Nouae Academiae Florentinae opuscola. Aduersus Auicennam, & medicos neotericos, qui Galeni disciplina neglecta, barbaros colunt. Elenchum sequens pagina demostrabit

121쪽

pocrates turgentem humorem ab initio ua viri debere: hane solo exillare causam arbitratin est, quoniam sciliaeet rivi praescite accelerare cogam :quia acutissima a rendit mer timemM ne magnitudini morbi aeger siue eumbat. Quare er bac medici operationem intempestiua esse est,ac ueluti coactam,queadmod si praeter ratio

nem aliquando cibare cogamur,haec ille cum Hippo distis uerba exponeret. Erat mare er altera multo magis effrax ratio,qua si uidisset,proculdubio minus mino errasset:ea est uacuandi facilitas,quae Cr ex parte uacuandi ' humoru,nec non er impellentu naturae se tenet. Qui

enim mobile est, facilius diueri trahit posse, quis est qui neficiat Nam qid ex aduerso inquit libro Apianismoruquarto iam in aqua parte firmati sint bumores, baud

amplius trabenti obediunt priustum concoquunturinam eo tempore er tarcit iam natura, er siecretionem moliatur,quocirca eam adiuuante fortis . cur igitur inquies turgente materia cum pul*ficilis sit, eum omen natura non pellit Verum medico opus est manu porrigente: Sa, tu enim irrit urines babet uti dicis ex parte pellendi humoris controuersiam. An turgentia ea ars mobilitas, nil aliud est quam pulsio quaedam humorum que nimisu ac ridis,dum uesidiora membra ad alia travi, bee uero rursus ad Aia, nee in aliquam partem decumbari qua uesper natura uel ex morbo paulo minus roboris babre. Aetacidet autem forte fortima cr ad excretoria membra inins Amri,atque sanari aegrum. Verunt en non semper itaeontingit,quoniam natura eo tempore, uri βι s actio

122쪽

tia baud probe mora suos instituere potest. Qvmprobe dixit Galenus,opin se manum porrigente quopiam, atq; ad excretorios meatus dirigente. - igitur turgentes humores sua mobitate,saeilas uacuaru sint, mobiles uero sua tenuitate eximaticis num is eo iactum est buamoris tenuitatem uacuationi objῆtere, vis idcirco μμiferi oportere, etiam 'gia potus Ego uero Gale. 'n obseruans, ubi de humoris praeparatione memnit 'orasitiem duntaxat aut cibiactatem eorrigi oportere duadio. Illam quide eo quod erasus humor motui ineptus ber angusti uenarum oraseri nequit:hanc autem, dit i 1. ,

.uoniam quae suo lentore adhaeret, uelli haud stae ps siunt. Sint tamen aliqua grue forte mnin exemis neri t. gocium ficesserent. Ae primum id quod in de in alania obus,s' graue nil us contingit. Q enim per nares ex

purgantur, si quidem tenuioraset, nequicquam nititur natura stemutamentis expellere: quod si paulo crafiora flant, scite fuerit. Quae item screatu aut tini educi μαωnt,hoc idem cominodi, ι incomori patiuntur. Mamobrem er tinc concoctam iam demationem dicimis,

quoties crinitruiuia aliquid sibi a si quoniam σ erapis rus eo tempore potest. inin naturam ipsam, dum vilis humori pestendo se accingi crastorem eum

reddere cernimus e enim eum inscreatibin apparea, non minως tamen Er in ea quie in uenis' coctione: ubique ab initio tenuis urina extiterat, procedente mox tempore pinguior euadat, ina er quae in ea pendent eur non Cr medicus, eam imitum, at eius operum dingens auxiliator, crafiores reddere enitetur tenues sumus ab I enim

123쪽

enim ut Avicerus dicit humoris i sitas ex Uu foret, aristea ratione mile pelleresiar humoriere non ilico expulsionem moliatur natura signum iris est quippiam diu praeter haec exigi,quod operi furea hoe autem est eo oelio: concoctio uero ea est, ut quod tenue fierit, crassium fiat,quemadmodum res ipsa ex euentu demonstrat. Non minus er Galenus huius sententis extitisse uidetur, a in eo libro, qui de constitutione medicativae artis, in criabitur,rit, oportere medicum exorsus omnes corrum, erasiora quidem tenuitate,tenuiora vero crasitudine. rum adis in huc sane modum fet satis. QMd enim primum Ze grauessine de deIbilatione GFiunt, neviquam negandum est. enim erassitudine modo participare debent,quae stem vimento,aut tot expellenda flun verum visciditate nonniala,cuius rationem sese est uidere. cum enim ui aeris pelli beat iam un-quods, experidit ut letore Cr ero iis materia participet,ne stiritu per mori difflet,ac redat,que enim pelli debet,aliqua etia ex parte opws est pellenti obsistere, non adeo tamen ut in

sentius inberea tunc enim mouetis aeris iam'peraret.

Num igitur er uitiosi succi,qui in uenis est,pisso, asitiem exigit buias exemplas Nequaquam:nes enim aeris impusu perficitur, veru expultrices disse, fluis usa inafrumentn:de quibus ubi de ψι paritu disserit Galenis, satu sermo fuit. Quo igitur mobilior succinae tenuior

extiterit,eo impelletur jacilius,non sicut in cabarro contingebat. Porro quod is actione naturae ob ci auru emodo diluet Praesciri itas uelim, pellendos rimores nounica ratione,in corpore reperiri, veru vagari quados,

124쪽

L I B E L L V s. r. atq; rurgere, quandos uero in parte quapiam firmatos inescere,qitie etiam ueluti sociu est febris. Sic igitur distabat Hippocrates: parte Grpora sudor est, aut ea istisi morta esst significatiar.Atob hoc pluries accidere dixit Galenus,qaoma plarima no tingent. cu igitur haec ita e bubeunt, magni promo interest, siue boe,siue icto modo uitiosi bucci je habeant: si quide enim mobilesset, purgari ilico poterunt: Sin autem quieti, feri nequit,ut

aut natura, t arte ante coctionem expurgAuriamen er Galangs ait: Quum binores movetur,ac per corpuε

feruntur,nondu in aliqua parte Armati,tuc ad eos expialendos natura incitatur, ex aliquo eget manu porrigenis te,σ bileb ore motum ad aluiam ducis. Quin uero in aliqua parte firmati fuerint, nullo modo mouere oportet,scilicet antequam cocoquuntur: multa enim sequi in Gmodasquis dimouere tentarit,dixit Hippocrates. Noigitur ibimos inscias,brumores tenues fi quide aliqua parte quieti obstoint,coctione exigere,ut abyci a corpore queatinos no ex eo ut cruficie adipiscatur, queadmodunotat Austera bae etenim et attracti5imedis ether pulsidi natura: ob tere certu est:qua re inpudoribus isurum maxime uiam est:qn quae eiusmodi injsua itur, per angustos meatws Di debet sed potias quatenus edomiti,ac naturae obsequeres redditi:a s molestia aut labore multo ad Guenietia uacuationis loca mittatur,aut tra

hantur. Qnod si concocto iam humori accidat,ut paulo crinior euadat cum enim quae a caelido patiatur euapoarantescilicet humido tenui, aliqualiter eras cere uideamus tantae debuisti, ea de causa documentum η re,

125쪽

lla 4

LEO NARD. GI Acmquod sciliciet tenuitis uacuatismo ex usu erat scies. Verum id potius expeti, costionem fiscet,quae nimirum crassicie quampiam nequit effugere. cum igitur haec tabe habeant, n5 leuiter culpandus nobis Misenna uidetur,qui medias suadeat,quo scilicet humores tenues concoquant,at expulsioni parent, ut rigidum aegris M sis exhibeant,dum putrida laborant. Cum tinen priusquam humores concocti sint,eam omnino Galenus proahibeat,nisi res urgea ad e,ut mox dicetur:Veri non modo ea ratione peccant nos hi medici quod videmne obtemperantes, frigida intempesbue exhibent egris. '' Verum quod stipidus quot potestare potiones, imo erastringetes quos inuenere: quamobrem ex granatorum. suem pomat, Cy σ1' inmies studius, quale omphacium est,seu durea mala atq; et modi multa in aegrorum peris nitiem. Quae omnia ipsis ex Misenna haeresimo eonti gere, qui ubi febres quae ex putredine curat, praesertim pestilentes, i a consulit. Quod uero post, em ex Gari leni uersus adiectum est, nuda ex parte dissis aduersaluae, si quorsum ea dixerit,quis aduerrat. Ibinaris aperte, ea arsis parte sermonem habet,qnae mirum tuetur:optime imp praecipit,succos mediocritatem quandam seruare oportere,ita enim minime putrescent, naturae clari, asutiles. Porro si croi extiterint, extenuante victu utenadu, quo abunde in libro de tuenda ualetudine seripsit: Sin tenues nimium,admixta nimirum sanie multa, serosio item aut bilioso excremento e expurganda, divis instituendus, quo minime huiuscemodi succos gignis. Num igitur er qua tenues succos a corpore ab cere in animo

126쪽

L I B E L L V s. 1is semputridos putredine expotare, crassos reddeare tentabimus Minime: nes enim rectis bula modi est, uer- aeteratio quaedam,ut mox dicemus. In plensi Aiadest uictum instituere,quo mediocris singuis flat,diud uiatio in binorem expusoni ficilem reddere. Quodsi diacant,GHenu quos huiusicemodi auxilioris genere usiam quando in coli dolore, qui quidem ex acriae mordete humore oriebatur Mundi persitam suadet,quae frigida potestite existunt,quale est opis , aeterarum,mandragorae

quoniam,inquit, inter caetera commoda quae ex bis conis tingat,illud nimirum est,quod humorem tenuem Gguti crassanis, ac uehementem calorem es tundint.bee ibi.

Verum qui sic dubitat ic opponit,neiuiquam aduertissessidetin Guleniam ibi adurem omploma pugnare, nes. enim aut concoquere haemorem, aut a corpore abi rere

nititur, sita dolorem interim lenire, M er doloris ea sum obtundere,nempe acritudinem,quod optime ea praeamni.Vbi uero sepius de me ne mentio incidit:dignum consideratione est,uidere,quis inepte de ea sentin Aiacenna.sim; cium sanationem putredinu, concoctione dixisset libro quarto,eta nuturam bis verbis deaurat:In

tentio in digerendo est aequare A Raetis materiri, itant fiat praeparata ad expulsionemficilem: Aequutionem uero explanauit,sim inquit, Digessio is mssa est aequatio eium siubtiliatione,In subtili mingistione. In curitus qui em rei notione, ruri m est uirrum philosophu,σquem indefinitiva arte quippim profecisse par sit. per ea quae posteriora flunt, er confiequentia definisse. Nes enim diud fuerit, coianis naur ta acer stequis

127쪽

llis L E O N A R D. G I A c Η quM si motum per id quod est edid- gignere, aut Mariam mere definis. Porro videtur eoctionis uocubulum qiuppim prius, quod er erasia sit,assere: in equi ueropo nod1,ut ra quae coctone eia orata fiunt,' iis excernatur. Duaet fortisse uti μιet,dire' onis vorabulo quod

Deo eoctionis Uurpat em illione intelligere Avicenna, quin bin auxilijs medicus sirit,proinde er dia quociss naturae assionem,qum er coelione medici dicere polent:de qua femo nobis modo non est. ceterin prudentes bos utros quorum studium est huiusmodi deliramenista tutari mihi dixisse uelim, cur primum nomina eon una sint,ac melionis uocabulum ei tribuunt,quod proculdubio lange a melione di/t. Scimus nos reddere bonu meis direm succum uitiosum placidiorem, ac minus naturae rebellem : quo facilius eonfici de pessi queat,dum disserat, attenuat , tergissed er aliis quos auxiliis, quae quide

ea de ratione, digestionis uocabaeo comprehedradu erat, qualia flunt Hierationes omnes,quus uno uerbo putrediani aduersari dixerat, tertio artis parumquia etiam artis eurativae libro undecimo abunde docet. Siquis tmen ex

bis eossionem feri dicat, nil aliud fuerit, quam si molari

rem lapidem, aut coquum, cibum coquere, ac conficere dicamus. Sed ut ad Avicennam reuertamur, non decuit princto talem ac tantum medicum cossionis iam atq; nariturum ignorare,neest nouit e siletio praeteriisse: quin polim ignorantiae arguendus est, ut qui eandem sterie Hionem esse putarit, Cr quam primum natura ipsa exaerere, er quam auxiliatrix medicina: quod bine patet cum enim putredinis sanctius causas doceret quovis primu

128쪽

LIBELLV g.

meminit bis verba: Necesse est ut digeratur, aut vacue tur. At nulla potest esse rigestio quae putredinem sanet, praeter coctionem illo, quam natura molitur. Q nod si ita se res babet,cur Jhuim eam definis digestionem quae a medim est, Preterea nisi digestionem uoculu- aliter subinde accipiat, ars in continua aequivocatione verse tur, certum est, idem intellexitFe eam, cum Hippocratiser Galeni a de digestione ab eo dicta, referret, ac postmodum, cum di is definitionem posivit. Cum vero res haec scitu digna exi tit, nes a principe nostro Auisenna satis deduratum sit, quid coctionis uocasula

ueteres intelligat, eu quam vim habear,adeo medicis exapetita concoctio,oper rectum fuerit,quae a Galeno suis per ea materia scripta sim brevibus transigere,ac pro ui ribus enudeare.Est igitur coctis,alteratio ea quae in b, Ccivi quid. do ',ai innato corporis calore,mixturam perficiens. Dico cute innato calore,quonia ab eo prima est eo Misnis radix. Nes enim alia ratione,extrinstris calidis laudisri solet, nisi quatenus huic robur addunt. Atq; alia quiam qualitatis similitudine adaugent: alia uero e Iastia ea ui,qua ipsam rimri prohibent. QMd si concocta ipsa plurimum semctionis disterentium seortiantur, hoe nimia

rum ex Aucri natura est. Alia enim uilaenias perfici neta queunt. Alia iterum ita transinutantur,ut nutriendo cor

pori similia evadit. Sunt Cr que medio modo se babeat, ut que aliqua ex parte calidi actionem Auficipiant, uerum omnino confici nequeant, propterea quod a putrescenteialido,niae habim rationem,

129쪽

non fitate Ciant,um sua ruitura difficilia sint aemumquratur. Primo itas genere putrescentia eo rebeninduntur, quae quidem nida ex parte corrigi queunt, versia corpore penitus abi cienda sunt. Posismo uero genere ea continentur, quae quidem initio talia assionem fuscis c piunt,non eam tamen qua perficianturi atq; baee no aequi Putredo dem putrescentis,sed cruda dicentur:Putredo nos eo ruptione lignfeat, cruditu uero eossionem imperfem, quamuis cruditatis quos nomine, quandos putrescctitaeo rebenda Galenus: quae medim quand- naturam obtinentaea nimirum sunt, quae nes omnino perstetam cossionem fortisi queunt, nec tamen cruda penitus, aspactionis edidi expertia Aunt. Hoc autem propteream quod bumirim omnino diem non est,ut uinci alia 'pacto nequea : neq; iterum adeo Miliare, ut perinfictam alterationein fuscipiat, quam er proprie cussi

nem dicimus: cum enim iam in eorruptionem tenderet, ac ni itioni minime Det idoneum, transimulatur in mea diam quampiam naturam,rim scilicet quod omnino eo

raptum est, as eius quod eorpori similiare licitur. Pus itas fit a nativo edore aliqua ex parte bumidum obtinente, non autem omnino, propterea quod si ineno

ore corruptionem nonnullam Ausceperat. QMd si concoctium iam pus exictere dicimus: non q dem exa Nismum illam coctionem seresi mus nam er Arrioteles

eam quae in Meessibus decia tangs proprie coctionem appellari AE: sed quia is eo statu in quo prim conssit rant ineratione Ma, quoad scilicet fieri potuit bonitatis nonnihil acquisiere. Q neret quiliam non immo

130쪽

peniimque ab externo ido quippitam passa fiunt, inis rusti edoris assionem frustrentur. Atqui bis fisi suis Galenus ipsie libro Aphori ori siecundo: ubi in bane seripsit sententiam: emadmodum inquioacescere uiano contingit quandos ut artu, aut naturae beneficio ad pristam reiurat nuturam α Cr si mox corruptio procedat, tum no poterit inplius reuerti. Hoc er in sanguinis eorruptione accidit,siquidem enim leuem adhue si ceperirit,eorrigi poterit, sicuti undecimo artis curatiae, docet Gat sin maiorem, neutiquum poterit omnino innat calaris adlione superari, nes iterum iam eius omni ex parte effugget, atq; hoc est mediam nancisci naturam, qualis inpure est. Quod si demam penitus eorruptus sit,ium nutilo calores nostri opere iuuari potest. Verum bitur est quod initio proponebatur,unicam quidem elle innati cratoris adlionem, er qua cibos licit, er qua putrescentes succos: aeterum non unicum fortiri inem, propter astruciendi corporis distositiones.Ι igitur mani o apparetim quid nam humores concoquat, Cr quid nam cona di sit:cur item mille coneo lam differentiae existis. Nam er Hippocrates cum de pure loqueretur, Lucidulite est inquit si minime liuens, faetidam,quasi Cr coinctionis eius quae in pus uertit, plurimae fini deferentiae. Est autem coctionis proprium ut putredinem resare μcia ut G denus dixit,ea nimirum ratione, quod cum si mel innam calor externum Iuperviat, isqvitur in exeo quendo humido mediocritas quaedam,qua er omni ac

tu sine exuitur,fimul er praua omi ac rebelli qualitate,

i quod