장음표시 사용
11쪽
tinianum Augustum Epitoma institutorum rei militaris,e Commentariis Catonis el-si,Traiani,Hadriani, MFrontini.
Libri primi PROLOGUS. NI q*; 'ςmpQribu moi fuit, bonarum artium studia manda
re literis , atque in libros redacta osserre principibus Quia neque recte aliquid in hoatur, nisii post deum fauerit oportet neque quemquam magis' decet vel meliora scire, vel plura quam principem, cuius doctrina omnibus potest prodesse suba
libenter habuisse, frequentibus declaratur exemplis. Sic regnantium testinioniis creuit eloquentia, dum non culpatur audacia Mac ego imitatione compulsus,dum considero clementiam Vestram, ausibus literarum magis innoscere posse,quam caeteros,tanto inferiorem me antiquis scriptoribus est e vix sensi licet in hoc opusculo, nec verborum concinnitas sit necessaria,nec acumen inae ni sed labor diligens ac fidelis ut ea quae ad diuersos historicos,vel armorum disciplinam docentes,ssispersa is uoluta celantur,proutilitate Romana proferantur in medium De delectu agitur atis Xercitatione tyronum per quosdagradus S titulos antiquam consuetudinem conamur ostendere Non quo tibi Imperator invicte,ista videantur incognita, sed, qua sponte pro reip. salute disiponis,agnoscas olim custodita Romani imperii oditores: in hoc parito libello, iuicquid.de maximis rebus,semps necesssariis requiredu credis, inuenias.
Armorum exercitatione vicisse.
Nomni autem praelio non tam multitudo&virtus indocta quam ars' exercitum solent praestare ictoriam. Nulla enim alia re videmus populum Romanum sibi orbem subegisse tetrarum, nisi armo- exercitio,disciplina castrorum iussuque militiae. Quid enim aduersus Gallorum multitudinem, paucitas Romana valuisset Ouid aduersus Germanoru proceritate, breuitas potui si et audere sesimanos ciuidoni non tant numero sed etia viribus corporu,nostris praestitis manifest est Aphrori dolis is diuitiis semper impares fuimus Graecorum artibus, udentiaque nos Vinci, nemo unquam dubitauit.Sed aduersus omnia profuit ivrone solertem eligere,ius ut ita dixerim armorum docere, disciplinam quotidiano exercitio roborare,quaecuns euenire in acie atque in praeliis possent,omnia in cam viditando pestri meditatione praenoscere,seuere in desides vindicare. Scietia enim rei bel
12쪽
I icae,dimica di nutrit audaciam Nemo sacere metuit,quod se bene didicisse cofidit. Etenim in certamine bellorum,exercitata paucitas ad victoriam propti. or est: t rudis S indocta multitudo,exposita semper ad caedem. Ex quibus regionibus tyro eligendus. Cap. II. Erum ordo deposcit,ut ex quibus P uinciis vel regionibus tyrone legendi sint prima parte tractetur.Constat enim,in omnibus locis S ignavos Scstrenuos nasci. Sed tamen, quia gens gentem praecedit in bello,ac plaga coeli
non ad robur corporum tantum,sed etiam animorum plurimum valet, quod coxa quae a doctissimis hominibus comprobata fiant, '5 omittam. Omnes na-eomin 3 tiones,quae vicinae sunt soli,nimio calore sietcatas, amplius quidem sapete, sed minus habere sanguinis dicunt: ac propterea constantiam ac fiducia cominus non habere pugnandi, quia metuunt vulnera,qui se exiguum sanguinem habere nouerint.Contra,Septentrionales populi, remoti a solis ardoribus,in consultiores quidem, sed tame largo sanguine redundantes,sunt ad bella promptissimi.Tyrones igitur de temperatioribus legia sunt plagis,quibus & copia fano i guiniPsuppetat ad vulneru mortission temptu , 8 non possit deesse pruden--m ualcius S modestia seruat in castris,& non paruidest in dimicatione,cosiliis. Utrum eκ agris an ex urbibus utiliores sint tyrones Cap. II. SEquitur, utrum ex agris, an de urbibus utilior tyro sit,requiramus. De qua parte nunquam credo potuisse dubitari, aptiorem armis rusticam plebem, quae sub diuo dc in labore nutritur solis patiens,umbrae negligens, balnearii mnescia,deliciarum ignara,simplicis animi,paruo silenta,duratis ad omnem a. borum tolerantiam membris: cui gestare ferrum , fossam ducere,onus serre,c5suetudo de rure est . Interdum tamen necessitas exigit,etiam urbanos ad arma compelli: qui ubi nome dedere militiae,primum laborare,decurrere, portares sidus,& solem puluere ferre condiscant:parco victu utantur Sc rustico,interdit sub diuo, interdum sub papilionibus, commorentur. Tunc demum ad usum erudiantur armorum:& si sigior expeditio emergit, in angariis plurimum detinendi sunt, procul habendi a ciuitatis illecebris:vesco modo,8 corporibus eorum robur accedat,& animis. Nec inficiandum est,post urbem coditam, Romanos ex civitate profectos ad bellu semperased tunc nullis voluptatibus,nullis delitiis frangebantur. Sudore cursu A campestri exercitio collectu natas iuuetus abluebat in Tyberi. Ide bellator,ide agricola,genera tatu mutabat armet. er i ti* u. QUO'vs 3 adeo veru est,ut arant Quintio Cincinnato viro optimo dicta-ς tura coitit oblata. Ex agris ergo supplendu robur praecipue Videtur Xercitus. dictator Nescio enim quomodo minus timet morte, qui minus deliciaru nouit in vita. Cuius aetatis tyrones probandi sint. Cap. III. NVnc qua aetate milites legi conuenia exploremus. Et quidem,si antiqua consuetudo seruada est, incipientem pubertatem ad delectum cogendam trisurius nullus ignorat. N6 enim tant sim celerius, sed etiam perfectius imbibutur, qui ilicritu discutu a pueris.Deinde militaris alacritatis saltus docursus ante teladus est, quam
13쪽
quam corpus aetate pigrescat. Velocitas enim est, quae percepto exercitio strenuum efficit bellatorem . Adolescentes legendi sunt sicut ait Salustius. Nam primum iuuentus,simul ac belli patiens erat,in castris per laboris usum militiam discebat Melius enim est ut exercitatus iuuenis causetur aetate nondu aduenisse pugnandi,quam doleat praeteriisse Habeat etiam spacium uniuersa discendi. Nes enim parua aut leuis ars videtur armorum,siiue equitem, siue peditem sagittarium velis imbuere, sue scutatum armatura numeros omnes gestus docere,ne locu deserat,ne ordines turbet,ut missileac destinato ictu de magnis viribus iactat,ut fossam ducere,sudes scienter figere notat,tractare scutum dc obliquis ictibus venieatia tela deflectere, plagam prudenter vitare,audacter inferre. Huic taliter instituto Froni,pugnare aduersum quoslibet hostes in acie
sormido non erit, sed voluptas. a statura tyrones sint probandi Cap. V. PRoceritate tyronu,a Mario cosule ad victoria scio sem exacta,ita essenos noli disi.
pedes,vel certetquinosa denas uncias habetes inter alares equites,vel in prium .mis legionu cohortibus probaretur.Sed tunc erat amplior multitudo:&plures militiam sequebatur armatam. Necdum enim ciuilis pars florentiorem adduxerat iuuentutem Si ergo necessitas exegerit,non tam staturae rationem conuenit habere, quam virium. Et ipso Homero teste non fallimur,qui Tydeum mi Πι --norem quidem corpore,sed sortiorem fanimis fuisse senificat. Ex vultua corporis positione agnosci in eligedo, qui meliores possint esse tyrones Cap. VI.SEd qui delectum acturus est,uehementer intendat ut ex vultu,ex oculis, ex
omni comfirmatione membrorum eos eligat qui implere valeant ossicium bellatoris. Nans non tantum in homininibus,sed etia in equi fac canibus vi tus multis declaratur indiciis, sicut doctissimorum hominum disciplina coprehenditur 2qood etiam in apibus Mantuanus autor dicit esse seruandum. ,ri . Nam duo sunt genera:hic melior,insignis Score si iij. Gla. Et rutulis clarus flammis ille horridus,alter orgico. Desidia,latam,trahens inglorius aluum. Sit ergo adolescens Martio operi deputandus,Vigi Iantibus oculis,erecta ceruice,lato pectore,humeris musculosis,ualetibus digitis,longioribus brachiis, venve modicus exilior cruribus,suris A pedibus non superflua carne distentis,sed neruorum duritia collectis.Cὰm haec signa in tyrone deprehenderis,proceritatem non magnopere desideres. Utilius est enim fortes milites esse,q grandes,
Cuius artis tyrones vel elegendi sint vel respuendi Cap. VII. SEquitur,ut cuius artis tyrones vel eligendi vel penitus respuendi sint,indagemus Piscatores aucupes,dulciarios,lintheones,omnes 3 qui aliquid tractasse videntur ad genaece pertinens, longe arbitror pelledos a castris. Fabros
serrarios,carpentarios,macellarios, Sc ceruorum aprorumque Venatores, con
14쪽
uc ni s cietate mili Dae. Et hoc est in reipub. salus vertitur, ut tyr nes no a tarn tu corpotibus,sed is prSstantissimi deligantur Ili res regni Sol inani nominis c :itum in prima delectorum examinatione consisti. t. t. Nec leuc putetur hoc ossi crum, aut passim quibuscunqmandadu, quod apud veteres inter tam varia genera virtutum , in Sertorio praecipue c&stat esse laudatum. Iuventus enim, i defensio prouinciarum, cui committenda bellorum fortuni, genere, si copia suppetat, & moribus debet excellere. Honestas enim idoneum militem reddit. Verecundia dum prohibct fugere,facit esse vidiorem. Quid enim prodest si exerceatur ignauus si pluribus stipendiis moretur in castris Nun lexercitus pr*fecit tempore belli,cuius in proba-di tyronibus claudicarit felector. Et quantum usu experimentis, cognouimus, hinc tot ubi ab hostibus illatae sunt clades, dum longa pax militem ae gligetius incuriosius 3 legit, dum honestiores quis ciuilia sectatur officia, du iid possessoribus addicti tyrones, per gratiam aut dissimulatione probantur, t les sociantur armis,quales domini habere fastidiut. magnis ergo viris magna diligentia idoneos eligi conuenit iuniores.
ando tyrones signandi sint. Cap. VIII.
SEd non statim punctis signorum inscribendus est tyro delectus verum anteeXercitio praeten andus,ut virum vere tanto operi aptus sit possit cognosci . Et velocitas in illo requirenda videtura robur,d utrum armorum disciplinam ediscere valeat, utrum habeat confidentiam militarem Plerique enim quamuis in specie non improbabiles videantur, tamen experimentis compro dantur indigni. Repudiandi ergo minus utiles,& in locum eorum strenuissimi librogandi sunt. In omni enim conflictu non tam prodest multitudo,qvirtus. Signatis itata tyronibus per quotidiana exerciti armorum est demonstranda doctrina .Sed huius rei usum dissimulatio longae securitatis aboleuit . Quem
inuenias qui docere possit quod ipse non didicit me historiis ergo vel libris
nobis antiqua consuetudo repetenda est . Sed illi res gestas d euentus an tum scripsere bellorum, ista, quae nunc quaerimus, tanquam nota linquentes. Lacedaemonii quietem,S At nenienses,alii, Graecorum in libros retulere complura, Ius vocantur.Sed nos disciplinam militarem populi Romani de Demus inquirere, qui ex paruis finibus imperium suum pene lolis regionibus, wmundi ipsius fine distendit . Haec necessitas compulit euolutis autoribno,
ea me in hoc opusculo fidelissime dicere,quae Cato ille Censorius de disciplinan militari se ipsit,quae Cornelius Celsius,quae Frontinus perstringeda duxeruticlus Paternus diligentissimus iuris militaris assertor in libros redegit, quae Augusti & Traiani Adriani, constitutionibus cauta sunt. Nihil enim mihi autoritatis assumo sed horum quos,supra retuli earins dispersa sunt,uelut in ordinem Sc abbreviationes, quae epitomata dicuntur, conscribo. Ad gradum
15쪽
Ad gradia ni . rem Sc cursum 8c saltum exercetiuos tyrones. Cap. IX. URimis ergo meditationum auspiciis, tyrones militarem edocendi sunt gra, duci. Nihil enim magis in itinere vel in acie custodiedum est,quam ut omnes milites incedendi ordine seruet. Quod aliter fieri non potest,nisi ut assiduo exercitio ambulare celeriter ωaequaliter discant Periculum enim saepe ab hostibu ,grauissimum sustinet diuisus de inordinatus exercitus Militari ergo gradu visinti milia passuum roris quinta duntaxatasi uis conficienda sunt. Pleno aitem gradu, qui citatior est, totidem boris viginti quatuor millia peragenda sint. icquid addideris iam cursus est,cuius spacium non potest diffiniri. Sed ad cursum praecipue assuefaciendi sunt iuniores, ut maiore impetu in hostes procurrant,ut loca opportuna celeriter,cum usus aduenerit, occupent vel aduersariis idem facere volentibus, praeoccupent:vt ad explorandum alacriter pergant, alacrius redeant,ut fugientium terga facilius comprehendant. Ad faltum etiam quo vel fossia transiliuntur, vel impediens aliqua altitudo superatur, exercendus est miles:vt cum eiusmodi difficultates euenerint, possint sine labore transire.Prsterea in ipso conflictu ac dimicatione telorum bellator cum
cursu saltu, veniens,aduersarii perstringit oculos, mentem deterret, priusque plagam infligit, quam ille ad cauendum vel ad resistendum se praeparet. De ex .ercitio Pompei magni Salustius hoc memorat,cum alacribus saltu,cum veloci l . bus cursu, cum validis vecte certabat. Neque enim ille aliter potuisset par esse Sertorio,nisi fel milites frequentibus exercitiis praeparasset ad praelia. Ad usum natandi exercendos tyrones. a X. NAtandi usum aestiuis mensibus omnis aequaliter debet tyro condiscere, non enim semper flumina pontibus transeuntur,sedaccedens Minseques natare cogitur frequenter exercitus.Saepe repentinis hymbribus vel niuibus alent exundare torrentes . Et ignorantia non solum ab hoste, sed etiam ab ipsis aquis discimen incurrit ideoque Romani veteres, quos tot bella d continua
pericula,ad omnem rei militaris erudierat artem, campum Martium vicinum campis Tyberi delegerunt. in quo iuuentus post exercitium armorum,sudorem,pulue m . remque dilueret,ac lastudinem cursiisque laborem natando deponeret. Non solum autem pedites,sed Mequites ipsosque equos vel lixas quos galearios, Misi scant ad natandum exercere percommodum est, ne quid imperitis,cum necessitas imminebit,eueniat.
Quemadmodum ad scuta viminea vel ad palos
antiqui eXercebant tyrones. Cap. XI. AN liquii sicut inuenitur in libris loc genere exercuere tyrones Scuta de vimine in modum cratiu corrotundata texebant ita ut duplum pondus cratis haberet.quam scutum publicum habere consueuit.
16쪽
Iidem clauas ligneas, duplicis atque ponderit, pro gladii tyronibus dabant.
Eoque modo non tantum manesed etiam post meridiem exercebantur adia. , palosum clos Palorum enim usus non lotum militibus,sed etia gladiatoribus plurimum UM prodest. Nec unquam aut harena, aut campus inuictum armis Virum probauit. nili qui diligeter exercitatus docebatur ad palum A singulis autem tyronibui singuli pali defigebatur m terram, ita ut mutaremo possent,& se pedibu em1nerent.Contra illum palum, aquam contra aduersarium, tyro cum crate illita claua,velut cum gladio se exercebat & scuto ut nunc quasi caput aut facienpeteret,nunc a lateribus minaretur, interdu contenderet poplites & crura succidere,recederet,assultaret, insiliret, quasi praesent duersariu,sic patu omnimpetu,omni bellandi arte tetaret. In qua meditatione seruabatur illa caueta
ut ita tyro ad inferedu vulnus insurgeret,ne qua ex parte pateret ipse ad pia a Non caesim sed punctim ferire docendos tyrones Cap. XII. PRaeterea non caesim , sed punctim ferire discebant. Nam ea sim pugnantes
non solum facile vicere,sed etiam derisere Romani Caesa enim quouis impetu veniat non frequenter interficit:cum Marmis vitalia defendantur,ia ossibus. At cotra puncta, duas uncias adacta,mortalis est. Necesse est enim ut vitalia penetret,quicquid immergitur. Deinde du caesa infertur, brachium dextri latus 3 nudatur. Puncta aute tecto corpore infertur,et aduersariu sauciat an id quam videatur. I deo, ad dimicandum hoc praecipue genere usos esse constat
Romanos duplicis attem poderis illa cratis di claua ideo dabantur,ut cum vora deuiora arma tyro sumpsisset, ves ut grauiore podere liberatus Mecurior alacriors pugnaret.
Armaturam docendos tyrones. Cap.XIII. PRaterea illo exercitii genere, quod armaturam vocant, Ma campi doctoribus traditur, imbuendus est tyro. usus ves ex parte seruatur Constat enim tunc in omnibus praeliis armatura melius pugnare,quam caeteros. EX quo intelligi debet,cuantum exercitatus miles inexercitato sit melior:cum ar- v i, r. 5. matura Vtcuns eruditi ,resiquos contubernales suos bellandi arte praecedat. Ita saetado autem seuere apud maiores exercitii disciplina seruata est,ut 6c doctores armoru duplicibus remunerarentur annonis:& milites,qui parum in illa praelusioneyfecerant,pro frument ordeu cogerentur accipere: nec ante eis in tritico redderetur annona quam sub praesentia praefecti, tribunorum, vel principu experimentis datis,ostendissent se omnia,quae erant in militari arte,complesse Nili ilenim nes firmius, neque felicius, nes laudabilius est, rep. in qua abundant milites eruditi. Non enim vestium nitor, vesauri ves argenti gemmarum copiae hostes aut ad reuerentiam nostram , aut ad gratiam inclinant, sed solo terrore subiguntur armorum. Deinde in aliis rebus sicut ait Cato si quid erratum est, ς potest postmodum corrigi, Praeliorum desicta emendationem no recipi ut, cum statim poena sequatur errorem Aut enim confestim pereunt, qui ignaue imperites' pugnauerunt. aut in fugam versi, victoribus vltra pares esse non audet.
17쪽
Admissilia iacienda tyro exercendus. Cap. XIIII. SEd ad inceptum reuertor.Tyro,qui cum claua exercetur ad palum,hastilia quo pGeris grauioris,quam Vera futura sunt iacula,ad uerius illulatu,taram aduersus hominem iactare compellitur. In ira re armorum doctor at te it, ut magnis viribus hastile contorqueat, Vt destinato ictu vel in palum vel iuxta dirigat missile. Eo enim exercitio&lacertis robur accrescit,& iaculandi
usus atque peritia acquiritur. Sagittis tyronem imbuendum diligenter. Cap. XV. SEd prope tertia,vel quarta pars iuniorum,quae aptior potuerit reperiri,arcubus ligneis sagittis, lasoriis,ad illos ipsos sempexercenda palos. At doctores ad hae re & artifices eligedi:& mior adhibeda solertia,ut arcu diligeter ac
sciete teneat,ut fortiter implear,ut sinistra fixa sit,ut dextera cu ratione ducatur,ut ad illud', ferieduest,oculus pariter canimus cossentiat, ut siue in equo
sue in terra,recte sagittare doceat. Larte Sc disci opus est diligeter, quotidiano usu exercitioinservari. Quantum aute utilitatis boni sagittarii in priliis habeat,& Cato in libris de disciplina militari euidete ostedit,& Claudius pluribus iaculatoribus ante institutis at perdoctis, hoste,cui prius impar fuerat, superauit. Aphricanus quide Scipio,cum aduersu Numantinos, qui exercitum Aphri populi Romani sub iugum miserant,esset acie certaturus,aliter superiorestia δε iat raturum esse non credidit, nisi in omnibus ceturiis lectos sagittarios miscuisset. Ad iactandos lapides fundis vel manu exercendos tyrones. ap. XVI. D lapides verὁ,vel manibus vel fundis iaciendos,exerceri diligenter con- .υλεά, I uenit lyniores .Fundarum autem usum primi Balearium insularum habi- a. - .
latores&inuenisse,&ita perite exercuisse dicuntur, Ut matres paruos filios is reperanullum cibu contingere sinerent,nisi quem ex landa destinato lapide percussissent Sare enim aduersu bellatores cassidibus, cataphractis,toricis, munitos, teretes lapides defunda vel fustibalo destinati,sagittis sunt omnibus grauiores: cum mebris integris,laetate tamen vulnus importent:& sine inuidia sanguinis, hostis lapidis ictu intereat. In omnibus autem veterum praeliis funditores militasse nullus ignorat. De res ideo ab uniuersiis tyronibus frequet exercitio discenda est,quia funda portare nullus est labor. Et interdu euenit,ut in lapidosis locis conflictus habeatur, ut aut mons sit aliquis defendedus aut collis,& ab
oppugnatione castelloru siue ciuitatu, lapidibus barbari fundis, sunt pelledi. De exercitio plumbatarum Caput XVII. ΡLumbatarum quos exercitati, quas Martiobarbulo vocant est traddda
iunioribus. Nam in Illyrico dudum duae legiones fuerunt,quae sena milia militu habuerunt: ius, ludd his telis scienter utebantur& rtiter, artiobar. buli vocabantur .Per hos longo tempore strenuissime constat omnia bella confecta:us,eo,ut dum Diocletianus 5 Maximianus ad imperium venissent,promerito virtutis hos Martiobarbulos, Ioviarios,atque Herculianos cessierint appellandos,eos, cuctis legionibus praetulisse doceantur. Quinos autem Martio
18쪽
barbulo insertos scutis portare cosueuerunt .quos si opportune milites iaceret prope sagittariorum scutati limitari videntur officium . Nam hostes equosque consauciant priustitiam non modo manu ad manum, sed ad ictum missilium potuerit perueniri. Quemadmodum ad ascendendos equos tyrones exercendi sint. Cap. XVIII. Non tantum autem a tyronibus,sed etiam a stipendiariis militibus salitio equorum districte est semper exacta. remissimis 3 ad hanc aetatem,licet iam cum dissimulatione, peruenisse manifestum est. Equi lignei hyeme sub
tecto,aessate ponebantur in campo:super hos iuniore primo inermes,dum consuetudine proficeret, deinde armati cogessantur ascendere. Tantaque cura erat ut non solum a dextris,sed etiam a sinistris partibus 5 insilires desilire odia scerent,evaginatos etiam gladios vel contos tenentes Hoc enim continua me dilatione faciebant, scilicet ut in tumultu praelii sine mora ascenderent, qui tastudiose exercebantur in pace.
Ad portandum pondus exercendos tyrones Cap. XIX. Pondus quoque baiulare usque ad LX libras,ac iter facere gradu militari, frequentissime cogendi sunt iuniores, quibus in arduis expeditionibus necessitas imminet annona pariter ac arma portandi. Nec hoc credatur esse dissicele,si usus accessieriti nihil enim est quod non assidua meditatio facillimu redadat. Qua rem antiquin milites factitauisse, Verg.ipso teste potest cognosci,q ait,
Non secus ac patriis acer Romanis in armis Iniusto sub fasce viam cum carpit,& hosti Ante expectatum positis stat in agmine castris. Quo armorum genere usi sint antiqui Cap. XX. Ocus exigit, ut quo maiorum genere,vel instruendi, vel muniendi sint ty-- rones,referre tentemus . Sed in hac parte antiqua penitus consuetudo deleta est:nam licet exemplo Gotthorum4 Alanorum Hunnorum, equitum a m profecerint, pedites tamen constat esse nudatos. Ab urbe enim condita vi ad tempus diui Gratiani,& cataphractis de galeis muniebatur pedestris exercitus.Sed cum campestris exercitatio, interueniente negligeti desidia, cessaret, grauia videri arma ceperunt, quae raro milites induebant. Itaque ab Imperatore postulabant primo cataphractas,deinde cassides deponere: sic detectis pectoribus xcapitibus,congressi contra Gotthos milites nostri,multitudine sagittariorum saepe deleti sunt:nec post tot clades, quae usque ad tatarum urbium excidia peruenerui,cuiqua curae fuit,vel cataphractas vel galeas pedestribus reddere.Ita fit, non depugna, sed de fuga cogitent qui nudi in acie exponuntur ad vulnera. Quid enim pedes sagittarius sine cataphracta, sine galea,lcu arcu scutum tenere non potest, faciet: Quid ipsi draconarii at signiferi, qui sinistra manu hastas gubernant,in praelio facient, quorum 8 capita nuda esse costatac pectora Sed grauis pediti lorica videtur,& galea fortasse raro meditanti,ac ar
19쪽
ma tractanti .Caeterum quoti nus usus non labor at,etiam si onerosa gestauerit . Sed illi qui laborem in portandis veteribus munina entis armoru serre non possunt, detectis scorporibus de vulnera sustinere coguntur morier:& quod musis est grauius de turpius aut capi,aut certe fuga rempub.perdere.Sic dum Xerei-tium laborem, declinant,cum maximo dedecore trucidantur,Vt pecudes. Vnde apud antiquos Murus non dicebatur pedestris exercitus nisi ludd pilatae --. legione prster scuta etia cataphractis galei fulgebant v jo,ut agittarii si sum retinistra brachia manicis munirentur. Pedites autem scutati,praeter cataphractasti ru8 galeas etiam serreas ocreas in dextris cruribus cogerentur accipere . Sic erat
armati illi qui in prima a Fie pugnantes principes, in secunda hastati, in tertia
Triarii vocabantur. Sed triarii genibus flexis solebant intra scuta subsidere,ne f. θ. stantes vulnerarentur,venientibus telis S cum necessitas postulasset, tanque- quieti vehementius inuaderet hostes,a quibus costat saepe factam esse victoria, cum hastati illia qui priores steterant,interiissent. Erant autem apud veteres inter pedites, qui dicebantur levis armaturae funditores,d ferentarii:qui pucipue in cornibus locabantur, Ma quibus pugnandi sumebatur exordium sed hia velocissimi Sc exercitatissimi legebantur. Nec erant admodum multi,qa cedentes si praelii necessitas compulisset,inter principia legionum recipi solebant,ita ut acies immota consisteret Isis ad praesentem prope aetatem consuetudo permansit,ut omnes milites pileis, quos pannonicos vocabant,ex pellibus Vterentur, quod propere seruabatur,ne grauis galea vidi relut homini in praelio,qui gestabat aliquid semper in capite. Missilia autem quibus utebantur pedestris exercitus,pila vocabantur,ferro subtili trigono prsfixa, unciaru nouem pila, siue pedali, quae in scuto fixa non possent abscindi: Sc lorica scienter ac fortiter directa,facile perrumpunt, cuius generis apud nos iam rara sunt tela Iarbari autem scutati, pedites his praecipue utuntur. quaslebras vocant,dclinas etiam tibia. ac ternas in praeliis portant.Sciendum praeterea quod cum missilibus agitur,sinistros pedes in ante milites habere debere: ita enim vibrandis spiculis vehemetior ictus est.Sed cum ad pilam ut appellant venitur,& manu ad manum gladiis pugnatur,tunc dextros pedes in ante milites habere debent:via latera eorum subducantur ab hostibus ne possint vulnus accipere,8 proximior dextra si quae plagam possit inferre Instruendos igitur ac protegendos omni arte pugnandi, quocuns genere armorum constat esse tyrones. Necesse est enim,ut itandi acriorem sumat audacia, qui munito capite vel pectore non timet
De munitione castrorum. Gap. XXI. Astrorum quos munitionem debet tyro condiscere: nihil enim tam salutare,nes tam necessarium inuenitur in bello quippe si recte constituta siti castra, ita intra vallum securi milites dies noctes peragunt,etiam si hostis obsidea quasi murata ciuitatem vedeantur secum ubis portare.Sed huius rei scicntia prorsus intercidit: nemo enim iam diu deductis fossis,praefixiss sudibus castra constituit. Sic diurno vel nocturno superuetu equitu barbaroria, multos
20쪽
exercitus scimus freque ter afflictos Non solutaute confidentes sine castris ista
patiuntur,sed cum in acie casu aliquo ceperint cedere,munimenta castrorum, quo se recipiant, non habent,& more animalium multi cadunt.Nec prius moriendi finis fit, tuam hostibus defuerit voluntas persequedi. In quibus locis constituenda sint castra. Cap. XXII. Astra autem praesertim hoste vicino tuto semper facienda sunt loco ubi& lignorum te pabuli Sc aqua suppetat copia. Et si diutius commorandum
sit,loci salubritas eligetur Cauedum etiam ne mons sit vicinus altior,qui ab aduersariis captus possit officere.Considerandum etian Mae torrentibus inundari consueuerit campus,& hoc casu vim pati inur exercitus . Pro numero aute militum vel impedimetorum munienda sunt castra, ne maior multitudo constipetur in paruis,neue paucitas in latioribus vltra quam oportet cogatur extiai.
ali specie delinianda sint castra. Cap. XXIII.
INterdum auic quadrata, interdum trigona, interdum semirotu da,prout loci qualitas aut necessitas postulauerit, castra facienda sunt .Porta aute gusappellatur praetoria, aut orientem spectare debet,aut illum locu qui ad hostem respicit:aut si iter agitur, illa part cm debet attendere, ad quam est profecturus
exercitus,intra quam prima centuriae,hoc est,cohortes, papiliones tendunt 8c dracones 5 signa constituunt Tecumana aute porta,quae appellatur,post praetoriam est: per quam elinquentes milites educuntur ad poenam. Quo genere munienda sint castra. Cap. XXIIII. CAstrorum autem diuersa triplex munitio est. Nam si nimia necessitas nopremit, cespites circunciduntur e terra, Mex illis velut murus instruitur, altus tribus pedibus super terram, ita ut ante sit fossa, de qua leuati sint cespites deinde tumultuaria fossa sit lata pedes nouem,& alta pedes septem Sed ubi vis acrior imminet hostium,tunc latissima fossa ambitum conuenit munire castrorum,ita ut xii. pedes lata sit, Malia sub lines sicut appellant pedes noue. Supra autem saepibus hincinde factis,quae de fossa' leuata fuerit terra congeritur,ct crescit in altum quatuor pedes. Sic fit ut sit alta tredecim pedes,duode. cim lata: supra quam sudes de lignis fortissimis,quas milites portare consueuerar, prsfiguntur. Ad quod opus ligones,rastra,qualos alias utensilium genera habere conuenit semper in promptu. emadmodu munienda sint castra cum hostis immineat. Cap. USEd facile est absentibus hostibus castra munire,veriὶm si aduersarius incumbat, tunc omnes equites,4 media pars peditum,ad propulsandum hostium impetum, ordinantur in acie, reliqui post ipsos ductis fossis muniunt castra ac
per praecone indicatur, quae centuria prima,quae secunda, lus tertia,quae quarta donec opus omne copleuerit Post haec a centurionibus fossa inspicitur,ac mesuratur,xVandicatur in eos,qui negligetius fuerint operati Ad hunc ergo usu instituendus