Liber de munitionibus castrorum: Textum ex codicibus constituit, prolegomena, commentarium ...

161쪽

ramansit, ut collegi Goes in Ind. s. v. oria ex Deo, qui legitur p. MI G. Quaere pomum, arina .st aes fixum et machina a lata aeeunda asaignatione recta adsignarum au. J emirum; eardine enim et decumano maritimis conaritania reliqua omnia decempedis arietiri poterant mensores. Sed in difficili ribus metationibus roma in pluribus deinceps locis figenda erat. I. vet. Ine 2I8. uno dictare meis et eaedem trans posiι inter erirema meta ferramento represin He Hyg. de Lim Cons . 68. Imprimis autem hane rem illustra loeus illo incerti auctoris de varatione suminis 285. , quem, timi ab ipsis astris paululum nos deducit, tamen ac ratius explieanis dum duxi, quia inde non solum de usu romao, sed etiam da ipsis ejus partibus aecuratiora discimus. Verba partim a Salmasio, partim a me, quoad ejus in auxilio odi misera potuit, emendata subjeci Explicationi facilioris causa iatabula I adjee formam nonam, quam resPiciant lectores quaeso. Mensor fluminis latitudinem emensurus in eo rigore, qui in si f

.vium impingit AB), gnum in altera ripa fluminis ponit Q.

Ex hoc rigore sub recto angulo dictat rigorem D. In uneto D gromam ponit et in hoc uncto comprehendit rigorem DE, qui est continuatus rigor AD. Tum dietat sub recto angulo

in agri quadratura tibi distant oecurrerit sumen, quod e m ait arari, at faeiea. Rigor, quia impingit in surio, exinde Voronaeam sataea. In quam paria verteris, tetrantem Ponea. Diana transierea serramentum in eum rigorem, queandictaveria ex eo rigore, qui in sumen impegerat, et, comprehenso rigore, quem dictasti, versuram faeie in artem dextram. Deinde orige medium illum rigorem a tetranis et divido mum in duas partea et Ignum pones Perpensum deinde figes serramentum ad aIgnum, quo dividit duas partes, quas divisisti. Eo fixo tuo penso, eo rehenso rigore, ad umbi um aes emissum perpendio rex eum super signum eoiderit, perfusa Momam, donec eo rehendis signum, quod posue a rana amen. . Cum diliganter omprehenderis, tranaia et ex alia parto ferramenti, manente Moma, violabia meam. Ubi ae eo eruerit norma tua cum eo rigore, quem dictaveris, signum pones et exige numerum a signo ad tetrautem Et quia linea, quam secueras, media duo trigona ostendit, et quia cathetua catheto par eat, erit et basia basi par. Quantus ergo amoma basis iuncti trigoni, quam ex isti, suerit, tantus rigo alterius trigoni, uiua rigor impactus in uvium. Numeracote hae base, quam exuisti, ouis huno numerum, quem a tetrante ad surium eae pisti Reliquum quod superfuerit, erit latitudo suminis.

162쪽

rigorem DF. Emensus jam rigorem AD in una parte a quales dividit Sigmam in puncto, quod ea medium rigoras AD, ponit, et gromam e puncto D sublatam, in quo et ipso signum ponatur, ad illud signum in puncto, colloenia ea, quam ferramentum perpensum est, . e. libratum ad thalam es II8. et solum. 3 3, II. 3. dioptris librari inatatur etiam

Vitruv. 8, ε. , comprehendere studet signum trana sumeni strum C. Quod quo Meuratius fiat, filum a summo marginari

bi ante mediam ejus aperturam demittit ad perpendiuuium. Iaad umbilicum soli demittitur ei. 286 287 et Ηm da iam Const. 83. , . . , ut eonjicio, ad lapidem vel lignum ex olo Prominens, quod in eo loco ponebant et a similitudina umbilici gnomonis Plin. N. . , M. Ῥε. nominabant. Iam rigore

eomprinenso, qui eat inter oculum perspicientis Et filum, vis det, utrum filum tegat signum trans flumen positum C meae. Si filum non tegit signum, percutit gromam, h. e. -Ente se ramento ipsam stellam in circulo eo usque movet, donee sugnum C eomprehendit. Jam transit et ex altem -- ubi,

ubi modo filum erat, dictat, filo in altero fine ubi auspenso, rigorem, qui est continuatus rigor G. Jam vero id agit, ni punctum inveniat rigoris DF, quod tegat filum. Sino vhio alius mensor cum signo ex puncto D in rigore DF Progredi. tur, donec hoc signum filum tegens poni jubetur in puncto R. Norma dieitur a similitudine effecti ipsum filum perpensum.

Jam exigitur numerus rigoris Des quem necesse est Parem emarigori AC, et dedueta longitudine lineae AB a longitudino luneae Η, reliquum erit ipsa latitudo fluminis, quae quaeretatur. Quod in hae descriptione saepius ommemoravi mum, in deam, ptione ipsius mensoria non ommemoratur; sed talia omitti Poterant, ut res tune nemini ignotae. Revera autem talem fit rum usum in roma fuisse diseimus ex loco Ine Auet. . Ist, quem emendatum subjeci mae fila vel nervia ponderibus

' Debemus, serramento immutato omnia indomita ad eme um dirigor et eius ex omnibua omientia expensa ponderibus et inter se comparata fila seu nervias ita perspicere ει eorr. eae Are. Saιm. m. Pun. 4730, doneo proxima,

alterius visu, sola metiatur.

163쪽

onerata ex corniculis AEnoebant. Cornimum M. MI. latine in quatuor aborum finibu ineriti t. . . sua Pori an Ronntu quam etiam perpendicuia appellantur Auctione 2 s. et nislsa -- perpendicurus tendae. . Atque hujus perimnenent in cultellando quoque agro a livi aus t Hym da lan.

Const. 178. Auet. Ine Iis., romun et Museam eandem rem se eoilegii Salmasiva a loeo Auet. In IIs. De Fun. 4 3 sqq. 4 9 480. , quum tamen reorem iam Gomo inand a v. -ontaret Sehel refutarunt. Contra horobates Vitruv. ... , quem Salmasius L e pro eodem instrumento habat arius gromam revera et forma et usu non multum a roma divorsus fuissa videtur. Sive in dietatione metarum almasi correetio com probatur at similitudia eorruptelaram auorum oeorum Vari Leci I ast λ Is M, a. et usu mensorum, apud quos mctare meta solennia loeutio est. Bra de Lim. conat. 16S. Auet. Inc. I sq. s. h. 285. 286. Dietatio invenitur etiam infra 2 l. Nae autem sunt agna, quae figuntur, ut visum mens rum dirigant Auet Ine. 286. . Earum in eastris usum agnoscit etiam est a. v. matariis Ira. oes in Ind. g. v. Tetraris corrigit in dictationa metae ad rito, ut eorreetioni vel id o Blat, quod ponere romam solennis oeutio est. V. Fg da Lim Const. 164. Auet. Ine II 285. 286. Ut portae Caatrorum in conspectu rigoris stet Iam efficiant Becher, a Romae, Ma minis atque portis, P. 20, 4. eorrigit: sn eo ectu res ovis, id quod satia ingeniose Icogitatum est nee tamen verum. Nam etsi remonea inrigere, similia in usu erant Feri. s. v. yroma Cie. Div. I, 7. ML Deor. I, 3 s. iv. I, 8. Cf. Hyg. de Lim Const. M. M. ι tamen de lua ipsa re terminus technicus eat, quo dieitur is rem eonvisere vel fremeere Front. p. 3I. ssor eat, quis quid inter No aisna σι ει modum tineae Nerum pervitatum CL Anet. Ine. Is. m. de Lim Const. nepectum E dam sensu dixit Auet Iae 2I8.2 s. Stetiam vel e eem emiseerunt via castrorum Etiam eouis ampors, qui lubet lx, . ἐν ε μω δ. - io κάτου σταυροειδῆ πλασε - δναε τρα- τἀπὶ eos a si, πο ν. Quoniam supra univorsum romae usum exposuimus, io loco ipsorum e trorum metationem a

164쪽

euratius describamus. Ex Ioeo romae intelligitur, duo rimr . . quos dietat metator, esse lineam per mediam viam premtoriam. ipsum Praetorium quaestoriumque pereurrentem. Et id

latus viae principalis, quod praetorii, comatum, cohortium praesoriarum, reliqui numeri frontem emcit, et in infariores eam dines portarum principalium dextrae et sinistra Percvrriti Haudquaquam enim nee se est has portas ita constituere, ut eae mediae hoe rigore secentur, id quod flagitavit men-44I. Imo hoe fieri nequisse ex ratione cohortium ad vallum te dentium apparet, quarum ternae utraque parte totam Iongitudinem laterum praetorii explent ut non sit probabile, portas non respondisse accuratissime ipsi viae principali. Iter rigorum illorum erat eardo maximus, auer decumanus. Atque eardinem maximum fuisse viam principalem O. Mulier contendit Urim Aer, 3, 6, 10. , quia porta decumana a decumano maximo p pellata ait CL Ste ech ad Veg. I, 23. . Quae etymologia etsi non prorsus certa est ei infra), dubitari tamen non potest, quia decumanus in portam decumanam ineurrerit. Quanquam enim ab initio dextrum inistrumque appellatum esse, quod missori eardinem dictanti dextra laevaque manu fuit Varr. Maia , .

apud Fest. s. v. inistrae ave P. 339. Festus s. V. IF alaeum

p. 220. O. Muller Eιrus er 3, 6 I. p. I26. , non negaverim, tamen vel antiquissimo tempore in inauguratione eontrarium o servatum esse, ut dextrum sinistrumque nominaretur ratione habita decumani, ipse mulier concedit l. e. p. 128. Iav. I, 8. . Sed hic usus postea non jam erat extra ordinem, sed usitatus. cf. m. de Lim Const. I50. vet. Inα II5. Fest. s. v. ori eum. Eundem in eastris quoque semper observatum visa -- cedit Mulier l. e. 50. . Atqui in castris deatrum et Mnasem semper dieitur ratione habita viae praetoriae, unde aequitur, hane esse decumanum maximum. Quaeritur autem, utrum indecumanam Portam an in praetoriam romaticus visum direx rit ex gmmae loco. . Inde enim pendet, utrum latus dextram, utrum sit ianistrum. Decumano ab oriente in Oeeidantem,

etos esse constat Hra de iam Const. 50 154. Aue Ine. ILAm. Urb. s. Festus s. v. decimantia P. II. Quanquam in hae quoque re, nominibus ardinia et de mani permutatis, diverea

165쪽

eonsuetudo observabatur Hyg. 154. Varr. . . , . Fronti Ios. Serv. ad Virg. Georg. Ira. . Jam vero, quoniam antiquitus in occidisitem spectasso augures constat, postea autem Omnem religionem eo convertere lacini, e - ρονι eaeuterea inruminaι- Hyg. de iam Conat. 63. quo in Ioco O. Nuller 1. e. p. 140 54. falso cons os Graeeos ritus eum Italicis agnovisse sibi videbatur hine potius explicanda erant, in quibus haesit p. 153. , Maluerim, antiquitus mensorem in eastria metandis ex praetorii loco primum portae decumanae, quae o cidentem speetabat ei. Veg. I, 23. , locum constituisse. Atque haec fortasse Polybio praeter facilitatem deseriptionis ausa erat non sola, ut putat me M IM. , eur id latus astrorum, in quo porta decumana erat, frontem appellaret 6 27. . Frontem igitur auguralem deseriptioni suae substruebat Polybius, non militarem. Ouae si vera sunt, porta dextra et sinistra inverso ordine in eastris Polybianis statuendae erunt eum mentio I4 I. atque eas statuerunt ipsius et Schelius. Postea autem, eum ad orientem omnem religionem verti placuisset, sine dubio portae pra toriae locum primum constituit mensor. Eam enim aut hostes, aut orientem spectare, vel ad Vegetium I, 23. fama pertulit. Hanc igitur rationem secutus sum in appellanda porta dextra et sinistra, reliquis Argumentationem meam qui accurat Pe secutus erit, intelliget, jam explicari, cur porta post retenturam constituta appellata sit decumana, non Porta ante praete turam eonstituta. Illud enim nomen antiquitus ei portae dabatur, quam primam fixit mensor. Postea, resigione ad orientem Conversa, nomen tamen antiquum mansit. Itaque injuria Κlenae ias. propterea viam praetoriam Maa decumanum maxumum negavit, quod inde sequeratur, ut duae Porta decumanae appellandae fuissent. AElenai sententiam de rui jam, eumo munera faciens, mund atiualiaeli melilaaueriliamin inde romi hen Sage mimaram . . IN. Ea quoque ausa, quam secutus Menge p. 41. statuit, mensorem emper portam decumanam primam fixisse, nulla est. Si enim malo omini fuerit hostea versus regionem intueri, aequa ceris malo omini fuerit locum suppliciorum, qui post portam de manam est Veg. I, 23. , latueri. ceteram, qua de situ portarum e regionibus

166쪽

eoeli constituto disputavimus, in matria non tam firmis I ibis obsarvari potuerunt, atque in agris assignandis. Itaquε 3-ginus de his nihil praeeipit, nisi ut porta praetoria hostem

spectet M.). Nee desunt exempla Castrorum ita mattorum, vi porta praetoria non orientem sed aliam coeli regionem amet ret Meridiem spectavit porta praetoria in castris, qua iam 26 42. Polyb. Io, . deseripserunt M. Elonge I44. . Viae, gnae si ex roma directae erant, romae in castrorum mel tione nullunciam usus Me potuit. Reliqua sim omnia de a pedis dimetiri poterant mensores. Veg. 2, 7. meneoost, vis nectatria ad podiamum dimetiuntur Ioea, in qui a miliae lent ria Mant. Cf. 3 8. Figabant autem in dubio in angulis iam gularum arearum signa, partim vexilla, olore inter a disti eis, partim Pila, ex quibus suum quique locum eo os reus Pol. 6, 4 . f. est. s. v. metari Auci. Inc. 2I8. oportet ad

Et professores is ognominati Proseaeore arti me soriae eommemorat Hyg. de Lim Const. 66. ipsamquae artem proseoaionem appellat b. m. de Cond. Agr. Ita causa a pra aerima letum est, ut apud Sic. l. 3. municipia ex camaa supra diei nominata sunt. Falsa eorrectio Salmasti a Ma --tia araaa, u aupra seripsi. De 9rοmaticis V quae citavi prol.

42, 32 43, 34. Inde, quod supra diximus, romam jam Lucilii

Enniique tempore in eastris Romanis usurpatam fuisse, non a quitur, ut gromaιiei tune publie constituti fuerint. Imo Ndinis mensorum prima vestigia Iulii demum Caesaris tempore deprehenduntur v. Zeiss. l. min. Qui eastrorum metatorem a quam hominem, erium opificium vel artem Nementem com --

morat, primus, quod sciam, est Cicero Phil. I ,s, II. . Pothbii tempore tribunus eum centurionibus aliquot loeum matris eligit eaque metatur 6 4 . . Quocum testimonio oneinit, quod Sullam geribit Plutarehus Sun. s. ducibus imperassae, ut e stra metarentur. Caesar in heslo Gallico explorato a centurionesque praemittebat I, I . . Posterioribus temporibus o maticus adjuvabatur a miIitibus quibusdam, qui et Maloreae menaores nominabantur. Cf. Joseph. B. Jud. 3, 6, 2. 5, 2. I. Si Front 2, a. eos, qui mari castra constituerant, Ex aui.

167쪽

m temporis sinu aetatore appellat metatore et mensore dias inri quidem uiatim EI. Vegetium Mentus, qui 2 7. m latore eos appellat, qui praeeedente Deum eligam eaatris; mensores, qui in cariris ad odiemum dimetiantur oea. At illud discrimen sine dubio ipsi egetio originem suam acceptam refert, qui nominibus diversis auditis, rem quoque diversam

rum genus appellat, explicatur inde, quod metatores egetii facile eum ante reoribuo Caes. B. G. 5, 47. . . I, 16 3, 36 3, qui etiam anteeeoacres nominantur B. Afri 23, eonfundere potuit milites, qui mentorum officio functi erant, haud raro ad agros quoque assignando adhibiti fuisso videntux Frontin. I9. 203. - romatici nominantur etiam metatorea Cic. l. e. yg. infra M. , decempedatorea Cic. Phil. 3, 18, 37. , Mιores cie. gr. 2, 3, 34 saepius. Nonius . . , mensores Martiat. Io II 6. Plin. p. 0, 28. Fronti 3I. m. 57. Agg. Urb. I. . Asrimeneorum autem Nomen Non. l. e. et P. 44. Agg. Urb. m. Amm. Mare Is II, 8. Vari Auet. 259. 263. non, ut statuit sann Bettrage a 385. quinto demum post Christum saeculo invenitur, sed jam quarto Veg. 3, 8. Constantin. 34I. oes Theodos et Valent. b. 43. . - Cognominati, ut infra 4. I. s. 50. Cf. Spart. Ant. Gel. 2. Lampr. Ant. Diad. . Treb. ou. Salon. I.

an. Viae vieinariae Hae viae castrenses 37. 43. s. o. I5. 33. I. 38. 39. , is aut Ioiades latae 36. , a majoatibus viis inta strigas desseetentes, respondent viis victaeati a quae in agris assignandis dantur. V. Sis. l. s. Nam tin via μι

168쪽

Pereurrentes proxime a gularem Pereurrum se . p. m. per strigas copiarum. Prorime sagularem ita Correxit jam ante chelium Rutg. l. e. m. obscurius quidem aetam est, sed probabile est, Hyginum illis verbis unifieam, Has vicinarias uaque ad viam sagulariam Percurrere in aqua Manuere. Quanquam enim Hyginus . . de lateribus Praetorii l quItur, quorum viae vicinariae a via principali incipiunt et iavia quintana desinunt cf. 33. , ea tamen, quae de viis vicin riis exponit, ad universas totorum castrorum pertinent aeviae vicinariae praetenturae revera a via praetoria uaque ad viam sagularem percurrunt 36-39.), itemque viae vicinari laterum praetorii, quippe quae continuatae per retenturam pereurrant 43.), in viam sagularem, quae post retenturam est, incurrunt. Hozimus e aec conjungit 8. II. ef Sie. I. 1. , eum dat T. I9. 24. eum a 24. Ut ad eruptionem possint Ad corr. jam min. l. e. 430. Viarum vicinariarum ea utilitas est, ut per Eata pars Copiariam in viam sagularem, pars in majores vias perductiso sit ex quibus lacile ad intervallum perveniunt. Si quis autem putet, has vias nimis angustas fuisse ad copias educendas, eumreeordari velim, accedere ad pades Is aut I ab utraque parte desis es supra p. Ios. . Pereurrunt enim viae vicinara eodem rigore, quo strigae cf. 36. eum 4. . Nnne praetenturae Ita correxit jam ante Sehelium Ru, gersius i. c. P. 52.

Via prinei palis Has via Io. II. II. 5. dirimito tera praetorii a praetentura. Nomen quod in historicis apud solum iv. 10 32 inveni accepit a priseipsis, teste ipso Hygino, h. e. ab eo cito, ubi prineipea Amm. Mare. 22, 2, 2 vel principia ib. 5 5 Is ubi L. Vales. exercitus, ut Imperator, omites, legati, tribuni, tendunt. Hanc enim primariam prinoipiorum signifieationem esse ex eis locis apparet, ubi ali-

169쪽

quid ante vel ad rhieipia geri dicitur inlint. Decl. 3. Suet. Oth. I. Vop. Num. 12. Val. Mam. 2, 7, 9.). Deinde principia

pro ipsa via principali dicebantur Graeci vertunt ἄρχεῖα, ut Plut Galb. 2. In etymologia consentit eum Hygino Festus s. V. M incipatio P. 24. Priseipatia e trorum porta nominatur, quod in eo uoco eat, in quo principe ordines tendunt. Quo in loco vel propterea via pro porta legendum est, quod portae duae principales erant, via una Schelio puto nemo adstipat bitur, hune est locum altero est loco corrupto et supra p. 136. defendenti not. p. 6.). Via principalis, de qua ut de via praetoria et portis castrorum tacet Polybius, est apud eum area illa os pedes lata, quae ante tribunorum tentoria extenditur Pol. 6, 28. f. a.). In principiis interdiu milites convers bantur Liv. 7, 2 28, 25. Pol. 6, 33. τὴν ναρ διατριβερον is ταῖς

πιέρι. f. ad x II.). Ibi tribuni militibus misceri debebatit, ut querelas eorum audirent Dig. 49, 16, 2 I. juraque eis redderent Liv. 28, 24. Cf. ad 20. . In principiis testamenta scribebantur Flor. 3, 0. , et nonnunquam etiam suppliei sum bantur Val. Max. I, 7, 9. Suet Octav. 24. Oth. I. Tae. Ann. I, 44. Frontin Strat. I, I, 6 26 27. 28.). Praeeipuam illi

viae curam Romanos dicasse, adeo ut eam vel aqua conspergerent, testatur Pol. 6, 33. Ut Polybii tempore, ita sine dubio sub Imperatoribus cura illius viae alleui copiarum parti credita erat, ut conjicio, militibus cohortium primarum. Polybii tempore Is pede lata erat, Hygini 60, Leonis εο aut

40 I, I . . Fiebat nonnunquam, ut singulari quadam causa intereedente viae justo angustiores fierent es Caes. B. G. 6, 4s.). Quae est inter portas dexteriorem et sinistri rem Quae eo corri jam ante Pontanum uix L e. p. 28. De portarum illarum, quae vulgo deaetra et sinistra riseipauo

appellantur Liri , Is 40, 7.), situ cf. P. 52 sq. Quae a prinei piis nomen obtinet Duplex relativum est etiam T. 8. triplex I5. Ierige e d. O ignorans, qui veram ieetionem exhibent, eorrigebat optinuis l4I, 56. , Sehelenominatae aut nomen piae.

170쪽

Ouibusdam intervallum est eognominatum abbtari potest, utrum haec sit primaria significatio vocabuli sati Osui ut ensuit Menae IIT. , an illa, quam Isid oris

Inrufert, seeundum quam interviata proprie dicta sint spatia seuer apua auorum. Hoc autem intervallum, de quo unae

agitur, Polybii tempore 200 pedes latum eratris, I. , Hygini 60 Leonis II, 6. 300 aut M. Intervallum Hygini nimis a

gustum est, quam ut omnia commoda praebeat, qua Polybius I. c. enarrat. Sagittae certe ab hostibus super vallum omissae tentoria attingere poterant. Sed hoc commodum, quod Polyhiua tanquam maximum effert, posterioribus temporibus id tu esse posthabitum. Intervallum 60 pedum copiis Edueendis sufficiebat, quod quidem maxime appetendum erat Praestabat autem ampliori intervallo ea re, quod non tam amplus mare rum ambitus fossa valloque muniendus erati in dubio ae Polybi quidem tempore intervallum tam amplum fuisset, alia velites in eo tendere debuissent. Velites enim in eo tet disse inde apparet, quod Polybius, de eorum tensione pro auctaeens, eos vallum custodivisse narrat 6, 35. , ubi messis pro πληρουσε legendum est . praetorio sine dubio via praetoria dieituri amante Pontanum Rutgersius i. c. m. correxerat Meuaeri Decorruptela es infra 34, 25. Ceterum e mologia non satis a Curata est, ei p. I34. Via praetoria apud Polybium non est Ira

pedes lata, ut dixi man mut p. l. sed si PoI. 6, a , . . Sine dubio dixit dig. etiam infra 46. 53. Latitudine ut supra Ut supra se via principalia similiter ut supra usurpat Hyginus rem comparatam reticena st 7 28. Propter quam, non Percurrunt Propter h. I. ignificat neben, an her. enaurae correxit jam ante Seheliam Rutg. l. c. v. -- Superiore appellat strigas, quia Praete tura superior pars castrorum est. - Praeιοrii ora dictum est ut ora phalangis apud Front Strat. 2, 3, 20. Equite a sis atro Orrru praeter Ora phalangis Iuasit ranscurrere. - Oete. rum jam apud Polybium strigae extraordinariorum et ahleet