secundus modus , sunt modipet se praedicadi,tertius per se essedi,di quartus,per se causandi; edomit
618쪽
doeuit Aristot. Vnde intelligitur, quod si propositiones quarti
modi accipiant ut in ratipne praedicandi , nulla fere crit per se, sed omnes erunt per accidens: ut patet in his Iugulatus interiit: AEdilicator aedifieat. Actu enim aedificare,accidit plane aedificatori,& de illo praedicatur praedicatione quinti praedicabilis; ut constat:sed in ratione causandi,per se sunt:quia estectus per se,etiam secundum actam, per se praedicatur de sua causa, actu causante,
per levate causandi. ts Ad formam igitur argu. Distinguenda est minor: Quia solem& lunam ad talem punctum peruenire , ut interpositio terrae se quatur: per se eis conuenit perseitate causandi: & eodem modo. per se sequitur ex interpositione eclipsis, nam impossibile est rem aliter se habere,quin ex motu horum astrorum sequatur,quod ad talem punctum non perueniant,& ubi peruenerint quod non eueniat eclipsis lunae Si ergo in ratione causandi sumantur, necessa riae sunt propositiones & ita sumuntur hic: Si vero in ratione essendi,vel praedicandi,non sunt necessariae,sed accidentales,& contingentes. verum non accipiuntur hoc modo.Pro solutione alio-xum argumentorum notandum est, propositionem necessariam esse,quae enunciat rem necessariam:hoc est, quae non potest aliter se habere.Sed rem esse necessariam,duobus modis contingit.Sιmpticiter vel ex suppositione. Necessarium simpliciter est illud, quod ex Propria natura tale est ; ut non possit non esse : ut quod homo sit animal, ves rationalis. Necessaria vero ex suppositione,quod ex propria natui a potest non esse aut non esse tale:vt corpus dilaregare visum,non esse necessariu secundum naturam corporis , sed contingens:ex suppositione veris,quod sit album,necessitium est Praeterea nece rium simpliciter,adhuc triplex. Primum,quod nusto modo potest non essed implicat contradicti
uem,qu od min/isivi hominem esse animai,vel rationale. Secudum quod non potes non esse,po virtutem naturalem causarum, bene tamen potest persupernaturalem Dei:vt quod ignis sit ςalidus,vel homo sit risibilis. Nam per potentiam supernaturalem Dei,separari potest calor ab igne,& risibilitas ab homine.Tei ciumquὸd non potes non esse,per virtutem naturalem causarum,ut plurimum, quam uis raro possit per eandem virtutem non esse.
s, Et secundum hos quatuor modos necessarij, distinguendi sine quatuor alij modi,propositionum necessaria ru:dicendumque,demonstrationem debere procedere ex necessariis propositionibus, uno,uel alio modo sed persectior erit, si procedat ex propositionibus necessariis simpliciter, quam si solum procedat ex propositionibus necessariis ex suppositione: & perfectissima, si procedat ex necessariis simpliciter, iuxta primum modum:minus perfecta, si iuxta secundum imperfectissima vero,si iuxta tertium. Et ideo
619쪽
demonstrationes Philosophiae naturalis , & moralis ; ex qu bus plures constat propositionibus, quae solum. ut plurimu verae sunt, impersectissimae censentacide icientiae iplae, infimum locum certitudinis inter omnes tenent. Ex his ergo solutum est se eundum , & tertium arg. Nam licet demonstrationes illae, Mon procedant ex necessarita, simpliccter, tamen procedunt ex talibus ex suppositione ut ea quae adducitur in secundo argumento: vel si ex neces Iariis simpliciter , non tamen semper euenientibus , sed ut plurimum tantum. Suffcit autem aliquo modorum istorum,procedere ex necellariis. Et quod lassiciat procedere ex necessariis, ut plurimum euenientibus, docuit expresse Arist. cap. 1 . huius primi libri, & recipiunt id om nes : Quia omnes recipiunt utramque Philosophiam pro vera scientia:& merito:quia necessarium reputatur,quod ut plurimum euenit, necessitate naturali, aut morali:ergo obiectum scientiae esse potest. Nec est periculum errandi, in tali modo demonstrandi: quia non demonstratur essectum semper euenire , sed ut substat virtuti,aut modo operandi causarum hoc autem deficere non potestia deo nec erroris periculo se exponit, ita procedens .Quod vero sussiciat propositiones esse necessarias,ex suppositione, probatu C.Quia sic acceptae,non possunt aliter se habere : quare cum in tali processi demonstrandi se accipiantur,conclusionem euidenter inseruntiquae ut sebstat praemissis, non potest aliter se habere:& ideo scientifica est,atque necessaria.
An demonstratio debeat constare ex propositionιbus,de emni,prase, is uniuersaliter. ΝTRia propono argument aduersus hos tres terminos; ut em II rum occasione explicentur singuli. Primum erit , aduersu primum terminum de omni. Quod propositiones singulares , necessariae,atque per se,possunt demonstrationem componere,& tamen non sunt de omni: ergo non omnes propositiones demonstrativae debent esse de omni. Maior satis est per se manifesta,
cum in Philosophia demonstretui de Deo, quod sit, & quod sit
unus: nec solum apotheriori, vel de monil ratione, Quia, sed etiam demonstratione Propter quid, demonstrare possumus de eo,quod sit aeternus:quia est immutabilis. Et de Christo Domino demonstrantur plura in Theologia, suppositis principiis fi ei: quae omnia non post uni, nisi per propositiones singulares demonstrari. Nam cum Deus & Christus sint termini singulares, non possiunt ex eis fieri, nisi propositiones singulares. Minor vero , quod tales pro 'ositiones no sint de omni,euidens est,chm repugnet prO- positionem esse de omni,& non esse uniuersalem:quo modo enim
620쪽
in propolitione singulari conuenire potest praedi eatum, euilibet contento sub subiecto , & pro quolibet tempore, cum nihil sub
subiecto singulari eone neatur a N: lSecundum arg. Contra primum sieeundum modum per sie , hac ratione. Primus modus per se est, quando praedicatum est definitio,aut pars definitionis subiecti:ergo haec propositio Risibile est homo,& similes,erunt in secundo modo per se , quod est salsum:
quia indirectae sunt,& ex quibus demonstrationes,saltem propressi quid , non possunt componi .Praeterea iseeundus modus per se est,
quando subiectum pertinet ad definitionem praedicati:sed omnia accidentia definiuntur per subiectum aliquo modo,cum habeant intrinsecum ordinem aptitudinalis inhaerentiae ad illud, qui non potest explicari, nisi polito eodem subiecto in definitione accidentium: ergo Omnia acetaemia praedicabuntur de subiectis, lusecundo modo per se. Et ita,haee propositio,eorpus est album , de , similes,erant in secundo modo:eum album definiatur per corpus, quod tamen patet esse falsum: Q aia omnes sunt accidentales, MContingentes , ex quibas demonstrationε componi repugnat:ergo secudus modus perse,falsus est,& ad demonstratione ineptus.
Tertiam argum: est contra modum et iuersaliter, quem sic exponit Aristot. Vniuersalito dieitur 3 diraeum de Abiecto,si ei conueniat seeundum quod ipsum:hoc est seeudum rationem propriam, vel ut tale est: quod patet non habere , nisi conuertatur cum eo: ergo nulla propolitio laperroris praedicati, quales sunt istae H mo est animal, Homo est corpus, erunt uniuersales: sed constat esse has in primo modo per se , & ex ei posse demonstrationem Propter quid componi rergo modus vfii uersaliter diminutus est, non comprehendens omnes propositiones, ex quibus persectissim lma demonstratio potest procedere. ri /
rx Circa ordinem horum trium terminorum,D.Tho m.praesenti de cum eo Sotus,u iam serὸ omnes moderni, asserunt, uase ει - .re, tanquam radicata severiora,er inferiora : ita ut Vniuersaliter sciinferior caeteris,& post ipsum sequatur Perse: tandem De omni. Itaque se habent hoe modo,sicut Homo, Animal,& Vurens .mmquidquid dicitur uniuersaliter,est per se & de omni: & quidquid, est per se,eii etiam de omni:non tamen quidquid est de omni,pst per se,nec omne per se est uniuersaIiter. Quod colligitur ex Aristo. definiente Uniuersaliter, quὸd sit de omni. per se: is quod conueniat pradicatum subiecto,seeuniam quod imum, vel vitale est quibus aperte latis significat ; Per se,aliquid addere supra Vniuersaliter : sieut uniuersaliter, aliquid addit supra per se , & De omnia quod non potest esse verum , nisi tanquam quid superius , εt inferius se habeam, modo explicato. Et haec est vera lententia, dc