장음표시 사용
11쪽
Di utatum hactenus a nobis se, de corpuere
naturali, quatenus genvi ess,variri siti se 'ecies complectens, iacium uae eius,ita in genere, sine ulla perierum consideratione, accepti, ut communia principia, communes sectioNes accedenaum an ad ipsi corporis naturalis species. Harum aurem omnium collectio es congeries cum totum unum scias, quod Mundus appellatur antequam de si cor oris nati . A sspecie,vel uda Arundi parte agamus, de toto prius ste quid Mundus sit, a quas babeat propraetate:
Llud, quod Graeci κοα ν, ab absoluta
tale perfecta elegiatrii atq; Ornma, dicunt;
' rini Mundum, eadem de causs ppellant. Quae vox una quiddam absoluturm perfectum, M muria ordine complectens signi iacet, multa et iam eo nomine insignis tur.544rsilius Fic.ioli,
y ennea d. l. Plut mr duos ponit mundos, unum intelli gibilam, divinam mentem, mundi hujus exemplaria deam: aherum sens Essem, hunc scilicet sentibus manifestum , divini exemplatis .i I. Di os hos Mundo alii iterum dividunt plum': Mundos ponunt Primo Archetyptim, seu in elljgibilem, qui ei Mens divina seu ipse Deus qui rerum omnium exempla & ideas in se continet Secundo, Angelicum, quem Angelorum multitudo ordinata constituit: Teme, Elementarem, qui ex coelo ele-
12쪽
mentis componitur Quari , Magnum, qui rea omne ereatas tam corporeas, quam incorporea continat Quinto , Parvum, seu lai κού σόλον, qui est Homo.
Nobis hoe loco inprirnis de illo agendum est, qui ex celo
terra, corpori bitaque in his contentis constat,& cui nomen Mundi praecipue competit , propter ordinem, qui in eo est, a Pythagora, ut placet Plutarcho l. a. de placit Philosoph. cap. t. etsi de hoc dubitare liceat, tam vox haec passim etiam in fragmentis Hermetis Trismegisti legatur impositum Vniversum stili hoc vere κοσμον seu mundum, id est, ornatum, ordinatum,&pulcrum est IIII. Vt ver Mundi variae sunt ignificationes ita variae etiam eius circumferuntur seu definitiones seu descriptione Qua collegit Er. Pico l. l. de Mundo, cap.r. Omnium vero aptissimae sunt huic loco maxime conventutiquas habet Auctor libri de Mundo,cap. t. An enim Aristotelis, vel Theophrasti, vel alterius sielite liber, controversum est. De quo L. Vives in August. de civitatem est . . r. Colle g. Con imbrio in procem libr. Phys ratist q. . art. . Prior haec est κοσμιος μὰ ιυνδεῖ συsκ αα κ usav9, κα , , tam id τίτο ig περοχ pu εων altera osv co λίγ 7 oλων αἱ τε M is κδ ικοτις, v v Κόλαον puλαG-h'κ Quae in unam non incommode ita conjungi posse videntur Mundus est ordinata series corporum naturali- uiri, quae a Deo est,&per Deum conservatur.
Umundi itaq; Materia sunt corpora naturalia universa, non solum simplicia sed etiam mixta non solum inanima sed etiam animata imbrinuniversum, χυσικὰ ο Ana Ψιοκτον, utristoteles ait r. le coelo, cap r. fili. Componiturque Mundus ex coelo,quatuor elementis, corporibus iaetis, inanimis animatis metallis fossilibus, plantis, animalibus.
Quae verbsit Forma in , non assed planum est, sum, hac de re plures sententiae alii eni: Forta am Mundi Deum esse at
13쪽
ferunt, alii Animam toti uni eris communem: alti e&Ium; ata Figuram eius; alii ordinem inter has tamen opiniones duae iam celebriores sunt Suna, quae Animam quandam Mundo prosorma attribuit altera, quae ordinem mundi formam esse statuit
Mundum animatum esse, sat antiqua, multisqi viris c IarissLrnis approbata est opinio. Fovit eam Hermes Tris megistus ita enim in libro, cui titulus: set Πὰς Esμοῦ παντα πλὴi uχ et inmnia sunt plena anima. Et in libro de intellectionein sensu, αι δεησιν Παν,- ων σιν, id est, sensum proprium mintelligentiam mundo tribuit. Idem statuit Pyllogoras, at, e urit sectato. res, qui saepe Mundum animal appellant, eiq; commune anima assignant, quae ubique per terram de aqua spiritalia ae vivifica semina in se contineat,in qua per se gignat, ubicunq; semina cor
poralia desunt, semina rursus derelicta ab animantibus fovea alcue ex putrido vinaceo semine variam, ordinatam, pretiosamq; generet irem,&oum ubicunque generans deest, soloeq; apparent Qualitates accidentales generationem efficere, vicem gen tricis substantiae gerat, ut Martis Ficin.pluribus docet L . The log tiron. cap. I.
v III. Sed non arridet Peripateticis haec sententia Chm enim nulla evidens ratio id persuadeat, neqtie aliqua cogat necessitas, nee formam informantem substantialem, nec animam unam communem mundo attribuunt, atque emia temere militiplicanda non esse censent. Nam nulla conspicue in toto mundo apparet amo, qu proficis ratura peculiari aliqua totius mundi Anima sed omnes operationes peculiatibus, distinctis sermis debentur. Quapropter cum omnes mundi partes peculiares formas habear, forma aliqua cCmmunis, eas connectetis, non requiritur cum sine ea singulae formae suas operationes exsequi possitiat. IX. Praeterea si una esset Forma Mundum insor mans, reliqvre
Fotinae vel illius partes essent, vel ab illa informarentur 3 quotam utrumque absurdum. 'artes esse non possunt. Formae enim omnes uni vocia non sunsiri plusquam genere disseiunt, nec qu AG unt
14쪽
unt unum totum eonstituere. Et eadem numero Forma resistia mero distinctas, quales sunt naturales ccnstituere non potest. Cum enim forma. ut dat eis sic etiam de unitatem omnes rea naturale pocius unum, quam plura essent dicenda. Formas Verbreliquas ab hoc informari multis modis etiam absurdum est. Nee est, ut quia credat, Animam hanc mundi reliquis formis superve ni re eodem modo, quo formae misti forma vi venit, supervenit. Hoc enim si esset, praestantior persectior reliquis formis omniabus esse deberet: quod tamen Platonici non concedent. Anima enim mudi plures facultates irae stantiores non includit,quamcmnium corporum naturalium formaeri animae.
Quapropter Peripatetici Mundum unum esse unione formae informantis negant, ipsq: tantum unitatem ordinis eorum, quae ab uno ducta principio, in eundem unum, tanquam in finem proprium deducta, conveniunt: inter se, in illo. Propterea qubd ab uno, ad unum omnia, ut ait I Q Scalig. exercis L a. Forma itaque Mundi est ordo, seu ordinata series corporum a
Notandum tamen Iisc, ut numerus est duplex, unus num rant, seu, quo numeramus alter numeratus, qui nihil aliud est,nus res ipsae numeratae cita etiam duplicem esse ordinem, o mi inantem, qui est accidens, &mutuaratu partium inter se, seu, ut Augustinus definit de civit Deil ι'. cap. 3. Paritim dispariumque rerum, sua cuique loea tribuens dispositio in ordinatum, qui nihil est, nisi res ipsae aptae disposita talis est mundus Corpora
enim naturalia, ut apte disponuntur, tarticipant condicionem unius primi principii, seq, mutub perficiunt, fovent, unumquid ordinatum, quod Mundus appellatur, constituunt. Xll. cientem Mundi caussam quod attinet, etsi Epicurei in eum inciderint ni rorem, ut pulcerrimum hoc Mundi theatrum caeco atomorum confluxu genitu esse assic maverint tamen omne saniores Philosophi in hoc conspirant, Mundum hunc t eo pr. in az. tanquam uno irimo principiorum omniu principio per
15쪽
dere. Nam, ut Angustinus de civit. Dei I. M. eap. 4. ait, Mundus ipse ordinatissima sua mutabilitateri mobilitate, iis bilium omnium pulcerrima specie quodammodo tacitus,4 factum sis es, se . . non nisi a Deo, ine flabiliter atque invitabiliter magno, cineffabiliter, atque invisibiliter pulcro, fieri se potuisse, proclamat. De modo tamen cum variae sint sententiae, de his paulo plura.
Hisu agens ad agendum movet. Nihil ver,ante Mundum praeter Deum Dit, Nil ni itaque Deum ad productionem Mundi, sed ipse seipsum movit, atque ideo mundum creavit, quod infinitam suam bonitatem communicare voluit. Quod pulcre his expressit Augustinus de civit. Dei l. II cap. 3. Tria quaedam,max in me scienda de creatura nobis, oportet rimari, quis eam fecerit, per quid fecerit, quare fecerit. Deus dixit, inquit Fiat lux; A facta est hi :& vidit Deus lucem, quia bona est. Si igitur qua, rimus, quis fecerit, Deus est Si per quid fecerit dixit, Fiat.&facta est. Si quare fecerii quia botra est. Nec auctor est excellentior Deo, nec ars efficacior Dei verbo, nec caussa melior, quam, ut bonum crearetur a bono Deo. Aliam quoq, rarionem Plato non reddit, cur Deus tin dum condiderit, nisi quia bonus est. Bonitatis enim proprium est, sese communicare. ratque hic Finis elicreationis Munde.
Mundi autem iam constituti atque exsistentis'maenam Ensis Iri, pulcre docet Hermes Tris megistus iii libro de pietate e Philosophia Πῖοῦτον, inquit, ι Θεός. . λυτε re κοσο λίτον,
. id est Prisnum Deus, secundum Mundus,tertitam Homo. Mundus propter hominem: Homo verhpi pter Deum. Cir enim omnis finis bonus sit, de esus, cuius e trinis, perfectio, Deus autem fit, hi mum .perfectissimum omnium rei uni finis Deus est, atq, omnia propter illud unum sunt, quod non est propter illud,praeter se omnesq, res opus habent Deo, & ut fiat, urbeneunt. XV.
Homo itaque propter Deum Mundus propter hominem Dcitia
16쪽
sictns est. Quomodo autem erum omnium species propter hominem facta sint, non ita planum. Nam veritam hostis eoa, qui volunt ad hominis usum facta omnia, appellat Alige Qi amenam ex pulicibus, quam ex cimicibus homo utilitatem percipite Ridiculum prosectb est dicere: Pulices creatos ad inutilem hominis sanguinem sugendum Cimices, ut noctu ex importunos mino ex ritent nos ad prece tandendas. VI. Neque etiali obvarietatem tantum, Vornatum, 'tqtie ut nos bis admirationem cieant, species quasdam creatas esse concedit Se aliger sed omnia ob certum finem effecisse Deum statuit. Varietas autem, nudus ornatus finis non est, nec uni ersipei sectio,
sed via saltem ad persectionem Ex variis enim speciebus ordinat dispostia universi perfectio exsurgit.
XVII. Ipse itaque scaligerit statuit. Hominem esse si κυκοτ top.& tanquam regulam ac mensuram ea terorum animalium , imo ipsorum omnium principem. Non autemi futurum principem nisi talis. Quippe in medio. Non potuisse aurem esse mediti iri, nisi inter extrema igitur extrema facta esse ut esset mediu . Esc.
tremorum autem, eorum, quete medium inter, extrema sunt
sita, si deesset aliquid daretur in i mi vacuum. Cuod ors abis surdius est, quam si effet vacuum sine corpore. Cum enim Ceus opi sui sit plenus, simundus, ire Platonici aiunt, si Dei stat a,ipse etiam erit plenus, nec in speciebus, ne eiu Quantitate ulli: m dei e ctum admittet. Quapropter si etiam minimum quippiam in uia. do deficeret: universum iam amplius non esset universum, Mundus desineret esse Mundus, id est, pulae , ordinatus, per
Arq: hactenus Mundi naturam 4 suis caussis cognovimus: restant jam praecipuae ejus affectiones videndae, controversiae, quae de ii agitantur discutiendae. Primo autem loco occurris
17쪽
tum esse, simulqranteriturum Ermamibus aliis genitum esse, sed nunquam periturum statuentibus, nonnullis deniq, ipsum n oue initium habuisse, neque finem habiturum asserentibus. XX. Ex tanta itaque opinionum varietate ut nos expediamus , illud primo advertendum: Non hic praecipuam quaestionem esse: Aia Mundus a Deo productus sit seu An Deus sit Mundi caussa. Eclient nonnu Iloria tantus furor faein t Mum dum hune casu exstitisse asserere ausi sint tamen omnes saniores PhilosopU, Deum Mundi opificem es consentiunt et unde pulcre ite auctor libri de Mundo cap. 6. ait: xyχαιῖτιιλογως πάAio, si icciri ἀνθρωποι ta iri τι παντα, ψ διὰ θεῖ otis Mo g ία pva id duri κα2 εαυτL 49ταῖκης, ἔσημιω- ζο ατ net τωτου σωτηIίας, id est, Verus sermo est a majoribusque proditus inter omnes homines, universa tum ex Deo, tum per Deum constituta esse nullam l naturam satis instructam ad salutem esse posse, quae, citra Dei praesidium sua ipsa demum tutelae permissa si ipsum quoque Aristoteleno, Deum op t. max. esse mundi conditorem agnovisse, quod mente cognovit,verbis Titum esse gravissimi Philosophi stituunt. Certe si Muri dus a Deo non eliet a seipsis esset quod absurdum est. Finitum Erum enitui primum esse non potest, omne finitum ab alio pen. des nec dantur plura prima,infinita aeterna. XXJ. De hoc itaque quaestio est Aia Mundus ab aeterno,an ver,initio temporis sit productus Antiqui Philosophi celebriores omnes,Mundum initium habuisse statuebant primus Amstoteles Mundum hunc aeternum essest tuiti ut ipse testatur 1 de coelo. c.
Nos nihil moveat,quid hic, vel ille Philosophus de hac quae .stione senserit, cum ex religionis nostra institutis edoceamur: Mundum hunc a Deo opi max in principio creatum esse. Cui enim tutius credamus,quando Mundus iactus si quam, qui illum secit, Deo XX lli. An tamen, praeter veritatem divinitus revelatam, etiam naria ratibus rationibus, Mundum aeternum non esse firmitere Vinci
18쪽
te in re tene sibi persuadem Mundum coepisse, atq; finem incendio habiturum idem tamen ex eo, Quod Deus est Mundi caussa em ciens, omnino eu tu habere initium, nec esse aeternu, exerc. 7.
s. s. concludit. Omne enis quod si, sua caussa esliciente posteri. iis est,in nullum, quod factum est, cum effectore suo coaevum est. Hac enim ratione factum non esset milli. Hoc argumento etiam alii utuntur, eo de inq; probari dicunt . inu dum ab at esse non potuisse, statuunt l, aliquid esse factu, ta simul esse aeternum, implicare contradictionem. Quod enim factum est, aliquando non fuit solius Hala propriam duratio noesse arternitatem, nec creatura creatori coaeterna elle posse,ajunt. Ut ut sit, sive Mundus ab aeterno esse potuit, sive iron hoc nobis persuadet sacrarum liteiarum auctoritas Mundum bunc ab α ter.
no non est, XXV. Quanquam etiam rationes illas, que ab Aristotele, eiusu sectatoribus pro aeternitate mundi stabiliendara eruntur, ingenis a. cumen nullum solvere posset Dei tamen, Ermantis Mundum hunc a se in initio temporis esse factum, auctoritas obis sacro sancta esse deberet. Verum illa quae pro astruenda ii di isternitate facere videntur, talia non est statuimus, quae humanum ingenium solvere refutare non possit. Nec male a quodam dictum putamus : Nullam rationem , quae contra fidem nostram adducitur, veram esse posse quia vero veritas non repugnat. Quamvis enim res fidei supra naturalem ordinem sin non tamen esse contra ipsum. Nam hoc loco ii, qui pro Mundi z- ternitate pugnant, duobus praecipue falsis undamentis utuntur uno, Creationem esse impossibilem, nihil e nihilo etiam a prima caussa heri posse. altero Dei: me necessitae Natur agere. XXV . Non autem esse impossibilem creationem, posse aliquid a prima caussa ex nihilo prodirci, etiam rationis nostrae lumine Monosci potest Nam quale est Esse rei talis etiam ejus operatio: Deus autem immortalis cum secundum sua in essentiam a nullo dependeat, nullaci re externa ad Esse indigeat nihil etiam exter. Llim, ouod ita agendo ipsi prorsupponatur, requirit. Deinde Deus est caussa omnium rerum, nihilq, pr te Deum, habet E se a se Led omnia a Deo dependent. Et revera ii,qui negant crearionem,
19쪽
ato aliquid ex nihilo a Deo produci impossibile esse junt con
cedunt tamen Deum Mundicatissam essicientem esse, Nam ut concedant necesse si iesipii contra dicunt. Si enim Deus est D sciens causa Mundi,certe ex nihilo eum produxit. Nam prarier Deum mundum nihil est, ex quo producere potuisset. Plures in hanc sententiam alii ratipnes afferunt. Et proiecth, qui Deum at quid e nihilo producere posse negat, ii negant, Deum esse Deum, id est, immenlae potestatis et perlectionis. XXVI.
Uetinaci uoq; libere nec ex necessitate Naidi de agere, Ἀμberrime hunc Mundum produxisse rationi humanae contrarium
non est Cum enim Deus sit En perfectit simia, a nullo dependens, ut uixis indigum sibi ipsit assiciens id τε rsim ,δύταγα2O- , α
quam vocem pulcrhexcogitavit i. C. Scal e XJ63. s. a. av ur'; nullam etiam creatura Dei voluntas necessario appetet, nullas necessario producet, nec ulla re cogetur ejus potestas sed ipse ut summum bonum,illud, quod optimum esse per Sapientiam it, et jam liberrime vuli potuissetq, , si voluisset, Mundum hunc, vel longe a me producere, vel post, vel plane non idem tam e temper, quod optimum est, agit. Neque, quia Mundum in temporis initio produxit, ipsius voluntas immutata est Ab aeterno enim voluit Mundum producere uno, quando produxit. XXVII l. Vt mundum originem habuis e lacris literis constat: ita eaedem sol e nobis persuadent, Mundum hunc interiturum;&nul Iaphilosophica ratio ad evincendum Mundi interitum satis firmacst. Nam etsi erum est quod a cal. ex .cr. ex or seto demonstratur omnes res ex eo, quΛdio habent caussam offendi a
se, sed dependent ab alio, esse ex se mutabiles , coi suptibiles,
non cCrrumpi autem, quia Deus non vult tame nec illud falsum ess Mundum cum eo, quem nunc habet, communi ord: Dario Dei concursu, ibi ipsa relictum perpetuo durare posse, nec spon thad interitu vergere interitur u autem libero opificis nutu, quando nimirum is ei ordinarium hunc concursum subtrahet, eumq; in meliorem statum perducet. XXIX. Haec de quaestione An mundus aeternus sit. Non at tem mimis fere coiitroversum est A: Mundus hic unu sit. Nam 'lemollis modis Philosophi distentiunt, iit videre est pod Er.
Picum ira Ad. in exam.vanit. doct. gent. l. r. capcio. Alii enim
20쪽
Nun duri unum statuerunt, alii multos, log vel simile vel disserentes. Aliqui enim in ea suerunt opinione, dari undor, praeter hunc, alios in quorum aliquibus neque sit Sol neqi Luna in aliis esse Solem: Lunam,sed maiores, quam in nostro in nonnullis etiam plures esse Soles esse etia aliquos undos animalibus, plantis, o omni humore destitutos. Et Metrodorus jebat Tam absurdum esse,unum tantum data mundum, quam si in amplisse, in agro unica tantum spica produceretur. XXX. Nos, in hac Cpinionum varietate, unicum qui deesse Mundum credimus, attonibus tamen, nisi religionis nostrae sancita nobis succurrant, Philosophia petitis firmiter id probari non possessi tuimus. Certum enim est, Deum opi. max plures undos efficere: posse, potuisse An vero effecerit plures, necne, quia hoc neq; sensus,neq, ratio nos fatis edocet, solus Deus de sua voluntate consolendus est. Nam quae ab Aristotele in aliis passim pro unitate Mondi affertitur rationes, non tales sunt, ut certh id evineant Quod, praeter alios, monstrat Plutarchus in libro de defectu oraculorum,& Ioan. Fr Picus Mirand in eXam vanit doct.
gentI.6. c.' qui tandem ita concludit Certe. ut mihi videtur lidiversae existimarentur specie qui plures asserentur mundi, nihil omninb Aristotelis rationes haberent ponderis, quia: diversa esset terrae, aquq caeterarum partium species latura. Si ejusdem, tunc sibi illae ipsae partes convenirent , nec suum egrederentur Mundum, sua media quaecunque gravia corpora peterent, α quae levia sunt superiora conscenderent,d idem in caeteris iudic, um proportione pari. XXX l. Mundum hunc etsi unum esse credimus, eundem tamen Per fectum esse existimamus, 'uidem persectione, quae in creatura cadit. A persecto enim artifice, ad perfectum exemplar est formatus eidemq; nihil deest, neq; in ablolutione: persectione rerum,
ex quibus componituri; neq; in varietate, omnes enim entiu gradiis continet neque in ordine. In tanta enim rerum diversitate insignis ordo apparet, resci singulae suis locis convenienter sunt dispositae quas tandem omnes coelum includit, quod cum Sphaeria
cum sit, Mundi etiam totius Figura seu Forma accidelitatis sphaerica resultat. Haec de Mundo in genere.