장음표시 사용
2쪽
INTROITUS. iiunquam aeter muniversi huius seditor de opifex, DEUS TEL OPTIMUS MAXIMUS, Orbem
ternarum omnibus bonis exornavit atri
que explevit, ita quidem utcuncta humano generi usum praeberent, negari tamen vix potest, quin unum praealtero magis necessarium sit, atque utile, Certum vect est, . tatuo lari principia is eleme ita, quae tam vehementer interseqs. conjuncta&consociata sunt, ut animadvertere
liceat,non sibium nascentia esse ex his procreata, sed etiani res h ine eorum potestate , neque crescere, neque conservatur Existimatur tamen a quibusdam philosophis, ex poxestate aquae omnes res consistere.HincThalesMilesi unus esseptem sapientibus omnium rerum principium a- uam est professus. Et ivisiodus breviter,sed nervose di. ii iii, id est optimum elementum est aqua. Sed quidni vero recthl Non tantum enim ad victuin re iis iam, versim ad infinitas quoque alius necessitates aqua
risori & pratas oraestat utilitates. Inter aduarum vero
3쪽
ii tentem quotidiὶ & continenter quentis aquae copiam exim
' bribus& pluviis genera; i, cum licet tempore bene lo; go plu- vi e desciant. Diates nihilominus cursu &perennitatem suam retineant, quod impossibile foret,s genuinum sensium cau- si pluviae ac imbres; quia desciente causa necessario deficia . ' effectus. Deinde hanc sen rentiam salsam esse sapientissimus seneca sapienti limo ducitiis. 7. cissus verba sunt haec: , in iniens, bi, vis earuns se 1 1ser,
σι terram ultra ricem pecus in abiturinem Omnis humor intra primam crustam con
dum Lyatia inveniunx AEquarum Heres venas in ea altitudine, o
4쪽
rigo Uteribitur mari, idq; tora cate nititur s. Scripturae,
clesia r. v. 7. per 'ccultos enim meatu l: cuniculos masnam aquae copiam in di ersas terrae partes mare effundit,indequo αfontes pobveniunt. Et quamvis nos lateat, quom odo aqua,quae
a natura gravis est , Emari, quod respectu multarmi teria partium hirinilius elti in aliissimos montes allurgere queat, exinde tamen huic assertioni nihil derogatur: sed iudieamus, a quam non recto quidem itinere adstendere, per varios tam ch sexus &anfractus subterraneis specubus, aliisque cavis loci sese insinuare, quae quia angustasunt ea iraquae portionem, ab extrinsecus incumbente mari compreta alii, si lam pelli, &esresium, qua via possit, quarere. Scalig. e verc. q6. Si vcro a. de origine quorundam fontium parti culata di propinqua sermo est, sciendum: quod subterra multae ac magnae sint aquae stagna, lacus i testantur putei in terram effossi, atque ex his integri pervenire possunt sontes. Deinde ex aquis quoquς pluvialibus magnum incrementum accEdit - Tertio aliquid. hac in parte etiam praestat aer, qui sub terra in cavernis addensatur,& tandem in aquam resolvitur. Solus enim aer non
sufficit tantis sontibus ac suminibus aliis,nis aliunde augmentum adveniat. Hanc distinctionem etiam tradidit Excellentiis: Dii. Fridem: Bechmann, Philosophus& P.P- celeberrimus, in colleg. priv. super Physicam Horneli. VI I. Ex hac mirabili generatione, aliisque miris & propὶ incredibilibuς virtutibus , quae de nonnullis sontibus specia tim commemorantur, sorte sinum est, quod superstitiosi Veteres sontibus divinitatem aliquam ungnaverunt : ipsumque hoc no' de antiquis Romanis solum, sed de omni gentivum
vetustate resertur. Unde etiam Persae t in quam
dicebantur, nam & per ignem & aquam jurabst. De aliis gentibus res pariter no aest. Hinc apud Poetas sontes dicuntur Collabatur autem ista sontium memoria summa cum ceremonia. Sicut apud Romanos sp ciali nomine sacra ista Fontinalia appellabantur, teste .Fes p. in1A ream Deam sontium habebant. quae Fontinalis vioca-
5쪽
batur. Item porta santinalis erat. --Caeterom, capita solistoinnium sontium habebantur sacra; hinc, quando apud auto, rex legitur ex sacro, subintelliete, capite sontis, nam aqua. quae ex castellis derivatur, non est sacra. Vid. Rob. Teuchen.
. VIII. Dividi possunt fontes i) in perennes & minus perennes quam distinctionem videtur innuere Seneca lib.3e. 16. his verbis: Sed quida intrasenu loris pleni senis Hei sunt Sopcr ac Dum est nominare sintula mina, qua certis mei ibu, magna, certis angusta sunt, ct occasionem singulis quaerere.
tervasta minore sunt Oirio notabilia . quadam marora, nec minus certa. Et quid hoc mirum est, cism videas ordinem rerum 9nat ram per constituta procedero Uc. Sunt es sub terra minus nota n bis Jura naturae, sed non minus certa. Haec ille. - 2. In salubres& damnosos. Illi sunt, qui Versus Orientem suunt it. qui inter aestivos Solis, & hybernos emergunt, magis tamen qui adustivos. It qui inter occasus aestivos scaturiunt. Hi sunt, qui P Ad austrum & Septentrionem prorumpunt; l qui prosiliunt Epetris, & ex terra, sub qua metallum conditum, Sed haec ad rhysicos remittenda-Vid. Hippocrat. li A aero, aquis O laci Sunt vel publici vel privati. IX. Sicut tutem monente Magnis Dii. Praeside re Aut cesssere longe celeberrimo, m. 'Patrono ac Fraeceptore meo rei
oose colendo n S ntag. suo Jurupr. Exer. th. Oct seq. es Synt Dr. sua. cap. 6. aph. 7. diversimodὸ aliquid dicitur publicum; ita quoque sontes diversimodὸ tales esse arbitror. Iublicum ergo aliquid dicitur i. cuius usus&occupatio omnibus patet hominibus. z. cujus usus est communis, pro prietas certae alicujus civitatis aut collegit. Deinde privatuna
aliquid . dici ut duplici modo. i. quod opponitur publico,
6쪽
dum scilicet uiui pus et pium non est. quod in patri nio alicuius privati est. Ex hisce faciij colligi potest . quid sontes publici sint, quid privati. Sed quaeritur hic: An publici sontes in privatorum potestatem transire possint ' Ne . per tem expresi in L 9. C. de ir. udi ab Imp. siverissimὴ mandatum est, ut Magistratus diligenter inquirantae observent, ne sentes publici a privatis ad proprium usum convertantur : idque non modo de iis fontibus Imperaror praecepit, qui ab initio staties publici fuerunt, sed expres etiam de his . qui primum quidem privatorum , postea per usum publici effecti sunt; quippe cum nec ulla ratio permittat ut, quod pro c inna uni utilitate datum esse cognoscitur, Uropriis critusdam usibus applicetur c. 3. de praebend. Licet per rc scriptum Principis, aut longa tempotis praescriptione eos quis sibi acquisiverit: multo minus si autoritate illicitas propiti videlicet-, vel alterius ad hoc nullam potestatem. habentis Luc. de Penna ad in L s. nec appetito colore sacri orae ili hujusmodi ali ii id pertentatum ni iste dignoscitur, ut ipse loquitur Imp. inae L s. Rescriptum quidem Principis aliis magnum habet robar l. r. pr. de constit. Princip. at .s contra jus& utilitatem publicam elicitum,praesumitur subreis stitium ien subreptiliE obtentum esse, & proinde nullius est
deprecamp. I. ult. siconre.,m vetulit. pu l. ι 6. de Fer.'M. nisi adiecta sit in privilegio clausula derogatoria: Lege non obstante,de qua via Nobili sis. Dn. Strauch. 'Crus ingeniosi simus, ap. Trux uicenser Syndtam primarim, gravo in , in Disp. de Statui. a summ. Princip. th. so. Alii dicunt , quod non valeat privilegium, ubi totum ius alicujus Reipubl. conceditur.& absorbetur vcluti quum totus sons publicus conceditur, ut hic; quoniam Imperator non possit donare rem Imperiiari L 3. C. de precib. Imp. ter. L S. C. da L L. Neque praescriptio hic aliquid operatur. in quando sontes publici totaliter translati sunt in usum privatorum , nullo tempore praescribuntur, etiam centum annis, vel majori, veluti sen
7쪽
tubliea παscribi non phtesta. t mini s aqua: nsit ad
qmanam vitam magis neces artus, uam via l.f. Aeriet M. Con si mat sententiam quoque l. 6. C. A ver. rus L Iuli. de um . O Huc. secus cst, quando aqua ex sonte publico ad usum so Iummodo trahitur , ita ut pro publico & reliquorum civiumum congrua portio remaneat, uti patebit infra eta .Conser. Iucas de Penna in a. l. s. Joh. de Plat. ibidem. An sorte rectius dicimus, fontem publicum utique praescribi poste tempore immemorali sui quo omnes res mundane mutantur olden- λγ. clag. 3. act. a. vers. Iliad. si scilicet remaneat forma sontis publici: Sed si mutetur forma ussis publici, ut puta luc deum quis possideat jure privati, etiam sufficiet praescripti,
o annorum Pereχ. in tit. C. de aquaedui Z. n. 7.
X. Magna autem urbis utilitas est, quum perennes sontes murus includit, pulchrὰ dicit Vegetius A ra mibr. cap. Io. Nec sanὸ immeritis : Non enim pane, non sale, non tectis tam frequenter utimur, quam sontibus. Scholaboria. I. olis. i . Hancce commoditatem probe intellexerunt antiqui, dum primo circa sontes integrae familias rudibus aedificiis exstructis habitarunt, donec plures factae vicum pagumque constituerunt, & postea moribus yentium excultis, Iurbes condiderunt: ex qua causa etiam To pagus & padani, ut nγ an Philologi , απὸ τοῦ α γοῦν h. e. a sontibus nometi accEpeo runt Becina n. de orig. LL. Tholos. S nis. fur. 5b. I9. cap. I. n. a. Add. Magnis Dir. Praes. Disp. de aedisic. priv tb. 2. cr& latius deduc t Bodin. de Repuboib. 3. n. 32 8. ct seq. Quid quod ipse Politicorum Princeps Aristoteles 7. P.M. II. Omnes ut bium conditores dextrE admoneat, ut, si urbem omnibus dotibus resertam exstruere. ament, eiusmodi locum elig*nt, qui praeprimis aquaraena copiam habeat sufficientem,& quidem si obtineri ullo modo possit, propriam illius terrae atque domesticam , quae beneficio sontium provenit. Artistoteles .. l. ibi . siccari. & Zoinger. Utippe non minus in usu aquarum vel 'ntium, quam in salubritate loci magna ex parte consistat prospera valetudo hominum , qui illi e habitat uri sint.d. d. l. i. Quibus enim rebus largissime&plerumq;
8쪽
id si stentatione ri vitae tuitionem'corporis, illae ma- cinno ad valetudinem sunt Uiumento; at aquarum vel sostium 'iniditque potestarem tali natura praditana esse, ut cre-- bro cogamur ad illam confugere,probat ipse philosophus d. l. Huc pertinent verba Frontini de aquaeduct. Rom. lib. I. quando ait: Fontes salubritatem aegris corporibus afferre creduntur;&Simanca retiri aquarum usum necessatium csse ad sanitatis cystodiam & morborum medelam lib. 8. . e Republ. I8. I tisi od ipsum plene testantur sontes saluberimi, quorum plures & Germania nostra ostendit, ut in quibus natura ipsae medicinam facit, de artis suae maiestatem in plurimis hominibus qu tid;E confirmat. Nec minorem utilitatem & conam' i talia sontes habent belli tempore, tunc enim licEt cives cita cumcin sti ab hostibus, & in urbe inclusi Gagro prohibem aquae .lamen ipsis non desunt ad quotidianam vitae usui . clyneae ab hostibus non facile eripi aut alio versum de iVarique i, quibus alias privati necessario in hὀstium potestatemenirent, aut siti tabescerent, petent . Arist. - .c. in is 3i .
Quoniam autem valdὸ arduum est, semper adipiscito una, qtii omnibu bonis jnstructus sit, prasertim iis, qua civitatem intra ornant tum explent, ut proinge hoc potius votis abiimine immortali expetendum sit, quam sine eius benignitate sperandum Arist. d. ciers. εκ τῶν ἐνδεχομένων. omni tamen stu)ia citraq; incumbere oportet eum, qui civitatem resit, ut quae in ipsa publicὸ desint, aut conditorum incuria, aut loci in felicitate, constituantur &ex 'ruantur. Quod si igitur aliqua :in urbe aquarum stantium vel fluentium copia inus suppe . . tat, suadet Aristoteles 4 t, ut construantur re piacula s ci- sternae quarum sepim ini re nostroμ mσntie)musta ac magnae. 'ibus excipiar ur&contaneaur magna vis aquae pluviae. Haec
enim levissima aq aest,&dulissima citenuissima,& splendi- .dissima: quapropt*r ex omnibus aquis citissimc putrescit ,', ptima tamen est potu, iii alias affectibus. Hippocrat. de aere, liquis, et . Not iiijsuur 'it res, quod, si eis a utrium- .
9쪽
lleis cisternis pluviae excipiantur , Juleissmae eaedem conservari queant. Piccari ad seris. d. i. Hinc etiam 'meti, aquarum salii briu inopi laborantes umerosissimis cinernis huiς incommodo subveniunt, teste Piccari. d. L Deinde insigniter quoque completur desectus fontium per aqua um ita Aiax. Sic enim per hunc modii in magnificὸ aquis exstructa suit urbs
Roma. Quanquam enim ab urbe condita per annos i. contenti fuerunt Romani usu aquarum , quas. aut ex Tiberi, aut ex puteis, Qui ex sontibus hauriebant. quoniam vero imcrementum urbis exigere videbatur ampliorem modum aquat, Marco Titio, tum temporis Praetori, mandatum est a Senatu, ut curaret, quatenus alias aquas posset, in urbem pei du- . ceret, & ampliores ductus saceret; ita Frontin. d L Postre nab, ad complendam inopiam sontium apertorum & fluentium,qua renda subterra sunt capita, de colligenda: quomodo autem,& quibus in locis ea experiunda, quaerendaque sint . architectici, vel potius aqparii seu aquileges consulan ur. Com seri laria v. is architectur tib e. i . XII. Ast quoniam hac in re necessario requiritur ars sc o. p ra aquarii vel aquilegis, ideo pauca quaedam de eo monebimus. Dieitur autem' aquatius etiam aquilex , item librator , gr. ό. , ὀ item generaliter etiam nomine architecti venit aquilex. Plin. .
M. ao. ad Traian. Cons. Robert. Κeuchenia in nori. ad Fronitu. bb. I. de aquae II. Rom. Consistit: vero munia S N artificium ei ius in eo , ut peritiam habeat aquarum copiam explorandi α inveniendi, inventamque per ductus & modos docili liberatione ad hanatibnes moeniaque perdiacendi. Add. Eob. . Muchen. d. l. Hic, si totum opus certa mercede faciendum re exstruendum conducit, redemtor operis seu aedificii, ἐυ dicitur L si . s. f. Ac. l. I a. cf g 8. C. Ee - . pris. l. I. C. d. monop . Magni f. Dia. Praeses d. disp. ad . pri. th. i7. Robert Ke m heia in nota ad Frontinc lib. . a. Terre. . .r autem aquilex , veluti alius architectus de levissima cui
pa. Maenis. Dii. Praeses d. I. vid. t. 3o. S. I. de damn. - a-cioque omne periculum, qu vitio operis λccidit, ad euin . .
10쪽
fertinet L 13. s. s. l. 9. f. pen. l. 36. I. f. g. σολ
Doti . usque a i 3 o. annos,quia tanto t .mpore durat actio personalis l. p. pr. C. de praescr/yr. 3Q. vel , O.μππ. Σ. hoc locum habet , si certum est , quod vitium in opere sit com- ' imissum , Opusque ex so corruar. Sin autem dubiuna est, tunς tenetur usque ad annos Is tam ipse aquilex, quam curator
'. operis, quόm alius, cui ad instructionem ipsi uvaedificii pecu- nia sorsan est credita , quam etiam ipsorum haredes, ut ad: hoc eorum patrimonia et i sint obnoxial 8..cri opιr. rubi. Quod vero vi nMurali , veluti terrae motu acci sit , licet o- pere nondum app: obato, locatoris est, & nihilominus mςri' ces conductori aquario praestanda. l. 36. . 37. l. 9.. t M. ibi ' qoe Gothos r. Sed quid si opera di sumtus frustia tuerint impensi, puta quod nulla aqua fuerit inventa ρ Dist, aut aqui- lex periculum in se sit scepit, aut non suscepit. P, iori casa.. tenetur actione locati I i 3. g. s. in . ea . Postm iuii vero sustici s ob dolum malum de latam culpam, etiam huc casu ex desiem dolo comparatam, conveniatur. L i.Amens Al races tio est, quia civiliter &ex contractu aliquo non est obliga' tus, indeque nec praetor voluit, eum ultra dolum reneti, ac sibi imputare de at do*inus, qui minus peritum aut negli pontem elegit artificem, ves aquarium. Viaenerose hanc rem . , actantem Prae- Nobilissis Dia. Praesidem Heri m6a. junct. ih praec 6 i. add. Exeria*th. et . Deinde, si aqua . quidem suerit inventa,& fontes exstructi, vitio tamen opo. ris , in exstructione & praeparatione commisso, laborarent , antequam approbarentur vis major vel naturalis accedat, , hac vi , non operis viti 5 corruant vel intercidini, ad quem pertinebit damnum i Hla&cum Magnis. Ian. Praside in d. D. de aedis. Wrv. ih. 7. dicendi in xidetur, locatori quilicii, sumtiis impensos perire arg. ι 36. in . i. 77. l. 39. locat. sed mer- , cedem pro opere isto vitiose exstructo aquarium non petere . . sed potius ut reddat ;im' & ad interesse prastandum conve niri posse. Add. DonetL a 3. e s. B in f Cceterum, adversus 'aquarium, vel redemtorena datur actio utilis ex ellictos mens stis mod. lix. ari L 7. g. 3. illiuι tiri mescnb. ius L. n. q. Magni f. Dii. Praseo d. Exeri ad π. II. th. 6I.