Examen controversiæ, vtrum sit largius prandendum an vero coenandum ... Præside Johanne Pinciero Respondente Christophoro Johannides Vallipagano Dan

11쪽

VIRTUTE ET GENERE PRAESTA

TI VIRO, N. NICOLA O HENRICO , HEL

stori,& Roschildensi Canonico, domino meo debita observantia colendo, .sxennium prateriit clari si ac doctisi Domines, postiaquam talentum, D Eoitu propigente, mihi largitae es; quod quidem ego non solum accepi gratus,sed ab eo quoque tempore, commoda id concedere negotiationi , pro me modulo diligenter udui. An rei os liter in eosim negotiatus , penes eo reliquos viros bonos, mihi ct Zpuendio me bene qui cupiunt volunt,judicium esto. Interim tamentisantum ex illo peculiolo apud ipsium depostum sit lucri tempus aliquando dabit. di cum patria dulcisiimaac amicorum,ut steri, emolumento gaudio. Nam se in Philosophia labyrinthi non tantopere ipsi , ut omnes optamus,versitum, attamcnpietate se modestia, Da Οjuvante, instructum videbitis habebitis. Quarum virtutumprogressus,post D EVM,lia lustri huic Nag seriorum Schola acceptos ferre, ipse radabitat. Equidem in illa, quanta fide erudiaturjuventu ,ργο quoi sud ortim hic causia cornmoramur,si velimus sine adulatione testari possimus. Et ane ne ipsemet in crimen ingratim

lentii incidam, contra hypocritaris quorumvis, veloci ultos latratus vellectata. ac proinde fucata laudes, assimare audeo, rectius huic Schola illud competere quam olim Isocratis Atheniensis oratoris domo quod tamen cum supercilio magnojactarunt Graecio Latini videlicet exinde veluti ex equo Trojano imoplantario Ecclesiae Reipub multos prodire agnita peritatis ac proinde Pera religionis patriash custodes Cateri , ut ad te reperta vir ornatis me cogitanti mihi hactenus, primi de usura pro accepto talent tibi referenda, dein felicem esse eum cui concessisa est dese bene merentibus parem gratiam remetiri feliciorem tamen, citi it libet, ita etiam luet, accepta beneficia cumfoenore aliquo rependere. aceam denis remunerandifacultate mihi omnino deesse agnoscenti; inpervenit in mentem, quodproverbio dici let Melius est tarde quam nunquam.

Et illud Sat cit b, si sat belle. Qt basper omnia licet restondere nequeam,tamen

12쪽

huc in restitur me vehementer illudpoeti Est aliqiud prodire tenus, si non datur ulirae Idcirco data nuc qualicunq, opportunitate, quas ossero, accipias qua- fgratitudinis ergo basie Theses me tam exercitiigratia quam jussu CLDn. Pn Misac Praeceptoris mei observandi conceptas, ab ipse autem ad limam revocatas, seu potius quo fateri non pudet de integrofactas, consensu,tuo, ut rides, nomini Uriptaι,at,non tam doni tenuitatem quam donantis animumgratum, humiis oscisumponderare velis,etiam ais etiam rogo.Qu'd restat,merit6 meum rogamen Te salvere jubet,jubet Valere, Uxorem tegat ®at TRI, NAAE,

Et fratres tueatur ILLE vestros,

13쪽

Trum prandendum sit largius an coenandum,a multis praestantissimis viris hactenus magno cum servore in

utramque partem est disceptatum,& tandem eo a plerisq;

discessum,quod coena prandio debeat esse largior.

Quapropter,etsi fortasJs aliqui dicturi sunt, me si parva licet componere magnis post Homerum Iliada scribcre, sive idem illud cum plerisque, sive cum caeteris contrarium exint gro defendendum suscepero spero tamen aequiores mihi futuros,si intellexerint, me quidquid hujus fecerim, amore veritatis, studioque boni publici impulsium fecisse. IILIgitur st nec inveterata consiletudo, nec morbus a liquiri nec vitae genus, nec inopia impedimenti quid asserat,eum valcitudini suae rectius consulere arbitror, qui prandio utitur uberiore,quam,qui uberiore coena. IIII. Quod συνθεὶς tum Veterum tum novorum argumentorum

robore ita confirmare studebo, ut non sine caussa hanc sententiam adversae videar praetulisie. Initio autem eorum, qui contra sentiunt, rationes ob oculos ponam,iis a proba judicii bi lance diligenter expensis, quantum singulae ponderis habeant,ostendam. VLPrimo quum alimentum in ventriculo non aliterquam calore natu ali concoquatur quam concoctionem Graeci χγλω- et inoc est,cibi di potus in chylum couersioncm appellant inacinserunt, quo tempore calor Ventriculi viget maxime, tib id corpora plenius alenda esse. Atqui calorem ventriculi nocturno tempore dicunt vigere maxime Sub noctem igitur corpora

14쪽

plenius alenda esse. unaque eb tempore coenare soleamus,lscirco escam in coena largius exhibendam esse. VILQu'd vero ventriculi calor noctu nobis dormientibus imtendatur, duobus argumentis probant: quorum alterum an

ctis frigiditate desumunt, alterum ainano, cui capiendo nox est destinata. VIII Noctis frigiditate extrinsiccus corpus ambiente calorem ab extremis partibus in corporis penetralia repelli, ibiq; cum eo, qui jam intus erat,conjunctum sortiorem reddi assirmant quip- pequum idem possit noctis frigiditas, quod tempus hybernum.

Augecine calorem corporis nostri ανπ- ασις hyperni frigoris,an minuat, alias disputatum est,probatumq; non augere. Et, sit augeret, inique tamen nocturnum frigus cum frigore hyberno comparatur. Quis enim unquam inter diem dc noctem mutuo siesse contingentes, tantum caloris frigorisq; discri-Πienanimadvertit, quantum est inter frigus hybernum&calorem aestivum: Si igitur paria non sunt,qui poterinatiden XL Fac autem aliquid posse. Ecquid vero frigori nocturno juris in nos permittimus' 6nne corpora ita saepe culcitris&stragulis oneramus, ut sudorem vel hyeme nobis extorqueant ξQuid igitur ibi frigus agat,ubi ne admittitur quidem3XILJam velo stragulis corpus solum incalescere foris , praeter usium quotidianum Galenus docet in Commentanin 6. Epbdem Hippocrat scist aphon ubi calidiores naturas,quo intcrnus earum servor mitigetur,in loco frigido decumbere imbet; sed ita,uthcne tegumentis sint cooperti. Sic enim fore p. tat,ut calor ad cutim evocetκr, qui alioqui ob aeris frigiditatem

Quod

15쪽

XIILQuod si verum est, quo ventriculus cibos melius digerat,

aut omnino non erunt corpora operienda, aut ita leviter, ut friagoris appulsui nillilominus maneant exposita. XIIII Quo auxilio,qui volet,utatur. Ego ita tectus,ut soris etiam caleam, tene dormio de impedita concoctione conqueri non bleo Secus,si frigeam.

Demus autem calorem a frigore repulsum intr6sugere,quo fugiet LItique ad corpotius tanquam ad sontem suum, quam ad veptriculum. Proinde ne hac quidem ratione ventriculus in inno reddetur calidior. XVIIInde apparet valde frigidum esse argumentum, quod a nocti ri id tale petitur.Utinam,quod somno,non sit priore illo longe frigidius.

xVII. Somnum qui coenam si absequitur, mire concoctionem adjuvare dicunt, quod calor praecipuum concoctionis instrumentum nobis dormientibus intro se recipiat XVIII. Allegantautem Hippocratem 6 Epidem .siect. q. aphor. 2.

Hor circa interiora ormiens contra. Od Galenus in suo in istum Aphorisinum Commentario ex eo liquere ait, quia dormientes pluribus stragulis tegumentis egeant, quam interdiu vigilantes. Quod ita e habere facite: credo Quare autem ita selia beat,aliud ego in caussa esse puto,aliud illi, contra quos agimus.

XIX.

Vigilantes,me judice,extrinsecus calent, stigent dormientes, quod vigilantes plerunque corpus exercent, dormientes non item

16쪽

Exercitium enim non modo languentem calorem inno his refocillare,verum etiam quaquaversum distribuere cui mancompertum est 3 Hinc illa brachiorum jactatio, qua frigentes utuntur rustici. Hinc illud, quod equites in magno gelu iters cientes, quoties frigore pene obriguerunt, ab equis destendunt.

gradiunturque usique dum recalescant. Et quid rigore sterientci id genus exemplis crebrius XXL Quoniam vero etiam illis, qui vigilantes fi corporis agit,

tione abstinent, idem quod dormientibus evenit consequens est, non ideo in somno frigere exteriora, quod dormiat homo, sed quod corpus non exerceat.XYILQuaere essicit, ut assirmare dubitem, calorem introrsiam inter dormiendum revocari. Facile autem crediderim non diffundi, quod corporis exercitia cessent, quamdiu mno vu

catur. XXIII.

Quod si remocari sumant pro eo, quod est gere,quid c Ior sugiet aliud quam siuum contrarium,quod est frigus Quum vero hac ratione argumentum hoc cum superiori coincidat, e dem responis absolvendum existimamus. XXIII LAdhuc igitur in ancipiti manet, dormiensne vigilantem interno calore superet,quod tamen illi pro conse sumunt.

XXV. Esto autem Revocetur calor, quidem, ut volunt, cum

sanguine. Ergo pervenas velut sanguinis canales ad hepar reniet,quod sanguinis ossicinam xscaturiginem,uenarumque principium statuimus.

XXVLAst caloris revocatione tali parum juvabitur ventriculus,

17쪽

longeque set probabilius m μή hirti in hepate tum reddi expedi.

tiorem. XXVII.

Jam si absque ulla tergiversatione vel praetextu concedamus, quod sentiunt ipsi somno concoctionem in ventriculo mire adjuvari. tum praecipue somno iret indulgendum, quum ventriculus isto adiumeto opus habet maxime. Atqui nunquam eo magis opus habet,quam mox a cibo. Tum enim crudus adhuc cibus coquendi vim requirit majorem, irigidis quibusdam eduliis, frigidoque potu ventriculus frigefactus recalefieri postulat. Igitur laturi Qmnose dare quamprimum debebant. XXVIII At vero eos, qui id faciunt, male cibos concoquere&lbquefacere documento sunt nausea ructus, inflatio, ac gravitas dolorque ventriculi totius corporis languor, quibus assib

guntur.

XXII. Quod si in pravam consilietudinem res abeat,Qmnus pleno ventriculo ciboque nondum cocto multoties obortus,quod crudis,insuavibus noxiisque vaporibus caput repleat, cerebrum debilitat, sensius motumq; vitiat, memoriam minuit, perturbat judicium, vertiginem excitat, incubo graVat, corpus catharris reddit infestum. Inde existunt coryZa,tussis, lippitudo, arthritis, paralysis,apoplexia,ut sebres praetermittam,que ex cruditate ceu fonte quodam solent oriri.

XXX.

Quod si haec mala ex frequenti Qmno meridiano magis provenire dicent,quam ex nocturno,rogare libet,cur non etiam ex nocturno, qui cibo aeque cito succedat)t XXX LMeridianum breviorem eneajunt, quam ut ad persectam cibi digestionem sufficiat.

18쪽

ficiendis occupato auxiliatur: ille, qui sumto cibo,per unam horam dormit, aliquantulum auxilii praebebit ventriculo,plus,qui per duas: adhuc plus qui per tres semperque proderit, ut protinus ad illud tam proclive concoctionis auxilium confugiatur, sive quis pransius sit, sive coenarit. Utrobique enim parratio, si1 consiuetudinem excipiaS. XXXIII. Equidem Galenus in Commentar in aphor. 67 sicct. mnum conversis caput impleri, nulla inter prandium coenan, addita distinctione astirmat. XXXIIn Et illi,qui prosemno tanquam ventriculi coquentis adiutore tantopere decertant,ipsimet duarum horarum spacium in . ter coenam sim num interVenire oportere praecipiunt, quod quidam isto disticho complexus est: nte tamenpiacidae quam tradas membraquieti, terapois epula uxerit hora vide

XXXV.

Quo praecepto quid aliud testatum facitant, quam se Q. mnu pro χυλ εω impedimento potius,quam adjumento habe, quantumvis aliter scribant Alioqui confestima somno dor mirejuberent. XXXVI. Crede mihi,tanto quies obtingit lavior,tantoque cibi di geruntur melius,quanto quis diutius a coena ad tertiam usit ho ram vel paulo ulterius vigilaverit. XXXVII. Quod quia ebriosi non observant, non mirum eos fructinum intempestivi binni, quos supra thesibus as. ωas recitavi, ubertim fieri participes, inuidem praecocium, propter plurbum caussarum eodem tendentium concursum. Siquidem cum intempestivo binno crapulam unulin ingluviem conjungunt.

19쪽

xXXVIII. Et cur tenuiorem coenam quina prandium iis comin cibdant,qui vexantur catharris3 nisi quia siciunt pleniorem coenam propterim ni propinquitatem multos vapores in caput trans- amittere, qui in cerebro in humorem condensati, nova mat ria subinde suggesta catharros non tantum conservant, Verum- etiam generant. Quid enim ista conservatio aliud est,quam continua generatio3XXXIV. Quapropter qui catharris jam obnoxius est, meo lassi parce coenet, ut talis esse desinat qui nondum est idem faciatine talis fiat. XL. Hoc etiam perpendant velim, cur mane expergefacti ab edendi desiderio per pi ures horas tam siumus alieni,ut cibum etiam fastidiamus aut si forsan exigetite necessitate aliquid com damus,id insuave putemus aut certe: non tam gratum, quam si consueto prandii tempore comederetur curque id quod tam mane assumtum est, tam dissicultera natura superetur, ut Lepctoto die ventriculum gravare, corpus languefacere mentemque obnubilare sientiatur. XLI.

Quid quod famis importunitatem fallit nanus,quod increbro usiu habent ignavi Sponsi Penelope ruges consimere nati, Qui tarditatem prandi pertaesi quominus fame insestentur,s,

nanum in multam lucem protrahunt.

XLILQuid Θqubiphlegmaticae naturae cumprimis sunt semia lentae. Quis quod somno nimium dediti phlegma accumulant ἀτο δἰ υ Κοτια ἐo,teste Hippocrate in lib. de natura hiun, na, ob caloris debilitatena generatur.

20쪽

Elucere ex jam dictis opinor, nec propter frigiditatem nocturnam, nec propter somnum calorem internum ita adaugeri,ut ventriculo coquenti opituletur, ideoque frustra inde coim eludi,coenandum est e uberius quam prandendum. XLIII LAgedum audiamus quid porro afferant. Tum,inquiunt, copiosius alendum est corpus, quum ad concoctionem abloLvendam datur tempus longius. At longius tempuS datura coena ad prandium, quam a prandio ad coenam. Nam prandium coenam septendecim circiter horarum intervallo equitur, a prandio autem ad coenam septem duntaxat hora sabuntur. γgo, inquiunt, copiosius alimentum convenit in coena quam in prandio.

Magnam vim huic argumento merito attribueremus, nisi coenae immineret somnus quem χύλωσιν retardare potiuSquam promovere ostendimus. Quod si eam sequeretur vigilia,nihil hoc argumento esset validius XLVI Quod autem vigilia concoctionem maturet, testis est cxperientia. Qitia vigilantes, ut fieri leta prandio, plus cibi scipiem horarum pacto conficiunt,quam septendecim horiSconficiunt dormienteS. XLVILNec sine causia ab Hippocrate o Epidem .seth. aptior.Ι8.

XLVI ILAt vero vigilia edaces facit non tantum, ut ibidem vult

ματο-οὐσίάς, diuentes ecum catilinnato, non pauca corpor sub tantiaepartes veru metiam quod motu, quo utuntur vigilani tes,