장음표시 사용
11쪽
hoc unum asseram, Ionem ichstaeditus ad secundum genus rettulit, tametsi prologum Mercurius agit, qui res usque eo actas enarrat, atque adeo quid agatur rerum et quid eventurum sit, vaticinatur. Ita tamen summam rei exponit deus, ut God. Hermannus bene annotavit, δ' ut nec quomodo illa eventura sint, sciant spectatores et postrema etiam aliter cadant ac praedixit Mercurius Nam dii Graecorum. etsi universe quid in satis sit norunt, tamen hominum consilia et cogitationes non omnes
praevident. Id quod ipsi videmus satidico deo Apollini in hac sabula accidere. Sed
his id est poeta assecutus, ut maiora quam promiserat atque illustriora daret. Errat idem ichnaedlius Alcestidis prologum ad idem genus reserens. Negari sane nequit singulorum generum discrimina tam levia tamque obscura saepe esse, vix ut distingui p0ssint. Atque vir doctus ipse hoc sensisae videtur, quod addidit haec: Vellem' ssingulis liceret ita exponere, ut quae obscura sunt atque incerta, ex exemplorum vel luce collustrata vel praesidiis munita intelligerentur aciliust p. 103). 4riosecto aliquoties difficile est iudicare, ad hoc an ad illud genus prologus pertineat. Iam si quaerimus, unde isti errores viri doctissimi fluxerint, nimium eum rebus, Armae vita tribuisse apparet Recte enim sectatus uripidis morem prologi componendi sic describit: υ numquam personam prologum agentem vaticinari casus futuros, nisi deus sit aut daemon; ubicunque vero deus agat, ibi et eventura praedici excepta Danae, in qua tamen Mercurius non tam deus est humanas res gubernans quam Iovis minister ac nuntius: quae verba quamvis simplicia sint, optimam tamen prol0gorum distinctionem praebent. trior enim illa divisio, quam cum ichstaedii ad tempus constitui, per se quidem recta, si argumentum modo respicis, n0 ita tamen comparata est, ut mi eontineat quae ad prologorum indolem pertinent. alchstaeditus enim discrimen illud quod inter prologos personarum agentium et deorum intereSt, aut omnino n0 vidit aut minus quam pro rei gravitate iudicavit; 'uapropter in generibus constituendis externum prologorum habitum parum expendit Si igitur genera accurate diStinguere volumus, formae quoque iusta ratio habenda est qua in re id nobis bene cedet, quod priorem ordinem plane servare debemus, ita tamen, ut tria priura genera in unum contracta nunc quarto opponantur Haec autem duo genera, quae nos nunc constituimus, eadem ipsa sunt, 'quae Boechrius i. c. descripserat. 'Iterum Igitur iis continetur prologis, in quibus personae gentes
praeloquuntur, Seu res antegressae narrantur, seu actionis progressus simul indicantur,
seu vel de exitu iam aliquid coniici potest. Numquam vero exitus aperte praedicitur; in loquentium 'nim verbis levis tantummodo rines, et obscura rerum futurarum
19 D umento sunto. 73 sqq. 20 In praelat Eurip. Ion p. XXXIV. 21 Graee diu prine. p. 215 sqq.
significatio, quae vel metu vel s0mni vel races c0ntinetur, in qua etiam dubium est, num re vera poeta res sic descripserit. In Iphigeniae Taur prologo somnium c0mmemoratur, quod Iphigenia sic interpretatur, ut fratrem mortuum esse putet in exitu autem trag00diae res aliter cadunt. Medeae autem pr0logus, etsi aliquantum actionis praedicit, de extremo tamen fine, nece scilicet liberorum, nihil indicat. tiam in Helena dubit an nemo verba Helenae statim, cum audierit, ad exitum sabulas relaturus sit v. 56-60) Certe n0 aperta est eventus declaratio. Quod si a minuta distinguendi subtilitate discesseris, omnes prologos, quos supra cum ichstaedii in tria genera divisimus, nunc summo iure ad unum redigi posse c0ncedes, praeSertim si quartum genus c0mparaveris, qu0d nunc explanabimus. Pr0log0s huius generis agunt dii seu manes, qui nihil in acti0ne ipsa muneris habent quique, 0stquam praeloquendi officio functi sunt, e scena discedunt nequo redeunt. Nihil enim ad actionem conserunt, sed rerum tantumm0d agendarum intelligentiam spectantibus laciliorem reddunt. Cum autem si rerum laturarum gnari Sint .p0eta, qu0ties eorum personas in prol0gis adhibuit, non modo res ante actas acti0nisque ipsius initia et progressus, sed semper etiam extremum sabulae exitum nunc breviter, nunc copiose ostendit. Tali autem modo pars tragoediae corporin0 inhaerens existit, sed dissociata et extra posita. Disserunt igitur ambo genera prol0g0rum inter se et rebus et l0cutoribus; sed cum argumentum et habitus exterior arctis cohaereant vinculis, haec n0ta mihi aptissima ad distinguendum esse videtur,
apti0 saltem quam quae ab argumento solo repetitur. Quae adhuc de argument disputavimus, haec clariora fient, si, qu0m0do res scit necessaria Euripides explicaverit, examinaverimus quam quaestione non opus est singul08 pr0l0g0s singulatim describere, sed cum saepius plures eandem sero faciem c0mp0siti0nis praebeant, his coniunctis nos melius rem esse explanaturos πω
ramus. Quicunque vel leviter tragoedias uripidis attigerit, eum vix effugere poterit magna illa quae in mnibus prol0gis occurrit externae formae aequabilitas et similitudo Prodit enim in scenam una persona et spectatoribus rerum statum exponit, dicens, quae et ubi sit, unde venerit, quae ante acta sint, quid nunc agatur, atque adeo si deus loquitur, quem finem et ritum sabula habitura sit. Quid In Hecuba et Troadibus, dummodo in hac altera sabula ad praefixum prologum diverbium Neptuni et Minervae qui ipsi quoque cum actione non coniuncti sunt attrahatur, prologus iam plura praedicit quam quae in sabula ipsa aguntur. Nam in Hecuba Polydori umbra ecubam mortem obituram esse vaticinatur, etsi in extrema trag0edian0 moritur. In Troadibus autem prologus iam praedicit, quantam malorum molem post Troiae excidium Graecorum exercitus redux passurus sit, nec tamen actio usquis ad reditum progreditur, nisi sorte huius sabulae finis mancus est.
22 Hae est sententia O messeri inst. liti graee H p. 16'.
12쪽
Sed iam satis de latina in universum disseruisse nobis videmur transeamus igitur ad singula. Optime autem rem expeditur0s 88Mn0s putamus, si, quibus universa prologorum ratio laboret vitiis atque incomm0dis, accurate perquiremus, quod inde singulorum prol0gorum compositio melius c0gnosci poterit. Ac primum quidem si genus dicendi intuemur, maxime nos offendit nimia illa in rerum expositione aequabilitas, quam n0stro quidem iudicio, cum satietatis parens sit, Euripides evitare debebat. In plerisque enim exordiis eadem sere orationis compositio occurrit, ita ut quasi schema quoddam, ut perspicue magis quam latine loquar, secutum esse eum coniici liceat Pars enim prologorum sic exorditur, ut per-Sona, unde aut quo Venerit, exponat. Huc pertinent Troades, ecuba, Bacchae,
Phoenissae v. 5 , Ion v. b), Phrixos Aristoph. m. v. 1225). Hanc introductionem semper eodem modo sormatam aperte irridet Aristophanes, ut ad Hecubae versum Iannotat orsonus, apud Athenaeum XII p. 551 B:
paulo obscurior illa parodia est, quam ibidem VI p. 112 F. legimus:
Altera pars sabularum multas nobis molestias affert quod personae uberius quam par est genus suum aut aliorum cum spectantibus communicant, ut in hoenissis, Oresta, Helena, Ione Hercule Fur. Iphigenia Taur. Melanippe Aristi Ran. 1244, Meleagro, Aeolo. εNec vero in simplici loci ac generis descriptione poeta acquievit, sed nimio studio ac loquacitate usus omnia arripit, quas cum locis quae describit vel cum hominibus quos in genere personae cuiusdam explicando commemorat, plus minuSVerationis habenti qua in re valde peccat quod res proponit, quae nihil ad argumentum valent neque spectatoribus qui eas ignorant ullo modo nocent.' Sic in locorum descriptione, in qua saepe quam brevissimo ei esse licuit, ne dicam, necesse fuit, verbosius singula quaeque depingit et quasi in medium effundit nec si qua loci celebritas est et proprietas, eam praeterit. Itaque quibus rebus omis locus mem02M v. A Witzschesii fragm. eou. in edit trag. urip. p. 238. 24 ibid. p. 172. 25 Reprehendit vehementer prologorum ambages scholiasta ad Actamensium v. 415 τοἰς
αγγέλους και τους ποολογους μακρολογουντας εἰςαγει Εὐριπίδης. Memorabile autem est poetam ipsum aliter de suis prologia iudieasse, eum in ania v. 45 palam ipse profiteatur, se numquam temere Ioeutum esse et ibid. v. 1178 sqq. ubi valde gloriatur, se in prologia numquam bis unam rem ommemorasse ne quidquam, quod non apte cum argumento cohaereret, usquam inseruiMe. Hae autem verba adeo non probamus, ut in eontrarium ea vertenda esse eenseamus. Aristophanes enim Mnesarehidam talia dieentem facit eo onsilio, ut qui modo virtutibus poesis suae laetus luerit, idem mox hie illi se preeasse Mite eonfiteatur ad animos speetatorum magis delectandos.
rabilis sit quaeque facta ibi illustria acciderint, copiose enarrare solet. Negari u dem non potest, a locis lacilem esse aditum ad res gestas sataque pers0narum; at hanc opportunitatem nusquam sere, Vel ubi Viti0sum est, uripides praetermisit. Idem vitium in generis expositi0ne deprehenditur; quae quo altius repetitur, eo magis eius nos taedet. Ubi enim ad pers0nae alicuius genus illustrandum suffecisset dicere, a quo nata esset, ibi ab avo et atavo pr0geniem deducere non omittit. Quin etiam quibus lactis satisve maiores insignes fuerint, narratur. βΑd haec autem geneal0giarum locorumque descriptionum incommoda tertium accedit. Omnis enim dicendi ratio diversissimis coloribus et inter se repugnantibus aures n0stras quam maxime offendit Modo ab amplis et sollemnibus appellationibus Ρhoen. Alcest. Suppl. Andr0mach. , lect. Oeneus , δ' modo a grandibus et magnificis interrogationibus Merc. Fur. Lamia), ' modo ab acutis sententiis Orest. Heracl. Stheneboea, δ' ingressi0nem p0eta noster incipit vix autem ad gravitatem oratio elata est, cum subit tota recedit atque in ieiunitatem et exilitatem delabitur, loca, genera, res stridis nudisque Verbis recensendo. In universum enim ad prologorum horum dicendi genus pertinet idem quod Horatius de comoedia scribit: se nisi quod pede certo differt serm0ni, sermo merus. Sat. Ι 4 48.3At vero ista orationis lenocinia et sententiarum subtilitas, quibus interdum sermo ornatus est, tantum abest, ut rerum quae tractantur tenuitati ac levitati accommodata et c0nsentanea sint, ut 0ntra apparatus artificiosi laris assumti suspicionem moveant. manavit cerie h0 ex sophistarum more, qui de qualibet revel levissima bene et uberrime se disputaturos esse palam profitebantur. Quorum orationibus amplis et acuminis plenis cum valde delectarentur animi Atheniensium, Euripides probe gnarus quo placere posset, occasionem sapientiae ostentandae non modo n0 praetermisit, sed etiam studiosissime ubique anquisivit. Unde fit, ut prologi aeque atque universa quaeque tragoedia eiusmodi fuco splendeant; qui etsi per se non displicet pr0que elegantia et decore orationis habenda est, in ea tamen compositione, ubi legitur, plerimque malari solet esse offensioni quam delectationi Dubitari non p0test, qui Euripides, cum senserit, quam exilis et ieiuna sit descimptio loc0rum rerumque nuda, ornatum illum oratorium arcessiveri At hercle cum alterum vitium evitare studet, in alterum incidit, quod sermo fit discolor. Liceat nobis hoc paucis exemplis demonstrare. In Phoenissarum prologo Iocasta verbis elegantissimis Solem appellat et illum diem, quo Cadmus Thebas immigravit, multorum
26 Hoe iam veteribus criticis displicuit testis est scholiasta ad Soph. Oed Col. v. 220 Aristophanes quoque istum morem του γενεαλογειν scita parodia, quae est in Amphithei genealogia Actam. v. μ), acriter irridet. 27 Apud Rugsehelium D. I p. 243. 28 ibid. p. 232. 29 ibid. p. 256. AEL Arist. Ran. v. 1217. 2.
13쪽
malorum auctorem detestatur qua ramatis ingressione haud scio an nil ovo e
prol0g0rum pura narrati0ne c0mparatorum aliquo modo sublevaret, sermonem, ubicunque se offerebat occasio, ornamentis pigmentisque oratoriis exornare et 'quasi relavere consulto studuisse. Ubique igitur varii ac diversi col0res per orationem dispersi, ubique par exilitas et levitas accedit, qu0d ne in illis quidem ornamentis p0eta cavit, ne repetita saepius eadem larma auribus spectantium molestiam afferret. Add etiam illud quod chlegetius monuit, qui inter prol0gorum et reliquae sabulae genus dicendi summam valere dissimilitudinem affirmat, quoniam in prologis simplicitas quaedam et epicorum carminum ratio inest, in dramate autem ipso personae more illius aetatis urbane et eleganter loquuntur. Iam unum vitium superest, de quo uberius disserendum est, et quod summum poesis dramatica incomm0dum est, et quod eo p0tissimum Euripideae tragoediae a Superi0rum p0etarum sabulis multum distant. AEam quae supra diximus, ea ad externam p0lius quam ad internam prol0gorum indolem pertinent. Nunc igitur videamus necesse est, quem ad modum exordia illa acti0ni ipsi intexta et cum ea connexa sint. in duas quidem vias poetam persecutum esse in promptu est, quae e facilius distingui 08sunt, qu0 externi habitus ratione inita eandem supra divisionem statuimus. ψΓ0s enim prol0g0s personae agunt in sabula ipsa agentes, quae tantum non omnia in spectat0rum usum proserunt nec raro ad acti0nem ipsam assurgunt, quo reserendae sunt in primis Medea, Supplices, Heraclidae in fine et Cyclops medeae prol0gus inter omnes eminet, quia forma solitoqmi concitatioris inclusus quam maximo earminis dramatici naturam observat. Nihil fere inest quo offendamur aequa serepraestanti excelli Supplicum prol0gus, qui non tam meram narrationem quam Aethrae precationem continet, cui antegressorum expositio implicata est Habet corte is pr0l0gus multa, ob quae cum Orestiae Aeschyli prologis comparetur Addo quod non sola Aethra in scena adest Cyclopis prologus item solitoquium exhibet; nec prorsus a dramatica ratione abhorron Horaclidae, cuius sabulae prologus in fine saltem ad actionem accedit Quod hoc loco de his quattuor sabulis diximus, idem non iam valet de iis, in quibus poeta, etsi a principio vere dramatico exorsus est,m0x tamen dramaticae inductionis paene oblitus in nudam narrationem incidit a natura ramalis plane abhorrentem Sed aliquam saltem hi prologi necessitatem habent eum argumento etiamsi nullam aliam habent, misi quod locutores in fabula agunt. At prorsus n0va et audita eorum prologoraim consuetudo est, in quibus duis manes theatro sabulae argumentum exponunt neque ad actionem ipsam quidquam Valent. Du enim super cenam apparent rebusque explicatis rursus evanescunt nihil ultra neg0tu ais imponitiir machinae vico languntur poetaeque ministri vel nuncuEunt ne hospites quidem fabulam ipsam intrant. quae eum ita sint, orationes eorum
14쪽
nullo vinculo cum argument cohaerent, Sed pr00emii instar speciem rei extraneae prae se serunt.
Quaecunque enim dicunt, theatri curiositati inserviunt, nihil ex loquentium condieionibus emanat. In his igitur pr0I0gis, qui aperte cum spectat0ribus res scitu necessarias communicant, in quibus nihil actionis inest, naturam dramatis internam Euripides funditus evertit. Non enim pars integra et c0haerens cum argumento arctissime, sed dissociata est ab eo ac seiuncta. Fortasse autem, ut hoc addam, ad deorum machinas adhibendas etiam illud p0etam commovit, quod magnificentia et novitate apparatus scenici admirationem multitudinis non modo audiendi, sed etiam spectandi studiosae excitare voluit. Existit autem hoc loco quaestio, utrum ad 0s qu0que prol0g0s praefixos Stagiritae definitio quam supra dedimus referri possit necne. Sine dubio eum minime fugerat magnam copiam uripidis pr0l0gorum non convenire legi quam ipsa statuerat; nec tamen eum haec pro0emia a prol0gorum ordine prorsus exclusisse credo. Haec sententia Arist0phanis illo loco c0nfirmatur, ubi Ran. 111 9 sqq. Aeschylei et Euripide prologi ita comparantur, quasi inter utrosque dissimilitudo intercedat nulla. Unde id mihi lucere videtur, n0 modo Aristophanem tragic0squo poetas, verum etiam veteres criticos n0 nimis severe de carminis dramatici nitate, qualis in singulis partibus esse deberet, iudicasse. Itaque Aristotelem in libro doarte poetica scripto, qu0 quantisque Vitiis illa prol0g0rum ratio laboraret, indicassρ quidem eamque reprehendisse, 0 plane tamen a sabulae c0 0re egregand0s essee0 censuisse assimo. .
Ceterum e re erit hoc loco accuratius perquirere, quo pectet illud: ληκυθιον motiσεν, quo Aristophanes in Ranis acerbissime omnes prol0gos Euripideos castigat In hac vituperati0ne quae primo quidem nihil carpit nisi nimiam illam in versibus struendis negligentiam, haud dubie etiam plura recondita iacent vitia quae in uimpidis pr0l0g0s cadunt cf. schol. ephaest. p. 35, 9 d. Gaiss). - Ιd ingeniose dispexerunt elcherus in versione Ranarum v. 1200 δε et praecipue anoMus, δquem maxime sequi non dubito Aristophanes primum Euripidem reprehendit propter nimiam quae per omnes valet similitudinem ηιοειδ. H, deinde ob sermonis tenuitatem, qua gravitas poesis tragicae magnopere imminuitur, tum quia totus habitus
32 Eiusmodi reprehensio inest in his verbis: ε καὶ τα αλλα ἡ υ ΟἰκονοMεῖ te. Ars Doet
33 Aίμετρον με καταληκτικb ro καλουμενον Εὐριπίδειον ξ ηκυθων. Ad hae Hephae-ationis verba scholiasta adiecit Ἀηκε θιον δέ φασιν αυτ ξ δι' Ἀριστοφάνην σκωπτοντα ro μμ τρον ἐς θημιμερὸς Evριπίδου, δια τον βομβον τραγικον. 34 et Droysenii sententiam in versione Ranarum ad eundem versum. 35 In omment de Mistophanis ampulla versuum corruptrice Zullich. 1844. f. . ueli
ac ratio prol0g0rum pura narrati0ne AE0mp0Sitarum ab indole et natura dramatis plane abhorret, postremo qu0 rhetra quoque corrupit uripides, id quod cum ad omnes trag0ediae partes, tum ad principia pr0logorum referri potest, quippe qui a grandi et ut ita dicam pathetica inductione multis spondeis essecta exorsi cito decurrant. Improbanda est autem Bendui δ' sententia, qui illam stoειδείαν tantam esse affirmat, ut singuli prologi mutatis n0minibus cuilibet sabulae accommodari nec minus commode praefigi possint quam verba illa iocularia singulis versibus iambicis addi licet. irimum enim hoc non nisi ad pauc0s prol0gos, si iudex iustum esse vis, referri potest, ad eos scilicet, in quibus actores dicunt, qui sint, unde et quo venerint, quamobrem a verbo γ κω Saepissime orati incipit. In his certe nullum aliud discrimen inest nisi qu0 variis personarum et l0corum nominibus efficitur Multo etiam minus Rendlii verba cum iis pr0l0gis consentiunt, quos p0eta c0micus ipse citat et ad quos maxime illud iocose dictum pertinet. Iniustiores igitur quam aequum est in Euripidem essemus, si verum esse sistendtii iudicium concederemus. Immo ne Aristophanes quidem ipse tam graviter in Mnesarchidam animadvertit, severus ille prologorum castigator. io iam . mellerus l. l. p. 266 sensit, qui recte m0net, in dicto illo Hendtian pro si nominibus mutatis scribqndum saltem esse se verbis
seu vocabulis mutatis. Non enim nomina, ne verba quidem eadem manere; rationis vero conlarmationem universam in omnibus sere parem esse, darem vim quoque
eius et indolem Accedit quod Ellendui verba nisi in primos qu0sque versus prol0gorum non cadunt; in sequentibus enim partibus quantum poeta variaverit, iam primo obtutu sacile quisque intelliget.
Ap υθιον autem illud omnibus prologis, iis saltem quos Aristophanes recenset, commode adiungi potest, quoniam in omnibus res aut perfectae aut praesentes purae narrationis forma proponi solent quae quo saepius a nomine proprio quod a participio aliquo excipitur, initium capit, eo sacilius illa verba cavillantia addi possunt, quod verbum finitum in ne et versus et sententiae ponitur. Simulque in extremis Versuum pedibus p0eta saepius breves syllabas adhibuit, qua re iambici senarii dignitati magnopere obtrectavit. Hinc metrum quod vocatur Ευριπίδειον sive γυθιον nomen habet est enim secunda senarii pars dimetro composita, in cuius primo pede thesis omittitur, ita ut post illud ἰαμβικον πενθημιμερες Supersit τροχαι νεφθημμερές. Iam eo progressa est c0mmentatio nostra, ut indagemus, quibus causis commotus uripides superiorum poetarum consuetudine relicta prologis narrativis usus
36 I. I. p. 34. et eiusdem commentat de tragieis graecia inprimis Euripide ex ipsorum aetate et temporibus iudicandis etc. p. 19. Assensus est ei Loemerus in ommentatione de Euripidis HGubasProgr. Deutsch-Crone 18693.37 es . uellerum I. e.
15쪽
sit cuius quaesti0nis diiudicatio plurimum valet, quod inde in universam eius poesim multa lux redundat atque adeo magna macularunt pars si non plane abstergi ate Husari certe aliquo modo potest 'G. Hermannus δ' Euripidem adeo ab usitata ratione, quam superi0res poetae tragic in mythis tractandis persecuti essent, discessisse iudicat, ut, ne qua obscuritas in sabulis inesset, talia prooemia causae statum simpliciter explicantia praefigere tragoediis eum oporteret. Praeterea si expositione dramatica spectatorem in rerum agendarum intelligentiam inducere voluisset, futurum fuisse homines docti c0ntendunt ut prologi sine supra modum extenderentur: tali autem modo minui potius quam augeri animorum commotiones. Id quidem negari non potest, heroum ac deorum fabulas ab Euripide multifariam mutatas et ex0matas esse in summis tamen rebus ab e eandem rati0nem atque a poetis antecedentibus observatam esse unaquaeque
sabula docet, inprimisque illae, in quibus idem argumentum tractavit quod aut apud Aeschylum aut Sophoclem in aliqua fabula exstat. δ' AI vero quod Electra Mycenae rustico a matre in matrimonium data. quod Helena Troiam numquam prosecta fingitur, haecne satis idonea causa fuit, cur na rativum prologum p0eta compararet Equidem aliter iudico. Helenae enim imamnem, J0 Ipsam Helenam Troiam vectam esse iam prius fama fuisse videtur quam Euripides Helenam sabulam docuit. Turipides n0 nova finxit, sed opini0nem minus Vulgatam illam quidem, non ignotam tamen scirit; quod nisi ita se haberet iam in lectrae pr0l0go idem monendum ei erat, cum in hac fabula v. 1280 de Helona eadem tradantur quae in Helena ipsa occurrunt. Praeterea Euripidem ipsum de haere aliter sensisse putandum est Nulla enim, ut recte ostendit Firnhaberes, inter Isuripideas sabulas est, quae sine prologo praefixo intelligi non possit, ab Atheniensibus saltem, de quibus hoc iudicium Demosthenes dicit Ol. m p. 32 L και γνωναι παντ- ως Frαποι - ρηθέντα. Quid inuod Sophocles, dametsi ipse quoque haud pauca suo arbitrio in sabulis tentavit, minime prologos tam simplices et ad communem intelligentiam commodos adhibuit, nonne hoc testimonio est, fabulas mutatas 1St0rum prologorum narrativorum effectrices non fuisse Sophocles enim et Aeschy- Ius sperare potuerant, ore ut spectatores, praesertim cum non iam pecunia pro introitu praebita ditiores modo et eruditiores homines in theatro adessent, in regiones quamvis abditas et reconditas poetam sequerenim' eiusque consilia ac meditationes,
quae fuit e0rum acies ingenii, perciperenti Euripidem quoque in primordiis artis
Suae eandem ratI0nem persecutum esse ex duabus sabulis, quae ad eius poesis insan-38 In praelat Soph. Electr. p. X. Eum secutus est Waldaestellus in eomment. de tragoaee membris Progr. Neubrandenburg. Irad, et O. Messerus in histor liti graee imp. 150ὶ qui tamen hanc fuisse ausam unicam negat. Iam chlegetius mythorum perlaetam eommutationem prologorum effectricem fuisse coniecerat dram Vortes. p. 2153. 39 et Bemharhum inst. liti graee. d. m. mp. 43d.
tiam pertinent, qu0damm0d0 0lligi licet, ex Alcestide et Medea, quarum sabularum prologi 0ph0cleis et Aeschyleis, quales sunt in Trachiniis Agamemnone Eumenidiabus, simillimi sunt. Omnia fere ex condici0nibus oratione dramatica loquentium sponte nascuntur pauca theatri curi0sitati satisfaciunt abest etiam otiosa illa rerum generumque recensio quae in ceteris fere mnibus invenitur. Ergo non sine causa inde concludit Firnhaberus, Euripidem e temp0re pr0l0g0rum narrativ0rum genus introduxisse, quo ericle auctore mnibus Atheniensibus heatrum patebat. Tum multa quae usque ad illud tempus in argumento explicando omittere licuerat, significare et exp0nere p0etas necesse erat. lebs enim infima, quae tum magno ludorum studio flagrabat, urbanitate iudiciique subtilitate praeter ceteras gentes excellens illa quidem, in literis tamen et artibus ingenuis minus exercitata, si non plane, at magnam partem tiro et rudis in antiquis fabulis fuisse putanda est. ε' Itaque fieri n0 p0tuit, quin p0eta, si plebi qu0que multa ign0ranti, quae frequentissima aderat in theatro, carmina sua probari v0lebat, eius p0tissimum ratione habita viam inveniret, qua quidquid ad 0gniti0nem rerum agendarum opus erat, audit0ribus clarum ac perspicuum fieret. in multae illae ac l0ngae rerum sat0rumque alicuius amiliae narrati0nes, hine generum recensi0nes, quae, si illae causae quas statuimus negarentur, non haberent u excusari p0ssent quae quidem mala quamvis mala sint atque a dramaticae poesis natura abhorreant, non tamen tanta tamque gravia sunt, ut Euripidi omnis ars actionis describendae abroganda sit. Nam potuisse eum tragoediam scribere, cuius etiam singulae partes persectae essent et cum praeceptis Aristotelis convenirent, Medea fabula demonstrat. Accedit etiam alia causa, quac0mmotus pr0l0g0s 0vos instituerit. Nam ut nova semper proserendo auditorum animos occuparet, aliam mythorum rati0nem atque priores poetae persequi solebat Attamen ne quis credat, ut iam monuimus, Euripidem ipsum novarum rerum auct0- rem principem fuisse, ex aliqu0 sabulis apparere videtur, eum mythorum c0mmutationes iam ab aliis factas in p0esim suam recepisse. Recte enim Fimhaberes conclusit, nisi res sic se haberet, certe ei significandum tasse in prologo Medeae, Medeam liberorum intersectricem esse, cum vulgo Corinthii caedis auctores haberentur itemque cum in Oresta et Andromacha diversa de Hermiona proferrentur, in alterutra sabula hoc poetae indicandum fuisse. Ex omnibus igitur rebus quas modo attulimus elucer id affirmo, ob mythos tantum arbitratu suo mutat0s minime hoc genus prologorum Euripidem invenisse. Quae cum ita sint, aliae n0bis causae quaerendae sunt, quae eum ad institutum illud impulerint. Cum prisca pietate sere lapsa fatum, quocum hominum honesta studia in Aeschyleis et ophocleis trag0ediis pugnantia videmus, tunc valere paene desisset. .
40 Elchstaedii sententia improbanda est, qui onmes omnino Athenienses tantae inscientiae insimulat. Eruditiores certe Athenienses quaecunque in fabulis praesertim epicorum carminum inerant, probe n0verant neque eorum gratia poeta in expositione argumenti opiosus esse debebat.
16쪽
Euripides hominum virtutes n0 eum lato, sed eum suis animorum motibus assecti0nibusque eoneortantes describit, unde multa illae quibus sabulas uripidsas insiensis sunt monodia lyricae oriuntur. Cimique statim a principi fabulae personarum an, mos graviter Melas et concitatos poeta ostendere in animo habeat, cuius si raeclara exempla praebent Medea mpp0lytus, Ion aliae, quid opportunius quid aptius est ad idoneam spectantium praeparationem, quam nuda ista et accurata rerum expositI0, quamvis pacae p0esi 0tius quam dramaticas similis sit. Inde enim fit ut personarum agentium iam, ubi primum in scenam prodeunt, secreta consilia hamimae e0gitati0nes cognosci et perspici p0ssint. Superesse etiam tetidam causam eamque gravissimam, ob quam Euripides conla-
T. isti e pMitiones pie sere rati0ne institutas sabulis rasmiserit, affirmaro
Multos quidem hoc negatum esse scio vereor autem, ne infestiores in uri-
Tm 'qπη' ip ruerint virtutes, supra paucis significatum est.
qua efficitur, ut spectantes plus agentibus ipsis sciant et multas res praesagiant quas illos plane sugiunt. A vero igitur minime aberiar me confido, si Euripido aemuli artem probe cognoviss idemque artificium assequi studuisse contando qua in re primo quidem eandem viam secutus est quam Sophoclos aut Aeschylus potius patefecerat
bilem esse diuexerat, et quod faciliore ac commodiore ratione plebis ignorantias subvenire voluit prologos quos supra ρseripsimus narrativos invonita Id prosecto assecutus est, ut audientes vel si qui in mythis antiquis plans rudes erant, praemissa universae fabulas tamquam delineatione de rebus oendi exponendi multo vivaciorem et elegantiorem et arti dramaticae aptiorem ess frigida
y0Mm mm0 isse, ut prol0g0s summam sabulas I0nga narratione exponentes in I 0mnium tragoediarum poneret. Iamque eo pr0gressi sumus, ut, unde istam prael0quenda alimem Euripides repetierit, perscrutemur et, utrum ipse eam inve rit an superioris cuiusdam poetas auctoritatem secutus sit, videamus.
Multi sit docti homines, inprimis ichstaeditus p. 1003 prologos uripideos
eandem sere formam prae se ferre censuerunt, qua pr0l0gi Thespidea poesis instituti essent. Etiamsi nihil nobis traditum est unde de interi0re prologorum natura apud Thespin, Ir0l0g0rum invent0rem, aliquid e0niici possit, id sane constare videtur. eorum faciem simplicissimae et plane nudae narrationi simillimam fuisse, utpote qua, quid inu I0co quo temp0r ageretur, m0n agendo paullatim, sed apertes statim spectatorum auribus traderetur Quaerentibus igitur nobis, quaenam similitudines inter utriusque p0etae pr0l0g0s intercedant, epica sere narrati0nis lam perpetuo cum theatro agentis occurrit. Sed quod nihil discriminis interesse et ad Thespidis
exemplum Su0s pr0l0g08 0nlarmasse Euripidem c0ntendunt, h0 nimium est Accurata enim trag0ediarum intuitio docet in adornandis c0mp0nendisque singulis partibus poetam iuvenem, ut par erat, aequalium Aeschyli et 80phoclis, quorum tragoediae tum in omnium ore versabantur, rauct0ritatem sequi studuisse. ita tamen, is in pr0l0gorum c0nlarmati0ne non eum modum reciperet, ut a diverbi statim inciperet, sed ut diverbiis 80liloquium praemitteretur, quod in Eumenidibus et Trachiniis laetum erat. Intellexerat enim istum m0rem facilior0m esse ad sequendum et suarum sabularum ingeni et indoli magis convenire, tum m0nolog eique c0ncitati0ri et res iam gestae et futura h0minum consilia opportune inseri p0ssent neque dramatis interna natura laederetur at quum ne per e0s quidem prol0gos in Med. et Alcesti plebis magis in dies in theatrum confluentis inscientiae satis se consuluisse iudicaret, per primum quemque l0cut0rem t0tam sabulam aliquanto accuratius narrare . . loca diligentius describ0re, J0minum genera altius repetere etc. animum induxit Hac pr0l0gi Arma quae neque s0lil0quium abs0lutum nec pura narratio erat, summa ver perspicuitate et vi explicandi insignis erat, efficiebatur, ut vel qui ignarus esSet rerum antiquarum, p0etae intimas cogitationes persequi et em08cere p0sset. Iam vero unde prol0go sumsit Ex epicis sane carminibus maximeque cyclic0rum p0etarum nec quidquam fere refert, utrum Thespido auctore an ipsum per se in inventum illud incidisse eum statuamus. Sed cum non dubitandum sit, qui Thespis semper simpliciter acta narraverit, cumque Euripidis prologi non tam aliquid prorsus epicum sint quam ex picis et ramalicis elementis leviter mixtum, optimo iure scholiasta Eumen. v. 47 illud inventum non Thespidi, sed Euripidi attribuit: χαώς διηγοWώννὶ τα πο τιῆς σκηνῆς 'oreo ore νεωτερικὸν ειριπιδεεον Euripides enim quem priores p0etae in argument explicando secuti erant morem sibi non sufficere ratuS, novam quandam rati0nem Invenire voluisse putandus est neque ex artis dramaticae
infantia eam repetere et quasi mutuari opus ei fuit. Quod divina numina ad causae statum explicandum adhibuit, quibus antea nemo usus erat in Sophoclis Aiace Minervae conditio diversa est), haec certe novatio est, quam Euripidi nemo abiudicabit. Haec c0ntra ichstaeditum eiusque socios. Neque B0rnharvo assentiri p0ssum, qui chr0nic0rum librorum, non epic0rum carminum naturam prologos ostendere arbi-
17쪽
iratur. Etenim eum in omibus pr0I0gis loquacitatis cuiusdam et magniloquentias vestigia deprehendantur, haec narrandi ratio valde differre mihi videtur ab ea quae in annalibus usitata erat, in quibus res brevissime attinguntur. Immo prol0gi uripide inprmisque qui a dus amatur eandem fere imaginem prae se serunt, idem dicendi genus eandemque loquacitatem ostendunt, quae in cunctis nunci0rum rati0mbus cernitur, utpote quae picae poesis reliquiae sint. Id tantum interest interutrumque genus narrationis, quod nuncii in auditorum animis rerum deseriptionibus ab aspectu remotarum amplis vividisque varios affectus et commotiones excitare student, prologi autem nihil aliud spectant quam ut iis qui sabulam audiunt res agenda paucis prop0nant. οHaec de prologorum origine; nunc ut hanc quaestionem absolvamus, breviter exp0nendum mihi est, quid his prol0gis uripides assecutus sit. Manifestum vero est p0etam id quo tendebat mirum quantum effecisse. Neque enim modo eruditi0res Athemenses, verum etiam imperitiores cives satis superque docebantur de argumento summamque e sabula voluptatem delectationemque haurire poterant. Praeterea Soph0esis qu0que artificim, de quo supra diximus, laesa videlicet carminis dramatici
natura, eonSecutum esSe eum concedendum est. Nam simulatque audivimus, quid in 1abula agatur, qvid acturae passuraeve sint personae, fieri n0 potest, quin summa miseric0rdia metuque commoveamur, propterea quod pers0nas agentes vehementissimas anmi assectionibus excitatas videmus simulque praescimus, in quo quantasque miserias n0 modo ipsae actione progrediente rapiantur, sed etiam alios homines
Exstiterunt autem multi qui hanc ipsam ob causam uripidem acerrime reprehenderent, quod spectantium exspectationem usque ad sabulae exitum excitare et augere supersedisset et omnem voluptatem ex ultima demum parte sabulae hauriendam sustulisset. .
Lessingius autem iudex harum rerum maxime idoneus a vitio illo poetam summa diligentia ac doctrina defendere studuit; M a quo tamen dissentio, quod his ipsis prologas artis uripideae praestantiam demonstrare vult eosque inter summas eris Inutes numerat. Recte autem iudicavit, quod antiquam poesim ab hodierna nostra disserre affirmat, cum in nostra per totam sabulam curiositas quaedam audito-m rerum nexm ignorantium excitetur et usque ad finem alatur, antiqua vero poeris cum curi0sitat sere remota iam ante initium actionis exitus plane praedicatur, voluptalam summam efficiat eo quod temporis quoque momento animos audientium oecupare et detinere sciat. Sic enim argumentatur: si fabula praeter curiositatem nihil haberet quo spectatorii animi attenti tenerentur, plus semel eam doceri n0n
posse. Ium illud n0tandum est, res ex antiquis mythis sumta Aeschyli et Sophoclis temporibus atque adeo cum uripides docere sabula coepit, si non omnibus, at maximae pari eorum qui in theatro aderant n0tas fuisse, quippe qui Homeri aliorumque poetarum carmina diligenter pellegissent inde sequitur, ut de exspectatione quae ex rerum inscientia carpitur, in antiquis tragoediis cogitari omnino nequeat antiquis enim poetis id potius curae erat, ut moribus atque ingeniis pers0narum, inprimisque earum quae potiores partes in sabula agunt, quam accuratissime delineandis et describendis animos audientium attent0 et summa exspectatione Suspensos tenerent. Mythorum enim extrema lineamenta picis carminibus sere constituta et quasi sancita erant in singulis autem rebus suum cuique arbitrium poetis sequi licebat, velut in dispositione rerum, in causis explicandis, in describendis ingeniis et quae sunt alia eiusmodi. In his enim rebus, ut cuiusque sabulae c0nsilium serebat, poetae variabant et mutabant, AEu0que quis callidius et doctius agebat, eo praestantiores et perfectiores eius fabulae existimabantur Tragoediarum igitur pondus ac momentum non tam in re aliqua ignota et necopinata subit proferenda versabatur quam in psychologica sit venia verbol ingeni0rum delineati0ne et apto causarum nexu, qui ne probabilitatem excederet, cautissime poetis providendum erat. Unde fit, ut uripides quoque vi exitus necopinati plane missa in prologis non modo res praeteritas praesentesque, sed etiam futuras magis minusve aperte narret, probe gnarus, quibus artificiis quoque tempore aditum ad audientium aures animosque sibi sacere p0ssit. Accedit autem huc quod plebem, nisi totum argumentum animo percepisset, haud satis paratam ad ipsam fabulam adire posse iam diu intellexerat. Ac si quis veterum auct0rum de hac re silentium recte interpretari vult, illam Euripidis rationem id temporis arti tragicae minime damnosam iudicatam esse latendum ei est quod ni ita res se haberet, non dubito quin Arist0phanes, qui uripidem quacunque ration castigavit, illud quoque Mnesarchidae opprobraturus fueriti Add etiam quod p0steri0res poetae morem Euripideum certe non secuti essent. Si quid offensionis habuisset Recentiores tamen critici cum ob alia rium ob id ipsum Euripidem ut poetam parum docin parumque prudentem infamare non desierunt, nostram tragicam artem cum antiqua poesi nequaquam constindendam esse non videntes. ii omnes fere Schlegeti sententia nituntur, cui ego quoque assentior, prol0gorum tenuitatem et ieiunitatem accusanti dissentio autem ab eo, quod exspectationem i. e. curiositatis alimenta ab eius tragoediis postulat. Elchstaeditus qui cum Schlegeti consentit t. l. p. 1093, etsi inter exspectationem et curiositatem rebus repentinis efficiendam sagaciter distinguit, tamen ne ipse quidem discrimen illud severe servat, cum aliquoties exspectationem ab Euripide plane subversam esse iudicet. Immo vero summa inest in omnibus tragoediis exspectatio, dummodo ne rebus inopinatis et inexspectatis, sed apta causarum connexione et scita personarum de-Ecriptione effici eam velis. Iibi autem ipsis contradicunt fidemque subtrahunt ii qui
18쪽
snis inopinati exspectati0nem in animis spectantium excitandam esse rati propter mutatos myth0 Euripidem prol0g0s 0vos invenisse c0ntendunt. Nam cum mythi commutationes iam in principio sabularum aperte indicentur, poeta omnem exspectati0nem aut curi0sitatem potius t0ssit Atque ut haec vera esse concedamus, quid de iis prologis fit, qui nihil n0vi continent atque adeo res antiquitus notas pariter copioso enarrant, quod factum est in Phoenissis Oresta, aliis. Iam duae tragoediae restant, quas c0nsulto a dispulatione nostra adhuc segregavinius Iphigenia Aulidensis et Rhesus, de qu0rum prologis quid iudicandum siti
nunc Splicabimus mdhigeniam Aut non pr0sectam esse ab uripidis manu, in ea quidem larma quae hodie exstat, n0Stra aetate omnes c0nsentire videntur. Exordium quoque duodeeterarum fabularum pr0l0gis parum Simile est, hanc sententiam valde adiuvat irimum quod ab anapaestis initium capit, deinde quod orationibus dialogicis compositum est Reliqua enim pr0logi mnes iambic metro scripti semper sesiloquium
magis minusve dramaticum exhibent, qu0 in plerisque alternis sermonibus excipitur Accedit etiam res alia quae magnam diversitatem efficit. In hac enim sabula prologus generum recensionem rerumque narrationem continens post primum demum dia-I0gum positius es God Hermannus in praef. lah. Aul. hoc non satis causae esse e stimavit 'ur prol0gus iste Euripidi abrogaretur Nam quod in una vel rauabus labulis actum est, idem in aliis fieri potuisse censet, praesertim cum certo iudicio destitui simus, n0nne in perditam fabularum una vel altera eadem forma poeta usus sit Veruntamen quis hoc ei concedet, cum Euripides omnibus reliquis quae ad
nostram memoriam pervenerunt tragoediis prologos ad certam normam comp0sitos
praemiserit At ipse quinu Hermannus postea sabulam multifariam interpolatam esse s0ncessit Musgravius autem tr0I0gum temporum iniquitate lamissum esso
quibus in versibus Dianam morem deorum vi hideorum secutam finem sabulae praedicere puta B0ec ius ex his versibus et ex scholiastas ' testimonio Iphigeniam Aul eum Bacchis et Alcmaeone post moriem uripidis maioris ab eius filio doctam
45 De Andromeda, quam vulgari prologo arere putat eleherus d. oiecti Traa n 717, SI Iudaeo, ut etiamsi nesciam, quo modo poeta difficultatem illam, cum Andromeda ab initio ac
esse narrantis bis doctam esse Iphigeniam et hanc alteram editionem quam nune habemus non ab Euripide mai0re, sed min0re pr0sectam esse coniecit Sed haec coniectura labefactata est, pr0pterea qu0 VerSus qu08 modo citavimus non ad pro-
Iogum sed epilogum pertinuisse probabilius est. multo facilius omnes in hae fabula difficultates tolluntur, si auctorem secuti Matthiaeum, cuius sententiam indorfius et Bernhardyus quoque probant, Jano sabulam ab Turipide M0riente impersectam relictam esse statuimus. P0st 0rtem autem poetae filius pus patris persecit perfectumque docuit, seu nihil addidit nisi qu0 deerat, seu vel singulas partes a patroiam conscriptas retractavit Pertinet igitur haec trag0edia ad ρψιατα διεσκεDασιάνα Pr0I0gi autem forma ea fuisse videtur si quidem Euripides maior eum Iam scripserat, ut primo Agamemno 80lus scenam trans more olit praeloqueretur, seinde accedente sene actio Ipsa inciperet Nec dubium est quin versuum 4 - 104 magna pars ex priore pr0l0go reservata sita irati0nes autem dial0gicae quae h0die ill0 versus antecedunt ab uripide min0re additae esse videntur. quod pr0pter acerbas Aristophanis vituperatione prolog0rum vitiis medelas asserre studuit Idqu0 0 melius se impetraturum esse credidit quam si probatum Sophoclis exemplum sequeretur sed quod anapaest0s in diverbiis admisit, h0 inter eius proprietates reserendum est Haec de Iphigeniae Aulidensis pr0l0g0. Venimus nunc ad Rhesum fabulam, quae, cum prologo prorsus careat, prim0 aspectu adulterini peris suspicionem movet dam antiquis temporibus spuriam eam habitam esse, didascaliis autem Euripideis adscriptam ex argument qu0d ante fabulam legitur comperimus inde id quidem colligi potest Euripidem tragoediam qua Rhesus scripta erat scripsisse; sed quae nunc exstat fabula si uripidi adiudicaretur rustissimi adversus eum issemus quod duo prologi in argumento vitantur, Id ipsum documento est olim nullum prologum laisso. Est enim verisimile homines d0ct0s cum in didascaliis hanc sabulam Rhesum inter Euripideas relatam reperiSSent, casu perditum esse prol0gum ratos lacunam eo explere studuisse, quod ipsi ad Euripidis exemplum prologum fingerent Boeckhius autem inde quod Ιphigeniae ut repetitae uripides min0 auct0 fuit, conclusit Rhesum qu0que tragoe-d1am ea tribuendam esse, quippe quae Soph0cleam fere ind0lem inprimis in genere dicendi exprimeret, id quod Euripidis minoris proprium esset c. 18). Iali modo facillime se errorem istum explicavisse putat, quod in didascaliis in numero Euripi- dearum haec tragoedia habita est Ceterum non opus est hac viri doctissimi con-1ectura etiam multa sunt, cur hanc quasstionem aliter diiudicare malim, primum quod X0rdium tragoediae a parodo chori incipit, deinde quod in v0rsibus iambicis alii sedes n0 admIuuntur, quae pura metrorum comp0silio tantum apud Aeschylum et
47 es Bernhardyi hist. r. liti. d. III. Π p. 472.48 Sio Gravius . . p. 336 in eo tamen errat quod Sophoeli fabulam adiudicandam esse
19쪽
in Antigona 80phoclis 80la invenitur Euripides igitur minor si auctor esset in remetrica eschylum et in dicendi genere Sophoclem secutus esse putandus est aut omnino auct0 non fuit. At vero vix crediderim eum tantum operae dedisse rationi metricae illis temporibus, cum summa in iis rebus negligentia valere coeperat. Accedunt autem aliae causae, quae fabulae huic aetatem multo posteriorem vindicant O. uellerus recte m0net scenam eam. in qua aris appareret eo ipso tempore quo discederent Ulixes et Di0medes, remanente Minerva quattuor histriones postulare. Praeterea R0ssbachius e re metrica novum argumentum attulit quod posterioris aetatis n0tam ostenderet an versu enim 225. thyphallicus in 'media str0pha in enitur qui alias eam dumtaxat terminat Neque praetermittenda est tenuitas illa et brevitas qua haec tragoedia a reliquis valde dissert adde quartum quod demonstravit G. Hermannus, δ' deesse trag0ediae id quod principale ossot ut
metu, ut miserati0ne, ut admirati0ne, ut postrem aliquo saltem motu animos spectantium eorriperet Restat aliud argumentum neque id levissimum, ut monuertant idem vir doctus et Hagenbachius, β lenocinia ista verbonam et figurarum quibus auctor utitur in rebus vel Ierissim1s, audaciores istae translationes, lacus denique orationis bracteolis ex piciscaminibus hic illic ornatae. Quas ausas omnes si complectimur, sacere non possumus, 'um Rhesum sabulam qualis hodie est scriptam esse statuamus ab hominoqu0dam d0cto qui camina aeterum 40etarum et epicorum it tragicorum probo noverat, artem vero dramaticam ipse primoribus tantum labris attigerat. maec est Bernhardyi quoque sententia, V qui exeunte Atticorrum poetarum aetate sabulam ortam esse c0mcit Hermamus autem et Morstadius y Alexandrino fabulam ascripserunt. Equidem de aetate nihil certius constituere ausim, cum res in coniecturas0Ia 08ita sit. Mecum consentit Raumerus quoque, cuius verta aptissima hic apponere liceat Das Gange is offenbar da Uebungsstuc eines Schulers, de HomergireMichen Gesan dialogistrie Fur ingellieiten eis er War lagen laber vom Grundba emer Tragoedi nichis und ahri sic so est, das e mehrere Malo Gitterun Muse herbeirust, um ita teder tot et machen l. l. p. 236).49 mst. gr. it. II p. 179. 50 Opuse m p. 283. 51 ibid. p. 290 sqq. Magenbae de Rheso. Basel 1863. 52 I. I. p. 497. 53 Morstad Belua tu Diti de Rhesos. Meldelberg 1827.