Vota, et motiua a processu in Curia Domini Iustitiae Aragonum, et scriuania Ioannis Laurentij Villanueua ... habito & actitato, intitulato Processus Procuratoris Fiscalis ... Regis, in presenti Aragonum Regno & Iuratorum, Concilij & Vniuersitatis vil

2쪽

Iustitiae Aragonu, habito iactitato, δc exi tete In titulato Processus ProcuratorisFiscalis Maiestatis Domini nostri Regis in

praesenti Aragonum Regno,& Iuratorum,

Concilij.& Vniuersi talis villa: de Esto patian, super ciuili. Interuenientibus in Camera Consilij .eiusdem Curiae, Illustrissimo Domino Don Augustino de Vi

Ilaiaue ua & Diea Militi, Maiestatis Domini nostri Regis Consiliario, ac Iustitia Aragonum. & Illustribus Dominis

Hieronymo Garcia de Benauarre&Prad, Hieronymo Torrero & Embun , Didaco Canales, Ioanne Chris stomo de Exea,& Hieronymo det Caluo, eius Locu tenentibus: Exi tenteque dicto, & prasin titulato Processu in deliberatione super sentetia difinitiva in eodem fere da. Tam dictus dominus Hieronymus Torrero & Embuni praesintitulati Processus & causae Relator, quam caeteri Domini Locumtenentes cocordes fuerunt voti& opinionis, quod tenetur & debet pronuntiare. ET RESERVAT O iure, si quod habet. dc competit Diio nostro Regi in vim instrumenti confecti per Rod elicum Garcia de Villat pando, in fauorem Domini Regis Ioannis Nauarrae, Infantisque Aragoniae, in Ciuitate Illerdae, sub die quinto mensis Mart ij, anni millesimi quatuorcentesimi trigcsimi primi,& per Antoni v Nogue. Tas Notarium publicum rζceptum, & testificatum, & sinepta iuditio dicta: rcscruationis, in omnibus alijs contentis in petitione ciuilii Oblata pro parte domini nostri Regis , di Iuratorum , Concilij, Vniuersitatis villa: de Esto panan Princi p. D. A. Antini & P. Hy. Guin deo pro c. contra Illusse rem Don Ioannem de Funes Villat pando & Aristo . Marchionem de Oilera princip. PAG s. dc lo: sayos,& F. Berbe -

3쪽

gal pro c. conuentum in praesenti processu. Absoluimus eundem Marchionem, silentiu perpetuum partibus rei pzCtiuo imponendo, neutram partium in expensis condemnando, caetera supplicata locum non habere. EX EO,& alias absoluitur praedictus Marchio, quoniam ex deductis,& probatis in Processu constat, quod existente praefato Rege Ioannc Nauarrae Domino utili, defae udatario Commitatus Ripa-

curtiae, per inserudationem factam ipsi ab Alfonso Rego

Aragonum, et quinto nuncupato, eius fratre, donauit, seu

dedit in f qudum, & iure fae udi praefatam villam de Esto pa-

saan, si tam in dicto Commitatu Ripa curtiae, praefato Rodc-i ico eius Consiliario, propter plurima obsequia, atque idonea seruitia per dictum Rodericum impensa , dc exiuita, . quam sub infoeudatione dictu Rodericus acceptauit, cum omnibus conditionibus in dicto instrumento sub infoeudationis contentis: eZmque laudatam fuisse apparet per Regem A fonsium eius fratrem , reseruatione adhibita verbis

sequentibus: Ab que tamen nostropra ditio, auctoritatem mosim in omribus semper Constat praeterea, in Curijs pcnoralibus celebratis, apud villam dς Valde robres per di,

zelum Alfonsum Rege mi, die quarta . mensiis Decembris, Anno millesimo quatuorcetesimo vigesimo nono, faculta'

iem praestit/m fuisse dicto Regi lo anni vendendi pignorans i, obliga 'dique, quς ljbet Castella, Villas. loca, iurisdictio

I vesi& alias prae heminentias dicti Commitatus Ripa curti My ersonis bene visis, Jc pro quantitate &praetio quo libuς Iit, Verbis Jequentibus adiectis. No contrastant quale siquis statu losiue cruditiones con ias quales et dito Re ' de Naua si e ridito Condado, Rursus constat, praefatum Rζgς loani .cm,prindicta vici do facultate per actum Curiae, sibi praestira, vcndidi sic praefato Roderico, sibi,&cui ipse voluς Iit in perpciuum quintam partem decimae, quam habcbὸς dictus Rex Ioannes in locis de Esto panan, & de la Esplog - DL M Uilegialias vulgari ter apellato et Mas dc Enro'

4쪽

praedicti Commitatus Ripa curtiae , pro praetio mille flore-norum auri de Aragonia , quod recepisse confessus fuit dictus Rex Ioannes ut ex instrumentis venditionis, apocae q. resultat. Item constat, eadem utendo facultate , dictum Regem Ioannem vendidisse, etiam dicto Roderico, successoribus'. eius, & cui ipse voluerit in pcrpetuum, ius qui stiae, quod per singulos annos exhigebatur, & soluere tenebantur, Baiuli, Iurati &V niuersitas,& singulares personae dicti loci de Esto panan, instrumento gratiae sibi reseruato , propraetio mille ducentorum florenorum auri de Aragonia, quod recepisse consessus fuit dictus Rex Ioannesi ut ex apocae.& venditionis instrumentis liquide apparet. Ulterius constat, quod existente iam dicto Roderico domino utili dictorum loco ru, directoq. iurium decim ς & qui stiae, vendidisse etiam in vim dictae facultati si per Curiam generalem concessae & cum in stertione praedictae facultatis, praedictum locum de Esto panan,& locum . siue ma sum Vocatumla Espluga de San Quilegialias et mas de Enrofla, praedicto Roderico,& successoribus suis, & quibus voluerit in perpetuum, cum iure etiam , quod ipsi Regi quomodolibet pertinebat in De udo dicti loci de Esto panan . & cum terminis ipsius, alijsque in instrumento venditionis contentis, frauca, libera, Squitat ab omui reussi violariolauiuersario F b alia quavis sibilatioue onere aliquo seruitutis tribu ς' vinculo te tamenti, contradictione, Smala voce nostra, s ius cuiuscumque per suae, quo dici, vel vominari possit. vel alio modo ex cogitari: P ro praetio quatuor mille sto renorum auri Aragonum,& cum Obligasionζ siue pacto, quod ultra supra memoratum prVilum,& loco ipsius, teneatur praedictus Rodericus seruire ipsi Regi Ioanni, cum decem hominibus armorum aequar stribus per sex menses suis pro- p xijs sumptibus, absquς aliquo stipendio per dictum Ioan Dpm Regem daturo. Quod praetium quatuor mille floreno Ium recepi sic confessus fuit Rex Ioann CS, ut apparet ex ins

vrumento apocae: di etiam libcrauit, aiq. absoluit eiusdem ab

5쪽

' . . . 'ab obligatione, & seruitio dictorum decem nominum, per

viam compensationis, pro quantitate correspectiva, quam debebat praefatus Rex Ioannes dicto Roderico ut videre licet ex absolutionis.& apocae instrumento . Denique constat praefatum Rodericum , eadem die venditionis praefatae locide Esto panan , & aliorum, promisisse restituere dicto Regi Ioanni, tradere, deliberare ac tornare dicta loca, semper, quotiescumque ipse Rex Ioannes, cum iustis, de suficientibus titulis dederit ipso Roderico , aut suis alia locum , seu

loca in Regno Castellae qui uallentia dicto loco de Esto pa- Dan,&Manso de Enrosta, siue loco de la Espluga, ut puta innumero vastallorum , atq. redditibus, & iuribus, quotiesse cumque fuerit requisitus per dictum Regem Ioannem dictam recompensationem, Ut ex instrumento ad praedicta cofecto deducitur, quod factum fuit Illerdae quinto Mart ij, anno millesimo quatuor centesimo trigesimo primo, & per dictum Antonium Nogueras praefatu Notarium receptum, at q. testificatum. QUIBUS omnibus sic in facto suppositis, ex eis elici,& inferri existimamus, venditionem facta naper Regem Ioannem dicto Roderico eius consiliario, non iure foeudi, seu eudalem esse, sed imo potius alto dialem, per eamque dominium directum translatum fuisse, quod exsequentibus conuincitur. Primo, ex facultate concessa peractum Curiae praedictum, de cuius potestate ambigi non potest , nec de voluntate ι ut ex illius verbis deducitur in ea, ctenim conceditur facultas vendendi 5 sic libere: Nam venditionis nomen, sui natura, libertatem rei venditae prae suprponit, in qua consistit proprietas,& natura ipsiusmet verbi, vendere: Nec necessc est quod ad ij ciatur, verbum libere, cum cs natura cotractus venditionis hoc venire dicatur ex mcn te iurium, & Doctorum. Et sic, cum in facultate praedict/restrictio ulla non reperiatur, in omni comprehensionc , Npyoprietate verbi praefati Sender, debet intelligi quia vcn d xioni S nomen omnem alienationem comprehendit. In su Pς alijs, ibi: Νo contrastant qualesquiere vinculo , nam

6쪽

per verbum illud yale ut rei Omnia gravamina,& vincula remissa censentur, quibus Re X Ioani QS posis idebat,us . in tempus praefatae venditionis, & Cum sint verba uniuersalia distributiva no indigent specifica e presbione, propter eius

capacitatem,&summam com p .hς sibilitatem:& quia postmodum adiectum est verbum cst isti Quos, quod proprissime referri debet ad pacta, & ad om0ς id quod obstare poterat,

ut Rex Ioannis possit libere vcnd. ζ- Accedit, quod vinculi appellatione foeudum continetur. Igitur cu dicatur in venia ditione quod, no cout MMUt quale siqui re Uiucul os, Dominus Rex Ioannes dicto ROderico loca vendiderat, fateri cogimur , ut secluso foeudo, facta venditio intelligatur. & sielibere. Praeterea, ad transferendum utile dominium, consensus curiae non erat nec einarius, sed ad directi translationem quod, nequaquam, sine ipsius Curiae consensu alienari poterat,& sic, Procerum Regni interuentio adhibita censetur in casu necessario interueniendi; quia sic semper in casu necesse fario prouissum praesumitur , nam in alio casu frustratoria

erat authoritas Procerum: igitur, in praesentiarum , ad dominii directi, non vero utilis alienation zm. Rursus, quia praefatus curiae consensus illusorius redderetur, ad utilis tantum domini j translationem, nam sine eo Rex Alfonsus praefatus, suum consensum adhibere poterat fratri suo Regi Ioanni, ut possit alijs subinfoetidare dicta loca Commitatus Ripa curtiae, ex quo erant bona solita sub infoeudari, ut videre est, in sub in iis udationc facta per Regem Ioannem dicto Roderico,& alijs,& sic non zst crzd cndum, pr fatum

Regem Alfolsum, ad id quod QS propria persona facere potuerat , Curiae, ad quc Procerum consensum ex postulasse, cum, eis inuitis, faccrς poscrat. Confirmatur discursus nam

Curiae facultas Regi Ioanni fuit co cessa ad vendendum dicta loca, pretio, aut prς xijs ipsi bene vicis, &ex hac libera facultate , ut faceret quidquid sibi placeret tributa, libertas intelligitur concessa, ut vendere, no in f Crudum, sed in alodium possit, quia sempcr,& quo Lici cumq pr tium est con-

B dignum

7쪽

dignum rei, quae venditur, non potest sinu datis, sedatodialis iudicari, ex doctorum censura, alias enim non esset cor respectiuum pretium rei venditq, quod non est prς sumen dum. Rurbus iuperiora falciuntur, nam pr fata facultas R et 'gis Alson sit,& Curiae a Principe in Principem fuit concessa, quae latissime venit interpretanda, disic comprehendere debet omnes casus , qui intra cancellos prς fati contractus amplecti possunt. Denique superiora roborantur venditione postea subsecuta facta per dictum Regem dicto Roderico, ex qua, & ex clausulis in ea insertis, apparet v editionem prς fatam iure pleni dominij & in alodium facta fui iasse, non vero in foeudum, ut ex sequentibus liquido digno Dcitur: nam Rex Ioannes asserit se vendere dicta loca ,frauca libera, squila ab omni censu violario aniuersario Q alia quavis obligatione, puere aliquo seruitutis, tributo , vinculo testam rutich cout raditio vel mala voce nostra, S atterius cui cumἶρ Gous, qua dici, vel nominaripossit,uel modo aliquo ex cogitari. Si franca & libera ab omni censu, onere aliquo seruitutis, tributo: igitur sine obligatione iure foeudire cognoscendi alium in dominum: Quam recognitionem quis dubitauit servitutem, atq; onus apellari 3 ergo in alOdium non in eudum. Item si libera ab onere aliquo seruitutis, tributo, nostro,&alterius cuiuscumque personae, ergo libera & sine Deudo,& obligatione recognoscendi dictum Regem Alfonsum; quia sub illis verbis, alterius cuiuscumspersiona , etiam persona Regis Alfonsi comprehenditur; multo magis ex verbis sequentibus i vel modo aliquo ex cogi tari. Similiter ex alijs, ibi: Extrahimuspradicita omnia, si ruri USst evo iure, ab d nostro, nostrorums retentu 3 qu Vςx ba secundum mentem Doctorum in alodium sonant i qui bus consonant, & quae secutur, ibi: Pro pretio aut mquod quando est condignum rei quae venditur . ex zznsur Doctorum sicut fuit in praesenti venditione praesum p xi ς' at l. liquidissima consurgit venditionem in dominiudiyς xum, potius quam in utile, celebratam fuisse. Dcincςp.

8쪽

nam praetium in hac venditione contentum,& soluturn, nopoterat esse pro dominio utili reddituum praedictae villae de Estopasian, quod iam Rodericus habcbat, sine pretio , virtute sub infodudationis factae a suo fratre Rege Alfonso . neq; pro iuribus decimae,& qui stiae pretio condigno venditis in vim facultatis Adtus Curiae: crgo a sufficienti partium

enumeratione , pretium quatuormi lic florenorum auri, cuobligatione seruiendi cum decem hominibus armatis,& cu sua persona dictus Rodericus, conccntum in dicta venditione praedictorum locorum , non poterat esse nisi pro dominio directo & alo diali, non vero foeuda limam istud secundum constitutiones Cathaloniae secundum quas fuit in f eudatus Rodericus sine domini directi licetia alienari potest; unde fateri cogimur, praefatam venditionem ad proprietatem, & dominium directum respectum habuisse. Conducut deinde & aliae eiusdem venditionis clausulae, ibi: siuatenus

de catero vos dictum Fodericum Ga clade Vistalpando , t 'quos Volueritis, habeant, est teneant pro domino directo, sua iurati dictorum loci, SMansit, quod verbum de catero, duodenotat: Primum, quod possessio, quam huc vi q. habuerae Rodericus erat tanquam dominus utilis: Secundum, quod

ab hinc in posterum incipiebat possidere, de habere dominium directis. & alio diale, & sic, ab eo tempore ius seeuda

te extinctu remansisse. Praeterea idem suadent alterius clausulae verba: Et mandamus vobis, is quibus volueritis, omnia

rura, quae nobis competuVti S compete epossunt, E debent iuomuibus , si gulis quη vobisve*dmus, O .E x quibus colligitur , quod casu quo p.r i 0strumentum venditionis non fuisset venditum,& tran latum dominium directum; quod existente post modum dicto Rege Ioanne Rege Aragona, J Deadum per reuersioncm extinctum,& dominium directappia es ipsum Regem Ioannem , quod virtute praedictorum Verborum, dominium directum, & alodiale ipsi Roderico ῆς qui situm fuisse idc ad ipsum spectare. Denique, ultra supra dictas clausulas, ex alijs etiam idem deprehenditur: Asserit nam quo

9쪽

na inque Rex Ioannes quod vendit dictum locum, cum omni iurisdictione alta , baxa, mero mixto imperio, No. Et irem extrahimus praedicta omnia, Npsingula qua vobis vevdimus de iure, domiuio, Nproprietate, Et posse nostro, is nosti orum. Ex quibus omnibus venditionem hanc, non foeudate, sed alio dialem este DD. inferunt: dc in casta dubio, quoadsint clausulae nonnullae foeudum inducentes, aliae vero allodium, pro allodio iudicandum Doctores existimant. Hijs ad stipulatur obseruantia subsequuta ducentorum annoru,

per quod te pus, tam Marchio, quam sui prς decessores, haec loca & bona possiderunt,& possidet cum omni libertate,&sine praestatione aliqua iuramenti,& seruitiorum, absoluta

V tendo potestate,cum tollerantia.& scientia, & sine contraditione aliqua Domini nostri Regis, & suorum ossicialium,

ut constat ex processus ex testibus super articulis I 6. I p. 2 2.2 S. 28. SI. 33. 3 S.& 3ζX iurisfirma obtenta per Marchionem, Jc postea confirmata, de qua in Processu est facta fides, ad effectum ne impediretur uti absoluta potestate, in dictis

locis: quam recognouerunt vassalli. Marchioni, & eius Patri in possessione per eos,& eorum quemlibet capta in successione dictorum locorum, cum praestatione ho magioru, dc alijs requisitis, absolutam potestatem demonstranteS, Vt

ex duabus scripturis suarum possessionum exhibitis apparet. Quid igitur magis oppositum Deudo & dominio utili

ex cogitari potest, quam usus potestatis absolute ergo cum constet, ex supra perpensis, Marchionem , & suos p rq dc' cessores eam habuisse , per necesse intelligere deuemu , vcnditionem praedicto Roderico factam per Regem Ioan nem, non in foeudum, sed in alodium fuisse celebratam , pςς eamque dominium directum venditum , & translatum fuisse. Neque supradictis quidquam refragari vidcntur quae ex aduerso ob ij ciuntur, videlicet. per dictum actu Curiae aeditum apud villam de Valderobres, per praefax sempςgem Alfonsum,&Curiam generalem simul, Anno millς si se qHatuorcentesimo vigessimo nono, nequaquam Zςgi

10쪽

Ioannis Nauarrae, facultatem prVestitam fuisse vendendi. &transferendi directum,& supremum dominium quod residebat in persona Regis Alson i& sibi res eruauit in decreto in sub in folia latione interposito, ipsi Roderico facta per dici uim Regem Ioannem, in illis vζrbis tibi : Ab que tameu nostro raturitio autoritatem us sim iUterponimus pariter 'decretu, eruit io, , iuribus 'si is in omvibus semper saluis,

sed, dum taxat, dominium medium, etiam per doctores directum nuncupatum , quod hab bat, di pertinebat Regi Ioanni i foetidato per Regem Alfonsum suum fratrem, res

pectu Roderici sub infor udati; δ: quod praedicta facultas, per dictum Actum Curiae concessa ipsi Regi Ioanni, fuit limitata ad i ara, quae ipse possidebat, ut colligi videtur ex ipsius et actus Curiae verbis ibi: Elfenor Reyo la Corte, po contem lacion det bestor Lyde Nauarra , Compte de Ri-b orsa, Sc. Et ibi: No contrastant quale quiere vinculos,

condiciones, cou las quales et dito Rey de Naua ra , Compte de Ribai orsa post te et dito Coudais. Quae dum taxat respectum habuerunt ad bub mouenda impedimenta,& vincula, quibus B ex Ioannes possidebat dictum Commitatum , dc sic in eis nullatenus dominium directum, quod erat penes Regem Alfonsum, c5prehensum videtur, nam si ficit, quod sortiatur effectu,& veri ficetur in eo, si licet, quod quamuis,

secundum v faticos Cathaloniae, erant vocati descendentes masculi Regis Ioannis, potuisset in extraneos alienare, contra seriem vine utorum, cum quibus praefatus Rex Ioannes

dictum Commitatum pos idcbat in forudum honoratum, non obstante filiorum, & dc sicci dentium vocatione, nam facultas Adtus Curiae fuit ad repellendam prohibitionem,

quam habebat Rex Ioanncs, alienandi in alios quam haeredes sanguinis secundum Verba cum quibus fuit in foeudatus

per Regem Alfonsum, ibi: Vobis luctito fusanti vestri ste-gitimis successoribus imper 'etuum. Et sic sub in foetidando non poterat alienare in Q traneos in pra uditium illorum,nδm translatio semper intelligitur cum eisdem conditioni-