장음표시 사용
271쪽
T. XLme Morborum Sanatione Palliatione. Actenus egimus de remediis, eorumque usuri in quibus tota Therapeia consistit. Sequitur,ut curationis Therapeuticae species proponamus; quae duae sunt Sanatio, Palliatio. Sanatio est Therapeia, qua morbi sanabiles ad sanita C Gytem perducuntur. Haec cura vel morbi species, nempe intemperiem pravam partium conformationem vel Communes mor . borum differentias. Intemperies curatur remediis contrariis qualitatibus praeditis, iisque fere solis diaeteticis, vel pharmaκιυtici S. Interdum tamen etiam chirurgia ad intemperies cura- das adhibetur; ut apparet, ubi fonticulis , cauteriis, vel frictionibus, ad intemperiei humidae cerebri vel alius partis medelam, utimur.
Estque haec curatio vel manifesta intemperiet , vel
Manifesta intemperies curatur remediis, Contrariis Manifes . manifestis qualitatibus donatis. Itaque Intemperies calida corrigitur frigidis Frigida calidis. Humida siccis Sicca humidis. Quod justo tenuius est, corrigitur incrassantibus; cujusmodi sunt frigida,vel temperata, citra acrimoniam. Crassum attenuantibus cujusmodi sunt omnia quae
Durum mollitur iis , quae molliendi vim habent.
272쪽
ne alia viscera ab iis laedantur, vix tuto 3dhibentur , propterea frequentii diuturniore usurpatione id , quod vehementiae deest, compensandum. Uteri Abaeeto abstinendum in Uteri morbis dulcia vero ipsi sani grata. Est enim uterus exquisito sensu praeditus; hinc ab acidorum punctione laeditur, α dulcium lenitate bene assicitur. In gravidis tamen a dulcibus abstinendum jubent Medici, ne, a visciditate eorum, vas auteri ob
Oculorum. Oculus, quia est exquisitissimo sensu praeditus , non fert medicamenta acria, aut quae ipsum constringunt vel
Occultae In morbis occultae intemperiei curandis, occulta qua-llitas maligna contrario alexipharmaco est expugnanda,&venenum per convenientes vias e corpore est tollendum. Itaque venenum ore haustum vel sumptum vomitorio aut cathartico mox est educendum, teliquiae postea alexipharmacis domandae. Si vero aere sit haustum, in venosum arteriosumque genus penetraverit , per
sudores est expellendum. Quae vero morsu aut ictu e
nenato,aut per contactum,corpori illata sunt, quam primis educendari expellenda; omnibusque modis studendum, ne intra corpus serpant Pr cipue autem, unumquodque Venenum remediis, quae experientia ei adversia esse docuit, est impugnandu, cardiaca sunt addeda. In venenis tamequalitates manifestet si observentur, id plurimum ad sanitatem facit.
Curatio morborum occultorum , quae per remedia alexipharmaca , vel aliis occultis qualitatibus praedita, instituitur,mere est empirica: cum ea non ratione, sed Per
273쪽
test ratio quippe quae in hac medicatione nec morbum, nec remedium , assequatur. Interim fatendum, hic s*pe methodum quandam medendi adhiberi sed empirica, seu talem , quam experientia etiam docuit cum imaginaria, seu rationalis, hic nihil possit. Inter morbos conformationis curados primo se offerunt Morborum
morbi quantitatis , numeri cil. magnitudinis, iis, j, Morbus numeri est vel in excessu, vel indefectu. Ille timeri. Curatur, dum id, quod abundat , tollitur; hic vero , dum illud, quod dresst, restituitur di Medicus naturae robur tuetur, idoneamque materiam lubministrat , atque impedimenta removet, in curtis cutim aliunde sumptam, si res tanto molimine indigere videatur, suppeditat, Atque Iaaec generalis Curatio pro varietate partium variatur nam alio modo proceditur in ossis , alio in nervi, alio in aliarum partium restitutione. Cum autem aliae partes sint simplices, aliae compositae: si compositae amittantur, neque eaedem specie reparari, neque iis simile facile substitui potest citaque in iis tertia curatio est, dum aliquid substituimus, quod partis amita usum aliquo modo prς stare potest.
Excessus remotione curatur. Sed Cum res excedentes ksuperfluet, quae tolli debent, sint variae aliae enim in corpus sunt immissς , alia in eo genitae; idque vel secundum naturam, vel contra naturam salijsunt partes corporis corruptae atque ideo singulis peculiaris, pro partiusubstantia, dignitate, situ figura, aliis conditionibus, debetur curatio. Semper autem curandum, ut partes aliquvam mihime laedantur et corpus majus damnum ex Kk2 ab-
274쪽
ago A, Cap. XI. ablatione non patiatur, quam id ipsum es , quod ex re abundante proficiscitur. Instrumenta , quibus res abundantes auferuntur sunt serrum, ignis , medicamentum catlineticum, septicum,
escaroticuntime suu Morbus magnitudinis est vel auctae, vel diminutae. u. ' in cstaemagnitudinis curatio est nimia imminutio inive totum; corpus, sive pars aliqua aucta fuerit. Si cum magnitudine aucta substantia partis non est salva, ut in vulneribus ulceribus aliquando contingit medicamenta eadem adhibentur, quae numero abundanti
Si totum corpus vel pars aliqua aequaliter augeatur,
S per totum nimium incrementum accipiat, tum neque
ferrum, neque ignis, neq; medicamentum e odens est adbibendum; sed nimium partibus alimentum est subtrahendum, digerentibus ac discutientibus absumendum; atq. ideo tunc conveniunt inedia S victus extenuans Viscutiens, wmedicamenta ejusdem generis. Et iam in tumoribus est auferendum , quod abundat; sed pro diversitate causarum diversam singuli curam de
siderant. Imminuta magnitudo curatur per augmentum: quod fit renutritione: generatione. Renutritio fit per bonum copiosius alimentum, quo totum corpus vel pars majorem molem acquirit.
Generatio convenit, ubi aliquid de substantia partis est deperditum;lut fit in ulceribus excavatis, ubi per carnis generationem cavitas eXpletur. Prou figi Secunda conformationis morbi species est prava figurationis. ratio
275쪽
Cap. XL A. ratio, secundum supersciem, cavitatem. superficies, si diale fuerit figurata, propter inconVe- ζΓnientem vel rectitudinem, vel curvitatem, vel gibbositatum , Vel planitiem, vel prominentiam, vel subsidenisam;
curatur generaliter per partis in contrarium vitiosae figu'rae mutationem, donec figuram contrariam , quam a turaliter habere debet, acquirat. Hic autem sciendum , si ossa distorta vel male conformata sint, in his, qui crescunt, curationem esse possibi lem in adultis, qui non crescunt, minime. Vitium autem tale figurae jam commemoratum duObus specialibus curatur modis: Formatione, atque Alligatione. Formatio est ea figurae emendatio , quae manibus Contrectando ac comprimendo paulatim d saepius per
Alligatio est ea figurae correctio, qua fasciis vel aliis instrumentis pars in figura vitiosae figurae contrariam adducitur,d ferulis retinetur, ne invitiosam figuram iterum deflectat. Si superficies, quae naturaliter laevis esse debet, aspera evaserit, iterum est qviganda; quidem in aspera arteria&lingua replendo illud, quod est excavatum vel tollendo, quod exstat. In partibus mollibus illud fit per medicamenta humectantia&lentorem quendam haben tia hoc vero , adstringentibus. Si ossa erosa sint, sive quid superfluum iis siti adnatum , asperitas commodissim dradendo tollitur. Laevitatis r ternaturalis curatio est asperitatis naturalis revocatio, per medicamenta abstergentia vel moderate
adstringetia; quibus humore glutinosi partium superficieι
276쪽
262 FuNDAIsENTA Cap. XI. tenacius adhaerentes tolluntur , partesque nimis laxatae rursus corrugantur,& parti naturalis assis ritas redditur. Casitatum Morbus cavitatis duas generales curationes habet: A- pertionem ejus, quod praeter naturam est clausum Clausionem ejus, quod prς ter naturam est apertum. Inter morbos in defectu meatuum communissima est obstructio, quae communiter per obstruentis caus abla tionem curatur; sed quia obstructionis causet possunt esse yariς, speciales curationes ab iis sunt petendς. Itaque quoa crassis, viscidis humoribus fit obstructio , attenuantibus, abstergentibus,&incidentibus curatur: quae, pro humoris ipsitus natura,& pro loci,in quo hqret,Conditione, nunc debiliora, nunc valentiora expostulat remedia. Si vero obstructio ab humoribus multis fiat, iisque toto genere praeternaturalibus, curatio ejus consistit incommoda eorsi evacuatione. Si humor non toto genere prς ter naturam fuerit, sed solii quantitate peccet, curatio ejus fit per imminutione ejus quantitatis, quς abundat. Si a calculo fiat ob structio ,ille removendus ex meatu per incisione vel eripulsionem. Si vero in intestinis fiat obstructio a faecibus in duratis, hς prius sunt emolliendiῖ,αdeinde expellendς.
Coalescentia curatur remediis rumpentibus,& cicatricem tollantibus. Constipatio curatur per ablationem Causae, quae angustiam facit. Compressionis communis curatis est, causam comprimentem, meatum Claudentem, tollere. Sed speciales ejus curationes pro varietate causarum sunt variae. Subsidentia si fiat a nimia humiditate, curatur per eX-
siccantia a nimis adstringentibus d refrigerantibus siluerit
277쪽
tuerit orta laxantia lumectantia requirit. Si meatus iasia, quae clausa esse debent, aperiantur, humores ex iis effundantur Q communis curatio est Vasa aperta clauderes; quod in externis partibus, per apposi'ta convenientia medicamenta, ligaturam, est perficien dum. Si vero in partibus internis fiat apertio, modus id praestandi, pro varietate partium , Variat. Anastomosis seu vasis orificium apertum est obturandum & adstringendum. Diapedes densantia, in crassantia requirit. Ruptum vas est uniendum Sc claudendum. Vas erosum sarcoticari consolidantia postulat. Tertia species morbi conformationis est morbus ora Mais
structionis secundum situm, vel nexum. Morbi situs curatio est partis in naturaIem locum re Instu.
positio. Estque prςcipue luxationum , quae perficitur dum membrum ad oppositam partem ei, quo factus est recessus, intenditur atque impellitur. Ita malia partes
in locum sunt restituendae Morbus nexus est prava partium unio, vel prava earum In nexu. solutio. Si partes, quae secundum naturam separata esse debent connectantur , eae sunt separandae .solvendae
vel scalpelli ferrei ope , aut filo serico, aut feta equina per chyrurgiam adhibita, vel medicamento caustico vel
septico. Soluta unitas curatur unitione earum partium qu pr ternaturam sunt si unci .
In hac curatione praecipua Medici ossicia sunt , si quid in partem astectam, quod glutinationem impediat , inciderit, illud tollere extrema leu labia soluta conjungere, sibi
278쪽
16 FuNDAMENTA C ad. XI. sibi mitiua applicares illa conjuncta servares ipsius partis temperamentum tueri, ac glutinationi necessaria auxilia praestare denique symptomata arcere torrigere. Haec autem in omnibus partibus non eodem modo peraguntur. In vulneribus quidem omne extraneum est eximendum .hinc labia surit conjungenda, unita ser vanda illis conjunctis, reliquum pus natura committendum Medicus autem dabit operam , ut sanguis D
fluens, nec quantitate, nec qualitate peccet medicameta sarcotica imponat tandem cicatricem inducat.
Si tamen symptomataquς iam curationem impedientia superveniant, ut haemorrhagia, dolor, convulsio, his obviam est eundum , dc praecipue inflammatio praeca
In ulceribus , sive faniosis, purulentis , in partibus
mollibus, continui solutionibus sanies de pus sunt detergenda exsiccanda acrimonia temperanda de corrigenda deinde caro gignenda, descicatrix inducenda. Ut autem pus sanies,& sanguis, ex vulneribus il ceribus, commodius egrediantur , nec noXam pariant, tur undae ipsis sunt inserendae. Infracturis curandis ossa fracta recte iterum sunt conjungenda, in naturalem figuram dc situm sunt restituenda trahendo sic. 65 manibus aliisque instrumentis ea re cte adaptando. Deinde fasciis S ferulis conjuncta servanda,i in naturali figura, donec coalescant, retinenda. Calli generatio, quo os a inter se conglutinantur a natura, seu recta dispositione vicinarum partium, perfici tur Medicus autem naturam juvat , cavendo ne aliqua
inflammatio vel simile symptoma, quod membri temperiem
279쪽
Cap.XI. A. 26sriem laedat, possit supervenire; ipsumque alimentum per medicamenta siccantia ita disponendo, ut incallum eo
Quantum attinet ad curationem , quae Communes
morborum differentias spectat, praecipue hic habenda est ratio curationis morbi solitari ii causis fotici, deinde morbi simplicis&compositi item implicati, conne i,&disjuncti. Affectus solitarius solitario remedio, morbum immedi Sanatisate impugnante, est curandus. Haec curatio, ut momnis 2 alia , quae morbum immediate spectat , vulgo appellatur
Curatio secundum indicationem curatoriam : sicut illa, quae virium rationem habet, curatio secundum indicati onem vitalem dicitur.
Affectus, a causa foti, remedium postulant, quod prae Caussetister morbum ipsum, etiam causas foventes exstirpat. Hi curari dicuntur secundum indicationem praeservatoriam. Atque in morbis, qui a causis foventur , exstirpandis i A naria. a causis foventibus initivis est, d qua se intulerint serie, si plures sint, eadem auferantur. Excipe tamen, si quid gravius urgeatu tunc enim huic ite o . prorsus est studendum, caeteris interea haud neglectis sitaria.
Urget autem gravissime, quod aegrotum in maximum vi tae discrimen adducit, cujusmodi est virium actura, Nina' rum labentium causae, ut vigiliae, dolores, aetas puerilis. vitae functio praestans laesa sic in febri, si adsit lipothymia, utimur aqua cinnamomi,&aliis remediis,adipothymitam tollendam aptis,ini .roxysmo hystericae passionis adhibemus remedia ad res idi rationis aliarumque functionum laesionem tollendam
280쪽
diae ae errores, temere in corpus irruentia , primo quΟ- Tmpore sunt auferendae, de porro ad causam antece dentem, continentem , si adsint , veniendum
Repi atm . Sanguinis itaque defectus , cibis 'sicut
Vini potione, moderata exercitatione, 'ilaritate eli
isti ora, pro fullone abundantiae sanguinis' virium,
es . estim nuζHd uictiones, sudores, bal ne , exercitiu inedia Validius hirudine haemorrhoidum apertio, mensium provocatio Cucurbitulae, caris
e, Maxime autem generosum remedium hic est toti , sudores, balnea, em lxj wgVi
ininuunt, quia motum in corpore excitant; qui poros
um Inedia vero corpus humores imminuit, quia nihil in locum*us, quod a calore est dissipatum, reponit, necessarium corpori alimentum denegat mutatue Hirudines, trisulco morsu aperiendo QxRRV narum i sanguinem exsugendo, paulatim S sensim -''Hrsi ad evaeuationem totius corporis adhibeanturν maenis, prominentibus venis in cruribus irachus, vel haemorrhoidibus sunt applicandae. In praegnantibus tamen solis brachiis sunt adhibendae. Ratione peculiarium-