장음표시 사용
2쪽
PYTHAGORAE, Cum paraphrasi Arabicae,
Praefatione C L. S Α L M A S I I.
3쪽
4쪽
Llum si fatavirum servassent, si hodie aura vesceretur aetheria, qui nobis hanc Tabula: Cebetis Arabicam paraphrasim,elusit; Latinam dedit versio ne,non fungerer invitus hoc ingrato ac seperfluo, si ille viveret, munere,laboris alieni comendandi vicem eius, qui suum ipse melius ornare Poterat. Quod dietivus ille fuit de hac paraphrasi, non tantu praematuro eius obitu perdidimus, sed infinita alia, Sc in omni genere scientiarum monumenta, quibus orbem litteratum sibi devincire apparabat, si longiorem ei vitam Deus indulsisset. Implete magnis cogitationibus pei hora mortales, quas cum spiritu excutiet fatalis horae momentum . Consulite in longitudinem de his, quae sequens includet dies. Destinata extendite in multos annos ac multa, quibus vix inchoatis moram, sed aeternam, mors objiciet. Si cuiqliam aevi metas moruli, naturae limite longius subduitis, propioribus per vim lineis admovit, querelamque super tam praecipitisato meritis am, bonis omnibus Libitina commovit,vix alius ab aliquot anni ccidit,quem maiore ac iustiore qiiestu luctuq; extinctum prosequi debeamus. Pro me nihil conquerar,nec qua habeam carium, dicam, optimi & maxime sinceri,quae rara in terris hodierno tempore avis est, amici desiderandi. Non siim quippe ex illorum hominum numero ac censu, qui privatas ac silas laetiiras magni aestimant, quamvis cum publicis incommodis neutiquam coniunctae habeantur. Maioris facienda sent damna quae publico infliguntur, id est, quae omnes, aut plures patiuntur,quam quae unus, aut pauci. Vel inimicum lacrimis decorandum censerem, quem scirem omnibus vel pluribus utilem cecidisse , aut Reipublicae necessarium. Ubi vero in amico summo is lugendus est, quem tecu omnes iu- a dicent,
5쪽
dicent, bono litteratrum esse natium, alii alia quaculiq, ratione Inlmai ae secietatis aut civilis utilitati procurandae idoneum, tum vulnus illud, ut duplici eximi veniens, ad intima usq; animi adactum penetralia, omnino intolerandum adfert dolorem. Ex illo hominum genere, quos dc privata pariter dc publica causa moerere ereptos amici debent, fatis ante triennium csicellit, Nicolaus Fabricius Petreicius, quem virum vel nominare laudare cst. Eum nisi fama talem ferret, qualem ego scio fuisse, penicillo hic meo, quamlibet rudibus lineis, atque obscuris coloribus exprimere conarer perscistissimum virtutis omnis,& omnigenae erudition)s exemplar. Tentarem hoc. inquam, de cuius tamen vel minima parte digne attingenda vix quidquam mihi promittere. Praestare equidem quod debeo summi scius viri erga me meritis, quae nullu in me Virce, quan-cunque dabitur, tempus obruet, nulla delebit oblivio. Sed cuniadaliter praestare non possim, quin plura dicenda dictis prς termittam, prie ἀδι μία omnium exequendorum numerorum, quos talis vita de talis fama postulat,contrahere vela cogar, oramq; legere, ne in tami vino laudum pelago cum tenui cymbula deprehensus naufragii pericliter. Hoc igitur sussiciat dixisse, non alteri a multis retro iaculis Iem illuxisse,qui reipublicae litterariae promovendae maiori cupidine flagraverit, nec qui magis eum dum vixit promoverit. Ux non unum scientie genus curiositatem eius provocavit, ita nec unum genus hominu benevolentiam eius cum benefico animo coniunctam expertus cst. Alii, quos innumeros esse isto, pro virili, si ingrati non eriant, praedicabunt quid Sc quantum illi debeant. Quod ad me attinet, tanta sunt quae in me contulit, totque modis, uuibus potuit cumque, studia mea adiuvare nisus est, ut cogitatio ea comprehendere vix detur, nedum verbis exponere queam. Quibus omnibus adiumentis ac praesidiis quando hodie mihi illo amita carendum cst, cum maxima studiorum meorum, AEgyptiacorum praecipue dc Arabicorum , remora dc impedimento, plus tamen defico
quod Respublica litteraria in illius viri morte sibi abesse perspicit, quam quae mihi video periisse, quantumlibet maxima illa esse, propria tactus iactura, etiamnunc sentiam . Post illud damnure , quόd meum non magis esse quam totius Reipublicae detrimentum sateor ,& quidem maxime deplorandum, non aliud gravius de acerbius potuit incidere ex persona cuiusquam amici defuncti, omnibus
6쪽
omnibus bonis &eruditis, non amico tantu, doledi qua ex obitu Iohannis Elichmanni nobis accidit. Omittam emorare quibus me privarit commodis inopinatu ac immaturum illud funus,quia potiora iudico, quae mihi comunibus cum orbe litterario laco, in lugenda sunt, per mortem eius humano generi praecepta, quibus beaste eruditum saeculum , si productioris usura vitae ei contigisset' . In medio flore interceptus, fructus quos ex doctrina eius infinita& omnigena nobis certissimos spondebamus, maturare i. emittere
non potui . Nec fefellisset, sit scio, spem quam de se concitarat. Non enim pollicius solis dives , hiantes delusisset, quos pender
videbat ab expectatione eorum quae promiserat'. Quamvis medi- 'cinae professio , quam summa cum laude, &aegrorum salute factitabat, magnam ei temporis partem surriperet, diligentia tamen d labore pensabat quod deficeret, suffuratusque horas aegrotantibus subsecivas , valentibus eas impendebat dc imputabat, praeparata multorum operum quae moliebatur, edition . In Arabicae autem & Persicae linguae cognitione intima tantopere excelluit, u pauci hactenus ad earum linguarum secreta penitius penetraverint. In Persica sane vix videtur Europa parem tulisse. Fortassean nec feret. Quod ad hoc aevi latuit plerosq; eruditorum, ex eadem origine compererat fluxiste Germanicam & Persicam linguam, ad hanc illum coniecitaram ducente infinita vocum copia, utrique linguae commianium, sed de verbis similiter terminatis,eodem modo compositis, aliisque multis argumentis. Quia porro multa quoque vocabula reperiuntur in Persica dialecto, quae de Graeca sunt, sed ita
Greca,ut etiam non minus videantur esse Germanica,ex eo non vane augurabatur, pluria etiam GPaecos debuisse Scythicae origini, quo ex sonte tam Persica quam Germanica profluxisse . Lexicon praeterea Arabicum locupletissimum & absolutissimum parabat', quod ex magna iam parte affectum, nullo aiegotio quandocunque vellet perfectum dedisset , quoniam materia omnis ac sylva in promptu dc ad manum erat ex optimis Lexicis Persicis & Arabicis depromenda, cui nihil deerat ad formam accipiendam, nisi uti in ordinem digereretur ac disponeretur. Sciunt etiam qui propius
eum noverant, quam exquisita rerum naturalium scientia praeditus .
ac pollens , ipsius naturae abi trusissima arcana explorata & perspe- ω melius teneret, quam nos obvia quaeque dc in propatulo posita 3 . cogno
7쪽
cognoscimus.Medicinam prqterea eo successi Aciebat, quavis non pervulgatam medicorum viam insisteret,ut saepe ab aliis deploratos restituerit. Haec posse etiam alios multos,& in eo se etiam plurimos iactare, non inficias iverim. Sed qua rari hodie sunt, quorum possis candorem ingenuum, simplicitatem prudentem, sinceritatem eximiam in omnibus vitae actibus , & in amicitiis praecipue colendis, ex vero pridicaret Quis hodie amat quemqua aut , quo qua amatur nisi propter utilitatemi Quis alii utilis, nisi mercede pacta,aut expc- stata retributionei Quis prudens, nisi subdolus idem ac vafer ὶ Serpentes ubiq; videmus, sed sine columbis. Quis dissimulator nisi etiam simulatori Quis candidus & ingenuus , nisi verbis Z Quis doctus, qui non velit videri do istior qua revera sit ξ Quis amicus ami-aco nisi fictus ficto 3 Haec omnia ille vir habuit, quae pauci nunc hambent alii, quae & quanto rariora sunt in plerisque hominum, tanto maius illius desiderium nobis, dc amor in dies atque horas crescit, qui dives tot bonis rebus filii, quarum penuriam in tanto
mortalium numero cum gemitu experimur , qu. Mille Omnes in morte secum abstulit, nec heredem earum reliquit ullum ex am . Haec faciunt ut doleam amicorum vicem,quibus talis amicus ereptus est. Maior vero est ea, quam in illius iaetiara noxam perpessa est litteraria Respublica, cui demerendae natus singulari exemplo
videtur fui is . Fatale porro & hoc in illo fuerit, quod in fatali
vitae termino, ex Persarum & Arabum, omnique Orientalium
sophorum sententia depangendo , vitam finiit , nec ad terminum ipsum illius operis pervcnit'. Tam properato fine prohibitus etiam est finem huic Arabicae paraphrasi Tabulat Cebetis imponere , quam Notis & Animadversibilibus illustrare plurimis, iisque doctissimis, cogitabam. De ea nunc quid dicam nihil habeo, cum nec scrinia eius, qui nobis illam imperfectam quantum ad Notas, reliquit, compilare possim, ut de aut ore illius quis fuerit' ponam, vel quando ea in Arabicum sermonem, aut ubi conversa fuerit . Putabat idem μυώπι Elichmannus, quod saepius ab eo audivi, huius paraphraseos auctorem nactum esse integriorem codicem Graecum , quam ex quibus illa Tabula hactenus Graece fuerit propagata. Id tamen a me nunquam potuit impetrare, ut ei acquiescerem, cum vel antiquissima huius Tabulae exemplaria manu exarata viderim, quae editis eam auctiorem non praeferebanτοῦ. Adsu-
8쪽
Adsutam & adtextam partem illam liquet quae caudam trahit, ab ipso Arabe paraphraste ex aliquo Ethico Graeco, qui tunc in manibus habebatur, forsitan haud vane augurari licea . Sed quia easdem personas colloquentes inducit Cebetis & Herculis, ut in reliquo dramate, ita & illam adsciticiam & adsuticiam catastrophen,paraphrastae eiusdem ingenio tota esse, si sorte, concinnatam probabilius si . Certe non meliori fide in eo scripto vertendo
ruisse versatum, lectio eius omnibus notum facie . Nam & multa adtexuit quae in Graeco textu iton sunt, alia vero detraxit, plurima interpolavit, immutavit, invertit, nec pauciora non ipsi intellecta, perperam & contra mentem Graeci auctoris expressi .
Quod non huic tantum versioni vel paraphrasi peculiare est, sed sere omnibus commune, quaecunque hodie ab Arabibus ex Gaeco expressae visuntu . Nec profecto id tantopere mirandum ροψι videri debet, ut eos nac in parte praeter aequum iustumqu
propterea protegere nimium cupide festinent, eorumque erroribus patrocinari. Quo tempore iit e versiones curabantur, auctorum praecipue antiquioris Graeciae, qui in Arabicum sermonem a doctis Gr ceArabibus transferri solebant, non licuit meliores dari, cum nec maior inter ipsos Grςcos priscς eorum linguet eruditio diluceret. AnteMuhammedum vix ulla certum est linguq Gricis cum . Arabibus intercessisse commercia ad hoc ,ut artesGrqcanicas ac disciplinas Arabes affectarent, libros illorum legere atque intelligere laborarent, . eosque in suam linguam vertenda studiose citi serent. Heraclii illud aevum Graeciae fuit, quo aevo ne ipsos quidemGr ecos constat admodum peritos fuisse antiquae G raecanicae dialecti,qualis Socratis saeculoAthenisAtticis vigebat. Quis enim ignorat, tum nec Atticos Attice amplius loquutos esse, nec Graece Graecos, quoriam sermo Latinis vocibus in Graecum sonum ac sormam traductis,totus inquinatus ac contaminatus, ab antiqua puristate Attica Graecaque desciverat . Qui illo tempore vel ex Graecis ipsis, linguam quae in usu filii aevo Socratis & sequentium philosophorum , mediocriter intelligerent, quam rari fuerint hinc palam est. Neminem vero tum fuisse qui exacte & perfecte posset omnia in eorum scriptis assequi, facillime mihi persuaserim. An Monachi qui libros Latinos veterum scriptorum ante annos octingentos describebant, ipsique Latine noverant, sed eo modo quo
9쪽
Latinitas tunc barbara 1 Gotthis& Longobardis Vandalisque introducta usurpabatur, melius corum loquutiones auctorum assequebantur , qui vixerant aetate Ciceronis Eadem certe res sui .
Hinc illud mutandi in libris que non percipiebant,&corrigcdi queprava videbantur,inlisabile eis insedit cacoethes, cuius vitio effe-inim est ut tot hodie mendose pris rorum Latinorum monumenta habeamus. Proximo de obvio exemplo id etiam clarius firmandum. Plurimi nunc in nostra Gallia vivunt linguae, qualis hodierno die in usu est Gallice scientilli mi. Quis ex illis omnia se intelligefe, quς in veteribus,ut vocant,Romanensibus scriptis amatoriis occurrunt ante octingentos annos compositis, possit polliceri, aut si polliceatur, praestare . Ne illa quidem capimus, quae abhinc trecentis pluruminus annis conscripsit Iohannes Meui3ius, qui plurimaLatina opera Gallice convertit. Psurima certe in illis clara sunt, sed non omnia. Et sane laboraret si quis in eam dialectu, quae hac ς tate obtineat, trafformare omnia studeret, etiam cui materna sit haec lingua. Multo vero magis aestuaret,quicunque extraneus,Belga aut Germanus, Gallicam lingliam sub magistro didici siet, si idem tentare vellet, ut nimirum scripta antiquaRomanensia Belgice aut Germanice converteret. Quo magis ignoscendum reor Arabibus, qui Graeca in Arabicum eo tempore verterunt, quo ne ipsi quidem Graeci, quibus utebantur magistris in illa lingua addiscenda, promitter poterant omnia a se intelligi, quaecunque in Socratici aevi scriptis Graecis occurreban . Non poterant isti Arabes magistris suis essedo istiores. Non igitur mirum si paucae Arabicae versiones Graeco-ium operum ita fideles reperi tur , ut nihil in his desiderari polli . Maximam eae partem non Heraclii imperio, quo primum tempore prodiit Arabs ille impostor, sed.longe adhuc inferiori aevo Graeciae, ideoque etiam imperitiori corruptiori, exie- sunt . Non enim latet Arabismi peritos, regnante apud 'abes Abbasidarum familia sub regno praecipue Almamonis , qui septimus Chali serum ex ea igente fuit , scientiarum omnium studia floruisse, Arabasque eo imperante, qui & doctus erat, & doctos amabat fovebatque , certatim se Graecis in Arabicum vertendis adplicuisse quamplurimos. Ut Proinde constet plures versiones ex Graecis Arabicas circa illud saeculum prodiisse , qu ni reliquia omnibus retro Arabicae dominationis temporibusti aut deinceps sequen
10쪽
sequentibus. Atqui saeculum illud Christo fuit nongentesimum,
non minus in Ettropae & Occidentis nationibus Latinae linguae in barbariem degenerati farse,quam in Asia reliquo Oriente Graecae. Si quis Arabs ex aetate Graece scivir, non potuit eam scientiviri haurire nisi ab imperitis antiqui Graeci sermotiis magistris. Hinc tamulti hodie errores in Arabu scriptis occurrunt, sive dedita opera ex Graecis ea conversa sint, sive etiam sententias Graecorum auctorum in operibus ibis obiter citaverint. Quod hic occasiqne data contignare debui, ne, qui Arabicae linguae itinito si liint, prae studio , sicut plerisque moris est; sese ita quasi auctorare & addicere pergant. tuendis eorum partibus quorum doctrinam consectantur,ur,nihil eos peccasse, Iovem lapidem iurare parati sin . Quam multa in operibus Avisennae extante Graecis Dioscoridis, Galeni, Psili Aeginetae sti mpta, quae non reine ille interpretatus est Z Qui Dioscoride ex G co Arabem secerunt, quam versionem totam per partes in libris Ebenbeitaris de Simplicibus relatam ac digestam lesi, I diligenter cum Graeco contuli, infinitis locis mente auctoris sui exciderunt, non intellectis multis vocibus Graecis, non amplius tunc apud Graecos usitatis. Eadem ecccata,& frequentia quidem , commissa observare est in illis versionibus V ςteris δ: Novi Testamenti Arabicis quae fuere ex Graeco expressae. Idq; possem planius ac pluribus etiam demonstrare, si praefationis res esset, aut si eam traei ationem hoc tempus flagitare . Nec putem melioris eis notae Apollonii Pergari, Ptolomaei, Heronis, & si quos alios ir mathesi de Graeco in Arabicum conversos auctores dederunt, trantationes, quam medicas aut philosophicas. Viderint qui illas nunc habent aut habituri sunt, an diversi genii sint quas pari flo textas esse prorsus mihi persuadeo. Discant a me moniti, quid fidei' illis h. ibendu sit, ne, si nimiam de carum sinceritate fiduciam conceperint, saepius decipiantuita. Fateor alias aliis doctiores & accuratiores posse inveniri. Nulla tamen talis est, ut ex ea quis praesuma Graecum textu posse in omnibus aut debere explicari vel emendari. Ista ipsa paraphrasis Arabica Tabulae Cebetis, ne alia petamus aut quaeramus huius rei argumenta, testimonium de hoc luculentum dare potis est. Primum. quae maxima est hallucinatio , interlocutores duos introducit auctor Arabs, Cebetem & He cutem, qui nusquam in Graeco comparent'. Colloquium quidem . . est duo-