장음표시 사용
2쪽
Tabula: nuper . apposita:quae omnia scitudigna mirifice comploetitur.
3쪽
pHILippVS Beroestas ad Iectorem. COMMENTArios in poetas non parum multi quotidie cum laude componuntanter quos Ioannes baptista Plautius apprime studiosus et docius: ingenti acumine praepollens:& mihi discipulus nuper condidit haec a notamenta ad enodandos Persit satyrographi nodos mite conducetia.Est tam caligo poematas tenebricin is immissa luce discussa: M salebritas laevigata .Lectori vir edere citra offensationem a carcere ad metas uset
IOANNESBA ISTA Pius ad plautium
Magnus Aristarcho titulum si laudis Homerus.
Comparat:& iunerum scandit ad astra decus vivet honos Baptista tuus: monumenta minacis illi Lucida te Periit sidera adula ferent: Vivit ut alterno mutatus castore Pollux cite tua si accedent sidera sideribus Sideribus laudis succedent sidera: fallor una dabit maius lux geminata labar Celsus erit Persit laudas nitoriat tibi tanto Malor honos quantum Vilior arte suror
Cui licuit nitidos musarum aurire liquores: Et magnam facto sonte leuare sitim: Atu poetarum obscuros cognoscere sensust Et suave Ambrosio fundere ab ore melos: Dispeream:& stygias rapiar Plutonis ad undas rhaucibus insani tradat ec esca canis: Si non est phoebi memorabilis ille sacerdos: Qui pangit superis carmina digna deis:
Qui canit histotias:& clara poemata narrauioresti sacundo tetrica corda mouet:
Tam prompte ut credas Ciceronem hoc esse locuti Quo uidit maius martia Roma nihil Quem quia sacratis me sit permessidos undis corpora Baptis am mira Parma uocat Liui de aperta negas naso di suspendis adunco' AN mihi nullam credis messe fidem Aspice:& hunc roseo sudantemmelle libellumi et lege: quo Perii carmina aperta manent: Vt licet inuitus proclames luppiter iste lite refert scriptis secula pnica sus s.
Qnisquis auri satyri sensus cognoscere uatis:
et dereos morsus: eumeniduma faces: Gradiviqi sonos:& fulmine dicta insulco: Horidiora: sales: uerbera: tela:Iocos: Spicula romulidum teneras Penetrantia mentest id plus m Pelli cor: genium: atu, animum: Baptistae hac noliti uideat monumenta mansus Q His studiat noctu ter P quatera die: l itimo his fraudet radiantia lumina somnor Et quicquid sua mens hic cupit inueniet: Et credet nostrae bona erunt praesagia mentis Hunc post extremos umere posse rogos: Euboicos superare dies: pyliami senectam:
Tam retinet clausum pectore grande sophos
4쪽
CAD MAGNlFICUM IACOBVM ANTONIUM DE SANCTO
UM MAGNIFICE Comes Iacobe Antoni: omniumqi eruditorum sauissor constantissime a principe philosophorum nihil in uita esleutilius: quam nobis i pus finem aliquem metamoi nostris actionibus statuere ene dictum non ignorarem: subinde cepi mecst ipse cogitare quid potissimum inter tot uaria hominum stridia eligere:& ad illud tanquam ad scopon actiones: uis gilias: 5c labores nostros dirigete deberem: ut uitam honestam depere: hos
notes consequi:& apud utros doctrinatum columina: qui solos utritae praeditos fouent:& amplectuntur: si non inter primarios: saltem inter medio seres essem dIgnus annumerari. In qua meditatione cum plura mihi occurris sent: nihil uirtute esse melius:& eligibilius iudicaui.etenim ea corporis om nia. quae uulgo bona existimantur Robur:Valetudo: Vesocitas: formae disgnitas. tota Ῥ habitudo: aut morbida in tempore: aut alia quadam extrin secus. atq; malore ui:aut uetustatis saltem rubiginer ac tabe Ianguescuntrdenciunt: corruunt:dilabuntur: pereunt.Externa uero quae in bonis censen. - . tur.Genus Educatio: Soboles: Cientela .ANationes: princidiatus:&Gloriam qua tandem ea bona sunt. usuraria certe sunt non cuiusquam propria. Et profecto ita res habet: υtera omnia non magis possidentium sunt quam cuiusque ut in talari ludo hue:& illuc transeuntia. at uirtus sola:& umenti ut inquit uerissime Basilius timortuo stabilis est:&firma possessio: quae non morbo non uetustatemon humana uehementiore aliqua inquinatur ui: non sori unae ictibus ex posita subiacet: semper crescit:femper augetur:cumulatur semperiunde non immerito in ea seuerissimi sanctissimique philosophorum summum bonum collocauerunt:Omnia enim habet quem penes est uirtus ut inquit Plautus ad quam eliis pendam:& sequendam accedebat di hoc: hominum uitam labilem: momentaneam: stantem: & caducam oculis intuebar:& apud celeberrimos:& classicos auctores attestatum reperieba. & imprimis apud Home/
εροοε i.ldest Nil magis est hominis natura infirmius omni E numero spirant quacunq* animalia terris Et serιrunt .Quam sta8flitatem ex unt qui uirtutis: cuius auctore I actantio merces in mortalitatis sola est: urastigia imitantur. Vivitur enim ingenio caetera mortis sunt: unde Culdius.Nil non moi tale tenemus pecto/ris exceptis ingetvi in bonis.Vna res inquit Seneca laudan uit tu em in eo libro: quem de morte scri t: est
quae nobis immortalitatem donare possit:& pares dias efficere.Hac enim sola a diis differimuς ut quidam graecus sophista sensilie uisitis est: qui cum interrogaretur quid esset homo facere respondisse sertur εser
tanta est uis: ac tanta natura ut inquit Cicero ut liliacam illam in asper timis saxulis tanq nidulum affixam ALDO:& IOANNE BAPTlST A PIO: ex quot si ore melle dulcior fuit oratio riuris pro meti tis nun et satis a me laudatis:qui si non essent ut de Chrysippo dicebat Carneades ego non essem: sub Philippo mirre Ian.baptista Pio: ex quorum gymnasio ueluti ex equo Troiano sexcenti literatissimi uiri exierunt:"idie exeunt literis operam daturus. post longas ambages:& fortunae sevientis procellas herculaneola Iashores exanthiatos in portum me contuli . idest in aedes Magnifici IOANNIS FRANClSCI Ar DROMANDI uiri mehercule religione Numae Pompilio: grauitate censorio oni: humanitate Iulio satirmansiuetudine Fabio maximo aequiperandi.Cui cum manifestissime esset exploratum duo esse hominum genera Alterum doctum:& urbanum.Alterum Indomam:& iusticum:&hoc quidem pecudum esse simillimum. Illud uero non diuinum minus ut ita dixerim quam humanum: me e numero tot elarorum N eruditorum ulrorum: qui Bononiam incolfit: elegit:ut Nicolaus sibi filius& Camillus nepos ex fratre SEBASTIANOrmo nemo humanior. nemo animi magnitudine clarior:nemo iustior: qui est αγσει. v let Mure et και ere Φων
ωροσ.idest honorum mare:& bonorum cumuluscin disciplinis qu. v homine libero dignae sunt: me praecerptore expolitenturidolatorio eloquentiae laevigarentur:& copiosiissime eruditi euaderent.Quod an assecu/tus fuerim tum diligentia mea:& studio diligenturum eorum propria:& ingenii insita dexteritate. qua plurimum pollent: quisquis eorum orationes:& epigrammata uaderit racile iudieabit. Hic autem tantam libro/rume iam:& studendi lacultatem inueni est enim Magnificus IOANNE,FRANCISCVS impense do,ctus: eqaiestri oratione clarus: pedestri nobilis utrassi insignis ut ad uirtutem: ad quam aspirabam mihi facile peteret uer .Quod ut omnibus esset manifestissimum ex multi satia librorum nostrorum suppellectile Persum commentandum:& inter praetandum dele8l: qui quanto minor est: tanto est elegantiori stilo detorn tum: quanto minus habet ponderis:tanto plus habet auctoritatis unde luculenter cecinit Erigrammata rius5xpius in libro memoratur Persius uno quam leuis in tota Marsus amazonide: Nadivo Hieronymo Satyricus distertiuimus nuncupatur mec immerito. nam & sanctitate scribendi:& sententiarum grauitate:& uer' horum pQndere:& satyrica urbanitate nulli postponendus esse uidetur.Insectatur uitia sontes carpit:rrxceptis legeritium animos lanctinimis firmat:& imbuit .Repra hendit acriter insultat impo enter: uafre cauil/1atuttiastute obrepit.Emuit lubricae:Tergiversatur: illudit dissimulat: ardet: Versat suspendit: erit:pent: prouocat: 1 itillati tomachatur: atm omnia quandom concutit. in quo mira est eruditio: Varietas rerum iucundissima litus tellus: Libertas iatyrica: Sententiae scitu digne indumetabiles: Laudatio uirtutum: de
5쪽
uiuorum acerrima castigatio. rusum boni inter praetis est dilucidare ea quae obscure dicta: & castigate
quae perperam scripta in auctore sibi proposito reperiuntur: unde ne ab eius officio disces .am i et sit inuolo, citra explico: obscura illustro: arcana reuello: sinuosa corrigo: maculosa emaculo: de quod ipse strictim: Mquasi transeunter attingit: copiose: Adiligenter enodo: oc non pauca quasi aliud agens de industria interses
. to ad omnisariam eruditionem pertinentia dans imprimis sedulam: θc inconniventem operam: quamuis me
illud non fugiat pια' και τρur 7ο καχον .idest bis sc ter pulchra sunt repetenda ne idem nisi coacti necessitate repetamus me leῖenti fastidram saceret odiosa replicatio: quae haud facile citra fastidium: de nauseabunt
di stomachi bilem fieri consuevit .intermisceo etiamnum uerba quaedam graeca: non ut doctrinam meam ostentem: quae minima est: sed ut ex commentariis nostiis aliquia frugis consequamur: qui aliquantulum ubi mimograeco lino in literis gra cis praeceptore nostro:&uiro liter aliismo pro secerunt. Cuius autepotissimum nummi Antiquos secutus: quibus mos suit bonarum artium studia literis mandare: atque inlisbros redacta offerre principibus. quia neque recte aliquid incohatur: nisi post deum fauerit imperator tutinquit Vegetius has nostras commentationes ut tutius in publicum erat ent: dedicarem te optimorum nos hilli lime: dc nobilium optime: omniumque uirtutum thesaure. de receptaculum: qui esset dignior inuent nesminem: qui omnibus uirtutibus cum sis ornatus: dc ut gemma rutilanti splendore conspicuus inter caeteros totius orbis terrarum uiros tantum emineas: quantum lenta solent inter viburna cupraessuliteratos foues 5 mi liorum: studiosorumque commertio delectaris: eosque apud te semper habes Dionysium syracusana
dest dicebat se alere multos sophistasmon millos admiraretur: sedi per illos admirationi esse uellet: uns de ad te merito unum decus: de prae sidium cruditorum tanquam ad anchoram hac tempestate literati cateruatim decurrunt: o alterum mecenatem te esse iudicant.Testis est eximius magister Dominicus Mutius mobseruatione si ei si non inferior gymnosophistis: in disciplinis philosophiae sectatis Aris .in poetica altiloiquus . in oratione disertissimus in dialecticis acu us: in theologia instignis: in mathematicis a gregius: in mes dicta aucro ut unico uerbo quid de eo sentiam: enuntiem .ilter Ataepius.Testis est PH II l i)PUS COMNA ANUS moribus desecatis ingenio periri caci praeditus: literatus: ec scientiae musices Coryphaeus: Nprimipilaris. Testis est i ACOBVS Vallensi; filiorum tuorum . quibus innata sunt pleraui omnia ad uirtustem adiumenta: praeceptor amantissiimus: curas carmen est sublime: oratio henedoeta: praesita: enucleata Iismata: c attacis leporibus scaturiens. Testis est Angelus malgarius scriba nobilii simus. Testes sunt dc alii complut culi: qui aulam tuam condecorant: de te de omnibus bene merentem laudibus prosequuntur amat: si spiciunt: N admiranturm ec immerito: nam ut corpus tibi bene habitum: staturam quadratam . proceri tatem succulentam: torosos Iacertos: pedem modicum: longas manus: terasque omnis eximias corporis dotes silentio praeteream quae tu neque magnisuis: neu' inter principes solus possides in te est prudentia a r. xcis ronesis diista: quae ut scribit Plato caeter. arum uirtutum dux est:quae in te adeo fulget: adeo sple escit: ut neq; in Nestote maior . neu in Catone praesentior fuisse credatur: εἰ cum ardua res sit tui inquit Iart.opibus non tradere mores: εἰ cum tot Cretos uiceris elle numam: tu in deliciarum meditullio collos catus deliciarum blandimenta non amplecteris: inter illitabiles: ac blandissimas uoluptates positus abstis Des a uoluptatibus:& non alia uirtute: ut, clrlo apud Livium: aeque ac temperantia: dc continentia libidi' num gloriaris: nec salio: nam inter irritamenia nequitiae: Amstrumenta luxuriantis sortunae castum apis principem: de stuΠ: cum tua in ulta animi.& corporis integritate: tum ne exemplo tuo populus: num ab omni labe criminis illibat st teruare comedis: maculosus.& umosus essicias. Quales enim in republica n inicipes sunt ait Plato tales reliquos e se ciues solere: n. am uita principis tui cum Plinio loquar Densura in eaque perpetua ad hanc dirigimur: ad hanc conuertimus: unde Principibus cui tu facis) circunspectius cauatiustiane ius inuendum est: ut eius ulta tanquam speculum quoddam lucidissimum contemplantibus annareat. Praetereo quae illis tantum prodestri uidentur. in quibus consistunt parum quid ad alios declinantes ut
ad iustitiam: caetera que uirtutes: quae communis uitae conseruatIOnu ac praesidio accommodantur iuuantoque quam plurimos deueniam . Iustitia etenim ea est uirtus : quae si Cicerous credimus omnium est domina Rregin .i uitlinum: quae auro ut in qu t Plato est prxciosior iudicanda: qu e omnes reliquas complectitur: si Mne qua quid iunt mapna regna ut autumat Augustinus nisi magna latrocinia 'Nulla enim ciuitas: nulli hos minuui caeluςm ulla societas ab is iustitia constare potest diutius. iiive qua principes principum nomen amittunt:& m tiranni nomen odiosum:&detestabile tr.i nigrediuntur. La autem in te sit iustitia: qua uacuus homo similis est immanium belluarum: ex hoc omni bas liquet: * nulla largitione: nulla gratia nulla cupiditate potes coriumpu& a tecte iudicando remui consulendo remouerimon tantum ut sua cuim tribuantur: qu.ctas: Ied tua etiam alias condonas curast ut boni praemio mali debita poena afficiantu&5c tanta gratiae beneficentia: Naequitate utilitati publicae:ce commossis priuatorum consulis: tantam humanitate: patien/tia. A lepida ur o auitate inimicos etiam uincis: ut quotiel cun P dillen sto: discordiam ciuilis Parmam inua/dit: seu itῬ animis ignobile uulgus unico tuo uerbo arma deponant Chrysopolis incolae: S ad statutu tramquillum: pacemq; placidam redigantur te uast esse praedicantes: qui quicquid agas: quicquid loquaris: Quic quid cogites: id omne referas ad utilitatem. A decus ciuium . qui illam rempublicam sis istuturnam N peren/Duer no remem rediturus: lv I habenas modeteris . tu aperte frontis homo lepida urbanitate sacetus: praus leueritate con in s si inultates omnium contemnis: neminem sormidas: neminem iniuria assicis: Autes rumoribus: dc inrisiur rationibus calumni .itorum minime habes expositas: qui aduenena nati instar cibi rata rum uer morum odoramur omnia 5c oculis linctas pervestigant.Nullius demi hominis in te odium cocitas: scis enim cunctos ab eodem deo:& eadem conditione generatos iure fraternitatis esse coniunctos:&memores sententiae: qui ubi muris: que in carycis eorripuerat: morsum excepisset conuersus ks cir
distratres ait. hil adeo paruum est: quini u audeat adorientibus repugnare: non se saluum reddat. Vnde ut latiui an illimo LULI Gyl O regi nostro sis imprinus dilectus: arnicis iucundus ciuibus: charus omni laus gratiosus de amabilis. I aceo clementiam dotem ut docet flavius uopiscus) primam imperatorum: qua nullum magis ex omnibus ut uerissime inquit Seneca quam regem: ac principem decet: quae in te talis
6쪽
est: usem Agesilaus in principe debere esse demonstrauit: qui dicere quodam. et elων δμωα τρeox εινται λι odκodvεφι σχρι του ρο εοκαταιν ov Io v. idest Oportet bonum regem clementem esse & mitem ita plane inquit quatenus contemptibilis non fiat. Huic proxime accedit liberalitas:qua sane nulla ducis in tus dulcior esie potest.cuius cum rari cultores reperiantur sibi enim quis p timens: ae fortunae uarietate craguescens: quae ex consulibus quandoae facit rhetoricae professores. prospicit rebus sim:& quae multi vaccint considerans manus contrahit:fitui in largiendo remissilis tu uerus liberali tatis assertor:& Vindex ma inti praeconiora tollendus:copia enim teste Hierony.gignit fastidium:&uilitatem v nullam rem maspis detestatis quam auaritiam idolorum ut inquit Paulus ieruitutem: quam malorum omnium semen: cau sam: dc radicem eum Augustino dicis:& cum Hieronymo existimas .Saepissime illam auream Ciceronis sens' tentiam inter liberalitate tuam admirantes usurpas.Nil tam angusti: tamτ parui animi: quam amare diuistias nihil honestius magnificentivis quam pecuniam contemnere.Extra tortunam inquis cum Epimat. est quicquid donatur amicis quas dederis solas semp habebis opes. cst Ptolomeo uero ι- ιχικο τε ρov εστ iv ποοπλούτεμ το πῖχo v τ ι ε ι .Hest re8alius est ditare:quam ditescere.Vnde adeo procliuis es ad liberalitatemvit marimo dolore afficiaris quotienscian* facultas munerandi:qua principes ac reges homines priustos antecellul: culpa recipientis tibi denegatur:& paratus es in filios dicere nisi paterna uestigia imitaretur: illud Dionysii:qui cum aliquando ad filium esset ingressus uidisset J apud illum uim aureorum: argente rum* uasorum maximam proh inclamauit fili in te rexcerte non ea: qui ex tanta uasorum copia: quae a nobis accepisti amicum tibi comparaueris nemine: sed bene res habet filii tui:&imprimisaOAN NES FRANCISCVS aeques aut a tus animi dotibus ornatus & corporis decore: sormositate*:quae εεωνερικιpin pri/ ut .idest dona deorum gloriosa dixit Homerus: praestantissimus per Paterna uestigia alacriter incedit: tem liceat modo uerasateri R maiores aliquando superaturus: eciam illum illum in quam Opitonem REUEsRENDlSSIMUM antistitem qui inter caetera eius:& praeclara in religione documenta considerans auastitiam omnium uitiorum: procreatricem quicquid illi ex prouentibus annuis supererrat ad decus: orname tum & honorem dei:diuinarum* rerum conserrebat.Huius in indicium manifestarium est aedes baptismalis in clarissima urbe Parma olim Nnune musarum altrice. cuius erat patricius ipso procurante:& impendeste sumptuosissime:& splendidissime erecta: ita ut inter miranda orbis opera connumeretur.Certo praeterea certius est ut legimus in quadam oratione luculenta profecto:quam de Matrimonio in honorem. D.Ioan/nis Mulsatelli generi tui uiri consumatissimi: persectissimi: Nabsolutiis mi. D.. Hippolitae filiae tuae sors ma: pudicitia moribus:& natalium generositate quaso matron superantis.Iacobus Vallensis nunquam ame sine honoris praesutione nominandus composuit: eundem Optaonem ex innata liberalitate par menssem plebem teterrima fame laborantem quotidiana alimonia. continua elemosynali oblatione pauisse: rercreasse:& quodamodo in orci di proserpinae peculio annumeratam ad superos: & uitam reuocalia: ex quo
uniuerso populo acclamante de sancto Vitale obuitam restitutam merito cognomen adeptus est quod ad nostra haec usis tempora tradente sibi inuicem posteritate seruatur amatur: M adoratur: fauorabiliusui Ahapud parmenses: et fuerit apud romanos cognomen publicolarum:quod a publicis comodis illi familiae ad ,hesisse quis dubitat O cognomen sanetum Oerinomen uitale diuinitati comparandum: Quid Catones: Quid Brutos: Quid scauros suspicimus Unum in in toto orbe terrarum cognomen suscipiendum: admirandum: Ec diuinis honoribus prosequendum.Sed ad te iam redeo: quem cum tantis uirtutibus decoratum esse illustris Ludovicus sphorcia olim Mediolanesium cymbae gubernator intueretur Senatorio ordini te astri psit: suorum* consiliorum te fecit participem: non ignorans prinQpem non solum ipsum praeditum pruden' ita euius fructus ut inquit Solomon melior est auro: de lapide precioso: uerumetiam consiliarios prude tes habete deberec quibus bene consisentibus fidem possit adhibere.iu quo magistratu:& dignitate publicis etiam negotiis disti ictus nullam diem unil sine temone:& literatorum uirorum confabulati be: qua Alexan/. der Romanorum imperator recreari:& pasci se dicebat: transire permisisti:ut facundia exteris non esses insferior iudicandus.I.egeras enim quod scribit Tacitus neminem priscis temporibus magnam potentiam sisne eloquentia consecutum: dc ut idem est auctor ueteres Romanos sibiipsis per Basisse nemine sine eloquacitia aut assequi in ciuitate:aut tueri conspicuum:& eminentem locum:unde a prudentissimis uiris illud p Dutidis dictum dilaudatur: quo Artaxertem filium monebat ut cum orationem esset habiturus ad populum:
hesbis grauiusmis: ξc ornatissimis uteretur.Adde in tecum semper bonorum: dc integrorum habes cateruam ex quo non potes esse non bonus . iustus di integerrimus: Quis enim adeo ineptus est:ut ambigat eum esse Mhonum:& iustum ustumqui bonorum:iustorum :uirorum conluetudme utatur:& familiaritate: T talaum tui enim a conuersantibus mores ut inquit Seneca N ut auctor est Aristo. qui iusto: temperanti in se deum
xerit melior euadet. Sed quid pluribus in moror in re consessa e in te est probitas : in te fides: in te gra/ν uitas: in te teligio: in te omnia. Solus habes laudum quicquid Possedimus omnes . ad que singillatim res e senda illius octo opus esset: qui in apum meditatione contemni. Vnde nisi tibi hoc opus qualecun*de,
dicassem: merito ingratitudinis omnium uitiorum matris: contra quam athenienses teste Valerio actionnem constituerunt: accusari potuissem .a quo ulcio&li natura: a nihil potentius semper abhotuerimi tramen frequentes parentum nostrorum 8c dulciori loquae aui nostri Ludovici admonitiones magis at in magis alienum subinde haec uerbam auriculis nostris semper ad bonorum dicta patentibus insonantes reddi runt.Glatitudo fili mi ut docet Cicero pro plantio mater est uirtutum omnium:hinc nemo est: qui non lis henter audiat: ae celeri oratione prosequatur uel Minutii magistri illius equitum in. Q .Maximum uel Mistridatis in Leonicum acerrimum defensorem suae salutis gratitudinem singularem. tra uero nemo est sensus:& rationis compos: uum aut Sextili in .C. sarem: aut.C.Pompili in Icl.Tullium Ciceronem ma/ ximos duos:& eloquentissimos uiros ingratitudinem inaritus: mercens auditi non illos uel mortuos oderit: atm execretur:& per onmec vitil. contumelix genus insectetur.Tanta est ingratitudinis abhominatio. unde non immerito ut ait Xenophon apud Persas ingrati seuerissime puniebantur. Illis enim erat peritia
sum ingratos mirsimodum &deos:& patriam N amicos floccipendere. Ita* fili nostra sequere uestigia:Ma tnificum Iacobum t iam comitem:& equestri dignitate decorarum:patronum tuum ueluti numen ue/
7쪽
nerare nam po1 deum quicquid diuitiarum: quicquid quietis:&ocii tranquilitati is a nobis possidetur: id
totum acceptum Magnifico Iacoboantonio referrimus ille nobis fecit haec ocia d eus una cum Mapnificacius uxore Ueronica: quae quia illi in manum uenit Rcluc:&fortunatus existimatur.omnia enim habet duae in uxore desiderantur.est forma eleganti praedita: probitate insignis:natalium antiquitate:& nobilitate peneroia.& non tam pecunia bene dotata qPudicitia Pudore: sedato cupidine:deoruin metu:parentum amo rcita cognatorum toncordia.huic si omnes ellent similes faminae nulli illa gr corum carmina probarent volci ε ηε - Γ oσ ει veti Io βιωομη-σvj mmato κακα. est cogitatio ii duxeris uxorem te in omni uita seruum fore Vir sine uxore malum expers est sed omnes concordi pectore illud subinde recinerent sariae ε χροστη et Zet iov εστοιχισσ.Idest uxor bona gubernaculum est domus legem n Platonis
sequerentur. qua ille praecipit: ut unusquisl uxorem ducat. qui non duxerit pecunia mulctetur ta diacore Vnde non sumus castigandi si optemus ut hi duo optimi:& irrepta hensibiles citra ullum incomodum socii citet annos traducant nestoreos:& quis illud ratum sit: dc quasi incomula bile παντα, poχιYοσ Y avοσοιο v σμεφε iv ovvo cc. και aio ρφη v και Φxtravvpi Iura .i.Aeuum cuncta rapit.fui tiuaeti tempora mur:&saciem: nullo tamen a uo Deorum henignitate commutemuriquin Verotant naturam: fortem: nomina :N fac lemmullo tamen a uo Deorum benignitate commutentur cumVeronicae I A Obus antonius iuuenis.Veronica Iacoboantomo puella hine uideatur: qui est profugium calam toforum: subsidium morum: bonorum substentaculumsplendor I taliae: Decus nationu Lumen seculi Omν uirtutum sanctissimam exempl ar .Haec igitur set evissime c omes in Persium commentaria nuncupa n tibi dicata line prouocatione electo iudici frugum mearum Primitias: quae Viginti & unu annos natus
sub incude literatoria excudi hilari uultu:& fronte non matutina suscipias quaesomeliati pignus di monumentum mex erga te observ.antiae: munus haud quaquam preciosum. sed quo nullsi preciosus a cliente tuo Plautio accipere nec debeas nec uelis: nec polbs.Quod si tibi gratum:& non iniucundum cognouero sublimi seriam sidera uertice:& te tanto uindice uiti litigatorum linguas cote IIuoris acuminatas: & inuisorum qui tanta legunt ut carpant: vituperonum . morsus virulentos haud pertimescam: Vale fausti ter N petito fauente: meus clientulum tuum si non amare. saltem diligere ne dedigueris:qui te ueneror:& colo. μ
CAdmirabuntur nonnulli sorsitan me equitem A auratum copulasse. armenim inscitiae mali iudices:tan
auitem impersectam significationem habere existimauersm nisi auratus adiungatur 'quod profecto falsum .scio etenim equitem hominem equo insidentem significare:& ipsum equum:hominem v dipnitate eaues lira decoralli: cuius ordo olim fuisse constat inter patricios:& plebem.adiunximus aut e studio: di data opesta auratum: ut M agnificum lacob automu:& esus filium non solum equites sed aulatos Me demonlii remus.i.omnibus uirtutibus adeo ornatos: adeo Insignes:& praeclaros: ut aureis ueluti Iaminis clarius sui ita dicam Sole coruscantibus caneti esse uideantur.& reuera sunt ita nitida uta radiant a virtutis corusca /ne insigni civit omnium illos aspicientium oculi caligine quada nebulosa offiscentur:& hebetes fiat. Quod ergo albi insigne: nobile:praeclasu:&pra stantissima dicunt: nos ab auro: quod dignitate caetera superatine talla: aurarum dicimusvit hoc epitheto eius inter alios Praestantia sacilius cognoscatur Memo ergo:uux naintelliget carpat: nemo de libro meo temere iudicet. sed prius legat:&quae intellexerit si male diuti Postea despiciat me non ex iudicio: sed ex odis praesumptionea gnorata uanare uideatur. Tune enim re diliventer trutinata errores nostros si quierunt: erunt fortasse aliqui operi enim longo fas est ob repete somnumdusi genter:& in menti opera retractabo esasycos scriptores imitatus: di imprimis Hippocratem: qui mos dam suos errores ne posteri errarent constitias est. Deinde.M.Tullium qui non dubitavit Catullum: at in Lucullum sic. n.labri ab eo aedici appellantur aliis postea scriptis emendare: Postremo Augustinum qui li/hris retractationum libros iam editos repastinare non erubuit.de nomine oppidi malorum nostroru :α no/strae tempestiuis hominum securi sumus consuetudinem omnium rerum M maxime uerborum reginam teis ste Gellio ne noua nominis appellatione dubius linor efficeretur.celebratum enim est illud ptiecum prosτερονκcti σα τερον idest indoctius Napertius loquere.potes tamen sciabore bellosortis si placet illud notandum Q charta.xx.ornatio scriptum est pro ornatus: ta charta .lxxl .perciis re pro accedean epistola autem charta. umobilium pro nobilissiniorum: charta.v. incommutabile παννα pro in mutabile et iov παντα.item oti v pro φασιν preciosius pro pciosi ubi aliqua inuenientur in ciuis
8쪽
T in exponendis auctoribus:&prscipue poctis: qui ut scribit PIato a 3 avxo
περ πατερεσ' τησ crocpieur εισι η εμιωσ.idest nobis tanquam patres sunt: 5 duces sapientiae. quoiumqt eruditio multaplex. uaria: atl recondita habe/tur: a ueteranis: antesignanis: dc primae classis interpretibus. qui attentiore cora illustrium scriptorum operare uoluentes ex obseruatione eorum quae legis sent ad exponendos poetas accedere: Tirunculus non recedetem: S. ne illotis
ut aiunt pedibus sores: A liminarem nostri operis Paginam ingrederer cotra omnium hactenus consuetudinem: Uitam poetae: T itulum operis: Qualitat tacarminis scribentis intentionem in umerum librorum: de auctoris uel ba: sensus ui penitissimos: dc obscuras: ac dissiciles quaestides ornate: dilucide: breuiter mproviribus explicare opereprectum esse existimaui: si modo prius uos in hoc monitos reddidissem cae letos qui ante me in Persium numero platonis ut dici Q tur dissiciliorem commentaria scriptitarunt: qucdam subuertille: nonnulla coculcasse: multa tanquam canis in Aerypto: fugientes salutauille: et plurima uero secus ii hono interpreti et tade litteris bene merito: quio non solum ad Aristarchi: sed etiam ad Cleanthis ducernam lucubrasi et conuenerat tradidisse.Ob quod eorum diligentiam ex roscere: Reruditionem desiderare incuriam in morsu Theonino prosequDic macheram nostram non hebetem. stilum non retunsum in eos exercere poteram si quotadani grammatistarum: di nebulonum huius nostri temporis mores sequi si ingenuos: humanos: Sc uere litteratos maluissem: quibus cum manifestissimum sit neminem tanto ingenio: tanta doctrina: tantassi sapientia praeditum ut nunquam labatur: neminem tam circunspectum ut Senecae uerbis utar cuius no diligentia aliqua do sibi ipsa excidat. errantes amabiliter corrigunt litteras a situ: N squalore neminem lacessentes uindicant di in iuuenibus uirtutem soboloscentem miris laudibus excipiunt: ec ad errores suos castigandos si quos iudicio: quod pro lapide lydio haberi debet: inuenerint: uerbis mellifluis in uiris libere educatis conuenientibus adhortantur: net enim est ulla disciplina: aut ars: quae singulari consumata sit ingenio: nec ullus omnia scis repotest: dicente Homero. αλ et ou πωσ σμα παvτα ι tot peo et et, ερωχσοισι : idest sed nullo modo simul
omnia dei dederunt hominibus:& ubi uires desunt diligentia satis est: unde Plato a labeone inter semideos teste Augustino numeratus: a quo qui disssident ut inquit Cicero Plebei omnes philosophi appellani sunt: architae respondens ait. Quae apud me sunt commentaria: de quibus scripsisti nondum satis lucubrata sunt nee
unquam latis erunt: ea tamen misi. Ita nominibus uiuentium parcens: ignorantiam detestatus satis mihi ad gloriam: quam πονοι κεvοσmdest labores generant: ec ad uberrimam nostri operis. annua cura: ae labore immenso editi utilitatem sore arbitratus sum: fidistincter eleganter: atque ornate vera. scitu: & memo ratu digna : soliis litterarum Antistibus obuia mira uarietate: quae avrc. vi στινγ uκu: idest omnium re/xum suauissima est: ex intimis doctrinae penetralibus eruerem: cum ut domina prodessem dc diligentia delesctarem: tum ne illius sententiae pareneticae immemor iudicarer: quae apud graecos fixe eleganti: graphice
clio ita, λεγοMεv.hoc est bene de omnibus dicere pulcherrimum turpia autem loqui graue: Ec si hi de quibus mala dicuntur his conuitiis sint digni. Oratio enim hominem pleruis indicat. Unde non absurde Agesilaumttadunt: cum quenquam intueretur: qui alium uituperaret: laudaret ue: dicere solitum: se non minus ex ipsa oratione iudicium facere de eo: qui diceret: et de quo diceretur audices ergo forsitan squiores: humanioresinexperiari etiam si aliquid paulo inconsiderarius dictum in commentariis nostris reperietur: Sc eo magis cum iaquid male ceciderit Platoulce me peccasic non i8norauerint: qui in Protogora ait sapientes omnis: qui malae turpiat committunt Proer uoluntatem peccare: Inqua non in facto crimen est ut inquit apostolus Scis Niustat agamus ne u lam antequam peccauerunus deprecari uideamur.
Vis Persius fiaecus non ligur ut quidam somniant sed hetruscus patre saccor matre sesula Olympiade ducentesima tertia imperante Tyberio uolaterris natus est ut testatur Eusebius oc aetate Neronis floruit magistro usus cornuto ut ipse in penultima Satyra apertas fime docet anum P unde trigesimum aῖens excessit. cum prius has , atyras quas enarran/das suscepimus posteritati reliquisset: οἱ haec de Persii uita .nam quae praeterea ut cum Politiano loquar ae illius uita ex antiquis aliquot incertae: ac friuolae auctoritatis commemtatus circunseruntur: ea neΤ adducere in medium: quoniam sine auctore: n aut assii mare: propter zoilos ubio insidiantes: aut refellere in animo est: ne φοχαγωγισπ χαρι .1. delectationis gratia: id seci se malevoli suspicentur. Prouidendum enim non solum ut ipsi simus iusti ista nee cum peccatoribus moremur: quia hoc in peccati parte ducit propheta: εἰ ut uerbis utar Biantis) οι πλεισμήτοι α τροπο ι κακοι .idest plurimi homines mali: qui θc ignorant: Φ pro ueritatis defensione καιτα o ixi Araxa ιρει, pci: idest etiam'propria iugulare: dc refellere oportet ut sciabit Aristoteles,
9쪽
Atyrarum genera duo apnoscimus. Alterum antiquiustam a praecis Q a latinis usurparum. Alterum recentius: qscum ab antia ore defluxerit. latini tm excoluerat.de quos origine qdam breuiter subnota ho.M os suit antiqs Atheniensibus adhuc qde p pagos dispersis at pagriculturς operam dantibus:ut cum soluti ab opere rustico essent: Remo indulgeret: idam inter se iocularia eouitia p ludicrum sunderent. qm deinde in pompa quoq; & ludos deop uocatus est: ita ut suinates plaustris saltatet:& m obuiu queui scomata iaceret:d inde exteporanea quolli poemata effutirct. Quare adhuc preti: cum queo grauius couitiatu ruerbio sigilant steti eum dui. hoc est e
plaustris esse locutu .Hoc deinde poetae imitatu partim antiq commdla locis fato amaritudine reserta partim satyrica sabula excogita
rut: argumetis:dIetis, iocularibus c5posita: ipsonis introductis comoedis par erat:sed maiore lasciuiebat licentia: salibusa':& ioci absoluebat na no heroes:aut reges. qa trapici faciuntcsed satyri dii sil/uestres scaces Iocularia:& lasiciua inter se iactantes: ludedi iocadistica inducebanti simul et ut spectator inter tes graues iocis: & lusibus deIectare .erat autem hi satyrus eanus satyriis i pubes satyrus adolescens:sileni oes qdem: sed his quoq3 iter
alios: et is ναοσ a praecis hoc est avus a, pellabaticulus facies torua:atq; aspectus truculentior: qca terora: ae ferino similis alui id genus mons Mix: lulius pollux docet.In quo penere poematas claruere apud praecos Demetrius n5 phalereus ille: sed ex tharso sitam satyricus ut placet Laertio):R Xenocrates: phlia Dus timonille Menippus seruus ut Apuleius: N. A.Gellius ostedet :& alii pmulti.Apud nos paci ius. Enni El.M.Varro ille romano3t eruditissimus:q eo stilo satyras: quas alii Cynicas: ipse Menippeas appellat coposuit ut q inscribis.Nescis qd uesper uehat:&de ono mariti: Et tera:& illeq precos hnt titulos: ut περι ipso
ilicsiditate quada: alui hilaritate coiret sit post quos ora: cum iam lata lege romaec ut sios malu carme in que qscripsisset: eius rei ius. iudicrom esset. poetae scenici a maledicedo metu poene destitissent: scipionis:ae Leluae tale. acerrimi poeta irinis 'mirasy eruditios Matu urbanitatis I ucillius extitit: q cum suost tempotet uaria fagitia squo aio ferre no posset: hac satyra recentiore:q tota nostra estrinqua acerrime uatia holum uitia insectareti excogitauit: in eao primus insignem laude adeptus est: q quosdam ut scribit Fabius ita deditos sibi amatores habuit: ut eum omnibus poetas anteferre non dubitaret: quamuis oratius non sine tamen saeula'
tionis sustitione eum in sermonibus fiuis fluere lutulentum dixerit:& alio esse quod tollere possis. Sed qm
auctore Cicerone Ois: quae a rone suscipitur de aliqua re institutio debet a definitione proficisci: ut intelligatur qd sit iam de quo distratetur: tandem ad sit satyra disseramus.Satyra inquit Diomedes est carmen apud romanos maledicum: R au carpenda holum uitia compositum quale seripserunt Lucillius Cratius: Pertius: ξe Iuuenalis: At olim carmen qs constabat ex uatiis poematibus: satyra uocabati quale scripserunt Ennius: Ecracuvius. Dictam asst ideo satyram existimaueret ueteres uasatyra genus est lancis:quae referta uariis: multi': primitiis in sacrificiis cereris inserebat: oc a copia .seu saturitate rei. satyra uocabatur: cuius penetis lancium 8c Vergilius meminit: cum sic inquit. Lancibus de pandis sumantia reddimus exta.Et lancesm dc liba sis remus.M.Varro satyram appellatam esse tradita quodam genere sarciminis: quod multis rebus resarcire
tur. Est autem hoc positum in secundo libro plauturarum quaestionum. Satyra est uua passa N polenta: & nucci pinei ex musto conspers.alii ad haec addunt de malo punico prana. Festus pompesus existimat idem fere
quod. M. Varro scribens satyram esse genus cibi ex uariis rebus conditum:& penus carminis: ubi de multis rebus disputatur.Alii ab antiq3 fabulae argumenro satyram hanc dictam esse arbitrantur: quia in hoc carmine ridicular res: pudendςῬ:quae uelut a satyris proseruntur:& fiunt:de quibus Macrobius: Ouidius: Plinius: Solinus:Diodorus:Hieronymus: Pausanias: Philostratus exteri plura tradiderunt :quae pluribus in locis in ca mentariis aliis nostris: quae prope diem exhibunt: rettulimus: Vel dicta est satyta avocabulo latino: ouasi ntura: a copia saturitate rei.Non desunt qui existimant satyram derivari a Iege satyra ut auctor est Dioni des quae uno rogatu multa simul comprehendit:*.sA satyrica. carmina multa simul poemata comprehcnodunt. cuius legis Lucilius oc Salustius meminetunt oc hactenus de satyra.
AMbicum metrum est: cuius duo sunt penera. Alterum apud uetustissimos comteos in usu fuit: quoei testat oratius. Hunc socci sumpsere pedem: prandem Cothurni primus v hoe carmine scribere caepit Archilochus: de quo idem oratius Archilochum proprio jabies armauit tabo quo usus est mlicaber qa et neobolem desponsata iam filia denegauit ut acron est auctor Altero uero iuniores dumtaxat usi sunt: Vetus labiae: comita: ac tragicu di: hoe asit ruN trimetrst nuncupat: suscipitui tres pedes ivice mutatos iambum: pyrrichiu: & spondeum mec nisi raro apud ueteres in usu suit: At q uetus iambicum in disparibus sedibus hoc estprimat tertiar ε quinta enR pedes suscipit Da um: Spondeum: otium: Ampestum:& a quo denominat Iambum in secunda uero:& quarta Anapinum: Chocisi:& Iambum.1exta sedes A si uarie usurpes proprie iii Iambu uel Pyrrhicnium regrit. Nouu asstrabicia in primo: tertio:& qnto loco iambsi: aut spondeii capit: In scdo &quarto semp: In sexto iambsi siue Pyrrhichisi ut & Censorinus docet quos pedes csi no habet: sed spondesi. 5 Izonu. Claudicas appellat:& tale est in hoc suo riopopoetae nri carme.hoc asst carminis genus desipnat Oui. dius illo uersii.Extremn seu trahat ille pede.Inuet si est ad maledicedss:&ad ulcis edurun ultor M. Stra.huie minax ultore strurgit iambon.cuius ut Diomedes resert pcipui scriptores fuere apud graecos Archilochus:
10쪽
NHyppomax: apud romanos uero Luci.Catullus & oratius bibaculus.sumpsit nomen ab iambo ut dictum
est lambus autem:quem cursorem dixit Ruffiniis in arte sita ab eo:quod ισῆβιζε iv praeci detrahere dixet sit ut auctor est.M.Capella uel a limπτο, quod est noceomel ab iambes puellae nominer quae celei di merauisse samula cererem ad eos delatam. cum proserpinam quaereret conuitias quibusdam inuasitiae male tractauit runde iambice loqui philostrato est contentiose:contumeliose:& mordaciter. Alii Meganiram unam de celei ancillis tasse annum: tradunt:de qua intellexit Ouid. m.UNet .prodit anus 1.meganira. Nicander Oxlv κεχεριο δεραπουσιν - είη vpε3κτο περιφρωva.quando in celei ancillis uetula mepanis ra deam per manum accepit prudens aut casta.Non desunt:qui alias et iam adducant & reserant huius nomis nis origines: quas silentior praetereo quia ta cognitae sunt:& alibi a nobis diligenti sedulitate:& studio curioso annotatae reperiuntui: illud notandum Q commentator nicandri iambum puerum appellat. Diomedes uero lambem mellam celei famulam dicit:qux cererem male traelauit ut ductum est.
, Nientionem noctae nostri diuini: N morum censoris accerrimi hane esse autumo ut prosit:& dei testet iuxta illud o talianum. Aut prodesse uolunt: aut delectare poetae.Aut simili A iucundari Midonea dicere viis. Delectat aures lectorum facundo: resono:& eloquenti carmine: rerumui uariarum narratione: qua nihil amoenius nil suauiusmil dulcius esse potest.hςc enim reficit &- ' -- .Prodest ob singiis satyricis magna conspiciatur.In Persio maxima redundat prodest & dum Impios. superbos:auaros: luxuriosos:Inuid .adu, latores :& id genus alia sexcenta uitia reprehendit: stiloΤ satyrico succensius insectaturmirtutesui extollit: N praeconio laudum non mediocri prosequirat mi ad eas excolendas lectores alliciat:& ad uitia relinquenda
turpitudine adhortetur: unde fit: ut qui hunc diuinum poetam: morumg censorem optimum non amauerit amando non intellexerit:& ediscere non curauersi tanto ab ipso uirtutis itinere aberret:quantum hi panis ueneto dissidet eridano ciuius enim sermo non est manis: sed ex praecepto senecae monet: Consolatur:& protterticus est hoc est monens ti instituens.
E numero librorum qui dubitaret adhuc inueni neminem quando idem: illis Quintiliani uel
bis nihil sit celebratius.Multum quo a r&uere gloris quavis uno libro N persuas meruit.Marsti Saepius in libro memoratur Persius uno Q leuis in tota Marsus amazonide. Sed iam solubmus oram iudicum censuram nihil formidantes: quos multos sumtriqui scribit ut inquit Hiero h nyoetenim segnes: pusillanimes p nunquam palmam consequuti sunt: opus est ergo magnanis 'mitate:& fiducia: quandoquidem illius:qui per ignorantiam nepti Rentiamue aberrauerat debista poena nulla alia sit: cut sciens efficiatur:& diligens ut apud Plau.auctor est Hermocrates.
c. ITA AVLI PERSII FLACCI E VITIS ROMANI PER CORNUTVM pris, LOSOPHvM EIvS PRAECEPTOREM FOELICITER INCIPIT.
. Ulus Pelsius Flaccus.Natus circa pridie no.decemb. Fabio PersioT.Vitello consulibus deem sit Aetii. Kal decemb. Fuluiosiario. Altinio gallo consulibus. Natus in Ethruria uolutetiis eques istonianus: sanguine N aidinitate primi ordinis uiris coniunctus:decessit ad. ui.miliare uia applatim prediis suis. pater eius flaccus eum pupillum. reliquit admodsi puerum annorum sere. i. ul lata cena mater eius nupsit postea Roscio squiri Ro.qui 'ersum quom extulit & nutrivit illa -- , a paucos annos.Studuit FlaccuSusa ad an .annum statis siue uolateriis. lnde Romς apud gramatieum hetentum palemonem & apud rethorem uirginum flauum .quus esset annorum sexdecim .amicitiam aecediit Annei Cornuti philosophi .lta ut ab eo duin discederet. a quo etiam e Ritatroductus aliquatenus in philosoohia. amicos habuit ab auolescentia prima Cassium Bassium poetam & calpitrum statutam qui uiuo eo iuuenia decesssit Flaccus coluit ut Patrem Seruilium: noulanum cognouit & Cornutum & Lucanum equumi. -otiam Cornuti.Nam Cornutus eo tempore T rancus suit sectς Poetiri qui libros philosophic reliquit. sed Luentius adeo mirabatur scripta Flacci ut uix retineret se illo recitante a clamore. Sero cognouit & Seheeam Red noti ut caperetur eius ingenio usus est apud Cornutum confunctum amicitia duorum amicissimo
tum uirorum & doctissimorum Nianctissime uiis atrate tum philosophatium. Claudii ac saturnini Medici la
Nerose aetatis erga matrem soro em re amico exemplo sufficiens fuit frugi N pudicus reliquit ut quidam asseruit ma ri & sorori scriptis tantum ad matrem codicillis rogauit meam ut daret Cornutu ut quidam centies R alii uolunt dilutes re algenti uiginti re liberis circa septintantas crisippo: siue bibliothecam suam omnem. Uerum a cornuto sublatis libris pecuniam sororibus quas haeredes hunc ipsum librum impet sectum reliquito fisut alimi dempti sunt de ultimo libro re quasi finitus esset leviter contraxit .Et cessio basso petentuut ipse dere Madidit edend6.Scripsit ez Elaccus in pueritia pirata inductus:& cohopertus libr5 unsi &paucos soroiiii ie in atriani mure uersus q ante se uirum occiderat omnia ea ut aboleret Cornutus mater eius auctorruit editum librum continuo mirari ea diripere homines cceperunt decessit autem umo stomachi anno adita
i4 εδε hsimo: sed moxa scola re magistris diuertitur lecto libro lucilii decimo uehemΤter satytas componerestis init Cum liber principi si imitatus sibi Oibus detractum ea facti professione M oratorum insinuione infectat elut Neronem pilaopem illius temporis culpavit. nuersus in Neronem cum ita se habetet. Auricu