"Galeni locus qui est de horologiis veterum emendatus et explicatus."

1쪽

CONSTANTIUS FUND.

3쪽

ΡROGRAMM

5쪽

sialem lassus qui est de twr0lagii Veterum emendatur et 0xplicaturu

' PSHisseisis ot -- - eausas impedita quaestio est de veterum opificiis. Nam primum Ixtissime palat quia apud veteres non idem quod inii nostratos lis crinis laetum pis artis et opificii, sed nullus instini quidem oneris opifex sui quin artificem se profiteretur . Deinde qua genera artium, qua nomina artificum fuerint, quas alio ad collegia, qua ad singulos homines pertinuerit L quao mihismis colleo origo, qu- leo si institutio sierit no nunc quidem in tanta distina uorum militudino satis apparet nec nisi persectu illo quod his proximis annis incohatum est, titulorum omnium Romanorum corpore explorat, tur. Accedit lis hominu in statu dubitatio quin aedem iris p ab ingenuis hominibus et a servis libertisque exoreobantur L Denique difficii est de ipsis artium monumentis quao aut commemorauitur a seriptoribus aut in mineis nostris servantur, recte iudieare, quoniam, qui nclis cuiusque pinu sunt a philologoruin octrina abhorrere pleriimquo solent, contra qui in Velamim seriptis

versatitur earum rerum, qua ad artis praestantiam pertinent, non uiepo eam qua opus est intolligentiam listhent. Itaque quanquam nostra notato intelligi coeptum est ut Reulptores architectos coloros luia nobis artificos appellantur, sic otiam figulas, argentarios vascularios, labros intestinos textores nihil

antiquius habere necesse esse, quam ut Meriun tueantur, aemule Mur, mirantur exempla, tamen excepta strio ligularum, eun hiuina coniuncta philologorem artificiumus opera egregie tractata est, paues arisbus contigit ut diligentem eundemquo perum artis ser larem invenirenti Qui enim do

universa quarundani artium historia scripserant quum recentissima quaeque accurate colligo roni tanapii veterum monumentorum plerumque incuriosi fuerunt. A mihi quidem, quum in eo, quod edendum

restat, antiquitatum Romanamin, Miniuino des estus dicendum esset, id potissimum curas eas dehebat ni quae veteres iptitas hoc genero memoriast prodidissent, colligerem, exi quibus unum locum, tu in imo meo libro brevissimo. solvotur hac dam scribendi opportunum paullo explicatius minis .

liberales sive iti Irael si il linthemittit, NKdin, fit a ranct e. tamen hoc diserimen non adoritur naturam sed aut ad

vulgi iudicium alit ad philosophoriam supercilium 'serenavin axis vresi sineretur, qvi dida artes servi viri cliber toriamque Misso eroderet taeeronii litidi, iudie se est.

tiararium. At notum est tantum mi a C. Terentium πιτ

Val. Max. III, 4 4 3 negotiatorem articis artui sitis A M. Aomilium Scaurem patricium homi ire in Cos Ilio Atio . de vir il l. 72. Drumann I, p. 25. l. BglIU Iir eleret lili, bis partem in eonesta tibicinum, aurifleum, brorum, fullonum, suismum eo tarior i. rarioruin i lamni deseris tam misso in ut . missi. 17 et x Ulpl ira Di r i X. . . , apparet, sub imperatoribus quoquc fuis&e aut rum pueros di-

Mentes ingenuos filios famili . Ex his exemplis in iis ra sordidis artibiis ne ingenuos quidem abstinuisse, quanquam harum quoque artium quo Mam diserimen sietum est. nam.

didas quidem roseri, κd tamen eas, quae insenuum hominem

6쪽

Constat veteres quoquo habuisse sua horologia eaque duplici generis, solaria et horologia ex aqua Ao Romam quidem solarium primum catina deportatum M a. si in re in publico secumlini rostra statutum est, quod quum ad Siciliae elim descriptum ad horas Romanas non e venires, maerent tamen ei Romani annos undecentum, donec a bae, as Q. sereius Philippus diligentius ordinatam iuxta posuit Paullo post a. 595, 159 torologim ex aqua Roma dicavit Scipio astest . Indo ab hoc tempor publico privatimque non solum in singulis civitatibus sed etiam in templis ' balineis Ombos villis horologia uinue tantur. Odoim rupinus nutum mi e tu ui in veteri is re serioribusquo scriptoribus commemoratur. Velut Athenis reperta sunt quatuor' Thespiis ' Deli singula in insula omisso horianium titulus docet C. I. r. n. 25I0 Biami ac vero quae urbs oppleta solariis suisso dieitur in Boeotia comoedias agmento p Gellium III 3. 4. et locis finitimis involita sunt plus decem Herculanei duo Pompeiis, quod ego sciam, undecim ' fuerunt praeterea horologia Puteolis '' Solarium es de eriptum re ex o iuri Cio. N. D. II, 34, M. et qua Dei censorin. 23. 5.

' Tironi in Tu geniatium horologium, missurum pro mittit te ero mi Iam XVI, 18 3. In agro Romano quadreperis sunt solaria in villis plerariti ei videntur statuta esse. Exstat 1 Solarium in turri Ventorum. Stuar Auris p M of AHeus I, pl. X, M. AEoaho Totin ramis'. maHen tibero. . Rienιλω er, p. 22. Ibo De Iam aro iii Me. rea e Melcias de reten a muti et Asa. M PInstitui.

e memoratur.

7쪽

Aletrii Rivonuaa B uni in vico Sahaudia apud Anne , ubi nunc est mn nasti muta Taloiro πιν, Nemausi Linquis Sextus. Viennae no remotissimae iudet imperii Romam provincia Hispania εautiae M horologiis caruerunti an omnia negotia publica pinvata, minima minima, ad horas disponio pi, Mihi ' cuius rei his nori imonium a siminia is aquamini quibus aquam tuo imis intestim diurius aut nocturnis po timuis certis es singulis vel altumis horis oneoditur δ' idquo non solum in Italia vi bibus at ius villis, sed etiam in modii harenis provincia Africao 3'. D tanta horologioni in copia non mirum est, quod in artium tuoquo operibus communia vita st umenta repraesentantibus hortilogia in columnis posita non raro conspiciuntur, ut in anaglyph scyphi, ad sorium nisi α iras reperii mei in Minon marmoreo Marino Ae solarioriun quidem veterum rati repertis inde ab anno 1746 perea iis quas enumerari expuit,laribus 13hilologi mim aut irrati minaqiae diligentia hodie satis videtur esso explorata . Nam quum triplex esset solarioriun genus, unum, quod ad certi cuiusdam loci situm d criptum vel, ut Vitruvii verbis ut si ad c lima succisum, uncias cuiusquo diei his enim horis et Graeci ut Romani Melauitur indiearei aliorem quod iis comparatum esset, ut non in loco, sed in diversis iuris collocari et ab uno loco in aliorum transportari posset tertium, quod ita in oras aequinoctiales, id est inter se a0qitales quo genere mathematici utebantur, horum omnium quae qua descriptio stetit accurate et dilucide demonstratum est ' Multo minus nota sunt horologia ex aqua, quorum ratisnem olim aecumis exposuerat Hero Alexandrinus in quatuor libris περὶ δρίων ves περ ὁδρο---εω- vel περὶ μυ ἄρ--n. mine ne exemplum ulluo ervulum est ex memoria tenuis

8쪽

relicta. Nam plane diversas ab his horologiis habenda sunt clepsydra illas quibus et Athenienses' es Rodii, ni 'sore imi oratis, rum spatias vult minuariu inclisura nihil e stat de seni iacitur, susso epsydrari vasculum simplex, inferiore parte pectoratum, suspensum in tripode appotito ampposito cratere. x quo aqua in vasculum insunderetur Antiqnior autem fui clepsydra horologiis. Neque enim aut hora Athenis aut pars quaedam horae concedebatur oratoribus sed aqua certa dabatur, quae ad horas omnino non conveniret, velut undecim αμ νορεις ' unus ves tres χόα 'Undo intestigitur Mnesi rem eo tempore Albenis ortum esse quo horologia nondum nota essent ei perrum isse postea, quum ad forensem usirin horologi aptior videretur clepsiara. Nam horologia non

signis enhant nisi integras horas easque inaequales longiores aestate breviores hieme, clepsydrae contra non liora fluidem nec partes horarum, sed certum quoddam et constans temporis spatium indicabant'

vidi.

νων εὐια mortem Deit aedisia e Mammati IIae igit tir Io- psydra lorensis sorma fuisse videtur. Et ierunt torti se

alius formae elepsydrae, de quibua quum nihil diserte proditum ii, dimine ea iudicare. Velut in Mu a b apud Wiucholmannum Monum uno a. M. IIo. g. A. M.

p. 45. in quo Pelei et Thetilli tuliti e et rae e ratantur, Morpheus eoospici uir, aeva manu instrumentum aliquod

βολα πρό πιπιν --edendum seri se exit, misso olosi quae quis se mire po-- equo vero disium est, ad

eas componerit aut multo aptior a suill aqua arenam, nequo huiusmodi instrumenta commvno quidquam habuisse emi Lgaribus elepsydris, quae amphorae sext. mp. e. a MV, 24. vel hydriae Iulia ii Caes. 2I. limnam ainbebanti ε ὶ Aeschin. .rt. παραπρ. p. 296, 4.

p. g. l. R. Demost h. 1. Clepsydra enim si eonsimi poterant, ut euiuis iε--poris patio in tiendo alitae ira piat. Velut erodes Atticus dies solebat κιετνδρα si μμεμειρημένην εἰ linto to

κυάήρους 'is iii ' An siti dem generis observationes per clepsr dran insututas describunt Theon in eorum ad Pto

9쪽

αε in οὐχ δμέ- ' Mensis Ium, δεώm in munale alui seminis incidit brevissimi ii ii diei spatium

unitis actionis mensura constituebatur, quoi vero aquae amphoras hoc temporis spatio permem dram defluorent, experimento reperiebatur idque experimentum quotannis fieri proptorea se ossa erat, ii dolepsydra ipsa subinde renovabatur ' nova vero clepsydra ut aut latius aut angustius Di amen inbiiit. aut plures aut pauci'res aquas amphoras effundebat Facto vero experimento intelligebatur, quot

amphonin initis actioius imis impori responderent, haramque amphorarum mori, in tres paries actio ipsa diridebatur contra Romae quum prius aliquanto horologia um clepsydrae inmotuissent

legitimum die indi tempus ad horas et impii talia tar lituod qua aetati primum tactum sit parum constat. Erreat enim Tacitus de r. 3η qui PompeIulia tertio consulatu ' o. a. n. Chr. n. 52, primum eloquentias

veluti sonos impositasse narrat, quoniam multo ante ann 70, Cicero in Verri Acti I, II, 32 se ad direndum suo treium te viro uti dicit ei Micii I s,1 25. Huc ait, seu δε-- eris alma, ne quam ego horam δε mo se timo horis rem mam. Idem anno in in ori pr. B r. 2, 6 sed in qu iam, T. Gliene,

dili 9 nes re meae temporis angustiis obMiliati meque comparato tona sitito Falso defensionis in semihorae cireulum oesiaec premebitrer cf. 6 et A. s. ubi iterum semihorae patium commemoratur

Denique anno b in or pr. Flacco 33 82. Cui in hora omino eae dias ' Pompeius igitur quum, ut eouius prodit ad Milonianam p. 37 0ri, Minoa duas leges promulgaret, alteram de vi, ineram de ambitu, et in his , in die My - - , a nec usumire e rei, reo perorari iuheret ita, ut duoe ,--eusatori tres eo darentur', non primus clepsydrae usura introduxit, sed in his duabus quaestioniblis ut iterum diserte testatur Asconius p. 40, certas horas et a Musatori et reo, ut in aliis causis iam mina

seri solebat praeseripsit M'. Mam Plinii actat horae vel hora partes ' oratoribus ad dicendum concedebantur, quarum metuum non ,, lasium esset, sed urn do e iis quidem, u quatuor clepsydrae uobis homo sp ii responderenti Nam Plinius et narrat aliquando in senatu s

dixisse horas paene quinque quum clepsydras accepisset sedecim ea Atiue spatiosissimas vidstur igitur. si iustas accepisset, quatuor sero horas dicturus luisse. Cetra H accurato cum horis vel partibus

horarum ommim, Hep ydras inviis a non putarala est, quum horae singulorum dierum a mae ement, Here drarum mensura aequalis, nec dubitandum sit, qui ut Athonienses, Romani certam quandam dicendo adhibuerint mensuram clepsydraramque nodum ad certas quasdam horas sivo brumales sive aequinoctiales, constituerin Nisi sorte quis redit Romano si eisse in iudieiis quod Graeci se itiunt invigiliis militum nocturnis per epudram dividendis ', ut brevioribus noctibus interiorem cleps7drae patiem uera oblinorent, longioribus authin ceram amoverent λ

10쪽

Hac igitur clamydrimi iudicialimn horologiorumque di vesta domo imis, ristas ut horologiis

ex aqua dicamus, quo riui primum expprime litum se i- dicitur Plato artificiosam rationem post invenit Ctesibius Alexaiultitius uua in re ite actum agere videamur prasmon siidum est mirabili sano casu accidisse, ut in magno eorum, qui de horologiis ex aqua Scripserunt, iumero ira

quidem his loci memor esset, a quo professo do bat haeo omius quaesis, Quod utrum laetum sit propterea, quod ille locus omnino ignoraretur' an quod eius explicatio difficilliina rideretur, noscio.

M. Basil. I. p. 363 sit. d. Uliari. VI p. 545 sqq. ed. illin. V. p. 82 sqq. qui liber si quis alius documonis est, quam turpi misit et oblivione hodie quoque Galerii, hominis et ingeni mi et diligontis o ra iaceant, non monaul nim culpa, sed philesim n um medicoruniquo nostigentia. Etenim qui proxime mini ediderim Charterius, Gulatomis illinius eorum ne in libro MS usus est AEuhesus vero ne lauistoni quidem ivliti inem iiispoxit quiri si se isset taliquot menda qua conexorat Goulgtonus non repetivisse Quum igitur oditiones huius libri miluin habeant usum, locum ipsum adscribam, emendat vi ad codicena S. Modiceum saeeuli XII bibliotheciae aut entianae pluL 74, 3 membranaceum δ' quem in meum usum accurat eouiuii car is an meliter, Dr . ph Adseripsi integram eo Mei L lectionem, nisi quod accentuum divorsitates interdum noli commemoravi Iota subscriptum a librario semper omittitur. Prastorea charierit illiniique varias lectiones omnes,mouistoni coniecturas nonnullas addidi.

purae imponito, primum s0lis radium conspicatus. Deinde quando tibi solarium deserit tuo nuntia

ri primam horam praeteriisse, annotato, quanta vasculi pars aqua inalii Pla snerit: ii statim effasa aqua iterram illud eidem aquae imponito. Quum vero

cunnis, horam nuntiaverit sola iubibori logium, vasculum inspicito deinde quando in eo quum ad eandem partem pervenisAe inveneris ad quam prima hora pervenit adnotato celaritur et exhaust uni

tionem illustravit Perr altilis arehitoetu celeberrimus Leadix iures 'architecturo de Vitruvo par errauit Paria I pH. l. p. 28o sqqJ, euius auctoritati paruerunt oppe Au sita Hieme Usee ire de theoreti emero ii Mini moe 'irio L

' Unus Deaudius p. 14 ex ., loco eu Onstrat vidite fidiem in il partes divisi se Praeterea uihil ex eo prosecit. M Clav lii Galeni Pergameni opus illa varia a Theod. Gonlatono Gra re e re et in linsinini Latinain -- --

Alter eiusden lini liiiiiiiii ii Gilli in i cistex bis seculi XIV,

pl. 74, 1, p. 92, ut mihi Zangenari , erus scripsit, excerptat iviti habe huius libri neque eum quiem

eontinet.