장음표시 사용
1쪽
ELECT. BRA NDEN B: AULAE CAMER EQUE CONSILIARIO SPECTATISSIMO PRAETORI IN EGELN AMPLISSIMO , REDITU VM EDUCATUS HALBERSTA DE SIS DIRECTORI SUMMO
SUB SENIORIASSESSORIBUS RELiqvis
Ddiminis Macenatibus, Patronis ae Promotoribussin Jobiect me,stuais ae omni oe Piorum genere ae iternum
DOMINIS se innius aes piciendis. Hanc Patriae Historiam humillime
2쪽
Istoriam EpiscopatusOsterruici per
Carolum Magnum conditi, brevi post translatii alberctadium, Harumonis aliorumque Praesulum do- Oniaa&virtutibus,post aliquorum armis,restituta item superiori secu lo luce Evangelica,illui nati, praesenti aevo bello tricennali Germanico variis implicitidii sicultatibus, ac demum in Ducatum mutati, praesenti Schcdiasmate tradere animus. Coeptis gratiam adspiret Deus, ac nos in omnem
II. Guillelmum Budarum, Doctorem Medicum,
Archiatrum Brunsiico-Luneburgenscin , Halberstadensis Episcopae ac civitatis physicum, virum doctum, dignumque Mandro discipulum , tam analogiam Episcoporum mnoridensitum contexuisse memor ant. Haec ab Henrico Meibomio scriptis publicis, nuper etiam ab IllustriContinetio per epistolam laudata, conlpectum hactenus fugit nostrum. Quamvis an integrum prodierit opus, vel idcirco dubites, quod Viro supra occupationes, impedimenta alia, bc fortasus etiam nimiae accurationis studium multa coepta, pauciora reliquerit persecta. Habemus id a Cl. M dero, vel laudati Conringit judicio, curissis o indri
ratum , insta Alberti Il. historia planum faciet. III Iohannes ' innigridius,Augustiniani ordinis ad S. Johannem prope Halberiladium monachus , stea incesti burgi San Blasianus Pastor orthodoxus,
3쪽
chronicen Epistoporum Haselad Uium vernaculo Primi idiomate. Id a recentiore quodam emendatum auctumque ad nostras quia pervenit manus, cujus sit commatis, pat bit in sequentibus. f. IV. Georgii Torquati Mss. AEnalis nasses en MMagdinurgensibus iuncti ac toti , laudati a Meibomio, nondum in nostram venere potestatem. f. V. Alberti Manthi Hamburgensis Canonici in studium elane non contemnendum licet , pi rumque tamen exile ac frigidum a nobis deprehensium. f. VI. Majus Melchioris Neolanii,Petrini apud Brunsviicenses Ecclesiastae; modo non Catalogum Episcoporum ac rerum ab is eorumque sub regimine gestarum seriem carmine heroseo complexus: quae res ut ad dclectandum aptior, ita ad docendum non aeque semper videtur commoda. f. VII. Supra hos ad universiam Praesulatus Hal-berstadensis historiam continentium praesidiorum nihil Nam quae sigillatim obvenere, suo quaeque loco proserentur. Nunc ad origines Episcopatus, quas Carolo M. tributas communis tot ieculorum consensu firmata sert opi.
f. IIX. Scilicet Carolum M. in debellandis Saxonibus occupatum, anno seculi octavi octogesimo,Osterruici , cui loco nomen Selingstidii adhaesit, noVum templum m moriae S. Stephani dicasse, eidemque Hildegrinum praese. cisse reserunt.
S. IX. Osterruicum ad Isam fluvium ex praecipuis Halberstadensis ditionis oppidum, vel ipsis nomine antiquitatem prodit: utraque enim, ex qua coaluit, vocula veteribus Germanis frequenter usiarpata, prima ad orientem, altera ad sinum fluvii situm arguunt.
g. X. De Selingstadio dissicultas major. gnitus nobis alius nominis eiusdem locus pristini vocabuli talis ii, inu em Ludovicum Pium Einharto, obsororem Immam si fabula vera) amni contulisse serunt. Neque tamen mmius abroganda videtur fides vulgaribus Chronicoetra
4쪽
phi ' qui hos sequuntiar cum judicio historico scribentu
bus junioribus; quamvis nonnunquam salla, aut incomperta futimiadmiscuerint. g. XI. Examinabimus Chronici Saxonici a Iohanne Pomario cultius editi, a Matthaeo Dresicro interpolati continuatique verba, bona fide ex Germanis Versa: Postqtiam
Rex Carolus in Orientalem Saxoniam vem exstruxit Dominicam lingstarii, quod nune γιντυich catur, MisbatDominicam consecrari in honorem S. Stephani, er S. Hildegrinumqui S. Lud rostater erat, Episcopum constituit.
f. XII. Orientalis Saxonia Sachsin ) recte V
regio, qua in locum accepisse dicitur templum Carolli M. novum: antiquissimis temporibus magis tamen usiui 'tam crediderimus phaliae denominationem ad vos phalorum dicterentiam. f. XIII. Hanc in rem Andreas Althammerus ad Tacitum Commentariis: Ipsa M phalia veteris S xonia pars sic appenta,quod occidentalis fit. Icam 1ri ultra Visurgim fluvium
orientalem plagam occupant, Osuali Aaxones cognominantur, ab Oost vento orientali. . Gin id nominis abolevit. Sic Mesphasi,qui citra Visurgim verso occasium habitant ab Mest occidua venio nu
cupantur. Et Reincrus Reincccius Auctario rerum Misnicarum ab Elia Reumero in Latium translato, de origine Misenorum: c Mesehalorum nomen mansit ex veteri aevisione,qua Saxones sexta Veserae cursum semιtipsis Asiriminarunt. Nam qui ab Abi ad Veseram usque consedere, invasisse sua lingua nominarunt: reliqui qui ad Rhenώm mque se dilatarunt Instphalocf. XIV. Osterruicum Selingstadiis' recentius, haud immerito dubitamus,& sorte assentientur nobis, qui prima
Ostoria Barri-is Us consideraverint. Si conjecturae imcus , a translato cisae cathedralis decor nomen noVum. prae resumto veteri, non tantopere frequentatum Vidctur, Neque tamen de eo contentionis serram cum quoquam reciprocare animus.
s. XV. Honori protomartyris Stephani,nec BIius tamen , sed CHRISTI praecipue) conditam Ecclesiam, ei-
5쪽
demque Episcopum HlLDEGRINUM a Carolo M.
praesect ini,Ludoviciani diplomatis inuentia verba arguunt: Notum sit omnium side tum nostrorum in f asentiu-hAeetes futurarum, quia miserinus Cathoianensis, Ece iaml besadosis Episcopin υem abilis, qua est constra Ia in honoremGristi, suiquaristomam ru Srepta iIuper fluvium mitemna, in pago H ARTIMGοWE, cuius ρ rochia pii patris nostri, Goli peratorMAugusti statutas daetermisata est his pagis,DA--
W E, vemens ad nos iletulit nobis emunitates frictionitoris nostri, esemper memorandi, in quibus continebatur, ruomodo ipsam sed
sis planis a d sensimos emunitatis tuitisne semper habuisset. g. XVI. Sod haec genuinas Praesulatus Halbetiradet sis origines complestuatur,eo Rint consideranda attentius. Carolum M. Epitcopatus conditorem iaciunt. Non alio fine statuta ac determinata parochia certis pagis, quam iulorum ut limitibus circumscriberetur Lacra Halbera densis jurisdictio. Vide igitur quam confidenter nimis scripserit Ioli Griphiander , Vir alioqui eruditus ac vel propterea πι1hmangus,quod inter Proici Ibres Historiarum in hac Sala
ira numeretur. Magis verisimile inquit,a Graio M. ne unum quidem Disiopatum in I conia conaimm esse, ac ne condi quidem potuisse, statues conditione populi renis es indomiti adhuc id nunt mittentri Plura in haecGryphiandri studio veri dicenda es-lint,nisi iam dicta in rastaria BarisOvicensi cap. I S. . Odiri&seqq- g. XVII. sed de Translatione Episcopatus ex his ne γρὰ exstulpas: quam uti non negamus, ita stupesti nobis semper visa quae de Hildegrino, ne templum Setingstadense, sive, exornaret, sive noviter construeret, sed sedem transferret Halberi adium, per angelum monito circum seruntur. Habet ea KrantZius Metrop. lib. I. c. III. quae ita sonant: migrinus Pontifex, quum diu praefuist E in auctus rebus er papula , illustrius Dro templum cogitavit erigere. uac d m cetiratio: torru:retur, monitis est ab Auela,
6쪽
f. XIIX. Sed quicquid sit de eo, quum iam Carolus
M. Episcopatus conditor sit certus, nunc de Epocha tam
conditi quam translati Episcopatus; post de nova sede Hal-berstadio; tum de finibus Episcopae; ac demum de uisi oporum mimo agemus.
AIN. Annum octogcsimum ab scptingentesimo pleris pro conditiEpiscopatus termino statuunt,idque nisi aliisDitinaro tamen maius contextum postea laudabimus)maxime erit exscialpendumNiramur autem non immeriato Annalium Francorum scriptores rem tam memorabilcm praetermissile. Nihil enim eo anno reperias magis, quam roto, compositis per mestphaliam rebus d Oriem tales Saxones progresib, corum non contemnendam manum Christianismor sanctum lavacrum dedisse nomen. Locus Baptismo dcstinatus in uinharti Annalibus voca tur Orbeim: quem praesecturae Stademensis in DucatuBrunsvicens, moimmouitellum inter oc Gostariam viculum,ho Drchini sive γ1rm dicium,ex Georgi id orouati Chronico Magacburgens MS. observat Henricus Meibomius: uti haec M alia Ba, δειvicensuHistoria recensait cap.III.,XVI.
lam quia abhinc non multum dictat Oserviiciam, sacile
ac loci insaxonicae conversionis memoriam rotus potuit condereaedem sacram, cujus per Episcopalcm honorcinaucrum deciis, Halberstadium postmodo translatum. f. XX. Neque omnibus tamcn rotundus anni octoges placuit numerus: siquidem vernerus Rotevina Irenae I mabm M pha rum cap.IIae sequentem Minde se autem Chronicon-Mcibomio Hermanni Leffecit Chronico omitum Suha-enburge tum juncto, annum habet lac xxvii. Huius si quis forte Verborum contextum desiderat non invidctamus. Oster ich, prii distbatur ora cruristi Dcc xvii. fodiata est:
7쪽
stadi XXI. At vero haec procul dubio in mendo cubant,
cum annus nonus supra octingentesimum , quo translatio facta traditur, ab anno superioris sieculi septimo & s ptuagesimo non sit quadragesimus, sed secundus trige-umus. Quod si autem translatio demum post annos quadraginta contigit , non Carolum squem anno II CC C x i V.
Aquisgrani decessisse certum)2dLudovicum habuisset auctorem. Hoc etsi iunioribus nonnullis placet , minas tamen iis diploma videtur favere. f. XXII. Sic igitur in his obstaris sentimus, rotum M.' non modo Osterruici octogesimo seculi octavi anno co n-didisse templum, sed aliud magnificentius Episcopali nni-gio ornatum,sive exeunte laudato, sive seculo proximo ineunte, Halberstadii flandasse, ac amplissima dioecesi non minus, Quam luculentis privilegiis brasse. g. XXIII. Ipsum nunc aggrediamur Halberstidium, quod ad fluvium Hostemnam in pago Hartingo uve situm refert Ludovici diploma. Hollemna fluvius, vel hodie antiqui nominis sDoltimini) retinens, ex Meliboco monte, quem male Bructerum appellant vulgo, scaturiens, Dernotar-gum,& alia quaedam ignobilia loca alluit, donec ad Halo stadium ac magis Asbegae aliorumque rivulorum accessu ad Nienhagium haud procul Gronineta in Bodam se
exonerat. Ipsum auctius cum fluvio suo tolberstadium in pago Haratu e a Ludovico collocatum, in memoriam nouis revocat Germaniae veteris in pagos divisionem cap. I. I laria Barriovicensis c Piose illintratam: ut haud sit necessum, exin nonnulla describere: nisi sorte Aventino, Alta hammero, Beuthero, Cluverio, Frehero, Lindebrogio, Meibomio, Reine io, minchelmanno addi postules AndreamKnichenIureconsultum celebrem Germanicae antiquitatis non ignarum i Torritorii jure cap. LV. ubi L CX CI memorat M. Quirinum Thalman Cos. Isenacensem ex diaplomatisOctonatas catalogum pagorum eaecerpsisse,sibia;
8쪽
tradidim. Etiam nonnulla hujis argumenti monuisse deprehendimus Johannem Schesterum Philologorum
tis nostrae principem cap.IV. Lapponis. f. XAIV. Ceterum pagus noster utrilagoise, procul omni dubio ab Hartetica sylva habet nomen,quae longe lateque se extendens, succedentibus temporibus excisa, urbes vicosque admisit. inam late pagus hic patuerit ex observationibus Meibomianis de pagis daammis, opusculis avi Historicis a Cl. nepote Meibomio illatis patet, quae μῆ-muam, Usiferstetum , Oscherilistum, silvam, iliaque huic pago computata docent.
XXV. De nomine ipse Halberstidii si quaeras, tria
inveniuntur originum 'capita, quorum prius ad Albim dc Oram confluentes; alterum ad Albertum quendam conditorem; tertium ad magnitudinem dimidiatam respiciunt f. XXVI. prioris sententiae Auctor Petrus Bertius
ommentari RerumGermanicarum lib.III quae manifesti erroris.Namque Ora plusquam sex milliaribusHalberstadio distans , supra Kalfordam Brunsviicense oppidulum oriens, tactis novo veterique Hallenslebio, ad moliners adium in Albim excurrit, cum quibus Halberstadio nihil commercii. Forican erroris sons vulgatam conditi Episcopatus sapit aeram. Quandoquidem enim Minhartus Carolum anno octogesimo dc septingentesimo ad Asiam profectum castra in
eo loco,ubi Ora Albis consuunt , ad habenda stativa collocasse ;Regino idiosum, ubi Hora confluit in Albiameervenisse mem
rant : suspicatus sorte Bertius,ac si is esset locus, ubi Episc patus sedem stituerit Rex Francus. Non tam longe abiisses a vero, si Halberstadium ad Asbinae Holtemmae com fluxum collocasset. g. XXVII. Dresseriis ex Halberstadio facit Asserti ad um, ac si unquam Albertum habuisset conditorem. Si id est, non certe eadem, qua dixit, iacilitate demonstrabit hunc Albertum. In Episcoporum ordine non habuisse locum c
istimamus certissimum. Neque enim ante quartumd
cimum tautis renovatae seculum Albertos Halberstadium B accepit,
9쪽
aecepit, alterum Anhaltinum Comitem, alterum Ducem Brunsevicentem, sibi in vicem succedentes; quo tempore maxime famosum jam erat nomen Halberstadii. f. XXIIX. Quamobrem optime in his sensisse videtur IohannesAn8elius erdenhagen de RebuspubbcisHanseaticis pari. III cap. VI Halberstadium quasi Hemipoyn putans dictum: quod vix ut habent ejus verba in dimicaeram in exa
cta aedi*atione obtinuerit partem , quam pri tus concepta erat.
Cetera quae addit scriptor, vix merentur fidem, dum rud ra designationis ad orientem versus Harslebium Que&linburgum collocat, quae tamen in contraria occidciatis plaga, tua Sarcstadium itur,apparent neque cum Vero con-
lentiunt, quae de minori Gennadio memorat. f. XXIX. Tantum de nomine. De finibus Episcopatui aCarolo praescriptis porro dispiciendum. Hi sint praetcr pagi Hartis ove limites pagorum Dariis ove , Norithmriuomve, Bethesheim, Si via & Ha lovvc. In ungulos Pagos inquiremus.
f. XXX.D A RLIN G O , procul dubio nomen a cepit a Darlingis sive Derlingis populis, quorum meminit Rudolli EpiscopiHalberstadensiis diploma anno cla CXLV. datum. Sed quinam illi sint Dertingi quis docuerit3 An qui in Dromlingos abiere'Celebres nempe sunt vel hodie agrestes Dromsingenses, sylvam & palustria Dromtingana incolentes. Si Hebeshemii situs paulo accuratius esset perspectus, certiora hic possent afferri. Namque curtim Hebesheim in Ottonis III diplomate pago huic assignatam Meibomiana eruit industria. Sed sorte Magdcburgo hic pagus, quam ut ad Dromi ingenies abeundum. plomate quodam ab Ottone Imp. Mamaconi Co
est Dreplebin quod vel a pago Darlingoος accipere, vel ipsi pago nomen dare potucrit.
10쪽
ς XXXI NORTI HURINGOVIAE pagus etsi non
dum ibrte in vulgus, nobis tamen non modo exMcibomianis & Conringianis obctervationibus,sed etiam ex lectione veterum &inspectione diplomatum notus , dc a politioribus seriptoribusSeptentrionalis Thuringia solet appellari. Hic paucis liceat indicare, Torquatum Annalium Masedeburg. oci aliarshMSS. pari: L lib II. cap. VI. scribere,
mnem terram istam quae inter Herciniam, Salam, Albim, imo ultra quoque Brandenburgum,usque ad Haveis rip--Ducatum Brum Dicensem seu stirim amnem , pagum NortthurisCorum iuctum
Guil.Budarus tamen,Mei nato teste, non nisiAlbis, Bodae,& Ohrae fluviorum circumscribit ambitu. Compluscula loca hujus pagi alphabetica serie rccensuit lcibomius,quae magnam partem dcbcre credo excerptis diplomatum a diligentissimo horum scrutatore Marco magnero allatis commentatiuncula Germanica, qua Thuringiam veterena in pagos distributam declarat.
mio omissus,plane dubium quid dicendum,perinde ac deS V A UI A: Nam etsi Schladensis comitatus ambitum id habuisse nominis conjicimus, non omnibus tamen aeque probabile videbitur fortassis. f. XXXIII. De Pago H ASIGG Ε auscultabimus Conringium libcllo cleganti de antiquo Heb adii statu
serentem pag. LXXV. Petin Hasa indubie nomen accepit ab eo, qui etiamnum Hesen audit,arceprincipali insignis : solet enim etia scribi Hesseriou, eoque diversus plane pum fuit ab eo qui in tabulis fundationis Archiepisic atus Magiab. Hos u usurpatur.
Haec autem suerat opinio CL Mcibomii, qui limites nutus pagi ex eodem diplomate notat Salam, Milicrbachoc 'Mp-pram fluvios. f. XXXIV.Quandoquidem igitur pagorum Veteris Gemmaniae historia profundis immersa tenebris,laboris non exi-Mi erit limitesEpiscopat' nostri exacte definire.InterimG vi-lielmus Budatus Discursu historico de bellis & motibus Epi-copatus Halaemadensas a tempore tundationis ad annum