Dissertatio historicotheologica de zelo Pomeranorum adversus reformatos. Qua statuta atque decreta principum, actaque theologorum Pomeraniæ adversus reformatos, ex monumentis historicis recensentur, simulque contra virum clarissimum, dn. Christoph. M

2쪽

IOHANNI AUGIS TO

splendidissiino, Pomeraniae Suecicae

& Rugiae proprincipi , nec non Universitatis Gryphicae Caneellario Magnificem

DOMINO SUO GRATIOSISSIMO.

CAETERIS VE

Peridustri,1 stribus Genero Usimisque

REGII REGIMINIS

COLLEGII

ASSESSORIBuS . AC CONSILIARIIS GR

- - HSSIMIS,

DO S SUIS AESTIMATISSIMIS ,

3쪽

RELIGIONIS PURIORIS ;

LIBERTATISQUE THEOLOGICAE

cum voto omnigenae salutis ac prosperitatis, sub axstisinis A i MDC XII.

quem felicem laustumque . esse jubeat DEUS BENIGNISSIMUS, STRENAE LOCO

oflere

TANTORUM. NOMINUM

. Cultor observantissimus,

4쪽

ZELO POMERANORUM

ADVERSUS REFORMATOS. .

Vt rerum, praeteritis, & hoc ip quo vivimus . seculis in ecclesia gestarum, aliquam sibi comparavit notitiam, ei non potest esse ignotum, quanto studio, tam ex Lu- ιέreanorum, quam Reformatorum parte, Viri celeberrimi unionem Protestantium ecclesiarum promovere tentaverint, sive mutuam, ut loqui amant, tolerantiam ecclesiasticam, qua, seposito calamo polemico, utraque pars a condemnationibus abstinet, iisdem in communione utitur Sacramentis, &denique se invicem statres in Christo agnoscit, ita tamen, ut nihilominus utraque pars receptas servet teneatque hypothe- .ses, quamvis e diametro sibi oppositas. . Nee minus constabit

Hist. Eceles Studiosis , cum ex dictamine verbi divini propriaeque conscientiae facile intellexerunt iidem viri doctissimi, a minabilem DEO fore unionem partium in fundamento fidei dissidentium, idcirco eos suarum simul partium esse credidisse, Λ simpli-

5쪽

- DB ZELO POMARAN - ἔ simpliciter negare, dari inter Lutheranos&Resormatos fund mentalem dissensum, vel, quod idem est, Resormatos fides fundamentum evertere. Q licet multis magnisque voluminibus defendendum susceperunt, observabit tamen rerum ecclesiasticarum peritus, oleum, quae DEt O. M. gratia est, atque operam hactenus perdidisse Syncretistis omnes, excitativsubinde in ecclesia nostra viris cordatis ingenuisque, qui, fraude Syncretistarum detecta, justum adversus Reformatos zelumnoqis artuin conservarum tectumque. Et his quidem in re turpi hactenus stultra saepius susceptis laboribus quemlibet facile se- st deterreri passurum videbatur, ne eadem inutili opera vel sibi

molestiam crearet, vel ecclesiae, Indisserenιisurum, Famaιic νum, Enthasiosarum deIiriis eheui jam satis amictae, novum praeberet scandalum. Nilesio tamen minus contrarium exporientia edocemur, cum non sine gravi piorum hominum dolore, his quoque nostris diebus, quosdam surgere videmus viros, ad fallendivn imperitos satis aptos, utpote& eruditione, & et quentia , & munerum dignitate conspicuos, qui Protestantium unionem, sive mutuam ecclesiasticam tolerantiam denuo urgere, eorundemque fiundamentalam dissensum prorsus inficiari haud verentur. Primo loco ex nostrae ecclesiae doctoribus eo memorandus est Des. C M PFAFFIus , Acad. Tubing. TheoI. amque Cancellarius celebere. qui inprimis hac nostra aetate variis

itis scriptis unionem suadere dissensumque fundamentalem negare ausus est. Priinum, quantum nobis constat, hoc egi R. I7I8. in Di . de Fidei Christiana articulis forimen vi . Tubingae evulgata, Deinde in I

cem emisit Insitumnes TMMogia dogmaιua is moratas, A. τι ninchoatas, sequente vero anno impressas, in quibus Mo. qqq. prolixius idem tractavit argumentum. Secitum H A. 172α emia. Mo uiam Irenisam ad Horesantes, hortatu. illustrissimorum virorum, qui Ratis nae n-tia. Evangelica curant, scriptum , ut ipse refert in Or. d. Cautem &c. g. in Germ. etiam lingvam translatum sub tit. Naber ιvisur ponde

6쪽

ADVERSus REFORMAT L ex instituto persequitur. Porro hoe ipso anno I72o. consilia sua defendere suscepit Dissertati. aliquot irenicis de rastum dogmaeum Reform. de Harismatione absolueta, S. Carna Communicatione idiomatum , in praxis equanto sqaasi 8 nec non Disp. de Eo, quod justum s arvum est circa imputarionem consequentiarum Theologis. & Postremo vero Orat. publica Cautelas quasdam recensuit, circa consillia ionica. union/m Protestavitum ecclesiasticam oectantia, obseream

cum aliis orati. A. I72I. impressa, qua omnia ea repetiit atque defendit, quae hactenus pro Syncretismo promovendo scripsit. Non est, quod dubitemus, consilia D na ab aliis reo 'rum novarum studiosis cum applausu avideque suisse apprehemia. Suo ex nostratibus hoc prodidit exemplo PFAFFii assinisIO. CHRis mPH. KLEMM , GL & Or. Lingv. in Acad. Tub. Prof. ,

edito jam A. I7I9. scripto Germ. Dia n Mige Globem.Eine eis iure Prorsantisiben Mychen, auth nath dore fessi belle,ten P/incipia dosogenacme. Luiborifch und Oruodoxen Lebrer, mis eirim eiasten Beryri , quod Ao. seqv. ex mandato illustrissimorum vi. rorum, ut titulus habet, in latinum convertit sermonem h. t.

Schediasma Denitum, b. e. Necessaria ecclesiar. Protesiantium in fide eo sensio, ex propriis Principiis Doctorum Lurberanorum, eorum rigιῶ is morum, unica demonstratione micta. Non minus vero ex Reformissorum ordine, hac nostra aetate, quidam negotium hoc summo promovere studio eonnisi sunt. Ipse PFKRFnan Ghem Emisus affert Io. Atra. Tu RRETTINI , Theol. Genev. orat.

erat in Prorsantes, a TuRRETINo laudatas in Disp. mox citanda Du. . Addimus jam ejusdem Tu RETINI Nubrau

Τuκ Eosus vero de PFAFFu inprimis consensu gloriatur, in pras

7쪽

Nubis p. V. scribens: Ex ejiu consensu atque I ragio eam se percepisse

voluptatem, qua major dari in eo rerum genere non potest. Caeterum

Theologos Resormatos ab Archiepiscopo Cantuarensi, Angliae Primate, DN. GVIL. N ΑΚΕ, excitatos fuisse, vero videtur simile, qui literis humanissimis ad Pastores & Prosesseres Genevenses, nec non universbs Helvetiae Resormatae Pastores & Doctores scriptis, ad unionis negotium prosequendum eos hortatus est. Inde etiam ipse TuRRETiNus Archiepiscopo suam Nubem T sium inscripsit. Videatur haec ipsa Nubes p. IV. r . ubi Α chiepiscopi literae cum responsoriis Theologorum Genevensium exhibentur. Add.Biblioth. Hisi Philol. NeoI. Brem. si s. fascis ubi & Tigurinorum & Basileensium responsiones receniantur.

quam dubito, fore plures alios, qui, quae hujus seculi est infelicitas, indifferenti ilico Spiritu agitati, his omnibus suum facile calculum sint addituri. Longe autem alia mens est sinceris divinae veritatis cultoribus, qui non solum divina instructi iapientia verum a falso discernere norunt, sed DEUM quoque

timentes merito crimini ducunt gravissimos adversariorum eris rores excusare, vel lucis atque tenebrarum communionem pro'

hare, qui potius publice & privatim recensitis hactenus recenotissimorum Syncretistarum consiliis mature contradixerunt. In Ienensi nimirum Academia celeta summeque venerabilis Theologus D. M. FORTsCHIus selenni oratione, cum Rectorale munus auspicaretur, PFAFFlI rationes sub examen vocavit, quae tamen, quantum nobis constat, lucem nondum vidit. Idem in Collegio privato praestitit alter istius Academiae Theologus celeb. singulare patriae nostrae decus ac ornamentum, DN. IO. FR. BuD DEuS, reserente auctore des Braefiseesseti Hn. D. S. E. CTPRIANI unae m. D. C.M. PF AFFII,ρ. uis. qui auctor & ipse dissensium suum testatus est. Non minus PF AFFIo ejusque assini contradixerunt Celeb. Disit iro I by

8쪽

Denique meritissimus Theol Gothanus SAL. ERγ. CYPRIANus privata epistola PFAFFiubi, ne coeptum persequatur negotium, dehortatus est, vanitate consiliorum irenicorum solide demonstrata. Quam, cum in Novis literariis Lipsiens A. δ ao.ρ. ιε .publici juris facta esset responsione quidem excepit pFA FIus,

Hexadi Orationum, nuper editarum, siubjuncta, alibique impressa, qua tamen nihil magis prodidisse videtur, quam animum

staternae correptionis impatientissimum. Qi EsnR. HENR.

sνobemen Goliath in Hollandp. 1o. Aq. Nostra quoque Ecclesia Pomeranica, & inprimis Facultas hujus Acad. Theologica, in

himc usque diem Resormatorum errores omniaque Syncretistarum consilia merito est detestata. Quod cum ad animum revocarem , aequum esse duxi, ut hoc quoque tempore publicum dissensus nostri testimonium extet. Cum itaque anno I72o. Lect. Cumor. de uansitate gratia divina ex Tir. II. I. diisere dum esset, intermittere non potui, quin simul contra PFAFFIuΜ. ostenderem, Resormatos in Art. de Graιia adhuc iundamentum fidei speique salutis evertere, nee itaque salva conscientia, salvaque animarum salute, unionem ecclesiasticam nos cum illis inire posse. Idem anno praeterio I7aI. Lectionibus ordiηariis denuo S. Theol. cultoribus pluribus exposui, simulque, quis majorum nostrorum, veterum Ponaeranorum ,erga Reformatos affectus fuerit, docui. Iam publica Disputatione Academica idem argumentum repetere placet, ita, ut Sectione hisoriea Principum atque Theologorum Pomeraniae, & speciatim hujus Academiae, aeta atque affectum adversus Reformatos exponam, abera vero Neologi ea jussistram eorundem solide demonstrem, hoc inprimis evicturus, quod Resormatorum errores adhuc hodie fidei sipeique salutis fundamentum laedant, unde porro injustitia mutuae tolerantiae, s unionis ecclesiasticae Pto- testantium clarissime ellacescet. inod ut seliciter evenire iubeat D. O. M. ea, qua fas est, reverentia atque humilitate rogo.

9쪽

Ex quo tempore purior Evangelii do strina Pomeraniae reia

dita est, quod ministerio IOH. IPSTROPII, Io. BuGEMIIAGii, PauLI a RHODΛ adiorumque sub auspiciis Cebsissimorum Pomeraniae Ducum, BAR MIMI Sen. S. PHILIPPI LA. IsI8. Isao. &praecipue IΠ . in comitiis Treptovianis factum, tam Principum quam I heologorum haec praecipua cura suis, ut eam incorruptam conservarent posterisque traderent. Quod cum fieri haud potuit, nisi haeresibus quibuscunque, .s inde exortis, mature obex poneretur, omnibusque illarum desens tibus liberum in ecclesiis hisce denegaretur hospitium, idcirco gravissimo semper adversus falsa dogmata falsosque Doctores usi sunt aeso, tam Doctores, voce & scriptis arguendo, consili que saniora conserendo, quam Principes, haereticorum con res silutaribus mandatis promeritisque pinnis supprimendo. Unde etiam per DEI gratiam factum, quod de solius purioris Evangelico-Lutheranae doctrinae publico exercitio gloriari potuerit patria dilectissima, quamdiu Serenisc Ducum, & Potentissimorum Sueciae Regum dominio subjecta fuit. Qi md ut ei proprium essς vplit supremus ecclesiae moderator. humillima mente precor. i Caetexum, quo affectu alias haereses aliosquesus, doctores prosecuti sunt Pomerant, eundem ipsi quoque Reformati, olim Sacramentarii, vel Ca mari

dicti, eorumque errores experti sunt. - g. H.

Anno Isa7. M. PA O a RHODA, primo superinaendenti Gen. Stetinensis circuli, scripto certandum fuit cum quodam Papicola, Stetini pro Milia abusibus pugnante. Qua occasione, ob argumenti convenientiam, realem quoque praesentiam C. M S. C. in S. C. egregie defendit, reserente CRAMERO Lib. s. Chron. Gus Pom. f. Hoc ipis autem Sacramentariorum

10쪽

. ADVERSus REFORMA L errores, tum temporis longe lateque in ecclesia grassantes, damnare voluisse RHODIura, vel inde liquet, quod contra hominem Pontificium pro vera ac reali praesentia di utare haud erat opus, sed ea tanquam utrinque concessa supponi poterat. Hic itaque primus fuit Reformatorum antagonista in Pome rania publicus. Eundem adversus eos zelum ostendit IO. ΚNIP-sTRouIus, volgast. circuli Superintendens Gen. & Past. t. t. Sunis densium. Cum enim, Anabaptiso atque Sacramen9riis per Germaniam gravissimas excitantibus turbas, urbes quaedam Hanseaticae A. I 33. conventum Theologorum indixissent,Ham- humi celebrandum, eorum sententias exquisiturae, qua ratione ecclesiae harum urbium a veneno hominum istorum conse vari possent incolumes, jussu civitatis Sundensis KNiriTROHus quoque adsuit Theologis congregatis, nominis subis iptione probans consilia atque decreta stripto consignata, quibus inter alia statutum erat, Sacramentarios, propter impia quae dissemionabant dogmata, non esse in aliqua harum civitatum toleranis dos. Vid. CRAMERus I Hoc ipso Anno 1 3s Witte-.bergae prodiit prima ordinatio Eccles Pom. a BuGENI AGlo coriis. scripta, quinque sagulis constans, qua inter alia Ministriseccles . . injunctum est, ut sincere doctrinam de Sacramentis tradant, &de baptismo quidem, quod νere fit lisa - regem tionis .

vinioms Spirisus S de S. C. autem , quod in ea accipiantist rerum coν-.

pus os perussa vis Domista seri Iesu Christi. Utrumque vero 1 a tincramentariis tum temporis negabatur,docente Los Em m deram H. goria moιuum, nec hodie a Resermatis concedi potest, quamdiu Caιechumus Patilinu ejusquc n. 76. s. I. . publicam in illorum eccIesus obtinent auctoritatem.. Sic erga non privati saltem Doctores, sed ipsi principes, quorum auctoritate Ordin. eccles prodierat, statim sub initio nascentis ecci

Sacramemariorum errores damnarunta

Idem factum est 1 Principibus A. Isin. Cum enim praec dente anno Protestantibus , invari itae Aug. Uns addictis, pace

reti ola publicum liberumque religionis exercitium in Imperio