장음표시 사용
1쪽
Prima Secunda: Partis Sum. Philosoph.
Ad primum ergo dicendum, quod materia non ep m. a. est iri incipium indiuiduatio uas . nisi secundum quod ara i ad i. est iub dimensonibus determinatis eae isteias . at scientia natu talis a materi aes e coiisdciata abstra
Ad seeundum Alcen una. se at dinum est in Obie. I ita hphilosopbia Daturalis noti sit i ctione , quod scientia natui a sest de mobilibras, de in c. i. scientiat Dicit enim Platio Eptius i. post .iex. it. l corruptibilibus, secundum quos in ei re liuntur& 1. & ε eth. c. s. quod cientia est uniuersalium . rationes quaesa ii immobil & nee binariae , non au
tiori autem singularium ι sed Philosophia naturalis tem quatenus generarios 4 cor uptioni & mutabili- γ.ρ.ai est de singillatibu , est enim ge his quae iunt in mate- tati subdύtur,lcientia ii dupliciter est de aliquo. V notia. quae est principium indiuiduationis, ergo Philolo- modo primo S princi aliter,& hoc modo est seim phia naturalis non est scientia. t tia derati embo uniuersalibus, in et quax fundatur. p. post l. 4 4e di praeterea, dieit Philosophus i. post. t. s. 3 4 .s Alio modo secundario . & quasi per cesse, i)nem 4 ι.ε λ h. . eth. e. s. quod seientia non est de contingenti quandam.& ser accidens, ut dicit ut p post l. 1i Acs upisi g bui sed de neeessa ii aed philosophia naturalis est de hoc modo eu scientia delebus illis, quatum sunt illii se . ,r contingentibus .est. n. de rebus mobilibus & quoad rationes quatenus rationes illasapplicat adtes ei iam, . , t. s. d aliquam partem est degenerabilibus,&corruptibili. particulates; ratione. n.vni tali utitur stiens,& ut
coni: a. bus:onise autem quod mouetur. generatur, & cor. re scita dc ut medio sciendi pet uniuersialem n .ratio. rumpitur . inquantum huiusmodi in contingens .er- nem hominis possum iudicate d. hoe, vel de illo ;ta sto Philosophia naturalis non est seientia. Sed di s. tiones autem rerum omnes sunt immobiles. & ne quod elucientia de rebus genera ,ilibus,s corrupti- cellariae & ideo quantum ad hoe omnis seientia est bilibus 8c mobilibus. quatenus in illis sunt rationes ν σquaedam in generabiles.&imn obiles 3 Sed contra . quia etiam tales rationes non
p pQ a stimo mite, in philosophia natu tali immobiles, dine eessaliae, sicut est lunae desectus , 3e hominem habere duas manus , de in singulis quinque digitos,
de necissariis: led telum,quarum sentaliae rationes, quaedam sunt necessariae.& immobiles, quaeda contingentes,& mobiles: se quantum ad hoc, de rebus contingetatibus.& mobilibus dicuntur esse seientiae. Ad terti in dicencium.quod omnes demonstratio- p.roa .s.
nes quae in Physca sunt de rebus quq aliter esse ponsunt .sunt de iliis secundom quod aliter se habere non possunt, ut v q ἡe desectu lunae.&ae similibus est tamen digerentia inter illa,uam quaedam non sunt se
Praeterea. Phutis phia naturalis est de bis, quae M pis . suiu in matella; sed denis non potest ei Iescientia. na idem pli1s haee peltinet ad intellectum , qui intelligit abstra, per secundum tempus. iunt autem semper percopa.henao a materia.&conditronibus materia,ergo phi- rationem ad causaria, quia mam quam deficit, quinioso hia natiuali non est scientia. postatari cauti sequatut eis ictus, sicut patet in edid- , Praetet ea . Philosophia natat alis tota iandatur plo lunae munquam enim deficit. auiti semper si Lu-φp 6 2ὴ' iri sensititia eognitione .propterea. n. versatur circa res t nae eclypsis , quandocunque terra diametr.ilii et in ' '' seri sibilὰ, .&ὰ o lectibus, sensibilibus demonstrat. l ter potiariarin et Solem,& Lunam.In quihusdam ve-sea sensilium cognitio est valde incerta , & pluribus f io contingit quod non semper sunt etiam per copaetioribus obnoxia. ergo Pilosophia naturalis non rationem ad eausam , quia vigetieet eause impediti est scientia. possunt no enim semper ex semine hominis etendia
met l . m. t. p.& ai. mut cap 6 philosophiam i a iuralem Vocat I plex in rudimcntum causae agentis, vel materiae. Inp p in. 14. scientiam. Vilisque tamen ita ordinar driunt demonstrationes,
Respondeo fliedhdum , quod Philost, hia natura- r t ex vhniei salii us propositionibus itisetatur .on ita est sciemia . . od potest ei Iethra sessum ex trib. cbaso vnisessilis remouetidc illa , in quibus potest Piimo eae definitione scientiae, qui ut colligitur ex else descistiis.vel ex parte t3pq iis . vel ex partecausae.
est scientia iii quarta,citra qua in v rhuuta inquam si thematicis, non di, trequiritia omnicius cibus. de vi Ursa subiectum euidenter,ogno citur per suas e uiae t quibus sunt scientiae .sed debet solum requiri in his V j i. si, per qua testato e autem contingit in philosophia I quae non habent maletiana ea enim. qu habent ma Idis itali nam in illa γs de ainbus diat; p propci ii l.te ira inaes tecta sunt motui &ωatiationi &ideo non. .cans, per quassunt,sui es ici cognoscunt 'r, vidi, est aus pia tubus oriri moda eertitudo haberi: est philosophu, ep.de: physi. p d 7 a. seeundo exi tu ritu sitim in eis non qu; a semperiit , x et ne ν Fh, si ,. Inodopto edAmici ζ.h iv. puta Taemoniustiis. tessitate se ij iid studii hi utibuh. & iis eri ikti est
phrsi io. nem .seientia. ii demonstra: rei caulas praesertim in quaerenda in scientia naturali. quae est dolebus tuo q o log ar trini cess.Ut dilaum est phyrica autem, ut docet phi- l bilibus,maxima certitudo. sicut repetit ut iii mathe
pri io'soso sit, i. ps s t. oi sicut considerat omnes cau i maticis. quippe qua sunt absitasti a materia,&nonret' hi ' imi uiseisi quani tua ecas, ita per omnes i sunt exceduirita intellectum nostrum. ita, demonstrat Tetuo ex iubiecto .ibbiectum. n. Ad quartum dicendum, quod forma intelligibilis.= ,is q. ses niti. Qt didit Philost prius p. post. r. as. est illud ,: ea quid dii vel ,olnectuinpii bitellecty est quis, ii l. ad iquod habet propria principia, ct caulas,& passione si ut dicitur tertio ac amma.qua Ditas auteriveo mρosia quae dei pili petillas pio Santur,subtristem huiusso o- ti uniuertilibuthon uiis, i animalis,includit in se est te, natui ale equis ut agit Mamran, Philo phia materiam uniuet Ialem ioarpitlieularem . . laici lue -- riuati, do 'tiae Μia sic n. Philol. ii v postquam 7. metaph unde communitet intellectu abstrahita, .ci , , iri t. de I physt Ue fratri'νvvi: auiis motrii nα- Media sigilati.&toliditionibus i iiij, 4,o i ii utectabbita .i. ' iuralium . in reliquit lex libris agit de Iaisionibus il- a Muria rapi mn scientia i a tutati . quamuis etiat, itim scilicet de quantitate in multi ,-haee non consideret matextam ni stan or sinu ad sol id. viide manifestum .est Philosophiain naturalem l main:riade etiam forma per prius est de eoti sidera,eireve es ei mitiam. I l tione scientiae naturalis quam materia.
2쪽
. it l. ra Aa quintum dicendum. quo g nullut sensus Ae pro .ptio obi octo decipitur . setit visus non decipitur decolore Re ideo iudiciu sensu de sensibili proprio est
deter aratoria unde oportet fleterminatam verita.
tem esse in rebus , se possibilem esse sciem iam illa. tum quod si a quando circa sensbilia propria contingit error hoe non est ex sensu .sed ex phantasia,per eum et gil p sitionem aliquando accidit. quo 3 id. quod per sensum actioitut aliter ad ipsam perueniat, quam sensu percipiatur si ut patet in phreneticis,in quibutorganum phantasae est laesiam.
titi l tia, non aurem plures. Dicit enim philo huiti. O mei .e.' quod quaedam scientia est ae natura, loques
de Philosophia nam tali sed particula quae iam est si
gnum unius scientiae . ergo philolophia natu:alis est
una serentia. non plures. a piaeterea. vilitas & suersitas scientiarum oritur, ex unitare.&diuersiare principiorum. vidicit philo-
zi, sephus primo post. t. sed omnia entia naturalia coisti his i. versunt in principiis. mota enim definiuntur per or diri em ad materiam sensbilem in communi, ut dicit philosophus ii met e. 6. ergo philosophia naturalis est una scientia non plures.
Praet-rea. stientiat st una, ut aleii philosophu,ν rost l. .i primo post t. t. ex unitate se eri sui bilis;sed philo. . di i ta . iaphia naturalis eo insiderat unum subiectum Gibile,4 aiiii, quia ens mobile, ergo philosophia natutalis est una
sed eontra est, quod scientie ut dieit philoseph naa./e aris.n dea fit. . 38. secantur se ut res: sed res . de quibus agitop.ro q. 4. philosophia naturalis. sunt multiplices. 3c variae. nam xx 3 m. P. auit de eot potibus corruptibilibus. de incorruptibi .
hy libu,. de sub illis continentur corpora simplicia, mista vin entia animalia. 3e homo. ergo philosophia naturalis tion est una scientia sed plures.
a Praeterea diuersitas actuum causata ex diuet sita. O in gar. te medij ostendit diuersitatem scientiatum ut dictum l, 'ε φῖ' est: sed aret . qitibus generatur philosophia natura- liis . procedunt ex variis mediis quibus ad diuellas lconclusones peruenitur eum enim Aemonstrationis lmedium si definitio. & haec realiter si eagem cum ldefinito . necesse est, quod procedant ex variis definitionabus,pro vatietate.de multiplieitate rerum natu .ralium quas philolophia naturalis consὰ erat. ergo lphilosophia naturalis non est una silentia. sed plures. Respon fleo dicendum . quod philosophia naturali
Ta,. scien non est plures scientiae . sed tantum una , genere ta- lti vi men . non specie. Ad euius manifestationem scien dum quod n cut scientia est una numero a subiect ,
in quo est,ita est una genete .vel specie, subiecto sci-ηρ7'q. a. bili , si eut smiliter est una scientia diuersa ab al. l. R ' tera ex Aiuersatatione scibilis. seibili autem . secvn- ldum quod est obiectu speculatiuae potentiae aliquide m petit ex parto potentiae intellectivae, & aliquid lex parte habitus seientiae quo intellectua perficitur: ex patie quippe intellectus .competit ei quod stim- lmateriale quia de ipse intellectus est immaterialis; lex parte vero scientiae competit ei. quod sit necessa. tium quia seientia de necessariis est. vi probatur p. post. om me autem necessarium . inquantum suiusmodi est immobile . quia omne quod mouetur. in- lquantum huiusmodi, possibile est esse. 8e non esse, luel simplicitet vel secundum quid, ut dicitur ι .met. lse igitur scibili quod est obiectum speculatiliae scien-lti .euiusmodi est philosophia natura as, ut dicemus
per se eompetit separario 3: a materia . 'e a motu . eapplicatio ad ea .& ideo ex unitate abstractionis philosophia naturalis est vina sciet ilia' i abstrahunt enim omnes res naturales quas illa considerat , a materia sensibili signata. est alitem una serentia genere exag-s stractione ea tundem rerum, quae itidem una generet est .sgnis catenim abstractio phvsca remotionem. de independentiam a materia sensibili sgnata ; quae in- dependentia varias.&multipliee, speciet remotio i' i num.& abstractionum continet iuxta spe ei e digerentes insepengentias scit malum nAturalium a mal tetia serma namque riticinalis, licet si dependens , , hia materia & ab illa sistentetur . se cundum quod est at ue e p p.
forma hut i, habens esse in hoe est ra n inae,
pendens ab illa.&per eonseq iens ab illanciniasten. M.1. 3 c. .
tatur secundu n esse simolieiter:na in ipsa sola subsi. stit in corpore cum ipsa sola per se operetur , separ ) 'tuta eorpore. dc in operando cum illo non commu- p p. g. ari. nicet: unde. ix habet duplicem modum essendi, unu Ecloe.1b.cit
quatenus subfstit, alterum quatenus est actu tali, in marg. subiecti: quod secus est in caeterit formis naturalibu 1 quarum nulla subsstit.quae habeat modum alia distinctum a modo subiecti cum non habeant esse. nis quatenuassi tactus talis subteisti &illa magi sab mrahit a materia. qua hae.cum illa in sua operatione
nec egeat organo eorporeo, nec ulla corporea qualitate per qdae exerceatur, cum tame reliquae formae naturales vel snt mnino immerse in materia,ut sorms inanimatae, vel egeant organo in op ta do,vis rismae sensitiuae . vel praeter organum egeant qualitate corporea ut formae vegetatis e. unde manifestu est.
quod abstractio rerum naturalium est una genere.&per consequenη & ipsa philosopbia naturalis,quae de nitarem. Si mo iam unitatis sumit a subiecto stibi li, ut ductum est .E, his dat et ad priora obiecta, quae tantum probant h losophiam naturalem est. unam scientia ira genere scut probatum est. Ad primum ergo host/rioris nartis dicendum . quod sis e. seientiae diuidunt ut per res, vile ibiles sunt ut dictum ani. l. 3 est. sensit autem Philosophi est . quod seientia,&sensus condiuiduntur in res f. diuiduntur in actum. Mi potentiam , quemagmodum . & res, quia nimiruml sensus.&scientiae inpotentia ordinantur ad sens bi-l lja de seibilia in potentia. tensus vero . 3e scientia in acto ordinantur ad sens bilia.&stibilia inaehu . vel ὀie. quod materialis diuersitas obiecti non di- . iueis ficat seientiam. vel habitu sed solum formalis; &l. i. T, b cum ergo scibile sit proprium obieetiim scienti . non .. ph se diuersi fieabuntur scienti seeundum diuersitatem materialem seibilium . sed secundum diuersitatem eorum formalem. sicut autem sol malis ratio Visibi ii sumitu rex lumine , per quod eolor videtur, ita sol malis ratio scibilis aecipitur secundum principia.& modos eognoscendi, ex quibus aliquid se itiit;&ideo quantum eunque snt aliqua diuersa tabilia petnam naturam , dummodo per eaae principia iantur pertinent ad una sesentiam, quia non erunt iam
diuersi . inquantum scibilia lunt ; sunt enim per sua prinei pia seibilia, si eut patet . quod voces humanae
multum disserunt secundum suam naturam a sonis inanimatorum corporum. 3 quia secundum eademptineipia attenditur consonantia in vocibus humanis &in sonis inanimatorum eorporum . eadem est seientia musica , qu ede utrisque consideratis verti sint aliqua eadem secundnm naturam . & tamen
per Hi uetis principia considerentui . manifesto mest . quod ad diuersas scientias pertinent, sient corpus mathemati eum non est separatum subiecto a corpore naturali , quia tamen corpus mathematicum cognoscitur per principia quantitatis , eo us autem naturale per principia motus, non est eadem scientia
3쪽
4 Prima Secundae Partis Sum. Philosopl
xeometriae ,& naturalis. Quia ergo omnia eorpora
naturalia, quae considerantur in psys ea .eod em modo genetico eognoseuntur . he per eadem principia genere, ideo scientia physica est una genere, sed plu. res specie . sicut&mathematica: nam viri usque scien .riae genus scibile distinguitur in diuetias species ieibi. lium secundum diuersos modes.& rationes cognos ibi litiuis. i. . Ad Iecundum dicenaum . quoῖ, quia omnia me-gia demonstration om phvseatum. ut dichum est inuoluunt materiam sentibilem in communi.& secuta. dum se,& abstrahunt a materia sens bili signata ideo genetice conneniunt in abstractione genetica subiecti scibilis .ae proinde eandem bonitatem communicant ipsi scientiae physicae.
oecutit ua et e ructiss. Rinet l. 3. v Idetur quod . philosophia natural 1 nriri sit V scientia spe eulativa. sed practiea. Dicit enim philosophus p mei. e. s. qund sola metapbyssea est sui gratia : sed este sui platia est proprium selen -
tiae speculatiuae , ut ait philosontius ibidem . ergo philosophia naturalis non est scientia specula.
op .m q. 7 1 praeterea seientia medicitiae est quaedam pars phi, ai. .3ig, 3. losophiae naturalis: sed medietna est operativa, non autem speculativa. ergo philosophia naturalis non est scientia speculativa. .pbys -pp. 3 Praeterea scientia principiorum naturalium mei. 3, ptimis duobus libris ph usicorum eontenta est parsi. .' philoseph natui alis vi docet philosophus p pnys. i. ' initio sed illa non est speculatiua , nam scientia speculativa est propter se ipsa in , de illa resertur alio, puta ad cognitionem eorum , quae continentur in teliquis libris Physicorum , & totius philosophia naturalis; nam . cum tes ita se habeat ad cognos. ei, se ut adesse , ut dicit Philosophus 1. mei. t. . sicut principium est propter id , quod eth a principio . tamquam pals propter totum , ita cognitio principis est propter cognitionem eius , quod est a
io, ergo latrem tora phrsica non est scientia
mes i. t. Sed contra est, quod philosophus f met t. 3.&ir. a .meta. . mei. cap. 6.dicit,& probat quod philosophia natur lis est seientia speculativa. ε meis. p.ra. Respondeo dicendum , quod cum philoso-met. . . phia naturalis si quaedam particulari 1 scientia de natura. Oportet, quod si altera a scientia activa &sactiva, seu a scientia practi ea. Omnis enim scien . tia praefica vel eliae tua . vel factiva Ad cuius manifestationem sciendunt est , quod agere & sace re differunt . nam agere proprie dicitur secundum
operationem, qua permanet in agente, di non ita nost in materiam exteriorem , sicut intelligere . sentire , eligere . di huiusmodi i sacere autem est se
eundum Operationem transeuntem in materiam exteriorem , qu et mutatur . scut oleiacete . secare. 5e
alia huiusmodi Est ergo seientia activa . ex qua instruimul ad recte exerce Gum operationes . quae actiones iucuntur, scut est seientia moralis; factiva autem seientia est per quam recte aliquid facimus , seut ars fabrilis , de ea tela attes mechana Ce , quae propterea scientiae factivae dicuntur. Ab utraque autem harum operatiuatum scientiarum scientia na. tutatis alieta est . nam saetitiae scientiae non habOitptincipium motus in facto. quod est artificiatum , ised in Deiente i Ee hoc principium , erum artificia. lium in faciente est primo intellectus . qui primo
artem adinvenati secundo arx, quς est habitus intelis lectus. Ad est principium sicut diligens itertio aliqua potentia exequens, sicut potentia motitia, per quam attifex exequitur conceptionem artis ;&similitet scientiae activae non habent principium in eo, quod agitur . sed magis in agentibus ; hoc autem principium est eleebo; idem enim est agibile, & eligibile; sed illa . quae pertinent ad eonsderationem scientiae
naturalis, sunt habentia principio m motus in ipsis. cum natura sit principium motus in eo, in quo est. Manifestum igitur est, q iod scientia naturalis non est ac tua, neque factiva, sed speculatiua . necesse enim est, quod scientia naturalis radat in unum aliquod horum generum,ut inquit philosophus ι i. met. c. s.eo quod scientia sussetentet diuidit ut in illa iri,
Ad primum ergo dieendum . quod dupliciter bis, potest intelligi , quod sola meta hue sea est iciter i
scientias sui gratia. V no modo, quod particula, sola.demonstret in genere omnem scientia in specula titiam . &tune verum est , quod hoe solum genus scientiarum per se ipsim quaeritur: unde.& illae solae artes liberales di ntur, quae ad sciendum ordinantur liae vero, quae ordinantur ad aliquam utilitatem peractionein habendam . die untur mechani cae,nue simile . Atio modo, uti pecialiter demonia stret istam philosoplaam .sue si pientiam . quae est ei tea altissimat causas: S quia inter altissimas Gusas etiam est causa finalis . oportet quod haec scientia consideret ultimum .&uniuersalem finem omnium ; & se omnet aliae scientiae in illam ordinaniatur, sicut in finem , unde sola ista maxime propter se est.
Ag se eundum dicendum . quod aliqua cientia
eontinetui sub alia 3upliciter uno modo vi pars ipsius quia laticet subiectum eius est aliqua pars subie. op ': . ehi illius.scut planta est quaedam par, corporis natu *sralis. vii de& scientia de planti, eontinetur sub natu tali scientia, ut pars Alio modo continetur una scientia sub alia .utei subalternata quando fritieet in sua periori scientia assenatur propter quid eorum . de quibus scitur in infeliciti scientia solum quia , sicut musica conlinetur sub A tithmetica; medicina igitur non continetur sub physca, ut pars. subiectum enim medicinae non est pars lubiecti seientiae naturalis. se eundum illam rationem qua est subiectum medietanae:quamuis enim corpus sanabile sit corpus naturale .non tamen est subiectum medicinae, pio ut est se. rabile a natui a .sed prout est sanabile pet artem. sed quia in satiatione . quae fit per attem , arx est iministia iraturae, quia ex aliqua naturali virtute Gnitas perficitur auxilio artis , inde est . quod propter quid de
peratione artis oportet accipere ex proprietatibus tecum naturalium ,&propter hae medicina subal - . esternatur physicae; de eadem latione Alchimia , de Agricultura de reliqua huiusmodi: unde telinquitur,quod physica secundum se, Ae securigum omnes partes eius est eculativa, quamuis aliquae operati uae subaltei nemutilli licet non ita proprie. ut di. humest. Ad teitium dicendum, quod sola extenso ad opus q. -a facit scien iram , vel habitum piacticum . sicut &m tellectum. ut dictum est:scenim philosophus a. met. t. 3. scientias ipeculativas,&pta iras edisne dium. guens ait speculati uar una finem esse veritatem pia. Ehicatum vero opus; constat autem nullam philo opstiae naturalis partem ad opus ordinari sed ad solam cognitionem,ut docet Philolophus 6. met. t s. S u.
4쪽
l per eonsequent scientiae sincbilium substantiarum
non suntlantur si pereognitione aliquarum substantiarum separatarum a sensibilibus .ut ibidem probal riir. Huiusmodi autein rata ones, quas cons gerant scitntiae sunt se rebus, eum consae rent ut .absquel motu . oportet etiam . qnoa cons derentur absque illis, secundum quae. competit motus rebus mobi-Vid/me quod philosophia naturalis non sit de j libus. Cum autem omnis motus tempote mensit
his. quae sunt in motu, di materia Materia enim l retur . di primus Diotns sit notus iocalis, quo re- . . . .. est principium indiuiduata ὀnis ι sed nulla scientia est moto nullus alius mortis inest. oportet. quod secun ,, 1. de indiuidnis . sed de solis uniuersatibus vi da tiam est dum hoe si aliquid mobile. quod est lue, & nune: ei philosopho ergo se entia naturalis non est de his, hoe amem sequitur redii ipsam mobilem. iundum qui sunt ira materia. l quod est ingiuiduata per matellam e istetitem subo ad ale. x praeterea. in scientia naturali agitur 4e mimo j dimensionibus desonatis. Vn eoporth . quhAhus motore, ut patet 8.phus sed ipse est immunis abom-i iusino 3i rationes. . seeundum quas de rebus mobiliani materia. eigo scientia naturalis non est deliis, quae , bus possunt esse scientiae, conscierentiu ob sque maia sunt an materia. t terra &absque omnibus his, quae conse 3 i taeterea . ivit luna Vivuetiale moueriar, homo l quiantur materiam fgnatam non autem absque ma W- ν g 1 erit .mueis lis noni a natur .sed He homo . ut dici. teria non setnata . quia ex eius notione dependet nolui iri tineis in metaph. sed omnis scieritia est et um-: tio forma: . quae det et minat tibi materiani di ideo rati eis alibus .ergo scietiria naturalis non est de labis, quae . ito hominis. quam fgnificat des nitio . secundum sunt in motu. quam procedit te entia cons deratnt sine his earni- Praeterea in scientia linurat, det et miratur de i tuis . & sine his ossibi non autem sne carnibus. Ecquibusdam. ludi non mouentur, licut en qni in a. ut i sine ossibus absolute:& qnia singillaria tu elud liminprobatur in principio de anima, te ιδ v t probatur i sui ratione rea ter ana signpta ui . vniuet salia veto
iti 1. coeli , de omnes rori, ae Naturales non sunt, materiam communem . . ut dicitur'. mei .ideo prae
Dec corrumpuntur. de eo sim ratione non mouentur otia sei D
inis per accidens . vi probatu; in I. metaph. eigomon omnia, de quibus agit philosophia naturalis. . sunt in m citu. 1 Praterea, omnis creatura est mutabilis, cum natura immutabilis sola Deo conueniat ut dicit Aug.einosi ad naturalem pertinet consideratio de his,quq sunt in motu .eitis erit conliderate de omnibus crea- itutis.quod est silium.
dicta abstractio non dicitur formae a materia ab G 'lute. sed uniuersalis a particulari pollunt igitur huius modi rationes se abstratia duplicitor consis erari. uno modo secundum se, & se consideramur sine motu. st marei ia signara .& hoe non inuenitur itveis, nisi secundum esse.quod habeni in intellectu. Abomodo .lecundum quod comparantur a s res quarum
sunt rationes, quae quidem res sunt in m iEtia , S: motu, di se sunt plancipia cognoscetigi res allas quia Fefl eo uti abest aucto tuos plutosophi a. phys re omni res cogo oscitur per suam formam: A: ita pers. metaphae Plae erea . ad pbilosophi ut naturalem pertinet
de rebus naturalibus determinate . sed res naturales sunt. in quibus est principium motus, ubi cutique autem est motus oportet esse materiam, ut dicatur in.
metaph. ergo scientia naturalis est de his, quae sunt
3 pra tetea . de his qua sunt in motu & materia . oportet esse aliquam sciamiam speculativam , alias non esset per se Aa divisio philosophiae, quae est cognitio eo is .sed nulla alia scientia speculati est debis. qitia nec metaphysica nee mathematica ergo de his est seientia naturalis. Respondeo dicendum, quod propter difficultatem huius quaesionis eoactus suit plato potiere us- eas: eum enim,ut dicit philosophus p. met. crederet omnia feti sibilia semper in fluetu esse. secunduna opinionem Clatili. de ita existimauerat scientiam de ipss esse non posse, potuit quasdam substantias a senu bilibus separatas, de quibus essent seiqntiae, & darent ut definitiones: i ea hie desectus accidit ex eo,
quo A non distinxit quod est per se ab eo, quod est se, lcumlomaeeidens:&ideo secun Avim accideias salivia. itur plerunque etiam sapientescit dicitur p.elench. Viliautem probatur in s metaph. cum in natura sens,il liuitis modi lationes immobiles 3: sne wateria par- . ticulari consideratas haaetur copnitio in istichiis naia 'turali de tebus obilibus,3 materialibu extra ahi .i iam existentibus, . .
Ad primum ergo dicendum . quod materia non est principium induti Joationis .nis secundum quod est sub dimensionibus fgnari, existens . & se etiam seientiaraii iratis amatetia abstrahit. O . Ad seeundum dieandum, quos ae primo mo Ibid ad 4 tore noli agitur in sci*itia naturali tamquam ἡe subiecto . vel parte subiecti , sed tamquam determino. ad quem Oturalis scientia perducit iter minus autem sicut non est de nxtuta rei . cuius est tet minus sed habet aliquam habitudinem ad illam rem . seu iterminus lineae non est linea .ied habet aliquam habitu dinem ad eam : ita & motot primus habet aliquam habitudinem ad res naturales , est tamen alterius natur ab eis: habet enim habitu sinena ad eas , in. quantum inquit eis morum .de sie radit in conside i ationem naturalis, non secundum ipsum , sed in
Ad tertium dicendum quod quamuis uniuersale haq.;hisi
non. tDoueatur,est Lin rn latio rei mobilis.
. . Ad quartum dicendium,quod anima,&aliae sot
modi rurales quam ilis noti moueantur pex se , mo-
li inueniatur .& ipsum integrum incomp'iis . M ueni semen per iacidens , Ac insuper sunt petia ratio i. forma eius persequidem genera Ir cor' et tonus rerum nauhis uni, se eundum hoe eagunt rumpitur ipsum coni positum non te ratio sime sor ih cons derationem Naturalis.Tetra autem , quam in a. sed maecigenititori enim fit, nec fieri dicimus uis secundum se totam non moueatur, quod aeei die domum et sed hanc domuivi ibi diei tui:In liquod ei inquantum est in loco naturali, in quo quiescit perque autem potest conlide Mi sne omnibus h s. quin eandem naturam , perquam mouetur ad loeum a ei non per se inputantur:& ideo surma 1 tio aes mensiattes eius mouestur ad locum , quando sunt rerum . quamuis in motu existentium, plout in extra oeum proprium,& sc terra ratione quietis to .eonsiderantur sine motu sunt δε se de eis sumicien l lius,& motus partium cadit in consdetationemna
tiae,&d itiones ut ibidem philosophus ditit, & turalis.
5쪽
o Prima Secundae Part. Sum. philosoph.
A l lit Ail quintum dicendum quod mutabilitas illa quae
competit tmni creatutae, non est secundum alique motum naturalem. sed seeungum dependentiam ad Deum .a quo si desererentur deficerent ab eo . quod sunt. Dependentia autem ista pertinet ad considera - tionem metaph scae potius, Guam naturalis Crea. turae autem spirituades non sunt mutabiles nisi secun . dum electionem. talis autem mutatio non pertinet ad naturalem sed magis ad giuinum.
em motile , an covos molare , vel
. Ἀ- i ridet ut quod subiectum Philosophis naturali V si en, mobile Dieit enim philosophus scinet. t. p.quod physica est circa talectis quod possibile mi
moueri: at hoc est ens mobile . ergo ens mobile . st subiectum philosophiae naturalis. r:inti ta. 2 praeterea scientiae particulares sunt po steriote, secundum naturam uniuersalibus scietitiis, qui, sub
tecta illarum addunt ad subiecta istarum: sed physca est scientia partiei ilaris,metaphysica vero viuuersilis .ergo cum ph3sea agat de rebus mobilibus vi do. cet philosophus i. cit . eius subiectum debet esse ens mobile, nam fie addit supra em simpliciter , de quo est metaph sica. D Praeterea. ἡieit philosophus it. mei. c. 3. quod idia phys ea.& mathematica sunt partes primae Philosophiae . quia cons derant accidentia, puta quantitatem, qualitatem. 3e huiusmodi. x principia eorum
puta propositiones communes constantes terminis communibus, pnia ente non ente toto . parte,& s
milibus & pii sica illa considerat . quatenus dicuntotainem ad mottim: seg hoc est Philosophum naturalem cons derato ens mobile ergo etis mobile. est subiectum Philosophiae naturalis. prost. l. , praetet ea subiectu inscientiae est subiectuiti pro Ri ptii passioni, eotis delatae in illa latentia,ut dicit Phi. losophus p post t. χι de o. sed propria passio rerum naturalium . quam consderat physica, puta motus. habet piose hiecto proprio ens mobile . definit ut 3 phyia, . eni in λ Philosopho phus t. 6. motus, quod iit actus entis in potentia. seu mobilis . ergo ens mobile est stibiectum philosophiae naturalis.. i Sed contra est, quod nulla scientia est de ente peiti mei iε. accidens,ut dicit i nilosophus 6. mei. t. a. de l . met cap 8. sedens mobile est ens per accidens. nam mo. phrci i et bilitas v g. ad locum non est de e sse talia tet,conuenit D.log. ar. 2 enim illi latione quantitatis. diois bilitas e tum in o. tui essentialis oritur ea diuisibilitate rei, quae illi nuenit ratione quantitatis . ut dictum est, et go ens mobile non est subiectum philosophiae natu. talis.' og . a pia terea, Philosophia naturalia non sub -' ' alternator metaph. ut dictum est . & patet ex phi .losopho 6 met t. 1. ubi scientiam speculativam diuidit intres species in phyl. metapli. dc mathem.
oves .i p. sed s res mobile esset subiectum physe subaltet.
natetur metaphiscae, nam agdet et digetentiam ae .cidentalem illius lubiecto , quod es ens smplici ret .vi dicit Philosophus 4. mei. t. o. iuxta dicta de subalteinatione. eigo subiectum physicae non est ens. mobile. ς - ' p' , videtur quod subiectum Philolathiae naturali, si eo pus mobile. Dicit. n. Philosopnus p. cae. li initio ; quod quidquid considerat philosophus na turalis .vel est corpus, vel magnitudo corporis, , et
passiones vel principia corporis: sed illud est subie
ctiim scientiae . quod eomprehendit omnia,quae con siderantui in illa scientia, eteo subiectum philosophiae naturalis est eorpus modite. 1 Plaeterea. illud est subiectum in scientia , de p.salve. quo quaerunt ut passiones, di princ)pia. ut Aicit Philo. & i. sophus p.post t. as. de . i. sed in Philosophia naturali p-ρ . ita quaerunt ut , de eons/erantur principia. de passiones corporis mobilis. M.m p. phys. t. sc.ostendit Philosoplius plincipia rerum naturalium esse materiam, de formam . Ac priuationem . quarum priores duae
constituunt corpus generis sibstantiae .nam ex utra vitio uitaque fit unum aptum extendi per quantitatem; mo 81. r. .
tus autem. quae est principalissima passo eonsiderata in physica , conuertit ut cum eo spote mobili ; nam omne, quod mouetur motu naturali .est eorpus . de omne corpus vi est in genere substantiae est mobile, considerat enim physicus tale eorpus. ut est naturale. et naturale veto dicitui tale.quia habet in se naturam, i,
quae est principium motus. ergo lubiectum phys est eorpus mobi dis praeterea. illud est subiectum scientie , per i quod illa scienti, distinet litur ab aliis scientiis; sed, i/titistit .
ut patet p. ccxlit. p. Philosophia naturalis per coria coeli li. pus mobile lusscienter distinguitur ab aliis selen. iiis, ergo subiectum Philosophiae naturalis est cor pus mobile. sed eontra est quod nulla scientia orobat suum
subiectum, seg illu3 supponit . ut docet philosophus Id se
p pass. t i .ut dictum est sed in G. physi. 31. probatur eoeli tr. omne mobile esse corpus. ergo subiectum Philosophiae naturali, non est eorpus mobile. 1 Praetetea , in physica agi tur de his . quae non t. praecti .
sunt eorpora mobilia .vide primo motore de de ani- arg. 1. Sama vis ictum est,sed subiectum scientia debet eo m. pplecti omnia. quae tractantur inscientia, ergo subi eis ictum physeae non est corpus mobile., Videtur quod ubiectu philosophia naturalis si ii. m V., corpus natu tale. Dicit enim Philosophus i i. metaph. phri.l ρ a. c.c. luod physea est circa habentia in se principium r
osus, de p. coeli 4. p quod est circa natura constan ' M , o . tia sed huiusmodi sunt eorpora naturalia ut dicit philosophus a. phys t p.de . natura enim est principium op ror motus, vi dicitur ibidem . ergo subiectuiti Philoso- 4.at pars phiae naturalis est eorpus natu tale. ait natura a
a Praeterea . in Philosophia natu tali non solum hs z.
considerantur corpora mobilia, sed etiam quae non roo i. ii sunt mobilia seu quibus eam petit quies ; considera- ad ι q. p ν
lur enim tetra .quae securidum s e totam non est mo ent.. t a
bilis sed habet quietem; sed sobiectum scientiae de ρm p bet complecti omnia quae considerantur in scientia,
ergo cuin illa siti corpore naturali contineantur. cum sit habent principium motus, se quaelis,corpus Darii tale erit stili tectoni ph scae.
sed contra est, quod p. coeli t. p dicit i hilosophus , 'mi
quod physea non est tota eirca corpora. sed tantuse, p rxo at replurima.quonia aliaetiaeonsiderat,puta passiones motus, de magnitudines sed subiectum scietum de . bet complecti omnia, quae in illa considerantur, ergo corpus naturale non est subiectum. Responge dicendum quod subiectum habet adq. p probscientiam ad minus tres eomparationes. ptima est . ixa . . iquod qu cunque sunt in scientia , debent eontinetisti, subiecto Ad si consideramus hane conditi nem . subiectum philosbphia naturalisest ens mobile: in o. bile quidem, quia hoc constituit rationem formalem subiecti pusice in genere scibilis, diuersitas enim Ob. . te ad ad lectorum scientia tu in genere scibilium . . t diistum est.vel est pet abstractionem a materia, de motu . vel pet anplicationem ad illa , ut contingit in physea quiangc considerat res naturales,de quibus est , rer
6쪽
ωἡinem a J materiam .dc motum, easque per princi pia motum. 3c materiam concertientia demonstratiens vero mobile.quia hoc solum potest esse subiectumateriale adaequatum Philosophiae natura lis: subiectu enim cientiae adaequatum coprehendens scilicit omnia subses etia eo tema. illud est quod est adaequa. tum uniuersalissimae.& propriae passionis.quae cons. delatur in scietitia, ut docet philosophus p.post. t. 2'.
de ii .hoc autem respectu mutationis. quae est huius -osilia. modi passo in Philosophia naturali, tantum est enidi L mobile .ut eonstat primo ex philosopho .nam p. erlit p.asserit scientiam naturalem sere plurimam vetsi 1 tali: p. ti citca corpora, & magnitudines. At passiones, de motus,& circa piincipia eorum; quia nimirum non solum agit de eorporibus lineis . de superficiebus; sed etiam de eot horibus substantialibus, de de principiis horum omnium .imo de de aliis, quae sunt in natuta, quae aliqui attribuetunt carporibus . di magnitudini bus,puta de vacuo. Ae infinito ; nihil autem praedicti, aliud potest esse commune quam ens mobile, ut se: nam praedicta omnia considerantur a Philosopho na turali per ordinem aὰ motum , ut in particulati de magnitudine , seu quantitate docet Philosophus M. mei. e. D ubi ait, quod consilerare quantitatem. vi quantitas est pertinet ad metaphysicuun:considerate vero illam, ut est eontinua .vel num etabilis, pertinet ad mathematicum .ad physicum vero secudum quod dicit ordinem ad motum, seu quatenus secundum ii neas , desuperficies est terminus eorporis mobilis, preterea ibidem dieit, quod mathematica. At phys cautuntur communibus principiis applicatis ad pio priam materiam ; sed communia principia sunt pro. postiones constantes terminis communibus. quae in
omnium conceptionem cadunt,ut sentens,non ens,
totum, pars .aequale.& inaequale.& similia. ergo phi Iosophiae naturalis subiectum adaequatum debet esse subiectum metaphysicae determinatum ad propriam
materiam, illud autem estens, ut em, ut dicitur .met. t. p. hoc autem est tale ens, quod potest moueri, seu ens mobile, ut dicitur 6. metaph.t. p. seeundo ra-' tione quia agaequatum subiectum mutationis habet materiam. formam,& priuatione mi oportet enim in
omni scientia ista tria eise adaequata sibi inuicem sub tectum passionem,& principia. vi dicit Philosophus, νι, p.post .constat autem ex p. phys transmutationis pri i ii. ma principia esse materiam , formam, de priuati, Demi sed tantum ens mobile habet hae e pro adaequari me .l.. iis prinei piis: dicit enim Philosophus Q. mei. at 19. quod principia transmutationis omnium entium . de genetum licet sint eadem proportione . non tamensum eadem formalirer, quia principia sunt homoge neci iis,quae sunt ex principiis non videtur autem post sibile,quo4 subst Ilia sit principium eorum . quae sunt agaliquid.&aliosum generum, vel e conuerso equa. re non solum corpus substantiale, compositum scilicet ex materia , deforma substantiali. habebit sua principia sed etiam eos quantum de quale, de huius modii nillil autem est comm sne substantiae corpo reae,& qnanto.& quali eonsideratis pet ordinem admotum, quomodo spectant ad phys eum, vidictum est, quam ens mobile. ut paret : ergo dicendum est. quod ens mobile est sub emim adaequatum philosophiae naturalis , si consideretur priana conditio, uel compatatio subiecti. Secunda vero comparatio elucq=puta ι dem ad scientiam est, quod subiecti cognitio ptinei- palis attendit rin selemia.& secundum hane condi. tionem eorpus mobile est subiectum philosophiae narutatis quod patet .rum quia haec.ut 3ieit Philoso phos p. caeli. fere plurima est citra corpora mobilia: tum quia licet diuersa formalitet sint ptincipia trans mutationis substaritiae,& aliorum accidentium, sicut
tamen prima principia substantiae , quae sunt prima
simplicitet .siunt eadem omnium . ut inquit philosophus D. met. l c. quia Cntea usae principiorum acci. dentium , unde haec cQntinentur in illis ita de corpus
substati itale inobile est principium omnium accidentilam t unde de haee continentur in illo. definitio enim subiecti . ut dictum est, eontinet principia pacsonum Tertia veto compa alio est, quod per sutile. ctum distinguitui scientia ab aliis selenitia . de hoe modo tam ens mobile suam corpus mobile, vel naturale est subiectula, thilosophiae naturalis . led illud est adaequatum . hoc principale, nam per utriusque eonsiderationem disi inguit ut philosopnia natu talis ab omnibus aliis scientiis. ut patet eae Philosopho 6. met i a Ze H. mei cap. 6 & sc manifestum est , quod si subiectum philosophiae naturalis. Ad ptima ergo quatuor obiecta primae quaestionis dieendum est,quod illa probam tantum eos mobile esse subiectum ad aquatum ph3scae. Ad quintum dicendum, quod ens mobile non est aggregatum per accidens, nam mobilenon est pacso, sed praedicatum es lenitale. fgnificat enim natura aptam moueri.& quiescere, quod patet inducendo in omnibus mutabilitatibus . nam generabile, dccor. ruptibile, sicut Ac ingenerabile. At incolitiptibile sunt
prα dicata essentialia. quia consequuntur essentiam, se ut principium formare, vel materiale, non autem sevi principium activum:alterabile vero . augmen tabile, Ad mobile secundum loeum sunt itigem praegi eata essentialia corpori quanto vel quali. nam peto. xime conueniunt subitantiae eorporeae , seu corpori substantiali ratione quantitaris. At qualitatis. remotae vero ratione materiae, & rmae r nam quantitas. &qualitas sunt prima accidentia substantiae, de illam eonsequutitur ratione paratum ipsus substantialium,
quantitas quidem ratione materiae,qualitas vero Iatione formae.
Ad se Ytum dicendum . quod physca proprie nonsul alternatur metaphysi eae. quia earum subiecta iness. stibili essentialiter inter se distinguuntur. Ad primum Geundae quaestionis dicendum, quoὰ corpus mobile est subiectum principale, non tamen adaequ tum physicae,ut dictum est . quia Philosophus
naturalis plura alia eo siderat. 3e ἡ es nil per ordinem ad moti m. quae non sunt corpora, ut sunt anima. Eceaetetoe sormae substantiales,& vacuum,& infinitum. de huiusmodi, de praeterea ens quantum, re quale, ut dictum est.& se patet etiam ad secundum. Ad tertium dicendum.quod philosophia naturalis aistinguitur ab om nibus altis scientiis per corpus mois bile, non tamen tamquam pet sebiectiam adaequa tum, sed tamquam per subiectum principale , ut di.ctum est.
Ad quartum dicendum,quod nulla scientia probat suum lubiectum adaequatum secus veto si si princi pale .se enim Philosophus plobat dari materiam, de sormam p .physicorum , quae sunt partialia subiecta licet minus principalia psillosophiae naturalit. Ad quintum dicendum. quod hae obiecto probateolpus mobile non esse subiectum adaequatum , ut dictum est. Ad primum tetriae quaestionis dicendum. quod ideest corpus naturale, de eotpus mobile, ae proindς sicut hoe statuitur subiectum principale philosophiae naturalis .ita 8e illud statui postest: melius tamen po. nitar pto subiecto principali eorpus mobile . quam eorpus naturale , quia mobile significat lationem formalem iobiecti, tum principalis, tum adaequa, phrscae .ut dictum est . quam non significat naturalernon enim potest pnegicati naturale de materia. deforma substantiali, ac de accidentibus . quae Philosos
7쪽
3 Prima Secundae Partis Sum philosoph
-α ait ε. pbua naturalis consderat in ordine mi motum, sicut plagi cari potest mobile ut dictum est, materia enim cum sit subiectum generationis . N eorruptionis estem mobile ad formam substantialem, similiter sor.
h. ys. . it. ma substantialis. 8e anima, licet non m cantur se conflum se .mouentur tamen secundum aecidens. s. Fi,3 s..c ramen neutra est corpus. velens naturale : sed na. l
v t. ad s. Ad seeondusti Alcenaum , quod licet terra secuta. ldum se totam non moueatur , posset tamen . si lesset extra locum suum naturalem : nam quod non moueatur . aeeidit es iis quantum est in lo- eo naturali . in quo tamen etiam quiescit per I andem naturam , Per quam posset moueti ad loeum. praeterea sussacre . quod moueatur secundum; Vt is prinιψia raram nam Ληκm sest ρans,
1 Viram prima principia jιν permaneant.
Uidetur quod prinripiam. causa,&clementum
sim idθω. Dieit elim i/lulosophus a mei. t. . . meti, palles. quod ens. 3evnum idem sunt. quia semiratio conte. p.,i a ii/,d ν Ad tertium vicendum . quod obiectio tantum quunturii ut causρ.&principuim,& s. inet. p. to l at . io ἱ probat eorptu naturale non est e subieetiim ad x- ties cause dicuntur . olim ptinet pia . omne, enim Τ I p ioni, ouatum Pnilosophiae naturalis , qaod verum est causae principia. & ii mei t 1i. elementa stirit tria. ''' ut Aictum est.
caulae vero , & principia quatuor, eigo iacunilum Philosophum idem est prinei pium, de causa. 1 praeterea patres Graeci pro eodem utuntur nomi- . At e,4 nectus x. de principii, asset intcnim in diuinis pa- ον - πι, irem esse causam fi hi .ae filium caulatum , ut Athan. 4 rotesilia. in Nicaena svodo reuius,Basil. s. q. contra Funo m. qui n.
t & Theodor. super epi a. ad Hebraeo i sed hi patreas non . tetentiti talibu nominibus indistincte pio eos dem . nisi ptincipium . 8e causa est mi obnia: ito idem, i esse.
Cum in omnibus sesentiis o quarum sunt i 3 praeresca s principium, di cania non sunt idom principia. cause, & Hementa, ut ait Pilo imςq v Urii prioritatem, quam nou di a, , ..iopbus p. phvs initio . scientiatum defi .i py ς P um iiς hoc iuri eri .mnoniendo, tum clemonstrando procedat ex
Praeterea Philosophus p. phrs t. r. Q. ac s'. hera m r. t. 13. maleriam , formam , di privatio. . l. i.
mine elementi intelligit ea principia.de quihus loco. tus fuerat secundum opinionem antiqvdirum . quae fuerunt tria, materia, forma.& emelen ιυnde secun dum Philosophum elementum sumit ut iam pro principio, quod non est causa, quam pio eo , quod est cata a. siue antrinseca, siue ex irinseca: sed hoc est
clementum in aequali communitate conuenire cum
cognitione principiorum, causarum,
elementi rum, portet ut in explicatione
scientiae naturalis , quae habet principia, causas, lementa, incipiamus ἱ deter. minatione principiorum uniuersalium huius scient . Quoniam vero huiusmodi principia duplacia sunt, nam alia sunt principia subicini huius scientiar putaentis mobilis, inquantum huiusmodi .alia vero sunt principia doctrinae, seu ipsus
scientiae naturalis, propterea virantie explicabimus, de primum quidem principia entis mobilis, deinde principia Aoctrinaenam subiectum scientiae ipsam scientiam praecedit, sicut quodlibet obiectum habitu, habitum ipsum , obie tum enim habet rationem formae. inquantum dat sphciem habitui . forma autem est prior
materiu eum haec sit propter illam consideratio autem de principiis entis mobili, hipartita erit. primo namque considera. lbamu, ipsa principia in communi. Secun
principio id causa. ergo elementum, principium &causa idem sunt.bed contra est. quod Philosophus D. met. . H.do cet aliud esse elementum . aliu/ ptinet pium . & p tu ι' pla s. iuitio cum ait quoniam cognoscere, aut scire contingit circa omnes methodos . quarum sunt prinia eipia, ut causae, aut elementa, non intendit issem si in s.care. sed diuersum. Respondeo dicenaum , os tiroprie simantur principium causa.&elementum,non sunt idem . sed L . petida nemini ratione, nam princapium communaias est, ama equam cauta, di causa quam e ementum . nam alia pol. 'a l a quid est principium . quod non est causa: nam tormi sep phrnus a quo motos diei tui principium hi otii m simi liter punctus uvaei frons lineae dicitur priticipium li- v p o pc p, naee. & prima pars rei, sciit mane dicitur princia M. 3, pium diei, tumen nee terminus a quod itur usa motus nee punctus,vel frons line, nee mane diei r& tuisti m est aliqua causa. quae nou est elementum, ut causa emciens, vel finalis. 3e latici ho tum est, quia nomen principii nihil aliud sani seat. quatit ordi. p p,4 nem Originis, processum : nam omne. a quo ali εφφ'- . quid plocedit quocunque modo . dicitur eius principauin,& e conuerso:causa vero importat influxum in eile causati, de consequenter diuerstatem in sub staturaide dependemiam unius ab alio,& prioritata
8쪽
in esse. qnae non importantur nomine principi j: dici- lmus enam causam, ad quam sequitur aliud , seu esse posterioris r unde in omnibus causae generibus sem. pet inuenitur distantia inter causam,& eausatum secundum aliquam persectionem . aut virtutem : sed nomine principii etiam utimur in his, quae nullam huiusmodi diserentiam habente sed solum feeundum quendam ordinem Elementum autem imporistat proprie sumptum quandam partialitatem conuenit enim proprie tantum cautis intrinsecis , qtiae sunt partes illius, ius dicuntur ea usae: unde Philoso. phus 1. mei. t. 4. definit elementum , quod sit id, ex quo componitur res primo &est in eo:&ideo in di uinis personis, ubi nulla causalitas est. nulla pallialitas, vel diuet sitas in esse. utimur nomine principii, lnon aurem nomine causae vel elementitquia quanto aliquod nomen est comminius, anto conuenientius assii tirai ut in diuinis quia nomina quanto magis spe .cialia sunt. vi sunt reliqua duo, tanto magis determi
nant modum conuenientem creaturae.
Ad primum et go dicendum .quod cause & princi pium sunt idem subiecto .seu re conuet tibi liter. scutens,&vnum, non lamen ratione. scut vestis,& indu
vel flie quod principium , de eausi sunt idem . quo ag illos ordines , sic nἡum quos utrumque dicitur, sicut principium materiale est idem . quod causa maletialis , sed aliquis modus est principii, qui non est causae, & secundum hoc aliquid est plinei pium. quod non est causa. Ad locum f. met. dicendum, quod sentas Philosophi est . quod causae tot modis dici possunt, quot modis dictum est in eo capite sua
mi nomen principiinuam omnes causae sunt quadam principia. ex causi enim incipit motus ademe rei, li. cet non eadem ratione dicatur causa. & principium. Ad tertium vero locum dicendum . quod nomen
s incipij sumitur ibi nimis presse, sevi & nomen
causae . cum excluditui causa snalis . quippe quae non causat nis secundum quod est in inten tione mouentis , qua tamen est vera causa , de
principium.= Ad secundum dicendum, quod patres graeci, qui nomine causae. &causati, rutuntur in diuinis personis , talia nomina usurpant inlatissimasgnificatio ' ne, prout conuertuntur cum Domine principii , &entis a principio ; non enim intendunt naturae diuet. statem inducere aut filium esse creaturam ; sed tan- ltum per ea nomina volunt ostendere solam Origiis inem personarum scut docent patres latini sgnifiea- leti nomine principi j.Vnde dicit Greg. Nissenus, can. sitam autem .causatumque dicentes, non natu tam rei lliae e nomina significamus, neque enim hae nominaloeci essentiae vel naturae rationem damus. sed quali ter se habeat digerentiam demonstramus:scilicet sIium noti ingenitum esse, neque patrem per genera tionem aliquam demonstramus ab aliquo. Ad tetitum dicendum, quod licet prioritas vigeatur ad rationem communem principij pertinete,' quantum ad id a quo nomen imponitur. quia impo , litem est hoe nomen otineipij secundum quod inue. nitur in creaturis , ubi principium est prius aliquomodo principiato non tamen quantum ad id cui nomen est imposivm ; impositum ei im est ad fghiscaridam otiginem unius ab alio, quae potest intelligi etiam prioritate non intellecta . Ad quattum dieen um, quod philosophus duo bus modis sumit nomen elementi. Primo improprie, nam aliquando illud confundit cum nomine pimetiapi: v I H. met.t. .aliquando illo comprehendit male riam, sotmatu, diptiuationem vi l. c.p phys de is,met. Seeundo propite i sed aliquando magis presse, , a, stet eum illud sumit pro sola causa materiata, vi p. phys a. p phrs
initio .f. met. t. 4. 8c s. mei. t. so. aliquando minus in . . .n e l.
presse. cum illud stimit pio causis init infecis, ut II.
Viram principia rerum naIuralium, sia entis misb li μι contraras. Videt ut quod principia mutationis incommunitiori sint contratia. Dicit enim Philosophus p. p. Fh, si , .
phys t. si . quod nulla contra ita componunt subsan tiam rei, quia contrarietas solum est inter accidentia: sed principia componunt iubstantiam tei. ergo principia rerum nati talium non sunt contraria.
, P taeterea substantia non fit ex non substantiis ut . dieit Philosophus ibi lem ; sed contraria sunt non φ substantiae . cum substantiae nihil si conitatium, ergo principia, ex quibus fit substalitia, non sunt con a
3 Plaeterea dicit Philosophus p phvs. t. 4 1. quod p- ς ptincipia non hunt ex se inuicem ; sed ex eodem r . ibidem i. . . contraria sunt ex se anuleem, album enim fit ex non albo, &muscum ex im muli
ptima principia oportet semper manerei sed con tralia non manent , ut dicit Philosophus t. 1 f. non enim manet homo non musicus, postquam ho mo factus est muscus ergo prima plincipia non sunt
s praeterea caelum est eorpus naturale; seg eae tum p.caei l 3 έ. caret contrariis, ut dicit Philosophus p. exti t. io. &quia propterea ips non convenit generatio, quae om- tinis est ex conitatio , ergo prima principia tio ii sunt
s Praeterea dicit philosophus p. physi. 68. qirodal- ν i,
telum contrariorum sussiliens est ad iaciendam niuis vii ι. rationem , sed contrarietas necessatio debet este intes duo e trema. ergo prima principia mutationis non
Praeterea s principia sunt contraria maxime sor p. phys l. t. ma, de priuatio, ut dicitur p. phys. t. si sed haec non
sunt eontraria, cum priuatis e tantum opponantur,ut gictum est,ergo.
Sed eontra est auctolitas Philosophi p. phues t 41.
ubi ὀocet principia entis mobilis, seu telum natura. p phy bis.lium debete esse contraria. Respondeo dicendum quod principia per se re tum naturalium sunt duplicia, quaedam estendi, seu compositionis . qurdam sendi. seu mutationis, &viraque duplicitet sumi possunt, uno modo, secun d νboseia dum quod ptincipium dicit causam altero modo.se' p phys. s.cundum quod dicit ordinem .s sumatur nomen priri. cipium ut dicit causam , principia peto, sue emendi, siue fiendi, nullo modo sunt contratia . cuius ratio est ex philosopho p. physi. εί. quia onme , quod se secundum natu iam, est . di fit ex subiecto,& sotmatea enim .in qu resoluitur de finalici rei, sunt compo sFmat. p. nentia rem illam : quia unumquodque resoluitui p'I γ το
in ea, ex quibus componitur e ratio autem eius .
quod fit,iecudum naturam resoluitur in subiectum.& formam ut ratio hominis musici in rationcm ho. Dinis. minis,& rationem muscit subiectum autem, de sorma non sunt conitatia,ut docet Philosophus p. phys. t. so. unde fit,ut per se nihil st, vel uat ex opposito: sed tantum per accidens, ut dicit Philosophus p .phys
9쪽
io Prima Secunda: Part. Sum. philoso in h.
t.6s inquantum stitieet areidit subiecto. Cum enim materia nunquam sit sine priuatione , quia quando habet unam sormam , est eum priuatione alterius . fornix dum est in fieri aliquid quod fit, ut homo muscus: in subiecto quango nondum habet sormam,est priuatio ipsus musicae, Ze ideo principium per accidens hominis musici in sieti est non musicum : hoe enim aecidit homini, Hum fit musicus 1 seg quando iam aduenit ei haee forma, agiungitur ei priuatio alterius formae,& se priuatio oppositae formae est principium per accidens in essendo. si vero nomen piimq i de pox a cipium sumatur quatenus dicit ordinem, quia per sep ad in . sit aliquid ex opposito ut patet eum aliquid vel creatur . nam per se fit ex nihilo, vel generat ut sue sim.pliciter, sue secundum quid , iram homo fit ex non homine, Ee musicus ex immΜsco, ut dicit Philoso.. phus p .physi. 4 . di uniuersaliter omnis transmutatio est a eontrario in contrarium. Cuius optima ratio habetur .caeli t. 11.qri a omne, quod transmutatur. exit ab illo . a quo triuismutar ut: moueti enim est aliter habeti nune, quam prius: exiens autem . ab
illo . a quo transmutatur oportet ite in aliud : sed non potest ite in priuationem omnis speciei . quia naee per se non inuenitur . neque di in aliud. quod potest existere eum illo, quia tunc non necessario transmutatum esset ex illo, ergo necessario transmutat ut in sotmam non potentem existere cum eo:tale autem est contrarium. ergo omne quod
transmutatur , transmutatur ex ccntrario in con
trarium: ideo principia sendi necessario debent esse contraria non tamen omniar sed aliqua tantum nam v nuin debet esse subiectum contrariorum . quod mosso stib uno modo sub altero sit . ut docet idem philosophus p. ph3s. t. 11. Sc a t. s. unde manifestum est, quomodo principia rerum naturalium snt contraria,quo modo non. Ad primum ergo dicendum . quod hoc argumentum tantum probat non omnia principia rerum tia turalium in sieti. sumpto principio ut dicat ordinem, esse conmaria: sed aliqua tantum .ut dictum est,& eo. dem mogo respondetura i secundum. i de tot at. Ad tertium dicendum quod unum contratium fit ν ,3 is p. ex altero. sed per accidens non autem per se: princi physi. i3. ac pia autem non sunt ex se inuicem . fit enim calidum Ο ex non caligo vel ex stigido, non autem calor ex m. giditate vel ex non calore. Ad quartum dicendum, quod hoc argumentum tantum probat non Omnia principia rerum natura lium in neri esse contraria. quod concedimus.s,ti ,1 Ad quintum dicendum, quod Philosopho, p. phrsm loquitui de principiis rerum cor Iuptibilium .ut paret ex eogem tum p .caeli tan .lum quia ma teria p. physt: si . definit ptimum subiectum uniuscuiusque ex qtio si aliquid cum insit.& non secundum accidens, res eo trumpitur in hoc abibit ultimum , & ibissem docet omne quod generatur seri ex contrario εἴ eae subiecto quodam .liue materia ; ex illo. scut ex non permanente ex hoc vero scut ex permanente ; de si liniliter omne quod corrumpitur, eorrumpi subiecta
tem cum nihil sit ei contrarium, neque est generabile,neque corruptibile.
Ad sextum dicendum . quod sensus Philosophi est, quod hoe distinguitur motus a mutatione, quOg in
illo requituntur duo contratia positisa , & vniam subiectum: in hoc vero requiruntur duo contrai iaptiuatiue .riam requiritur pia lentia unius contrata j, IEe absentia eius , quae est priuatio. Ad septimum dicendum, quod forma, di priuatio lsunt contraria priua siue,no positive. Duplicites erim l
sumi possunt collatia vel presse. & se contraria sunti illa.quae sub eodem genere posta se expellunt ab eo i dem subie luci, quom ogo sumuntuta philosopho iupost praed. e de oppostis, vidictum est.&p. degen. t. i ueci vel latius proii .quae se non compata uiatur in eo I dem subiecto i & se forma, & priuatio sunt contra ἀl tia.& hoc modo sumuntur a Philosopho p. phys. t.
V Idetur quod principia telum naturalium snt .. .
plura tribus. Dicit enim Philosophus 1 1 bys t. : I
ra H. met. sum. .e.3 quod mutatio quadruplex est, ex subiecto in subiectum . ex subiecto in non subiectum, ex non subiecto in subi dictum, ei non subiecto in non subiectum ι sed principia uium primarii mutationum se ut tria .materia,forma.& priuatio. principia vero quartae mutationis sunt dux negationes,l ut dieit Philosophus ibidem , ergo principra telumi naturalium sunt plura liabus.l 1 praeterea dicit Philosophus 1 .pbyst. - . quod mo. s. ph3Ilia. tus est species mutationis: sed motus, ut dicit Philo p phro, Π, sophia, ibid. hoe dissert ab aliis speciebus mutatio
1 nis.quod habet virumque inminum positiuum, dea firmativum, ergo principia mutationis rerum nal tu talium non sunt tantum tria, materia, forma, &priuatio, quae sunt principia reliquarum mutationu; sed plura tribus , puta duplex, Arma praeter subiectum . de priuationem. 1 praeterea dicit Philosophus i . met. sum. 6. c. 3. I meo. quod in qualibet mutatione sunt quinque.mouens.l mobile tempus.terminus a quo,& terminus ad quε: sed non concurrunt ad motum, nisi ut plinei pia illius, ut patet de mobila termino 4 quo. & ad quem,ergo,& reliqua duo eo neutrunt ut principia . & se elunt plura tribus. Praeterea per plinei pia rerum naturalium vel in- ,-sti,
telliguntur principia per se, vel ptincipia pet aeci . . dens. si intelliguntur principia pet sel, haec sunt tan- psyti si tum guo .materia, & forma nam priuatio est pratici pium pet accidens,ut dieit phil osophus p. physi. 6 6.l c . s. s. V. si intelliguntur principia per accidens. hae e sunt infinio. Vt dicitur p.phys r 3. phys. t. t 6.praeterquam quod id.quod est per aecidens in ali. quo genere, non potest esse species illius genetis,l unde nec potest esse species principis rerum natura
i hum, ergo principia rerum naturalium sunt plura tribus.l Sed contra est.quod Philosophus p. phys t. co. ἀ- ρcat quod principia rerum naturalium sunt tantum tria .materia, Tma,& priuatio. videtur . quod principia rerum naturalium sunt p.ρhrtiti pauciora trabus. Dieit enim Philosophus p. phvst.so di it s. ς
quod principia Hebent manere sed priuatici non m l R I net, ut dicit Philosophus p. phys t. ergo priuatio non est principium & per consequens principia sunt
paueiora tribus.1 Praeterea dieit Philosophos p. phys t. Is . & s. p p,Iz. . quod prauatio est per se non enses ed ex non ente nihil s.
st, ut dicatur p. physi. a. ergo priuatio non est prinicipium.& ita duo tantum erunt principia. 3 Praeterea materia. & priuatio sunt unum num ea p. 8bril.i .
t o. rt dicit Philosophus p. physi. 79. ae proinde non faciunt duo numero principia, sed unum e sed
10쪽
praeter materiam . de priuationem non est aliud priri. cipium , ou m sol ma, Vt dicitur p. ph s t. yi. ergo principia io una naturalium sunt i intum auo. Praeteria ima noti potest esse principium sene. rationis . nisi ut terminus, ut d cit i hilosophus p. phys sed forma non est terminus generationis , nam
hie est iu . quod generatur. quod generatur autem non est forma sed coinpositiantivi dieit Philosophus
Sed contra ea quod Plillosophus p. ph sa t.sc. Seseq.piat ei matelia n,5 formam ponit priuationem tertium principium. Respcit,3 eo dicendum.quod principia terum natui alium soni quodammodo duo, quodammodo tria. Ad euius malitia stationem sciendum est . quod quia lentia de natura habet veras demonstrationes , &definitiones, ut dimam est . 8e utraeque constant ex principiis. de causis. necesse est . quod res naturales, quas illa demonstr. t, de definit constent similiterri incipiis, Ae causis Quot vero iuri haec princip a. non omnes t hilosophici riciuiunt. vi patet ex rhi. losopho p ph3s cx tuu lenientia dicendum est pii. mo quod hac principia ne si alio debent esse plura uno cuius ratio est quia principia t dictum est eum Philosopho p. phys sum conitalia: contre. ria aut mron sunt unum tantum quia nihil est ἴ ii .rii contrarium. Secundo quod non iunt infit,ita .i imi atratio est,quia al oqui seque tetur. quod tr ea tirales non rost nipe feci ei opti ci & s lai rara insui uni, ut in finitum . cn potess coeti occia potentia fuita ; tertio quo Jhaec scit capras Valumpi tu . quam prima
duo coner tria . qida ut irin contia tum non satirali. sui3 ex reliquo . . o mill , . ilicet unumquid consti. tirendo. ne ave rcc si urin ' i Q. sed in eo . in quo erat
altu 3 eoottarium cauare ut aliquid sat . debet dati tertium subiectum . quod cx uno contratio in aliud mutatur. Quarto, quod non sunt plura tribus: quia
quod potest seii per i auctos a. iapeisluum est, si sat
perplura, tota an em ginctatio rerum completi potest ponendo unum principium matellule, de duo formalia. seu vitam pii mam contrarietatem cum vno subiccto, quia ad patiendum susscit unum priti. cipium materiale. Quinto, quod quia illa, dicuntur esse principia. 5: caulae rerum naturalium, ex quibus sunt. de fiunt per se.&non secundum accidens. Omne autem quod fit .est.& fit ex subiecto, re sol ma priua tio aute insormae,vel sorma contraria est principium per aeuidens inquantum aecidit subiecto. seu quatenus ei edi quo per se si aliquid, conueniebat esse sub tali priuatione:& quia prjuatio de subiectum licet
disserant ratione , sunt tamen vinim numero , ideoptinet pia rerum naruialium quodammodo sunt Auo, quo flammodo lita; sunt enim duo tantum plincipia per se, sunt vero, tria includendo tertium plincipium per accidens : sunt itidem duo principia re. quia duo tantum realiter ronuntur in re, quae G. subiectum scilicet. de sori. ablunt autem tria talione quia subie-ptiuatio licet sint unum numeto, seu iubiecto, ratione tamen disserunt. quia materia est nonens secundum acciderat, priuatio autem est non ensper se,hoe enim ipsum, quod est v. . in figuratum . significat non esse:sed aes nino s snifieat non esse .nisi in . quantum ei accidit insiguratum; praetetea, quiam te ita est prope rem. Q Hi iiii qualiter, quia est in potentia ad tem,& est alii aliter substantia rei quia in irat inconstitution-m iii, stantiae, quod de priuatio ne dici non potest. Utiae manifestum est quomodo principii rerum naturalium snt duo , quomodo
Λd ptimum ergo dicendum , quod non est aliqua mutatio de non subiecto in non subiectum . ut dieit 3 pi, si frPhilosophus scilicet p physi. - .&n.met sum .e 3. 'ς .l
quia duae negationes sicut noti album. Inon istum, '' neque sunt conitariae . neque contra Alfioriae, quia non sunt onoostae possunt enim veliscati de eoacm. multa eram sunt. quae neque alb. . neque nigra . ati vero mutatio debet esse inter Oppo:7ta, it dicit ut p.
l Ag secundum dicendum. qnod quia generatio, di piph s l. ii
l corruptio, seu mutatio ex termino affirmato in ne satum, vel ex negato in assi matum . saluatur etiami in motu, atque adeo in omni mutatione; nam cum mouetur aliquid de albo in nigrum, corrumpitur alisbum in sit nigrum .ideo in omni mmatione naturalii requiruntur, & saluantur biectum, Arma, Npti l uatio. Ad tertium dicendum , quod principia mutationis D .met. l. ii sunt in duo lici dissΘi entia. Alia iunt. iecundiim quae mutatio diuiditur in i ias speetes, de haec sunt tantum tria, subiectum. terminii; a quo, de terminus ad que, nam ab hit Iuobus sumitur so erios mutationis. Alia sunt, secui clum qui non diuigitur mutatio in sim si pecies, tu a sunt communia omni mutationi. & issa sunt tria alia. pura mouens. mobile . de tempus. Adit . iud de generatione quod sit actio licendum , quod generatio dupliciter potest sumi. vel ut mutatio, &sic habet tantum tria principia materiam formam,&priuationem , vel ut origo. & ploductio. de ita est actio 3c dicit ordinem intrinsecum ad agena. Aa quartum dicendum . quod loquimur ge princi- op.33.p. piis, quae necessatio tequiruntur in omni mutatione; physi. 3. tiliae autem sunt tantum tria, qui tum duo sunt principia pei se essendi. &sendi . & inti insecaret Actaei ex lueenim aliquid fit per se . quoil inest rei. post.
quam iam facta est, virum veto est per accidens, nimirum priuatio ,quae dici tur principium per accidens praeter dicta , iam in essendo. quam in sen8o . quia coincidit eom materia . non tamen intrat substantia rei fictae: est tamen principium necessarium , quia nunquam materia a priuatione denudatur. Ad quintum dicendum . quod principia dicuntur manete . non tamen omnia , Hirat ei lim philosephus p.rbita ri t. 3b. quod manet subiectum . S serma, non autem inpolatum formae . puta priuatio ; cum enim homo i factus est musicus, non permanet amplius non mini scias.
vel die . quod pi incipia per se manent. non auten principia per accidens, scut sunt ptiuatio, di soldi, p phyia. 4, praeterita : ex hoe enim aliquid fit per se . quo 3 inest rei, postquam iam facta est, priuatio autem non intrat esseni iam rei factae,sicut nec forma quae praefuit: δe ideo utraque dicitur ptincipium per accidens, secus vero materia, se forma, nam utraque intrat substantiam rei.
Ad sextum dicendum.quod id, laod fit, per sestex :ente in potentia, di per accidens ex non ente,&ente ractu, quia fit per se ex materia , quae est ens inpotens tia, de per accidens ex priuatione , di forma praece. dente , quatenus materiae . ex qua fit aliquid persciconueniebat esse sub tali sol ma ἰ vel sub tali priua
Ad septimum dieendii. suod licet priuatio . A m
l teria sintvnuni numero seus abiecto sunt tam e ducippi y ju
ratione, vi dictu tu est,& ideo sunt duo principi s moni enim est necesse . quod principium dieat rei distin
t ictam ed susscit quod dicat rationem Atilii ctam '. Ad octauum aicendum . quog duplex est tetrii nus generationis ,'qui, de quo ille est solum com postum,hie veto est forma,& non nisi ratione ipsius