장음표시 사용
11쪽
othicis lineo addit: Quid dicam de natura rerum, cuius costnitio maynam orationis susseditat copiam, de vita, de offlictis, de virtute, de moribus, sine multa earum ipsarum rerum disciplina αud dici aut intelligi so e 8 In quibus
ticulam non addidit. Quod sermonis latini legibus convenire nego ae siccorto dicendum fuisse existimo: Quid dicam de natura rerum sine militaearum issarum rerum disciplinu neque dici neque intelligi posse Z Quanquam ne hoc quidem ferri facile posset, cum intelligi non addito aestu sativo subiecti, qui vocatur, dici non pOSSe videretur. Nam quid illud, quod ab initio periodi positum est, cum priores cum infinitivis diei et intelligi con
iungi voluissent, NaySerus potiuS eX eo, quod proXime Sequitur, V. dicam pendere voluit, ut notissimam illam formulam quid dicam -, qua rem aliquam tam graVem, tam perSpicuam eSSe Romani Significant, ut de ea aut accuratius eXplicari non opus eSSe aut, quibus id verbis aptissimo fiat, haud sa-cile inveniri posse intelligamus nam formulas praeteritionis et amplificationis similes illas distinguendas esse Maur. Seyffert Schol. latin. 1 p. 46 sqq. bone docuiti, etiam hoc loco agnosceret. Atque eandem sententiam Pi duritius seeutus est, qui quam coniecturam in Symbolis eois l p. 405) commundaverat, nune in verba Ciceronis ipSa recepit: Quid dicam de natura rerum, cuius cognitio magnam orationis Suppeditat copiam 8 Nam de vita, de of hietis, de virtute, de moribus Sine multa earum rerum disciplina nihil aut diei aut intelligi p ot e st. Sed quanquam nihil aut- aut sic dici posse exemplis a F. Handio Turseil. 1 p. 534 collectis comprobatur, tamen quam parum verisimile sit tribus locis diversis aut omissum aliquid in codicibus osse aut mutatum quivis facile intelligit. Quod vero in formulae illius cr0berrimo usu Kayserus et Videritius quid a v. dicam divelli non posse existimarunt, reete videntur feci SSe: nam quanquam Satis diu inter legendum quaesivi, similem locum ullum reperire non potui. Quare alio modo
idem quod illi voluerunt tentandum est. Ac mihi quidem facillimo ita
locus videtur sanari, ut Ecquid Ciceronem pro eo, quod in codicibus est, quid, Scrip Sisse existimemuS. Nam illa Syllaba, quae est ec, cum distinguere praeeodat, facillime eXcidere poterat. Obiter moneo eodem loco vid0ri non orationis, sed oratori cum I. A. Ernestio scribendum eSSe: num in codice einsidion si, quem ex codicis laudonSis lectu difficillimi apographo eo ipso, quod Gasp. Bargigae iussu factum erat, Albertus de Bonstetten descripsisse videtur cf. I. Casp. Orelli ed. 1830 praefat. p. LXIII), oroiS Scriptum eSSe, Sed litera pOStrema obelo transfixa, meis ipse oculis vidi, ut scriptor compendio male tutelisecto primum orationis sibi legisse visus esse, deinde vero apographo accuratiuSinspecto oratori agnovisse existimandus sit. Nam in apographo illo compendia multa fuisse, quae quid significarent scriptor codicis einsidiensis dubitaret, inde concludimus, quod locis haud paucis n0n uno modo ea instilligi posse ipse adnotavit. Sed setiam aliud vitium, quod eodem modo tolli possit, in Oratoris loco, quem tractamus, haerere SuSpicor. Nam Cicuro omni illo loco id agit, ut ostendat, quomodo factum Sit, ut oratores philosophiam, ex cuius studio maxima ad ipsos utilitaS redundare pOSSet, Spernerent atque defugerent. Cum enim philosophi non curarent niSi quid dicerent, quo-2
12쪽
modo dicerent parum illi curiosi, Oratores, vii in contionis et iudiciorum fluetibus sibi concortandum animosque auditorum movendos atque flectendos arto dicendi esse viderent, Orationem verbis ac Sententiis Ornatam magis, quam varietate rerum copiOSam Sibi neceSSuriam esse eXistimasse. Verum Ci- coro eloquentiam populnrem cum eleganti doetrina coniungendam esse identidem monet. Postquam igitur eo loco, quem tractamus, dixit, quot et quantas ros orator ex philosophiae fonte uberrimo haurire posset, non potest simplicitor pergere: Ad has tot tantasque res adhibenda sunt ornamenta innumerabilia, quae sola tum quidem tradebantur at eis, qui dicendi numerabantur massistri, Sed particula aliqua significandum erat rerum varietatem a philosophia Suppeditatarum per se illam quidem non sufficere, Sed arte dicendi populari ornandam eSse. Quare Scripsisse Ciceronem coniicio:
Sed ad has -, coli. g. 14: non ut in ea sphilosophia i tamen omnia sint, sed ut sic adiuvet, ut palaestra histrionem. Ita demum recte deinde adduntur, quae dicit: Quo fit, ut veram illam et absolutam eloquentiam nemo consequatur, quod alia intellistendi, cuia dicendi disciplina est et ub aliis
rerum, ab aliis verborum doctrina quaeritur. Id vero vocabulum, quod praecedit, posse, effecit, ut Similis particula Sed eXcideret, quod, si pser compendium scripta erat S; Vel S: cf. G. Freundius ad Cic. Or. pro Milon. p. viii et 83, etiam facilius evenire poterat. - Eandem partieulam etiam Oratoris g. 36 propter Similitudinem eius, quod praecedit, vocabuli sint excidisse statuo: postquam enim difficillimum esse dixit formam optimi exponere, cum in SUO quodque genere praestet et alii aliis rebus d0lectentur, sic pergere debuisse videtur: Sed hac esto relission 6 non sum ab hoc conatu repulsuS, quanquam in codd. illa particula omissa est. - Sod redeo ad locum Oratoris priorem. Nam g. 16, ubi exponit, cur orator dialectica disciplina carere non possit, in codd. haec leguntur: Nec vero sine philosophorum disciplina - foSSumuS - neque cernere conSequentia, repugnantia videre, ambigua distinyuere. Hic verba cernere et distinguere Cicero sicaecommodaVit utrumque eis rebus, ad quas pertinent, ut videre mihi ferri non pOSSe videatur, sed etiam hoc loco verbum quaerendum esse iniselligam, quod Vocabulo, quod est repuynantia, conveniat. Ciceronem igitur scripsisse Rutumo: repuynantia vitare. - Transeo ad alia. De Republ. l g. 1 in codice haec sunt: Omitto innumerabiles viros, quorum singuli saluti huic cinitati fuerunt et qui sunt procul ab aetatis huius memoria, commemorare eos desino, ne quiS Se aut Suorum aliquem praetermimum queratur. Cum verba pOStrema OStenderent Ciceronem Viros, qui virtutis quadam vi occulta ducti de republica cum summis suis periculis et laboribus bene merere, quam voluptatis otiique blandimentis obsequi maluissent, enumerare desiisSe, quin nimiS prope a Suo tempore abessent, A. Maius post sunt addidit haut F. Stetnacher non, quorum illud nuper C. Halmius secutus est. Sed cum G. dii Rieu teste in schedis vaticanis p. 53ὶ prima manus, cum in eo esset, ut quia scriberet, ex A fecerit Si videtur potius in eo eo lice, quem librarius illo descripsit, et quia hau sunt fuisse, oculus vero eiuS primum npriore litora A ad alteram, quae est in hau, deinde vero a priore litura Uad alteram in v. Sunt aberrasse. Ita eum Halmius quia scribendum eSSe
13쪽
rectissime viderit, id nanciscimur, ut uno tantum loco eodi eis scriptura mutanda sit. hau vero post ea, quae nuper homines doctissimi do hac particulae forma eXplieaverunt, a Cicerone alienum non videbitur. - Cicero de iuvent. 1 g. 83 compl0xionis aut converSione aut alterius partis infirmatione reprehendendae hoe exemplum affert eX poeta, ut videtur, tragico: nam Si veretur, quid eum reccusem, qui est probus' sin inverecundum animi ingenium possidet,
quid eum accusem, Mui id parvi auditu eaeistimet flSumsit hoc sexemplum ex libri ad Herennium 2 g. 42, ubi hie versus pra0cedit:
qua causa accusem hunc, tum id e utando evolvere' Atque ex eis, quae ibi explicantur, aliquem Sedum ipSum colloquentem in scaenam produetum eSSe apparet, qui eum Sibi non incommoda ratione ostendisse videretur, quare non necusaret aliquem, deinde mutato consilio acriter eundem illum hominum increparet. Recto vero Victorinus ad h. l. rhetor. lat. p. 253, 19 H.): Accusatio autem hic non publica est, sed privata obiurgatio. Quare primum de emendando primo versu cogitandum est. Cui miror O. Ribbeckiiun trag. lat. reliqu. p. 223 addidiSSe verbum nequeo, quod quanqUam in mg. eod. bambergenSis legitur, quin ab interpolatore additum sit, cum praeStantissimi eodices omnes omittant, dubitari non potest. Certissimum vero videtur poetam dixisse: Qua cal Sa accusem, me e utando evolvere flnam quae in codd. adduntur, hunc, eum sic videtur pro tum fuisse), id,
eX eo genere interpretamentorum sunt, quae innumeris fore locis inveniri notissimum est, ac ne infinitivi quidem in interrogationibus, quae vel cum admiratione vel cum indignatione proferuntur, exempla afferri Opus ΘSt. Sed cum in hoc versu accusem necessarium esse intelligamus, male iudieaverunt primum personam etiam in proximis versibuS requiri, cum non tantum in eodd. antiquissimis et Cornificii et Ciceronis, s0d otiam apud Sulpitium Victorem p. 414, 13 H. et Victorinum p. 253, 12 H in primo pariter atque in tertio versu accuses legatur et idem etiam eo confirmetur, quod deinde apud Ciceronem compluries in conversione accuses legitur, in confirmatione Vero alterius partis q. 84 dieitur: accusatione.tua correctus ab errato recedet. Quae Si vera sunt, hoc unum restat, ut versum tertium emendare Studeamus. A e primum quidem post quid vid0tur TU inserendum esse, quod cum propter similitudinem earum liternrum, quae Sequuntur, EUM, excidisSe videretur, de his versibus corrigendis disputari ab hoc loco non alienum esse existimavi. Quae quidem mutatio multo facilior est quam Ribbeckii, qui praefat. p. XVI tandem inseri voluit. Deinde vero legendum esse qui id parsi auditum aestimet, vestigia quaedam eodd. antiquissimorum Ostendunt, id quod C. Halmius iam vidit analech. tullian. lase 1 p. 18. Itaque versus illi sic videntur scribendi esse:
Oua cauSa a cuSem, me e utando evolvere flNam Si veretur, quid eum accuses, qui est probus' Sin inverecundum animi ingenium p0SSidet, Quid tu eum accuses, qui id parvi auditum uest et 8
Neque in eis, quae proXime apud Ciceronem Sequuntur, cum nune fore lega-
14쪽
tur neget, qua cauSa codd. lectionem Hestes SpernamuS, evolvi potest expu- fundo. - Quod in hoc loco tractando vidimus, libros ad Herennium et qui sunt de inventione accuratiSSime per Omnia colaferendos esse, eo ad alium locum emendandum utar. Namque quod nunc de iuvent. I g. 26 logitur: Commune sexordium), quod nihilo minus in hanc quam in contrariam partem causae potest convenire, id prorSUS falSum esse facile apparet, nam potius in contrariam partem nihilo minus quam in hane convenire dicendum
orat, ut recte Cornificius 1 g. 11 dixit: Item vitiosum est 0xordium) quo
nihilo minus adve artus p0trat uti, quod commune appellatur. Quare apud Cicoronem verba in hanc quam delenda esse intelligimus. Αο cum ad hos libros de inventione Semel devenerim, hoc unum addo, verba, quibus 2 g. 164 clementia qua se sit definitur: clementia, per quam animi temere in odium ali euius concitati invectioneS comitate retinentur eXcerptorum CuSanorum, quae supra commemoravi, beneficio in integritatem vindicari. Quod supra scripsi Orollius Garatonii coniecturam secutuS dedit, Sed Parisinus antiquissimus a pr. m. , Angelo montanuS, TuricenSis iniectionis concitati, Trossianus sit Par. corr. invectioniS concitati habent. In quibus quid latuerit, nunc d0mum apparet, cum eXcerpta cuSana p. 53 haec habere intelligamus: per quam animi temere in odium alicuius illecti concitatique comitate retinentur,
nisi quod eodicum illud iniecti antiquitus inlecti scriptum fuisse ostendit.
onis videtur e dithographia syllabarum conci Ortum esse. - Bruti g. 69 verba postrema haec Sunt: Sed maiore honore in omnibus artibus quam in hae una dicendi versatur antiquitas. de quibus miratus sum quod nemo quisquam interpretum recentiorum dicendum existimavit, nisi quod H. Moyser brevissime: , , maiore honore fruitur . Sed longe aliam interpretationem G. Bernhardy sequitur, qui Meyeri admonitioni haseo addidit: , Apte Wetgelius: ex omnibus quas tractavit antiquitas artibus plus honoris ot laudis rettulit quam eX eloquentia . Cum enim ex Meyeri sententia quae antiqua sint in eloquentia non magni haberi Cicero dixerit, Wolgotius otBornhardy antiquos homines eis, quae in reliqui S artibus praestiterint, plus honoris atque laudis invenisse opinantur. Sed hanc explicationem salsam esse et ea ostendunt, quae g. 67 praecedunt: hi ipsi, qui in Graecis antiquitate de lectantur eaque subtilitate, quam atticam appellant, hanc in Catone ne no-werunt quidem, et praeSeus tempus verSatur, nam Si quod W0tgelius vult Cicero dicere voluisset, non potui SSet non ve ata eSt Seribere. Etiam ex eis, quaedoinde de pictoribus exponit, apparet Sententiam eius hane esse, ut quae in cesseris artibus antiqua sint, quamviS imperfecta esse intelligamus, tamen hac duritat0 sua et simplicitate placere et in honore esse dicat, in una eloquentia propter exaggeratam quaSi altiuS pOSteriorum Orationem antiqua contemni et raro ignorari. Quodsi probanda Meyeri interpretatio est, ante
v. maiore excidisse praepositionem in eXiStimandum eSt, neque enim honore, maiore honore versari hanc vim habere poteSt, ut sit in honore esse, in maiore honore esse. Sed pro eo, quod vulgo dicitur in honore esse, dici etiam posse in honore versari et per se apparet et similiter pro Plancio β. 26 dicitur:
Minturnens - aeterna in laude versantur. Etiam in Oratore g. 57. ubi haue sunt: Est autem etiam in dicendo quidam cantuS ObScurior, -
15쪽
quem signi sicat Demosthenes et Aeschines, cum adfer alteri obicit nostis
flexiones, Nonii testimonio p. 207, 12 et Iulii Vict0ris p. 443, 13 Η. mihi
constare videtur a Cicerone scriptum eSSe in 'einiones. In codd. Ciceronis in per compendium scriptum propter Similitudinem Vel literae F, quae sequitur, vel compendii syllabae is, quae praecedit, eXeidisSe putandum est. Eodem modo propter similitudinem syllabae proXimae in M. Catonis fragmento primo Or. de suis virtutibus contra L. Τhermum Iord. p. 433 in ante v. industria excidit: Ego iam a principio in parsimonia utque in duritia atque industria omnem adoleScentium meam abstinui. - Αddam aliam, cum Semel Catonis quae eaestant in manus inciderint, loci ut mihi vidotur corrupti emendationsem. G0llius 6. 3, 50 haec ex Catonis oratione pro Rhodiensibus exoserpsit p. 25 Iord.): Rhodiensis superbos esse aiunt, id obieetantis, quod mihi et liberis meis minime diei rectissimo Iordanus legi maluit obici) uelim. sint sane superbi. quid id ad vos attinet' idne truseimini,
si quis superbior est quam vos 8 Videntur qui haec inlaeta reliquerunt cogitavisse a Catone superbiam Rhodiensium tolerabilem, non tolerandam in se et liberis suis iudicari, itaque eam sibi set liberis suis obiici noluisse. Num id eredibile est 3 Superbia enim spirat in omnibus, quae de Se vel dixit vel scripsit, superbiam testantur, quaecunque de eo memoriae tradita sunt. Atque Rhodienses eum a Superbive crimine ita defendisse apparet, ut superbiam non vituperandam, sed laudandam eSSe diceret Romanosque, eum ipsi superbi essent, aliis superbiam obiicere posse negaret. Quare Cato quod mihi et liberis meis minime obici nolim scripsisse eXistimanduS est. Sod etiam de tribus locis aliorum scriptorum, qui paucis quibusdam litoris aliarum similibus omissis corrupti esse videantur, breviter disseram. Aeprimum quidem de Sallustii verbis Catil. c. 53 ac sicuti est' eta parentum multis tempestatibus haud sane quisquam Romae virtute munus fuit in diversissimas interpretes partes diScesserunt, quorum commenta ferri non
posse cum Frid. Ritschelius nuper' mus. riten. 21 p. 3163 perspicue docuisset, quod sententia requirit coniectura restituit: sicuti emeta vi parentum, quam quodammodo praeiverat qui in cod. 9 supra Versum adseripsit virtute. Sed cum vi haud facile inter uv. Ufeta et parentum excidere potuerit, id ipsum quod Sallustius scripsit ab A. W0idemanno, viro de scholis esset- ningen Sium praeclare merito, inventum esse existimo, qui Vimariae aliquando in sermone familiari Sallustium videri sicut vi est' eta parentum Seripsisse mecum communicavit. Similitudo enim lisserarum effecit, ut cum SICUT I exstarot stetiti sexstaro videretur, qua forma Sallustium plerumque USum eRSe QOdd. praeStantiSSimorum testimonia vincunt, sed sicut etiam
aliquando admisisse Cat. 37, 5. Iug. 14, 11 6sicut videtis ut 94, 3 ostendunt. - Valserius Maximus 1. 1, 17 Potitios narrat interisse, cum Appio Claudio auctore solemnia Sacrorum, quae Herculi fecerant, servos publicos docuissent, his Verbis: omnes, qui erant numero Super triginta, puberes intra annum extincti sunt nomenque Potitium in duodecim famulas divisum prope interiit. Recte Torrenius in v. prope haesit, nam Livius 1, 7 et 9, 29 aliique, qui eius rei meminerunt, prorsus omneS Potitios interisse consentiunt neque aliud Valerius tradere voluit, cum Livii locum posteriorem
16쪽
secutus puberes OmneS interisse diceret. Si, quod Kempsius eum existimasse suspicatur, muliereS et infantes Superstites fuissent, omnis narratio illa, qua cur gens Potitia non iam eXStaret eXplicaretur, Stare non poterat. Sed neque, quod TorrentUS probus, prisere ferri potest nec, quod V. Kohlor Qua ration o T. Livii annalibus historici latini atque graeci usi sint p. 64) conisecit, prorsus admodum Verisimile est. Mihi videtur Livius i. d. monstrare quid Valerius dixerit: nam cum Livius dicat: traditur cum duodecim familiae ea tempestate Potitiorum essent, puberta ad triginta, omnis intra annum cum Stirpe eXStinct0S nec nomen tantum Potitiorum interisse, sed censorem etiam- luminibtis captum, Valerium coniicio Scripsisse: nomenque Potitium in duodeeim familias divisum cum stirpe interiit h. e. ita interiit, ut ne Stirps quidem relinqueretur, quod in Fabiorum gente aliquando factum esse tradebatur. cum propter Similitudinem syllabae, quae antecedit, cum eXcidiSSet, etiam Stirie corruptum est. - Denique de Veliseii 2.21, 4 0xplicabo quid sentiam. Cn. Pompeius Strabo, Magni pater, cum a. 667 - 87 a. Chr.) haud procul ab urbe cum L. Cinna atroci proelio, sod ancipiti conflixisset et pestilentia pars magna eXercitus abSumta eSSet, do caelo tactus interisse ipse a plerisque traditur Plutarcho Pomp. l. Appiano b. civit. 1, 68. 80. Orosio 5, 19. Iulio obsequ. 56), unus Velleius i. d.
eum fulmine percussum esse non dicit: Post hoc, cum utrumque eaeercitum 1 elut sarum bello eaehaustum laceraret pestilentia, Cn. Pompeius decessit. Cuius interitus voluptas amissorum aut gladio aut morbo civium faene damno repenSata est populuSque romantiS, quam vivo iracundiam debuerat, in eorpus mortui contulit. ut Dromanno liist. aequa l. Cic. 4 p. 323 tradidisse videatur Pompeium morbo deeessisse. Sed si consideramus, quae Iulius Obssiquens et Plutarchus de corpore mortui a populo male mulcato narrant, ille: ipse Pompeius a blatus sidere interiit. tectum eius fomulus diripuit, corpus unco traXit, hic: ἐπει ει απεθανε κεραυνωθεὼς, ἐκκοπιωμενοντο σωμα κοιτασπάσαντες απῖ του λίθους και κα γυβρίσαντες, dubitaru non
possumus, quin Velleius eundem cum illis auctorem, hoc est, Livium secutus sit. Ac Velleium ne per negligentiam quidem mortis causam omisisse inde intelligitur, quod verbis Cn. Pompeius decessit non addidit particulam etiam Sive quoque, nam ita tantum sperare poterat intellectum iri otiam Pomp0ium morbo illo pestifero abreptum esse. Quare aut post v. Pompeius aut post decessit coniicio de coelo tactus sive fulmine ictuS excidi8se, cum aut v. cuius aut ultima syllaba v. Pompeius efficerent, ut oculi librarii aberrarent.
Ac quamquam Verba praeStare non p0SSum,irem tamen ipsam certam esSe affirmaverim.
Habete, commilitones humanissimi, tenuem symbolam ad dapem largiter apparatam, ad quam vos indices scholarum huic commentationi subiuncti invitant, et facite, ut hoc vobis persuadeatis, eOS qui literis operam suam addicunt in summa vari0tate et diversitate disciplinarum hoc uno tamen Omnes coniunctos esse debere, ut labore indefesso laeti veritate inv0stiganda et tuenda patriae pro viribus quisque SutS prodesse Studeant.