Sylloge opuscolorum selectorum ad praxim praecipue medicam spectantium ... civis Valerianus Aloysius Brera ... In Ticinensi Archigymnasio therapiae specialis, & clinices professor ... Vol. 1. 4.. Cum tabula aenea

371쪽

DE PLICA POL NICA .

. XXXI.

Quo saeculo . XXVIII. hic affectus

primum ObservatuS, aeque ignorum , ac in quanam regione incolas Primum corripuerit . Hoc tamen certum , in Germania, Hungaria , Ρolonia, Helvetia a longo tempore repertos passim fuisse plica cum taedio incedentes . Gallos e contra , Italos, Hispanos , imo Anglos, quantum quidem novimus, huc usque iupatria liberos mansisse. Nonnulli credunt, ΡΟΑloniae incolis primum grassasse morbum hunc epidemicum ab excursione Tartarorum in ΡΟ-loniam anno 1279. per contagium translatum, abhinc sensim tu endemium mutatum , ut Plica

epithetoa polonica acceperit, quod in huna usque diem ipsi iure competit . Alii Iudaeos accusant XXIV. , forsitan quod credant , hoc hominum genus ex infensisIimo , quo Versus catholicos feruntur odio, plicas abscissas in potulenta demersisse, quo de likex iisdem assumptis itidem plicas sibi contraherent . Ad tempus quod attinet plicae

deportationis in Poloniam , nonnulli circa annum Iet 8a, alii Ia 99 constituunt et verum ob illorum- temporum iniuriam fata medica Dbvelantem parum certi determinari posse videtur . Haud opus ella reor demonstrare ,

Diuiti sed by Cooste

372쪽

36 BRERA Iudaeos plicam in Poloniam neque introduxi v se , neque propagasse: haec enim opinio ex vulgi odio in recutitos suborta est. Nec mi unus omnes illuminati medici Polonis consen tiunt , diabolum vel fascinum plicae patrem nuncupari posse. In morbis difficilioribus suis perstitiosi Ac ignorantes medici etiam neoterici satim diaboli concursum provocant. Ceterum haeς assectio maxime naturalis est , sanioris medietnae regulis explicatur , & sommunibus remediis obtemperat.

XXXII.

Huius morbi origo, ut nunc aetiologiam generalem paucis attingam, multa ac varia indicat, quorum distinctae recensioni, ac claxiori cognitioni latur explanatio aptiorem casionem ca subministrabit. Primam tamen tque praecipuam originem singulariter vitiosam, ac plus minus corpori humano infensam ad aeris, ventorum, aquarum , telluris, exhalationum, victus generis di morum qualitatem revocandam esse opinor , atque Valde necessarium fore arbitror , ut a medico , hac vel illa regione , aut urbe, discrepans horum Om-

a Ubi de caussis agam .

373쪽

nE PLICA PS LIMICA . mum natura . diversa proprietas , & peculia ψris ac varia in corpus animale vivum actio Probe cognoscantur , atque perspectae red dantur h

s. XXXIII.

plicae originem a Tartatis olim in ro loniam irrumpentibus . XXVIII. XXX, .

qui, immissis humanis cordibus veneno imbutis, aquas contagiosas reddere conabantur , derivandam esse, negant SCOTUS a aliique celeberrimi Scriptores: optimo etenim repugΠat iudicio , Tartaros immensorum lacuum aquas veneno aliquo inquinare potuisse . - uantis is autem , ait ERNDTELLIUS b , per ,, toties repetitas invasiones intra hos quadraue, ginta, Vel quinquaginta annos Conspurca ,, verint provincias illas stupris, quivis fa-ν, Cile comprehendit, qui ex historicis re M Petet, quod Tartari in crapulam , libidinem , ceterasque voluptates sint proiectis, , simi . Licet igitur, quod obstare posset

374쪽

38 BavRRis contagii origini , Tartari nunquam sorteis plica ipsa labora Verint , quin tamen ex ,, helluino vivendi more , de tunc temporis

,, sorte , propter annonae apud suos deis 3, ctum , ex absurdis caree equorum, fortassis , etiam morticina , aliisque prae fame devo-ν, Tatis , succos in corpore colligebant impu- ,, rissimos, quos postea miseris terrore , de-ν, Speratione , inedia consectis incolis per libidinosam compressionem communicarunt ἔ,, inde apud praegnantes monstruosum huius- ,, modi malum foetui impressum primam tras, hit originem . sine dubio enim apud mi-ys Seras tales sub ipso venereo congressu ri-ν, gidae assurgebant comae , vox faucibus haesit , Se totus corporis latex coagulum , quasi , de stagnationem prae terrore passus, , fuit, dum satyris illis & monitiis nolentes, sue Volentes corpora prostituerunt . Postea au- ,, tem per haereditatem partim, partim per, , ipsum contagium longe , lateque malum

, fuit dispersum V . Relata ERNDTELLII Opinio plicae originem in Polonia ipsa determinat , de Tartaros non morbi latores, sed

in hac regione progenitores , respicit. Sub causarum articulo hanc quaestionem non omnino veritate destitutam fusus agitare curabo . Ad interim vero notare sufficiat , etiam luis venereae in America ortum, uti Auchores referunt . non dissimilem agncscere caussam .

375쪽

Varia praeterea extant de plica origine , quae vero nullius momenti protinus respicienda sunt. SIXTUS e. g. a asserit , in sola Russia olim contineri plicam , in Pohucia ad Biesci adicos montes enatam: sed dum Poloni diutius cum rebellibus Cosacis bella gererent, mothum Russis familiarem in patriam transtu lisse. Idem hisce vectis assirmat STARNIGELIUS b : .. Inter Hungariam id Ρohuciam ,, Provinciam regni Poloniae eveniebat, in qua ,, p erisque hominibus unus aut alter cirrus

, excresceret: nunc serpere coepit hic mor

se bus . & late divulgatur per regnum P. ER TELLIUS a dicit , luem Pohutiensem a 3 initio adventitiam fuisse, tandem etiam fixum sibi locum elegisse in plurimis valli T- Inae Sarmatiae provinciis & oppidis .

3. XXXV.

MIn hine rationi consonam videtur c umst; tuere . Ilicam in Polonia ipsa primos susce-

exaratae .

co Loci ci. pag. 1 3.

376쪽

o Ba E Apisse natales; se protinus eorum auctorum optinniorem absurdam, seu potius sabulosam, omnino reiicierdam , Tartaros nimirum corda eX occisis polonorum cordibus extracta , veneno que assecta sub finem saeculi decimi tertii,

uti superius dictum fuit g. XXVIII. XXXI. XXXIII. , in flumina iniecisse , atque ira

gorgoneam virtutem, crines in Medusae or Natum convertendo, iisdem malum conciliasse. Inquinarunt tunc temporis Tartari non Poloniae aquas , sed polonorum corpora , dum con tagium morbosum ipsis communica hant, eo ipso ali et modo , quo Peruviani & Brasiliani olim curiosae ac libidinosae Lusitanorum lc Hispasinorum geuti venereum miasma propasabant.

Ex plurimorum Scriptorum asserti,ne con stat , inter Hungariam Sc Ρohutium fa . regni quondam Poloniae provinciam, plicam Primum grassasse . Unus aut alter c rus cum vicinis sibi pilis in se introrsum inficatus, ac densus excrescebat ab initio sim molethia t

postea , ubi totum Ρoloniae regni in pervasit morbus. ossa magno cum cructa Γ infri age-

. THUANI Historiarum sui emporis T. I

377쪽

bantur , laxabantur artus & vertebralis columna , caput pediculos fundebat, ac Vermi nante ubique peste ita opplebatur , ut pur gari non posset. Cincinis illis derasis virus morbificum In corpus relabebatur , caput , pedes, manus, iuncturas petens, oculorum usum adimebat . variasque methastases Ciebat. Remediis usitatis aegrescebat malum , & in seminas 4 praecipue eas, quibus statis temporibus menstrua non fluebant, saeviebat; in eos item, qui venereo morbo infecti erant , aut in liberos ab iis procreatos; in eos tandem qui capitis porriginem medicamentis repercti tientibus represserant ι

ε. XXXVI 1.

tam supra citatus Laurentius STARN UELIUS, Academiae Samosciensis in Poloniae Russia olim Rector. quum de plica ad Patavini Archigymnasi Medicinae Professores scripsisset anno x 199 , Hercules A SAXONIA resin

pondit, morbum novum non esse; quippe quod SCHENKII testimonio constabat , huiusmodi affectionem neque recentem , neque Polonis peculiarem fuisse , sed diu ante inter Hel-Vetios , per Alsatiam , Brisgoviam, Belgiique regiones ad Rhenum positas grassasse , de in Germania ipsa , ac Hungaria anuo quidem

378쪽

CID ID LXIV ita notum fuisse, ut Iam an

liquior existimaretur . Hanc assertionem STAT LERI observatione confirmari videtur, qui refert, cavarem ab Horneliein, cum ob impexam & inexplicabilem pilorum plicationem, horrificam planeque gorgoneam harbam vitaretur , cuivis tamen se potius pasIurum respondisse , quam sua illa barba carere ; si quidem iis . qui eo malo tentarentur persuasum fuisse. gravissima capitis mala, uti apo-plexiae 4 paralyseos , maniae , ac pertinacis cephalalgiae caussam seu capillitio, seu barba tali modo intricata alenda , assumi et itaque summa religione cirros illos prorsus incultos servare .. nec ferro praescindere, aut pectere. Etiam in Germaniae inferioris oris interdum observati fuerunt qui impexos capillos sub thorace absconderunt ab , & intricatam barbam sub pectorali retcondiderunt. - Vereor tamen, Omnes has plicas, extra Ρoloniam , Russiam , & Hungariam observatas , potius ad genus plicae falsae, quam verae referen das esse , paucaque Sane attentione harum chinservationum Scriptores , in plicae diagnosi diiudicanda usos fore . Nostra etiam in Insubria equi communissimum plicae falsae , vulgo M Taube Dissert. de Plira Poloniea. Heimstadii

379쪽

Ietro, exemplum osserunt, quae nullo modo cum huius morbi genere , si ilia animalia tu Polonia viventia, afficiente, convenite Videtur.

XXXVIII.

Contra Herculem A SAXONIA disputa-Vlt , & plicam eamdem cum lue Venerea esse Probavit vir quidam, qui dissimulato Veronomine Alcinans a dici voluit . Certe Vi-Tus plicorum contagiosum est. vestimentis ac coitu propagatur . Symplomata , quoque Cum illis luis yenereae confirmatae conveniunt et in decursu morbi observantur tophi , exostoses, gummata, ossium fragilitates Ze similia; cui argumento accedit luis frequentia inter Poloniae incolas, atque vis ac efficacia mercuria lium ad morbi sanationem . Quae omnia Pri mo quidem aspectu plicae naturam Ueneream Confirmare videntur. Attenta vero amborum ramborum consideratio diversam inter se indolem ostendunt , uti alio loco exponam, &morbus Plicosus etiam absque mercurialium usu curari potest . Illa symptomata Venerea

a) Diotit; sentem ad Sormatas. - Probabili νer huius disputationis Auctorem esse videtur FULGINATIM , qui Consultationem de lue Sarmarica anno IisOO. Ferrariae edidit.

380쪽

ex frequentiori morbi combinatione cum tu Venerea , quam communissimam in Polonia a praesertim inter gentem Hebraeam , obse

vavi , explicari possunt . XXXIX. Sicuti multi extant scriptores, qui fa-hulosam huius morbi adducunt originem, non miror, vulgum, & eos, qui physicas veritates in dubium vocare solent, aut miracula ι veneficia , & fascinationes simul somniant ιPlicae polonicae genus morbosum absolute ne gare . Ast doctis aliunde medicis parcere ne queo , qui affectionem plicosam pro vero

morbo haud agnoscere volunt, contra Omnem sanam rationem & experientiam inter tot nationes , tantosque saeculorum decursus ab insignibus arte & doctrina viris constanter Mperpetuo continuatam. Iam DAVINSONIUS asseruit , plicam polonicam in muliercularum sversiitiosarum terebro natam , O in aliquos nimis credulos medicos transplantatam fore . Eo verum tempote huius auetoris ausibus iuste se se opposuerunt SCHULTLIUS, ΡΑ-STORI US, MANGET TUS . aliique celeberrimi Practici. Summopere pariter doleo , hac

etiam nostra aetate nonnullos cognovisse medicos . qui Polouorum mOIbOIuta , morum s