Antonii Augustini, ivrecos., Emendationum & opinionum lib. IIII ; Eiusdem Ad Modestinum, siue, De excus. liber singularis. Item, Laelij Taurelli Ad Gallum & legem Velleam, Ad Catonem & Paulum, De militiis ex casu ..

3쪽

Emendationum,& Opinionum Lib. III Eiusdem ad modestinum, siue de Excus. Liber Singularis.1TEM, Laelij Taurelli, Ad Gallum,& legem Velleam,

Ad Catonem, & Paulum, . De militiis ex casu. Omnia quidem secundum Pandi Flo.Editionem.

Apud Antonium de Hars

5쪽

STINI EMENDATIONVM ET OPINIO

cellarium.

V M 2primis temporibin aetatis .ia nos. Mai, ι uris ciuilis cognigioni dederimus, ut doritissimi, homin b. diendks mulιos annos' peregrinationem nostram non moleste tule-l rimim:& cum ab eorum latere discessimus, i coepimὐq; nostras operas κά iuris ciuili, uia bros intelligedos applicare qua in re 9 veterum peritorum re nostrorum temporum iuris interpretum libris uteremur , addi dissemusq; cura nonnihil Latinae Gracas linguae quod utriusq; naxιmam cognitionem in nostrorum librorum optimis auctori ι- υideremis Nulla res uos magis dubios incertosq; dimittebat quam quod non eandem omnibus legum libris scripturam quodq; molestissime semper tuli contrariam non uno atq; altero lacosed paenesexcentu inveniremus. Namq; ita existimaba, non posse quemquam aliorum disceptationes definire aut de iure interrogatum respodere aut dιscipulo, doceresuos, aut defendere clientes, quae iureconsulti munia esse putantur,si de legum ipsa rum ver,ps dubitaret. Itas cum didicissem optimam iuris civilis partem ex nobili, mis L/ libris,qui Florentia nunesunt patra nostrorum memoria fuerant Pisis, exscriptam esse : cum primum

per caeterarum partium iuro studia licuit, a Cos M o ΜΕ- Di c E Tuscorum Luce humanissimo impetrauit,per I Ο Α .LV-N A M ciuem meum, virum ob rei militaris peritiam, integerrimam sidem generis uobilitatem morum comi ιatem Caesari Hetruriaeq; toti valde carum,ut mihi re oΑN. ME T ELLO

Sequano. adulescenti moribus ingenio praeclum, tandiu ius libris uti liceret,quadia nostrorum librorum emendationi v

6쪽

ram dare voluimus. Nos mero id egimin, ut non solum qua in mHris libris mendosa esse iidebanxur, mutaremus , sed etiam

qua vulgo clariora censerentur . non relinqueremm propterea quod ea qua aliter scripta in aliis sunt quod ex ipsorum librorum lectione cognouimus, adulterina adiιentiti ue esse necesse est. Cum enim M libri describi π interpretari coepti sunt, quo tempore barbara quaedam lingua erat sola, quae ne his quia dem temporibu quibus omnes disciplina in meterem Diendorem res uuuntur , aboleri potest , nec a nostru gamnasiis iudia cys, s libris expelli ea omnia quae aui Grace scripta sunt, aut quae habent aliquid metu Boru elegantiae . quae maxima in veteribus consult si fuit, in barbara re ignota dicendi genera maxima sententiae mutatione farila conuerterunt. Deinde cum ea quae propter librariorum errorem non multis

litteris mendosa in Tuscis illis libris sum, in cateri scriptorum audacia oe diuersa inter se , s multis modis mendosa , maximis interpretum controuersirin causam dedissent, nos illa ipsa menda oe errores , quorum maximae parti Lligens teritor ignouerit eisdem paene literis Er lituris accepimin. Sed cum antiquissimum illud iuris civilis monumentum sine illis aut raris merborum atque membrorum spatiis seripium sit ipsά-que litterarum figura Nomanae Graecaeque veteri scriptura proxime accedere videatur, nisi quod quaedam a Gothti ae-eepta , qui iam inde a Theodosai A temporibus Latini, Gra-cMque hominibus coniuncti fuerunt agnoqcere midebamur fugientibus ob vetustatem litteris, ct aliquot locu emendatorum audacia obliteratis : ad has inquam discultates . Inrhu Politiam lιbros adhibuimus, qui primus nostrorum hominum errorem cognoscens ilios libros cum suis contulit, cuius laboribus mul: a Digestorum loca accepta ferenda sunt, quae alijs eius libro is ediderunt .s quod ad consciendum illum laborem tam hreui tempore uec enim tres amplius menses ei rei impendi maxime mille fuit, rusus sum s iudicio oe ingenio

praeclari Er librA LAELII TAURELLI Panensis doritissimi integerrimi miri , cuim hae eadem tu re optime positi labores maximum propediem iuris ei uili, Judiosis lumen praestabunt. μου ai itys Uin, cum in illa festinatione non sati temporu adhibuissem ad singulorum utilitatem expensendam cid enim solum agebam. it pene dixerim totidem lit-

7쪽

teris uostri libri, quot illi constaram Eouoniam reuersus corpi

hos ipsos libros in eam rationem emeo latos, ad caeteri,S omne t. ad interpretes eorum applιeare. A.que ιta reperi me non solum expectatrone mea non coe fra stratum .ded longe compendio rerum superatum. Neque enim solum βιribendi maristate, quae tertio quoque verbo inueniebatur, liberat vi sui . : sedoe permulta qua certa esse exiI mantur, maximo librariorum m interpretum peccato non recte scripta esse animaduerti. uu e cum mihi necessaria esse viderentur, que omnes qui iuris

prudentiae operam dant, non laterent, couceperam animo ma-im uolitiis viribus onus omnes has emendationes . nontrorumque interpretum errores indicare. Neque id tantum cogitabam, quod pro certo putarem Florentina emendatione mutandum

esse conscribere r sed quod in Florentinis ipsis libris mancum, aut mutilum aut incertum esse existimarem oe utino verbo dicam , omnes Quiriquaginta Pandectarum libros ad illorum scripιuram , 'a quibus orti sunt, reducere. Sed me decursu nostrorum studiorum Illus tris mi mira FERNANDI C Α R-DoNENSIUM Dv CIS sororis viri iussa, ct mihi carisiιmorum fratrum preces , quibus ego nihil negare possum,

domum reuocant, oe nostra cogitata praecipitare cogunt.

eidit tamen percommode : quo hi in libri Laelii noniri opera,

qui in maximis occupationibus , maxima tamen diligentiam uni e nostram leδει onem er postea usus est, quamprimum in oculos manuflue omnium venierat . Itaque uos Laeliano mutanere contenta, maximos illos minutatim singula expendendi lu-bores in alιud tempus reiecimus: tautum selegιmus instigma res quosdam locos, qui nobis aut ob Tuscos libros me idos aue ob noniram illis de rebus opinionem neu recte interpretati esse videbantur, eosque quatuor hid libris collocauimus, quos EmendationMm atque Opιnionum inscei simu . PD, id a nobis aestum est, ut illorum optimorum librorum scr/pturam , quippe quae sola vi fuit, ,c esse debuit maximam lucem no tra, libris a ferre oLlendamus. Addimus aliquando qMae nostra opinio sit de rebu, ab his ignoratis, qui dicendi s Latine loquendi aptatem ut ceteras duciplina3,quas omnes veteres iurisconsulti complecti videbantur a iuris scientia ali eum esse arbitrantar. Lia brum quoque singularem ad MosseHim siue de Exossationibus, quem superioribus diebus ad ιssus Ziem ingenio, moribissa a

8쪽

m disciplinis ANTONIVM PERNOTV ΜC O L A I F. Ostrebatensem Pontificem, eum quarto libror. nosFrarum Emendationum misimushis libris coniunximus, quod non multum ab eadem re discedere videbatur. Qua omnia tibi arbitror qua tu es prudentia ρο elegantia, non iu- iucunda fore: non quod bis rebus indigeas, vir periis msM,σ totius Citerioris Missaniae negotiys occupatissimu sed quod a me cuius pqrentes a

masti,fratres diligis studi'faues/ες

qualiacumq, nostrae sientia auxιlia prosiciscantur.

9쪽

DE FLORENT I.

. An Verum sit ex eis ceteris esse ex scriptas, utque erratum in omnibus libris sit, praepostere quibusdam chartis scriptis,

Io atque etiam titulis. I.

Vo honore, quaq; ut ita loquar, vene ratione Ethrusse pandectae Pisis olim, nunc Florentiae habitae sint, arbitror ignorare neminem: id tamen iure inauriave fiat venit nonnunquam in dubitationem. Nam qui eos libro; ab 'ἀpso Iustiniano aut a Triboniano potiuς, conscriptOSe. xistimant, ut cum de alicuius loci scriptura dubitaretur, haberent homines, quo venirent, minui Caesiarum masestatem existimant, si non omni honoris genere cumulentur. a Qui vero introspexere macam aliquando,& lituris punctisq; notatam crebrius,quam Optimis libris faciendum erat. scripturam: Vitem illi. qui quod ipsi essicere non possunt, vituperant r reprehendendos eos esse arbitrantur qui in legendis illis elaborant.'Sed mihi neutri audiendi esse videtur. Nam cum eos libros

diligentissime perlegissem, in ea sententia sum, ut uni 30 eum illud quidem exemplum arbitrer, ad quod omne vomnino qui hodie extant Digestorum libri constripti sunt: sed tamen id non creda sustiniani tepore scriptum fuisse. Vtrunq; quib. argumentis mihi probetur, ostendam .Et principio illud quod in omni b. reb. per magnu

existimatur . praetereundum non est, omnium iurisciuilis studiosor. hominum eam esse a maioribuq acceptam opinionem , & a veterib. praeceptoribus per ma-ons ad nos traditam sententiam . illos libros integri a l

10쪽

c Alber. post

rebatur. 6. tres partes

credit r. S.

vli. de distr.

pl. l. Demode pac. l. fi- Iius f. b. diui. l. ea lege. C.

filiosa. f. si

vir. sol. mat. e Uigh ante Theophili institu.

talem scripturae semper seruasse, a totos ite Pisis sui Mi

h quamuis ceteri mendo si manciq; circunferrentur. FItaq; ipsum Bariolum traditur,cum esset ei cum Perusino mcldo magna de re contentio. S de cuiusdam capItis scriptura dubitaretur Pisa I ad hosce tibi ος irrisisse. dvulgoque sabula nescio quae de Baldo iactatur, manu ς eum in bono ς lib. intulisse, capiteq; Cornelia lege .ine

damnatum. Sed haec ut dixi, fabula tanto viro minime digna , facestat. Illud sine dubio est. in optamor. Viror. controuersia Pisanis Digestis obtemperatu. inod Dunquam fecissent,nis 1 ex eo libro, celaros ortos esse arbitrarentur. Iam vero illud me Oehementer mouit, a que adeo coegit: quod illorum librorum errata maximam varietatem Q mnibus libris crearunt his loci ς. quibus de suo nostri emendare audebant: quabus vero erratum non esse illi arbitrabantur, totidem verba eisdemq; erroribus scriptum esse videam. Ostendit i hi Florentiae Lactius Taurelius ni reconsultus. V Ir optimus,& mihi amicissimus, praepostere in omnibus libris tres vltimas Digestorum chartas esse.propterea quod idem ςrrma se tum primum animaduersus, conglutinatoris

peccato in illis Florentinis libris esset. Quem errorem dum explico , Velim , ut is qui haec legat, librum quinquagesimum Pandectarum in manibus habeat, quo possit facile quae scripsi cognoscere. Solent librari j , ut facilius conglutinent libros , collectiones quas da chartar. Dcere . quas Uno verbo quintern lones aut quaternioneς , Graeci apgellant. His vario modo Pandectarum scriptores vis animaduerti, denis is pe& octonis chartis, quaternis nonnunquam & senis collectionem illam componentes,prout libror. diuitio patiebatur. Extremo autem loco quo tenax chartis initioeollectio illa costiterit, ignoramus. extat quide quinqἔnon ante multos annos inter sie conglutinatae. Quod ut mihi fit verisimile, in Malfit .ma bibliotheca vel ut quibusdam videtur in Bigantia, cum negligenter eo libro uterentur, extremae chartae, ut fit aut arnissae sun r. aut vetustaς eaς tales reddidit, ut Pisani, qui eo ς libros expoliverunt, abstulerint. Nec que tamen est quod desiderentur. his enim quae extant, totus ille tractatus