장음표시 사용
51쪽
mentis intelligimus, pertinatem valde suisse aliorum vasorum ad quoscunque stimulos hebetudiis nem , alia lacessita non nisi per singulas partes vigoris signa edidisse, haec lamen omnia eum& in reliquis corporis organis iisque vere irrita. bilibus usu eveniant sa), & contraria non pauca experimenta adsint , ne uri quam sententiam n o. iram infringunt. Me quidem visa primum hae effectus varietate non infiteor paululum animosluctuantem in eam paene cogitationem fuisse abreptum, vasa resorbentia passim δc per vices irritabilia esse Sc elastica. Scilicet tunc fere opinabar, non ubique per omnem canalis tractum naturam irritabilem dominari, sed ipsis hac prae. ditis spatiis expertas eiusdem plagas intercedere; cum igitur humore suo stimulata suerit pars quaedam vasis irritabilis, hanc percepto stimulo rea gere pellentem humores in partem proximam mere elasticam, quae a sortiter impulsis humoribus distenta non nisi mechanico renisu ulterius contenta sua promoveat. Sic quicquid humoris subsidiaria quadam partis elasticae opera languidius propellatur , ei vim novam sortioremque
o Id passim me ipsum expertum Fuisse ex allatist expert mentis patet. Plura hujus rei exempla v. ap. Hallarum & in Gualth. Veinebuir Diae de arteriarum ct venatum vi irritabili. Gromog. 176ώ.,
52쪽
diungi irritabilis proximae partIs ministerio. Quod si igitur chemi ei stimuli vis sorte in eum
vasis locum incideret, qui uno elasticitatis beneficio frueretur, non aliter fieri posse arbitrabar, quam ut contractionis signa nulla appareant. Verum antiqua vi ipse hanc sententiam ad meos magis usus emctam, quam suppeditatam a natura. Neque vero re propius tonsiderata dissicit εest, veriores varii huius eventus sontes invenire. Ut enim irritabilitas non ubique patear, quadam indagantium eulpa videtur accidere, qua satis apto singulis vasis stimuli genere non semper uti iis licet. Etenim cum lymphatici humores, penes quos est irritandi vasa sua facultas, tam variam indolem habeant, ut, quam V. C. curanea
lympha prae se sere, ea redux a visceribus latex careat, hanc ob caussam alia vasa resorbentia aliud stimuli artificium , quo commoveantur , Ut dentur postulare . Sed quis, quae a natura tacite parantur, imitari & assequi arte unquam paterit λ - Sicuti autem qui experimenta haec insituunt, stimuli qualitate non recte adhibita spe sua excidunt, sic eiusdem quoque copia dc mo dus raro videtur ita arte dirigi posse atque definiri, ut ad naturalem quam proxime accedat.
Quare ubi stimuli mensura non recte usi fueriamus, vel nimia ejus debilitate levitateque aut
53쪽
pigrius aut plane non excitabitur vasorum irriraistahilitas, vel immodica acritate atque vehemenistia ita opprimetur, ut attonita quasi obstupescat.
Cum autem intima omnis lymphatici systematis si eonspiratio , lacile fieri poterit, ut affecta violentius alia vasis parte stupor hic ad aliam transmigret, quae particeps eius facta post hae & ipsa admotam stimuli vim illudet. Denique interdum etiam temporaria quasi inertia & quidam virtutis vitalis sopor vasis nonnullis incumbere videtur, quo excesso mobilitas reviviscit. Hinc quem frustra antea irritavimus vasis locum, eundem postea iacile ad motum provocari videmus. Nec multo infrequentius minori majori ve ipsius animalis sensilitati , variis, quibus ipsum experiundo affligitur, cruciatibus, aliarumque rerDm, v. e. aeris, frigoris accessui tanta haec eventus varietas videtur esse tribuenda. Saepe etiam, ut plures caussas omittam, cur non possit vel excitari vel perspici vasorum absorbentium actio, in eo postum esse putaverim, quod vel telae celis Iulosae spissitudo vasa obvolvens stimulos arceat, vel quia ob pelluciditatem suam certi eorundem limites vix possint distingui. Ne autem his experimentis omnem ad pe suadendum vim tribuere videamur, ad alia irritabilitatis argumenta transituri ab analogia qui
54쪽
dem ordiamur. Quodsi en Im eanales in corpore , animali positos eosque ad promovenda si renite eontenta sua destinatos circumspicimus, hos fere omnes ad id effciendum irritabilitatis 'inisterio uti reperim tis. Hac facultare in Mucti in provehendo sanguine laborant canales arterio si , nec ejus omnis venae expertes sunt judicandae . Quidni igitur eadem virtute polleant vasa lymphatica, cum ad idem fere ossicium natura haec destinaverit λ - uod enim pulsu non agitentur, uti arteriae, conceptam de eorum irritabilitate opinionem neutiquam tollit. Posse enim canales, quamquam non micent, inquilina provehere, Scminorum alteriarum & vena ium Sc ipsius oesophagi exemplo abunde declaratur, cum cujus conistractione, si qua cum alia, lymphaticorum vasorum motus optime potiunt comparari. Hunc autem quis partium irritabilium numero jure exi mei λ -- Eadem denique vi ventriculus & intestina renituntur. Neque etiam ipsum resorbilonis negotium , nisi irritabilitati multas in eo partes concedamuS,
recte satis videtur posse intelligi. Ut enim nihil dieam de ampullis L IEBERΚUHNII, quas voluit ehylo imbutas spongiarum more hunc in ori inficia lacteorum exprimere, nee de suga quadam
vacui, quae BOERHAAVIO &, nisi fallor,
55쪽
in magis vulgari eorum hypothesi, qtii hanc nasturae actionem legibus attractionis , quae phisi. corum tubis capillaribus inest , subiicere studue-iunt, consideranda versabor. - Sicuti autem in
obeundis sere omnibus negotiis legibus si is regitur oeconomia animalis, ita δί in peragenda re. solbtione propria sibi iura solet obtinere. Posito autem eo attrahendi modo, quo tubi capillares utuntur, quis non videt, omnem vitam & essi.' caciam animalem ab illa naturae actione prorsus removeri, & relegari omnino vasa resorbentia ad inanirnas mortuasque machinas 3 Tubi enim capillares subire liquores cava sua pariuntur nulla vel ad retardandum vel ad accelerandum eorum introitum addita sua opera. A qua inertia longissi ine abesse canales lymphaticos exempla inferius adducenda docebunt. Geterum quoque ea
est illorum tuborum indoles, ut quicquid liquoris ipsis obtruditur, ad id hauriendum , dum fi go iis sint immersi , fatali quas necessitate ad i.
santur; cum contra orificia lymphati ea quadam in seligendis ac comparandis sibi humoribus cura atque sagacitate uti videantur, eaque interdum, Tom. x. D
56쪽
scilieet humoribus inhient, a sectione tamen per
satis longum tempus abstineant. Neve minori iure quaeri potest, unde vasis nostris flexilibus quidem & ad collabendum pronis tam perpetua accedat rigiditas, qua tubuli illi e vitro eonficti ad attrahendum apti redduntur λ Nam licet ea in villis intellinalibus vi humorum ad circumini cta iis vasa sanguifera adductoriim essici posse
videatur, reliquis tamen lymphaticorum vasorum radici hus tanta est structurae ab his diversitas, ut smilia tensionis praesidia vix ulla in iis conistineantur. Quae pomo ad physicam attractionem
requiritur pressio suscipiendis liquidis extus illata , haec in cellulis ossium rigidioribus omnino nulla potest cogitari. Re sorbilonis tandem quae dam vestigia nee in eadaveribus deesse , nihil aliud est , quam liquores parentia a morte orificia facile incurrere. Quorum altiorem in his progressim quantum ipse partium si tus sublevet vidi Exp. XVI. Quo autem lubentius dederim , ea extincta demum vita in hauriendis humoribus morem tuborum capillarium sequi, eo iniquius videntur agere multi illius attractionis parroni, qui quam superstite vitae vigore ipsis vasorum
lymphaticorum trunc Is tribuunt animalem saculistarem , eandem horum initiis di utando vol*nteripere a
57쪽
s Quoniam igitur haee a physicorum decretis repetita sententia in animae potiuS machinae, quam vivo corpori conveniens ad explicandam resoniationem minime sufficit, quae sit verior & natii. ra animali dignior eius caussa , restat ut disqui ramus. Egregie sane HUNTE RUS vasa resor. hentia cum animalibus vivis comparavit, eaque pari modo, quo v. c. hirudines victum 'laviusugendo acquirunt , solidas fluidasque partes reeipere asseruit. Nec in se Iicius insectoru .n pro. hostides δc innatam ipsis apprehendendi facultatem , aut molitiones illas , quibus infantum ora ad lactis iactionem utuntur , ad declarandam lymphaticorum vasorum resorbilonem attulerunt. Haec enim Omnis comparatio, quippe & ipsa a vivis corpotibus deducta non modo aptissima est 3c rei quam maxime accommodata, sed tantam etiam illustrandi vim. habere videtur, ut quod a sens bus remotius est naturaet negotium eius opeves uti ante oculos omne ponatur. Sicuti autem haec antea dicta instrumenta, ad sugendas res oblatas saporem ipsis inditum dueem sequuntur , ita smilem quendam grati ingratique sensum naturales appetitiones de aversa. tiones adjunctas habentem in vasorum nostr
rum initiis vigere admodum eli probabile dinuper a Cel. PLATNERO subtiliter deuicia.
58쪽
εχstrarum 9ὶ . Ob nervorum autem , quibus hie
sensus inest , cum ipss vasorum fibris intimam consertionem aliter fieri non potest , quam vivaria ipsius sensus affectione etiam hae ad conis seri laneam motus varietatem impellantur. Quod si igitur talis est allati humo iis natura, quae suavitate sua vasorum fines ad se appetendum invitet atque alites at , eo statim dirigetur omnis canalium nisus, ut amico sbi hoc hospite potiantur. Accedente autem molesto & injucundo stimulo motus illis antea dictis contrarii olientur,& sere tales, quibus gustara vel primis Iabris nauseosa materia deglutitionis instruinenta agitantur; quo evomendi molimine excitato vasa quicquid taediosi & ad uel si ipsis imminet respuant& a se te pellant. Videtur etiam interdum accidere, ut stimulo, prae primis si aD ocitatis & viciis lentiae ad milium aliquid habet, adeo per tui beludorificiorum uitalis ille visor, ut si .ismodicis constrictionibus urgenti molestiae se subducere & ita
cavere anni tantur, ne alieni quicquam vasa introgrediatur .
At vereor, ne opponant, vasa lymphatica ad sugenda varia , quae multum vehementiae α
59쪽
alienam valde naturam habent , mirifico quodam Impetu ferri, a quibus , si non nisi jucunditatem
sequerentur, quam maxime abhorrerent. - Sed cogitandum utique est, nihil a natura agi, in quo non aeque exitii ac vitae consilium apparear, eamque, quas vias ad conservandam tuendamque vitae salutem paravit, iisdem ad euertendam &destruendam vitam omnemque machinam uti . Deinde etiam non omnia, qtrae corpori nocent,
a lymphaticis canalibus suscipi putanda sunt, sed nervis, illis virae custodibus, vim inferendo agere videntur ἔ quo varia mi asmata, quo venena illa pertinent, subita virtutis vitalis oppressione necantia . - Praeterea coniundi aut hebescere interdum sapor ille orificiis inhabitans videtur,nt nullo habico delectu pari eupiditate ad obvia quaevis ferantur , quandam tantummodo plenitudinem quaerentes. Cui simile aliquid accidere
videmus in faucibus Sc in ipso oesophago, qui
eum catarrho laborant, licet non omnem in pio. movendis ingestis vim deponunt, horum tamen sensu neutram in partem assiciuntur. Neque minus sententiam hanc illustiare videntur perversi Illi teterrimorum δc multum nauseae habentium ei rum appetitus & deglotitiones in variis mor- bis. Denique etiam orificia materiae paulo diu ditius urgenti licet gravi & injucundae ita viden
60쪽
tur adsuescere , ut tandem molestiae sensu sup rato eandem suscipiant. Hinc fortasse variorum venenorum , v. c. rabidi eanis, variolosi mi asmatis tam diuturna est in vulnere mora, priusquam resorbia malos effectus producant. At e contrario fieri etiam posse videtur, ut stimuli eonsuetudine nimis diu protracta & iterato ejus aceeta ita obtundantur vasorum orificia, ut post hae omnem eius vim prorsus illudant. Ob talem quandam cum stimulo familiaritatem, quanquam hujus rei & alia caussa esse possit, seniores, licet veneream insectionem saepius subeant, rarius tamen infici suspicarer . Fortasse humorum inquilinorum admis ione aliena ita parantur, ut violentiam quodammodo exuant . Neque a veri simiolitudine abhorret , in quibusdam hominibus aut aetatibus quandam vasis. resorbentibus idiosynerasiam insidere , qua sti inuti cuiusdam incommoditatem quodammodo ament ac praediligant. Sic corpora iuniorum prae primis prona & adaptata esse videmus ad stigendum virus variolosum . Haec autem idiosynerasia uti in aliis peeuliari amore sese effert, ita in aliis propria ac invicta rei euiusdam aversatione. In quo exemplum praebere videntur homines, qui licet impura venere saepe