Antonii de Haen ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave Institutiones pathologicas

551쪽

DE VERHIBUS. 25 Inunia utrisque venena ' mono quidem Inl. Commentator, Decunditatem satis convenire, differre tamen .habitationem is vitae genus. - Vidi Vero Ipse in imultiplicibus, quae cum magno insecto-xum numero institui, tentaminibus, insecta adsuescere posse diverso plane vitae generiis pabulo, quam quo , sibi relicta , uti alias solent plura etiam aliunde anphaga sunt, nec certo iborum genere Constanti lege victitantia. -- Subdit,AN wIEΤEN ris Non tamen inpossibile est, insecta in ipsis animalium intestinis metamorphosim subire posse. Musca hi obosca per anum equi ingreditur, OV PO-nit, quae vermem excludunt, suo tempore in Chrysalidem mutandum , ex qua musta prodit postea.

- Μetamorphos illa admissa, facilior sane foret

Praesentiae vermium in corpore, tum hominum , tum brutorium, expositior interim tamen, UaeCUnque instituerim tentamina, eo linquam emenire potui,

Ut Uermem, ex quo determinata chrysalidis ex hac determinata muscae species prodire semper so- Iet ut, inquam, vermem hunc ope mutati pabuli, habitaculi eo adigerem, ne vel illae prodirent vel Vermis formam corporis retineret, magni-tUdine solum irruitu;n augendam; aut mutaret in aliam,

sibi allias insolitam ubique aut fieri demum vidi

chrysalides , aut vermes mori. Dietentana alitem Observatio hic parum probat quum a musca hippo-bOsca edito ex vulo nunquam non idem prodeat insectum a matrice, ut sic dicam, in quam illud deponitur, nunquam in Ilud infectum mutandum. Hinc metamorphrasin ovivia experiuntur naturalem O-Τitam, vermis in muscam nullatenus autem adsum- tam illam, unius animalis in Ionge aliud forma, magnitudine, habitu. - Quum autem vermes Iollandi

humani idem Pluribus visi sint, ut Paullo ante di-

552쪽

xi, cum lumbricis terrestribus Visurus , an metamorphosis quaedam ex mutato habitaculo in utrisque foret possibilis, sumat teretes humanos, teretesque animales. in canibus, fetibus, tum 2 in gallinis pane diu nutritis, magna saepe Copia inveniundo conmittat eos fimeto, quod antea inhabitarant lumbrici terrestres. Tum sumat lumbricos terrestres, eosque Vivos canibus, fetibus, gallinis in oesophagum in trudat quae ani mantia Caveae, Unde nullus detur exitus, includi debent, elapso Circiter octiduo ultro anatomico subjicienda docebit sic eventus, an reciproca insectorum possibilis metamorphosis. Institui Ipse tentamina cum teretibus gallinaceis, eos autem mox ubi corpore exemti fuerant, perire vidi. Nec Congruo, uti credebam, alimento teretes , ascaridesque Canini poterant in vivis servari; fotui, humoribus inquilinis Corporis, quod antea inhabitarant,

adeo , ut Uidebatur, adsueti, ut neutro, quin tu rimum laederetur sanitas, vita, Carere possent. Vero autem maxime Consentaneum Videtur, quin

potius, ex nuperrime aptis Observatis jam certura habeo , umbricos terrestres a teretibus humanis animalibus esse diversos r quod quidem Anato- me eorum, a L TYso VAL 1gNER1 instituta. jam confirmatum fuit quorum Virorum posterior addidit et o teretes vitulinos ab humanis ea ratione distingui', ut vulpem a cane quod quidem nee concinne, ne rei Congrue di- istum fuit. - ortum itaque vermium rotundorum ,

quinis reliquorum, in corpore humano, animali, nondum satis dilucidatum esse patet quum hactenus adlata multis adhuc premi videantur dissicultatibus, precaria saepenumero potius esse, quam vere demonstrata. 3

553쪽

DE VERMIBUS. 27 Lumbricus teres plerumque cubitalis magnitudinis est, vel paullo minoris licet Daniel LUDOVI cI testetUr, quinqtre ulnarum Communium, alium I UI- nam longum se vidisse. In commerc. Litter Norimb.

c. 734. p. 6 describitur 3 pedes longus. Α-

tum, qui 3 pedes longus esset. Dixit tamen DL AN Sw1ETEN , de his Vesemibu agens, longitudo eorum Varia est , rariUS e di mensuram superant. Memini, me vidisse, qui PSquipedem aequabat. - Crassitiem calami scriptorii solent habere plerumque raro illam Xcedunt; qUandoque tenuiores inveniuntur.)Observationes docent. aliquoties hominem Uniam alterumve talem vermem excernere, inmunesqUe deinceps tota vita manere; sed etiam saepius homines per intervalla plures excernunt per multos annos Vidi Judaeam in me praxi, quae simul eYCerneret ultra dUO

decim, sedis circiter longitudinem habentes libera tamen postea vixisse ab illis visa est CLER1cus te statur, se ultra Io longiores invenisse in uero, tum in Puella, quos arsenicum e vivis sustulerat. OUFETU in Theatro infect Ortini p. 297. Xemplum habet Puellae, quae una vice excrevit teretes lumbricos 177

MOUFETUM quidem, qui GABU cINUM testem adducit, nunc ad manum non habeo in mea tamen editione dissert. GL AN DOEVEREN Unde ΗΑENI Us haec omnia Ycerpsit, non Ι77, sed III

Puella, quae per horas subin sibi non conscia a-CUit, intra novem dies ultra O vermes tales fugavit. 3t a peries TAEN L est. ΗΑEN1us Enia scripsit; Auctores reliqui ΤAEnia Graecis etiam Tam scribi-

554쪽

tur. Haec saltem ubi jam n intestinis eguit, est

vermis simplex, reptilis, albus, sive ex albo flavus, membranaceus, latus , Ianus, articuIatus, in inmemiam saepe longitudinem excrescens. genia plerumque

ludit artis opem, adeo dissicilis exstirpatu est. Vidi

saepius, utriusque sexus homines, hac taenia misere adfectos. Jures sublevantur ad tempus, quam Vere Curantur. Aliquoties praesens vidi vivos cucurbitinos,

qui erant taeniae articuli abrupti, incitis insciis , Egris

elapsos in caligas, vel pavimentum. Ex foemina quadam macilenta, quae alli asa foetida, vitriolo martis Copiose utebatur, partitim collegi vermem, longitudine ultra O ulnas excurrentem. Contingebat ilIi saepius, ut summo adjuncto tenesmo, Xano pro diret Vermis portio , quam illa prudenter trahens, ad ulnas . . Circa manum suam volvebat, dono demum abrumperetur.

Vidi ipse taeniam una cum capite suo eXpubsam , 5 circiter podes aequantem. In dissertatione CeL an Do EvERE edit german auEL , XemPlareferuntur taeniarum 8O. 165 pedum qui ulna rum OO GOO. OO.- . . notatur ibi simul, Diionem, cur taenia osculis lateralibus geminis, seu vulgaris, LINN. Amuen. acad. o re p. 7. &C. Citiu Crescat quam taenia osculis marginalibus solitariis, seu cucurbitina . LINN. Amaen. acad. VOLIL p. 74.& , SUL Nat x. II. a. quaere dam esse in ejus fabrica interna, fortiorique aut 66bilior noxii articulorum. Novi hominem annorum, robustum, a quo, ut ab uxore, tota familia sequentem historiam Repius narrari audivi. Plures per annos anguens ille ad AO aetatis annum usque, edico utebatur L RAVEN-HORsae, rofessor Anatomes Hagano inter Anatomi'

cos noto, qui illum quidem vermibus laborare dicebat

555쪽

DR E via , . 29bat, sed eo usque in cura infelix fuerat Agyrta Inum, hominem videns, spem secit curationis , si velit quotidie jejunus fuliginis e camino portionem quamdam sumere. Sumsit ille tandem vero anXietate Orreptu fuit, ut ferendo non esset titillationem dein Percepit in gutture digitis , quid titillaret, Xplora vit, Prehendit vermem, eumque prudenter Xtrahit ad longitudinem a uinarum ex quo tempore jam per 3 annos sanus, incolumis, torosus viXit.

HALLERo referente narravit BoERHAAVIUS , QEXpulisse vermem 3O ulnarum ex homine Russo per vitriolum martis ego vero nunquam audivi BOERBA AVIUM definientem longitudinem vermis. In ictis mimiensbus 1746. . . Medicus SPO-RING narrat, fuisse in pago Natanas Foeminam Orannorum, Un majori, nunc minori ventriculi dolore teneris laborantem; quae Iunio 174 . Postquam Olor vehementius inferbuerat, diuque ac noctu Perennaverat, abscessum animadvertit in dextro hypogastrio; qui apertus quidem fuit, sed nulla neque ventriculi, neque hypogastri doloris remissione insequente. AUXilium pro malo petitur iter quinque milliarium confecit, eoque itinere absoluto bibit cerevisiam frigidam. Quum in loco, quem petierat, per aliquot die maneret, taenia in abscessu visa est, hephala extraXerunt eam ad longitudinem trium ulnarum ope bacilli, sed abrumpebatur tum vermis. Humor flavo - niger X- stillavit ad mediam hyemem usque X abscessu, qui tandem claudebatur. Fuere homines, qui huic ulteri dabant id consilii, ut agenam spiritu frumenti plenam, eamque ape tam , Oneret supra nidum formicarum, dein autem, dum ingens numerus formicarum lagenam intrasset,

quod brevi sebat, sequenti die liquorem per coluin trajiceret, Vmqua biberet Dictum factum AIvus

556쪽

olim laboraverat, Observavit motum quemdam, PUΠeturas perpetuo simul ventriculi ardore adfecta.

Anno sequenti prius habuit ita, ut brachium motura sentiret veluti dilacerari eum, ubi abscessus fuerat, Iocum. Hinc pallida debilisque Foemina prima vice a

Omnibus bene pensitatis conclusit ille, vermem hune ab ipsa infantia in ventriculo fuisse, atque Ha Cum aqua epota Corpu intrasse sive ovi, sive animalculi specie. Confirmare hanc sententiam conatur Xemplis multorum piscium , his taeniis abundantium multorum etiam hominum, taenii Iaborantium; qui inhabitarent loca piscibus talibus taeniosis fertilissima. Suspicatur, taeniam in hac Foemina ventriculum aut duodenum penetrasse, inde in cavum ventris venisse, ac rosisse peritonaeum , Usculos, integumenta in dextro hypogastrio. Censet quoque, taeniam vivere instar bom bycum Vel polyporum, quae tamen inter animalia multum obtinet discrimet divisam in varia aninialcula quod tamen ita esse non Videtur. Voluit remedio illo e formicis parato plura X- Perimenta facere; sed incassum. Meliorem effectum

vidit ab elixire DE IEL RE , sive a remedio, quod Vocat testameritum ΗΙAERNE. Non explicat, quibus rebus haec composita sint.

D. Ros A in iisdem Actia Holiniensibus miratur

Medicos in taeniae, HIPPoc RATI jam notae, historiatam parum profecisse. Confirmat sententiam SPORINGII de Origine horum Vermium in corpore humano X taeniarum seminio una Cum aqua in corpus elato Versatos Piscatores noscere tales Pisces' taenia continein

557쪽

DE EAE s. 3 ites , hinc eos etiam occidere, ac projicere Braclyen, quos nonnulli Cyprinum vocant , s. cyprinus latus aliosque planos pisces inprimis incas, cyprinos vulgareS salmones , gobios , truttas, caraces , Cerythrophthalmos is anguillas&c. unde l. V AN DOEVE- ΗΕ dixit, fore ut Canis, Ubera matri adhuc ducens, certo certius taeniis laboraret, si aqua non nisi ea illi ad potandum exhiberetur, in qua Ut incae aut anguillae eguerint , aborare saepe his taeniis. Nosci id ex piscis colore obscuriori, latitudine minori, ac tenuiori dorso tandem deplorat sortem humanam, quod saepe taeniae praesentia minus in hominibus , quam in piscibus cognoscatur. Addendum his, quod 'omines multi ipsi sibi animalia haec in CorpUS adducant, ope viscerum ac intestinorum talium piscium ; quae non purgata abs haesitatione in jure c. eviter decocta Comedunt. Quin notavit ANDRY, Multis, in historia naturali sane non versatis, ipsam taeniam pro actibus piscium haberi comedi. JFelix LATERυ videtur primus tantas in duas distinxisse species ; unde adhucdum illud nomen scholis tinniae primo , vel secundiaE PLATERI. o. ANDRY distinguit in bina speCieS quarum. Prima Careat, altera gaudeat, spina. uertiam his binis adjecit, Uam taeniam cumina/olucro dixit Otaniam iri eloneo , DIONIM, Dissertation furi tinni kSc. p. 5. 6. -- GL HERRENscΗWAND distinxit vermes O in eos, quorum articuli, dum animal Corpori adhuc inhaerest, ab initicem secedunt, ac in eos, qui unquam diu,

m es, quibus homines infestantur, omnes divisit 1 in furias , o ordios , seu carunculos, Ut enas

558쪽

32 T. R u a carides 2. teretes 3. tiaonias 4. Oarides Iura fricoides 5 fasciolas intesinalem 6. gordio aquaticos; . trichurides RODERERI. -- Taeniae binas Ipse observavi species, articulis nitidis punctatis. Articulos praeterea longiores aut breνiores notam characteristicam essentialem binarum taeniae specierum constituere, hactenus observavi. CL Bor NEius distinguit in species binas articulis brevioribus, ct longioribus. CL 1NNisus in di si de tinnia recenset T. Ioeniam osculis marginaribus solitariis ;

Dici solet, taeniam esse in homine vel animaliquOCunque semper solitariam, eamque vel cum homine Conmori, Vel nunquam Ypulsam bene comitem habe re, aut ab alia Xcipi. Verum observata contrarium

in hominibus, tum 1 brutis plures simul invenerunt. Plures Auctores citatos . in dissi an Doevereniana. Lis coorta inter historiae animalis Xaminatores, sintne vermes humani speciei homini vel animali pro-yriae; an idem Cum Vermibus, quos in terra, aqua, Caseo , fructibus , varios quotidie Con templamur 3 ulta sane possunt argumenta utramque in partem proferri. Latius disquisitam hanc quaestionem V in cit saepe difffert. quam et de Aesubique sequutus est is in compendium solum hinc inde redegit.)Id saltem constitit, vermes humanos, aYimoetaniam , de cvjUS Xtra humanum corpus eYistentia olim lis fuit praecipua constitit, inquam, taeniam Constanter observari in canibus, fetibus .etiam avibus pisci-

559쪽

scibus potissimum plurimis .extra omne CONU ani-1nale in aqua liberair. Affa Berotinens Miscet Berot 1727 P. .ao habent, taeniam in anseribus in-Ventam. v. NYMUs jussi serenissimi Principis Auriaci avem maximam struthio-camelum dis secuit, ejus, que tum in coeco, uni in colo tantam copiam atorum lumbricorum in se convolutam invenit, ut libr. Jpondere superaret. Editor germanicus diffsertationis artDoeνerenian et nomen animalis, in quo haec vermium

reperta copia, non addidit; quod hic notandum duxi. In columbis taenia inventa fuit. Est quoque magna deprehensa similitudo inter ver me animalium,is Vermes alios. GL 1NN aeus testatur in Myl. Nat. p. 13. Diisi de tinnia p. 93.o se, cum septem Sociis, in Sueciae quodam loco, taeniam invenisse s anca haea relatio lonvenit L1NNAus taeniam liberam in palude, aliam vero sub ochra flavente acidulari Iaernensi.)Commentarius Lipsensis c de rebus in Medicinad cogesis 1752 Vol. 2. pari. T. p. 66. si habetiis Foemina, aliis pluribus symptomatibus VeXata lato etiam vermes per anum XCrevit; orum etiam numerus nunquam minuebatur, verum potius semper nova

eorumdam ejiciebatur copia. CL UN ZERUM, COHectura quadam conmotus, eXistimavit, aquam forte, quotidie ex puteo quodam haustam atque ab aegra deglutitam, proximam uJus verminosi morbi esse causam

Neque opinio eum fefellit hujus enim usu intermissi, vermes reliquaque symptomata disparuere. Aquam ipsam postea disquilivit Auctor L UN ZER Us ; at

que singularem vermium catenam, longitudine duas spi- thamas aequantem, in ea deprehendit. Ur Ver rarissime extra corpus, in aqua, detecti fuerint vermes,

diversum eorum habitum forte causam esse adfirmat.

560쪽

sumunt. Taeniae, quas Ego vidi, lacte dilutiori repletae videbantur ex disruptis etiam liquor sublacteus, nonuihil viscidior, prodire solet. Praeterea multo minores erant cucurbitini in aqua puteali habitantes; quod etiam a deficiente nutrititio chyloto succo, deducit EI. A1ICTOR.LΙrvNAEUs citat etiam MENANDRum, qui taeniaS detexit in pallide. TIsso TV in palude Helvetiae taenias vidit. Quoad lumbricos teretes est sane maxima eorum similitudo cum terrestribus, licet ephippio careant humani Rio do in terrestribus ephippium Jlud constanter obserVetur Piscatores, qui umbricos servare Volunt Propiscatura, solent eos arena humo pinguiori involvere, Ga adlaudere, quo nutriantur. Rusus illorum color tum a Iacte sensim in albidum mutatur. HaCratione moti plures Auctores dicunt, lumbrico terrestres cum teretibus eosdem esse.

Differt quidem longitudo teretium Clatorum e natum, qui in animalibus habitant, a longitudine te restritimis aquosorum. Sed respondent, id observari

etiam Ytra corpus, dum vario nutrimento aluntur,

quo in casuis color variet, longitudo. Ergo hic fieri, quod alibi si nempe, pro varia matrice, &domicilio, nutrimento, animalia omnia & vegetabilia,

multum differre. V. AN DOEVEREN, . . object. 5. - Inlum ariquidem videtur, primo intuitu, his momentis,alii Sque, ContrOVersa quaestio interim tamen, si non solum longitudinem augeri, sedis fabricam torotium . . Umanorum lumbricorum terrestrium essentialem diversam esse,