장음표시 사용
151쪽
152쪽
Faenugreci germina mox e seminibus erumpentia ex ip sisque statia, prosilientia plebei comedunt, praesertimque Amulieres, pinguefieri cupientes, per urbem multas inassas terrae, plenas seminum recenter productis germinibus vendendas ii serunt. Plures aliae sunt plantae ibi nascentes, quae cum pluribus aliis locis communes existant, non est de ipsis a nobis amplius sermo proferendus. Sed jam de medicina apud illos populos usitata, sermonem, deque plantis illis in locis nascentibus claudere debemus i cum nihil supersit dicenduin .
Peplantis periter obfirmatis. Cap. XLIII
PL V RIM A S gratias tibi resero, quod tantum lab
rem hactenus mea causa sustuleris. Nihilominus ne albquid omittamus, quod utile ad hanc historiam judicem, cuperem, antequam nos huic sermoni plane finem impona-ilius, ut de pia latis etjam per iter olim in Aegyptum a te navigando variis in locis observatiis,aliquid diceres. ALPIN. Non arbitror te ignorare, nostro olim audito itinere, parum tem-lioris mihi per iter illud concellam fuisse, ad indagandas il-orum locorum plantas: Veruntamen, quas tunc viderim quamquam neque tuis dochii Iimis auribus satis dignas eas exillimem, referre etjam nunc non recusabo. Memini me
Rha barbari plantam Cocyrae inspexisse, in antiqui illiusce propugnaculi quodam viridario, quam quidam ex Syria illuc navi advectam habuerat: quique Ulam a viro Persa Trypolim olim fuisse Edductam etjam affirmabat. Quae plan-
153쪽
l,lanta plane soliis rumici visa est proxima, qui tamen eramatiora, crassiora, lanugineque quadam alba obsita. In illa eadem insula inveni Cyperi radices longas adinocuin od
'ratas, & Chainedrina arboream, duorum fere cubitorum ab
titudine prope Butrinio viventem, quae folia duplo & triplo Italicis major i habebat. Zacynthi Oxalidem, qua ejus insulet pharmacopaei ad medicinam utebantur, inspexi,admodum a nostris Oxalidis omnibus diversam, quippe exilis herba ipsa est, soliis parvis, crastis, oblongis . calthς seliorum qinulis, gustum non minus quam nostra acido sapore ferat . ibi quo que crescit Acacia secunda Mattheoli , quam ego florentem mense Februario inspexi soliis, floribusque minoris anagyridis proximis, quς gustata, sapore adstringenti seriunt, paucisque tamen ac mollibus spinis obsita. Neque arbitror esse veram acaciam, quam in Capadocia & Ponto nasci Diost rides prodiderat, quod minime conVenire cum prima Acacia, seu spina Aeg7ptia videatur. Aliud agnovi in illa insula, quippe Smilacem asperam esse veram Salsam parillam, qua medici utuntur ad sanandam luem Gallicam . GVlLAND. Copiosius quoque hanc plantam in quam pluribus Italiae locis nasci scio, quare istud, quod ibi didicisti, novum apud me
non est. A L P Ι N Verum dicis, etenim ipsam alit s in multis aliis locis offenderam ac observaVeram, Vetum pt rpetu an esset salsa patilla, anceps, ac dubius sui. In hac vero insulaea spe stata , clariss cognovi vera ea mutiq; esse. GUILAN. Quamobrem in Italiae locis cum eandem ipsam spectaveris, ejusdem non misti sententiae,scilicet eam este Sallam par illa. A L PI N. Qioniam omnes Smilaces asperat, quas hactenus videram, exiles admodum brevesque, ac capillares radiccs habebant,sed quam in Zacynto insula videratn,longas cras
154쪽
sis,asportatis Hispania radicibus Salsae parilla: omnino sim, les. Qui, pacto vero has agnoverim,tibi jam explicabo. Ego enim, ut otium diuturnae morae effugerem, sorte fortunaeollem illiusce insulet perreptans, in valle quadam ad sepem oculos conjeci, lenthiscis ac multis asperis smilacibus coni
xtam, cujus a radicibus omnibus terram impetuosa torrentis aqua sic abduxerat, ut illarum plantarum sepem texentiuomnes radices, non secusquam venae arteriae,& nervi humani corporis a carne separati, nudae conspicerentur, Smilacesique alperae longos sane serpentes imitatae, aliisque radicibus convolutae, mira longitudine, ac crassitie mihi se obtuleriit. ita ut quasdam illarum duorum, & amplius cubitorum longitudine, & crassitie communium Salsae parillae radicum in exerim, ex quo continuo eas Salis parilla radices esie judicavi . Et dum haec simul cum aliis, qui una ibi mecum aderant, considero, augurium contingit opportunissimum. Naex transeunte Grςco homine ejus loci accola,& agricola, peto, quomodo ibi illa planta appellaretur, qui respondit, Sin lachiam nuncupari, ipsamq; in usum apud ipsos esie pro ciranda Gallica lue: ex quibus verbis exploratii, eam considerans, Video radices ejus longissimas & crassas, eadem substantia praeditas, nullumque praeseserre saporem, uti radices salst pariliq: ex quibus colligo statim, Smilacem illam asperaveram esie salsam parillam Pharmacopola ejus loci multum lucri se fecisse his radicibus nobis assirmavit, quod fgpe harii radicum ibi collet harum multos fasces collegerit, & in alia loca miserit, quas pro veris Salst parillς radicibus scpissime
vendiderat. Quam mercaturam clam agebat, ne eam plantam alii discerent.Addo Cayri me in Sanc parillς fascibus ex Hispania asportatis vidisie, frustra radicum nodosarum, vel
155쪽
geniculatarum asperae similacis, a quibus procedunt radices, quibus medendo nos utimur, cum foliis ejusdem plantae, tum ramulis spinosis, sic manifeste, ut nemo, qui viderit, eos fasces Salsaeparillae,esse ex Smilace aspera selectos, negare potuisset hanc plantam eandem esse cuin Salsaparilla. G V IL A N D. Placuit multum mihi,te veritatem de Sinil ce aBera probe agnovisse, cujus quidem sententiae non solume sed quam plures alios suisse tibi pei suadeas volo, in pri. misque Gabi telem Faloppimm , herbarum materiae doctissimum,qui in libello de morbo Gallico,in capite de Salsiparil, la hqc prodidit. Alia, credebam esse radicem Ebuli,& perstiti 13 in ea sententia plurimis diebus, donec Hispanus ad Ducem
D Florentiam integram asportavit plantam, & hinc patuit emυ ror meus, & vidi esse radicem Smilacis asper , de qua Di scorides libro quarto, & scriptores antiqui mentionem se ina re. Quod magis confirmavi experientia , iram cum in inon-M te Sanisti Iuliani Pisis vidisiem Smilacem asperam, .cur vi CLD fodiendam, & semper usus sum loco Salta parillae, & perat biennium illud, quo ibi fui, semper cum Delici successu plu-
i 1 imos a luet Gallica liberavi , Quam etjam sententiain con-υ firmat Amatus Lusitanus medicus, quamvis Hebrgus, non spernendus, in libro qui illo suarum centuriarum. Quare te hac de re evehi non oportet, quando alii ante te multi eam noverint. Sed quomodo asserere posivmus ejus insulae Smilacem, probe Salsam parilla delineatam demonstrare, minimeque illam,qua Italiae loca ferunt atque alunt Quod tamefieri putoterrae, qua ipsa serpit, diversitate, etenim in duro solo licco, & squalido effossam Smilacem videbimus radices minores, gracilioresque Salsa parilla habere,& in mollissimo solo, quod in eo facile queant serpere, longiores, crassi Cresque,
156쪽
que,salsae parillς plane proximas. Ea siquidem Smilacis pia
ta,quam in ea insula olim cum in illis locis diversarer,inspexi, solo mollissimo, pingui ac humido nutriebatur, ex quo murum non est , si longis, crassisque radicibus fuit inventa i in sicco vero duro, nequeuntibus, terrae duritie obsistente,radicibus libere serpere ac meare, Smilax aspera radicibus brevioribus, tenuioribusque apparebit. Quales a me observatae fitere in Zacynthi insulae, Corcyrae, Creteque locis saxosis &durioribus. Addo multos decipi in agnoscenda Salsa parilla ex Smilace aspera, non omnes Smilacis, Salsaeque radices animadvertentes, ac observantes. Etenim in aspera Smilace duae radicum differentiae spectantur. Ipsa siquidem in primis ex stipite radices procedentes habet albas, rotundas, nodosas, digiti crassitie, cannulis parvis persimiles, quae sane radices non admodum longae existunt, ex quarum geniculis vel n dis aliae proficiscuntur atque exsiliunt a primis plane diversae, in duroque solo parvae, breves, tenuesque, non secus quam capillamenta quaepiam cernuntur, atque in molli longae, crassae, quales in Salsa parilla, inveniuntur. Ex quo apparet radicum Smilacis differentia, quae itidem in Sallet parillet planta ex Hispania advecta facile observatur ac reperitur, adeo ut, quςque harum plantarum habeat primas radices a stipite statim procedentes alis, nodis ςqualibus intervallis
distinebis, cannis proximas, non tamen intus pervias,sed plenas , digiti minoris crassitie, resertas, & secundas ab harum nodis uti capillamenta exsilientes ac exeuntes, longas, primis graciliores, ςquales, nodis carentes, sive non geniculatas. lai itaque negant Smilacem asperam viram esse Salsam par illam, dicunt radices utriusque plantς este inter se differenteS, forma quippe ac euam magnitudine, serina quid eui, S 1 Quo-
157쪽
quoniam Smilacis tantam primas radices nodosas albas,bre ves, crassas spe stantes, secundis a primarum nodis nascentibus longis, gracilibus non nodosis, ςqualibus comparantes, manifestissimam inter has differentiam faciunt. quam com
firmant etjam ex eo, quod primς cras , & breves, hςque
graciles, longς existant. Errant quidem isti; non recte radices invicem, ut par esset comparantes, quoniam si radices Sals parilli graciles longas, quς sunt secundς radices, nor a primis Smilacis asperς crassis, nodosis, candidis, brevibus, ac iecundis a nodis primarum nascentibus comparassent, sine dubio nullam disterentiam invenisielit, hac excepta, quod Smilacis radices secundet, Salsae parillet radicibus breviores graciliores loci causa observantur. inam differentiam Soli terrque mollitiei e & duritiei ratione, vel ejusdem diversitate, ac fortasse etjam c lo calidiori fieri nobis persuasum est. In duro enim solo atque in frigidiori coelo radices non ita crescunt, &crassescunt. ALPIN. Veritatem attigisti, atque ist c omnia ad radicum Smilacis attinentia a te prodita, ego oculatim in Zacynthi insula sedulis observavi, atque cogia
vi . .et veritas ex plantae e vivo delineata icone plane claraelucescet. in quo uir que tum primae radices nodo , crassς, breves, tum lecundς aliς ab harum nodis nascentes, longe
graciles, ςquales sine geniculis manifestissime spe stari possunt. GUILAND. Ex visa Smilacis hujus Icone, atque ex
iis, qui tu de ipsa hactus dixisti, facile eam Smilacem, quam tu in Acynthi Insula nasci prodidisti, esse a Smilace aspera
Itali in locis inventa multum differentem, cognoscitur,tum ex foliis brevioribus, tona ex diversa soliorum figura, Nim ..
multo magis ex radicibus illis nodosis, quet in aliis Smilacibus
159쪽
Pergemod reliquamiri a ieeonspei harum pi intarum antirationem ac iustorum absolvere, cum nobis de hac plata nihil dubii relictum si, quin credamus ipsam veram este SaJsam perillam . ALPIN. In Creta insula inter alias plantas ibi Thyniti, Thymbram, Epythinatim, i larum, Ladanum, Aspalathum, Styracςm offendi. Thymum utrumque vidi, quippe magnum ac parvum, magnus est: planta sarment sa soliis saturei proximis, sed aliquatenus alperioribus, lati ribus, & viridioribus, sapore valde acri ac odorato: quaniplatam falso multi Tragoriganum esie Dioscoridis statuunt. Thymus secundus minoribus foliis,tenuioribus, albioribusq; totet Italiς est notisiimus. Tymbra est planta in Creta Insula nascens copiosisiima, similis Thymo majori, ramulis duris lignosis, foliis Thymi latioribus, mollioribus, herbacei coloris,
non ordinatim, ut aliqui prodiderunt, nascentibus e neque inter liqc alia Aliola nasculatur . ex qua planta communiter pro secunda Thymbra delineata, non veram esie conjicitur, quam ibi vidi cum Epythimo, admodum differentena. F pDtnim uni vero in loco ejus Insulet Fraschya vocato, Cuscuret modo,Thymo,Thymbrae,atque aliis plantis convolutum in.
veni ex quo salsamesie duas este Epithymi species, dignovi, quippe unam Thymi florem,atq; secundam capillarem hanc
herbam cusculet sinulam. Epithymum namque nigram bulem purgare omnes assirmant, Thymi vero stores id pr stare nemo dicet. Aliqui ex Cretensibus ajunt Epitbymum, atque Epithymbram purgare sanguinem calore exustum, multosq; inter se differentes morbos ex illius capillaris herbς supra varias plantas invent usu sanari. etenim, quς origano convcluta collecta est, morbis omnibus purgatione conducere assrmant, quibus origanum per se solum subvenire compe tum est. Sicque in aliis plantis repertam & ab ipsis exceptam Vel
160쪽
vel collectam, vim habere purgandi humores,e quibus con citatis morbis hς plantae succurrere, atque auxiliari facultate. solent. Marum apud aliquos Cretenses vidi,nostro utinaraco plane simile . etsi tamen gracilioribus, minoribus , asperiori, busque foliis amaraco constet, multoq, nostro Amaraco sit odoratior,&prςltantior, quam plantam, sylvestie amaracum, & non Marum nuncupanciam judico. Plantam vero, ea qua Ladanum Cretenses colligunt plane disseretem ab ea
quam hactenus fere omnes prodidere, inspen 'inc siquidem: Cyito foeminet persimilis est , foliis tamen cysti longioribus,
praedita, Salgi. aeque proximis Floresque' fert sylvestribus ro-isis omnino similes, qui roseo etjam colore, quippe communium rosarum suffusi speistantur. Quae planta acysto suemuna florum tantum m agnitudine differre videtur. Deceptusq; fuit Matthe alus x lascoride dicente, Ladanum esse cystis lnus longioribu soliis nigrioribusque refertum . quae notae in cylto, ex quo Cretenses Ladanum colligunt, utique omnes. observa utur . quando haec plarita omnino cysto foeminae si similis, ciliariis in seliis f loribus hie spectetur, etsi majori bus. Aspalathum, etiam ut alias quoque dictum est, copi sissimum prope Fraschy.e portavistia quodam colle virentem atque florentem tape inspexi, odorisque eximia suavitas ex hujusce plant. ae floribus ad me delata, fuit in causa, ut ipsum agnoverim. Quae planta est frutex densis ramis, spinis albis. duris horridis cortice caudicis albo, ad trium cubitorum plus altitudinem in altum assurgens. floribus multis parvis croceis Spartii si in ilibus, sed summe odoratis. Hujus arbusti radices durae, longae cras , colore flavo, atque cortice summe odorato tunc temporis a me suere observatae. Multasque inaeus Pharmacopaeus decerpsit, Cayrumque ad usum media
cinae meo jussu detulit. Plures Styracis arbibes ibi quoque ia- .