장음표시 사용
11쪽
sensuali seu empirica iii venire sit, videntur instinctunt quendum
redii bonique quod uerbaris de libertate politiea opinioneni
at liuet, non magnum ejus operae pretium feeit etvituli uin demuni bene consuli Statuit, cum Secundunt ilisas illas ideas praetica regeretur, hoc utile in nullo alio modo ieri posse, quam ubi sunmiari inperii teneretur a principe sapientia atque animi probblate insigni, Simulque adessent, qui eunt con Siliis Suis in moderanda civitate adjuvarent. Populi aut nulla S, aut certe ni odiens lautii in partes PS Se debere in administrandis rebus publieis. Sehel lingius primo quidem tempore eam maxime libertatis Illationem amplexu PSt, quae ei vitatem et universam lominum societatem spectat. Statuit autem, sumnuina generis uniani liue in eum SSe, ut reperiretur optima imperii sorma, h. e. ea, quae libertatein Singulorum persectissime cum ordine ac stabilitate totius civitatis conciliaret, ita ilia idem, ut magistratus nihil decernerent, quod non singulorum libertati conforme iuret, Singuli autem nihil agerent, quod legibus institutisque civitatis aut ingenio tot illi repugnaret quemadmodum autem in singulis civitatibus libertas civium in eo ipso posita esse debet, ut ponte
eXSequantur ea, quae salus ei, italis suadet, ita etiam universus rerum ordo et generi humani progressu aeterna regitur providentiae divinae lege, quani intelligere et cui obtemperare Vera est libertas. Apparet, hanc libertatis notionem longisSi me abesse non Solum a libertate externa, quam omnium jurium lautem,SSecensuerunt Naulius ichtiusque, sed etiam ab universali illa, quam ex aequilibrio plurium viduntatum prodire idem statuerunt. Similior est iii ternae Nantii libertati, quippe quae et ipSaab Solulam sui abnegationem exposcat, nisi quod Nautius hominem sola libertatis seu legis moralis idea ad eam abnegationem eo inpelli voluit, chellingius autem poetica vel mystica animi elatione id ellicere conatus est quae quidem ni stica libertatis idea in seri tribus chellingi scriptis, maxime in eo, quod inscribitur: - de libertate humana, i clarius in lucem prodiit. In quo libro haec sere de libertate elleruntur. IIonio, dicit Sehellingius , duas
habet naturas, alteram sensualem Seu mundanam, alteram intelligibilem seu divinama libertas autem in eo est poSita, ut illam huic subjiciendo quemadmodum in ipso De natura bruta Sub -
12쪽
jecta est intellectui Deo se similem reddat et intimo cum eo
Statilius idem sere, quod Sehellingius, de hominis libertatesia luit dicit enim, hominis libertatem non nisi imaginem esse divinae libertatis. in homini personalitatem seu jus in corpus suum et in re externa eodem modo competere, quemadmodum Deus libertate atque omni polentia sua mundum in ditione teneat ac gubernet hinc in civitate imperium non ex populi mandato, sed ex Dei gratia geri, verumtamen, quoniam divinae justitiae conveniat, ut singulorum libertas defendatur contra imperii abusum, institui debere populi comitia, quibus in ferendis legibus et in expetendis tributis votum negativum interponere liceat; concedendam etiam esse civibus libertatem scribendi, sed aut severis temperatam legit,uS, aut magistratuum cenSurae Subjectam quoniam per populi vocem non raro eu loquatur, etc. Igitur ex Statili sententia non solum civitas, sed universa hominum societas et quae ad eam firmandam conServandamque pertinent legeS, more , jura, non ex hominum arbitrii neque ex rationis dictamine, sed ex Dei instituto prodierunt libertas autem hominis in eo posita est, ut Dei voluntatem, quae haec omnia Sapientissime instituit, perspicere ejusque jussa, qualia revelata nobis sunt per fidem christianam, Strenue exsequi Studeat. Apud Ilegelium libertatis dea summa lex est non Solum vitae immanae, Sed universi rerum ordinis tota enim natura, dicitiegelius, nihil est nisi progressus infinitus a formis impersectis ad formas persectiores, majore activitate vel libertate gaudentes Latissime vero haec libertatis vel progressus lex regnat in vita humana. omo, infinito libertatis ac progressus instinctu praeditus, magis magisque Se extollere Supra naturam eamque sibi dedititiam reddere studet Respuit igituriegelius Nantianam illam libertatem transcendentalem, quae hominem plane a vhtura Sejungit et ad ordinem rerum mere intelligibilem ablegat homo enim, inquit,egelius, neutiquam ens est ex duabus naturiS,
animo et corpore, conStanS, Verum una eademque St,SSentia,
cuju formas imperfectiores naturae vel materiali rerum ordini adnumeramus, perfectiores animi vel spiritus nomine Solemus insignire. Neque vero illi libertati patrocinatur, quam princi-
13쪽
pium consociationis hominum esse voluerant philosophi eritici, libertati inquam indeterminatae, omni legis impatienti, nisi quam ipsa sibi imposuerit et quovis momento revocare possit. Exie-gelii sententia hominum consociatio et quae ad eam conServa udam moderandam que pertinent instituta non ex arbitrariis hominum volitionibus vel ecpacto aliquo originario prodierunt, Sed aeterno universi rerum ordini progreSSu procreata Sunt, neque
datur vera libertas, nisi quae in his institutis objectivo modo
manifestatur et qua Si effugitur, lani quam commune omnium voluntalum particularium principium atque vinculum. Dissert igitur egelius a Nautio et Fichtio in eo , quod hi libertatem singulorum pro principi juris ac civitatis habuerunt, libertatem autem universalem seu ordinem legibus constitutum ex illa demum prodire voluerunt, Ilegetius contra ab hac ipsa libertate universali seu ut ipse dicit, ab objectivis et organicis libertatis formis Singulorum actiones, justi injuS lique regulas pendere voluit. Propior est in hoc Statilio, nisi quod hic leges ac formas societatis humanae ex divino aliquo inStituto, rationem humanam prorsus transgrediente, egelius contra ex immanenti naturae lege deduxit . in etiam politicae libertatilegetius longe alium, quam isti philosophi, attribuit locum. Nam cum legeS, mores, instituta civitatis immutabili quadam necessitate ex ipsa populi
indole ex ejus historia, ex univerS denique rerum ordine pro-lluere censeret, non potuit civibus id juris concedere, ut abrogare leges aut novas ferre pro lubitu iis liceret. Neque vero principi liberum esse voluit, poteState Sua ex arbitrio aut perverse uti, verum statuit, in civitate bene constituta ipsam negotiorum actorumque concatenationem tantam exercere vim in principis voluntatem, ut paene irrepugnabili necessitate propelleretur ad imperium juste atque civitatis Saluti convenienter administrandum Satis esse, principem circumdari consiliis magistratuum atque delegatorum populi, per quo certu redderetur de iis, quae cummaxime Salutaria civitati orent, nec pia esse partitione imperii inter principem et populum. Distinguit Ilegetius
inter libertatem obseel iam, quae fere eadem St, atque perSonalis Nanti libertas, et Armolem, h. e. jus, interponendi voluntatem suam in serendis legibus administrandaque republica.
14쪽
qui exiegelii schola prodierunt philosophi, imiore maxime, deam libertatis a magistro propositam conStantiu perSecuti, eo fere redierunt, unde profectus fuerat Nantius, ad notionem libertatis indeterminatae nullique ninino legi obnoxiae.
Sed in eo tamen longe a Nantio disserunt, quod Nautius illi ipsi
libertati seu voluntati liumanae inesse censuit instinctum quendam ordinis, quo ferrentur singuli ad ineundam Societatem, ad paciscenda leges, quibus immoderata licentia contineretur, ad obedientiam magistratibus praestandam contra vero recentioreSisti unice negativum libertatis usum respiciunt, . . abSolutam omnium institutorum, legunt, imperiorum, quae obStare inde terminatae singulorum libertati viderentur, abolitionem. Sic libertatis idea apud hos philosophos degeneravit in impotentem inSatiabilemque rerum novarum cupidinem, procreaturam narchiam vel effrenem plebis atque actionum despotismum, derogaturam verae civium libertati et ne prima quidem societatis fundamenta, proprietatem, matrimonium, familiam, intacta relicturam, quando abstractae illi libertatis notioni repugnare crederentur. Apparet ex iis, quae diximus, philosophos nostros in libertatis uotione definienda certam firmamque legem neutiquam Secuto esSe, Sed convertisse e modo huc, modo illuc, nunc diversis signis eationibus adhibentes libertatis ideam in diversis philosophiae practicae partibus, nunc ad eam explicandam sulciendamque asserentes alias notiones, ab illa ipsa magis minusve alienas. Duplex fere est error, quem incurriSSe videmus maximam philosophorum nostrorum partem in definienda liberiatis notione Partim enim libertatem commutaverunt cuni licentia Seu bruto arbitrio, partim eam positam esse voluerunt in mera hujus ipsius arbitrii negatione vel in absoluta empiricae hominis naturae abnegatione quarum desinitionum neutra ad veram voluntati humanae naturam cognoscendam et ad actiones hominum recte judicandas idonea esse nobis videtur Meram enim licentiam seu brutum arbitrium philosophiae practicae principium,SSe non poSSe per se patet ea autem libertas, quae in Si la negatione Seu abstractione posita est, non magis ad id quadrat; nam cum materialem hominis naturam prorsu contemptui habeat et quasi ex legem proclamet, omnes Simul agendi StimuloS
15쪽
auseri et, si sibi ipsi constare vellet, deberet hominem ad nauseam vitae vel ad asceticam corporis sui eastigationem perducere omnino non potest ea dea, quae volunt alis luimanae norma et quasi mensura debet haberi, ita esse comparata, ut prorsus contraria sit hujus ipsius voluntatis naturae. Liceat nobis ad hoc illustrandum exemplo aliquo vel potius imagine uti, geometria desumta. Possumus voluntatis humanae aberrationes comparare cum linea curva, quae linc illuc deflectit et nullo momento in recto cursu perflat. uic lineae curvae quid opponemus vel quomodo ejus declinationes metiemur et ad normam aliquam redigemus Possumus quidem ei opponere punctum in puncto enim profecto nullae sunt declinationes, quoniam nullam omnino habet extensionem. Sed apparet, ita non tam corrigi lineam curvam, quam potius omnem prorsus tolli extenSionem, neque punctum dici posse mensuram lineae curvae , quoniam omnino nihil cum ea commune habet. Contra vero linea recta egregie uti possumus ad metiendas lineae curvae declinationeS. tiae si transferinius ad voluntatem humanam , punctum illud comparandum erit cum libertate transcendentali; quemadmodum enim punctum non potest dici nomia vel mensura lineae curvae, quoniam omnem omnino excludit directionem vel extensionem, ita libertus transcendentalis nullo modo idonea est ad regendam voluntatem vel ad judicandas hominis actiones, Si qui deni libertas transcendentalis omnem virium nostrarum in res externas directionem excludit aut certe excludere deberet. Contra vero, quemadmodum lineam curvam revocamus ad lineam rectam, h. e. directionem compositam vel irregularem ad directioilem Simplicem atque originariam quarum lamen utrique communis est directionis seu extensionis idea , ita etiam voluntatis humanae lex atque norma in ipsa voluntate quaerenda SSe videtur, non extra eam. Voluntatem autem , h. e. agendi principium, non pοSS Secerni ab empirica ac sensuali hominis natura et a virium humanarum directione in res externas Seu materiales, inter omne conStare putamus. Etenim non solum ipsa hominis existentia aretissimo vinculo cum materiali rerum ordine cohaeret, Sed etiam omnia ea, quae ad conservandam excolendamque vitam, ad exercenda animi vires ac facultates , ad generi hu-
16쪽
mani ullum atque progreSSum pertinent, eodem redeunt, neque omnino vel existere vel agere ullo modo homo potest, nisi per eam ipsam naturam senSualem, quam tantopere Spernere et contemptui habere solent philosophi nostri. Quod cum ita sit, videtur rationi consentaneum Sse, normam agendi in ea ipsa hominis acultate quaerere, quae omnium ejus actionum fons est atque principium, . . in Sensuali ejus natura Etenim vera liberias vel autonomia voluntatis non in eo quaerenda est, ut singamus nobi aliquam voluntatem meretranscendentalem Seu intelligibilem, quae revera neutiquam existit et cujus idea naturali actionum nostrarum ipsiusque existentiae nostrae principio e diametro est opposita, Sed in eo, ut reperiamus in ipsa sensuali hominis natura legem aliquam con- Stantem, univerSalem, neceSSariam, cujus ope metiri singulas hominis actiones, legitimas ab illegitimis, justa ab injustis eas, quae universi generis perfectioni atque saluti conducunt, ab iis, quibus humanitatis progressus praepeditur, diScernere poSSimus.
Extiterunt quidem jam pridem haud pauci philosophi, qui philo-
Sophiae practicae principium ex empirica hominis natura depromerent. Quorum alii instinctum quendam consociationis, alii benevolentiam, alii persectionis studium vel alia similia pro Summo principio ac criterio actionum humanarum habuerunt. itamen omnes in eo errasse nobi videntur, quod Singulo quoS-dam naturae humanae instinctus cum ipsa naturae SSentia commutaverunt. Etenim associandi se cum aliis omnibus instinctus, benevolentiae a sectus, denique illa animi elatio, quae ex idea persectionis gigni solet, haec atque similia nihil sunt nisi animi assectiones vel commotiones mere empiricae atque Subjectivae, universalitate et nee eSSitate, quali requiritur in principiis philosophicis, prorsus deStitutae . in recte disputavit contra illos philosophos Nantius, neganS, philosophiam praeticam niti posse empiricis ac fortuitis animi commotionibusa sed erravit in eo, quod statuit, nullam omnino dari in natura hominis empirica legem vel normani, quae philoSophiae praelicae principii loco servire posset. Ipsa enim instinctuum, assectuum , cupiditatum multitudo, qua voluntas hominis huc illuc transversa agitur, indigitare videtur, sube5se huic voluntati conStantem
17쪽
reliquam regulam vel legem, ad quam revocare illani asseetuum multitudinem ieeat quemadmodum enim singulae sensationes vel ideae, tui diversae inter Se eontinentur tamen communi useientiae ineuio, ita etiam diversae voluntatis eoiannotiones et steliones ad unum aliquod prineipium universale et constans redeuus deesse est; quod nisi ila se haberet, non possemus omnino quidquam de iis statuere. Discernimus pravam tueri sa-eiendi cupidinem ab ionesto rem Sibi parandi ludio ad quod judieiuna serendum nullo modo ullieit dea libertatis transeendet talis, namque hae idea si triete insistere ei volumus non
solum pravum lucri cupidinem, Sed omnem omnino voluntatis in res externas directionem, itaque etiam honestum bona sibi aisquirendi studium prorsus excludit. Oportet igitur insit in ip a voluntate seu conscientia praeti ea homini aliquod eriterium, quo diseernere inter luctum inhonestum et honestum possimus. Porro damnanius quidem libidinem, sed amorem legitimum ac tempera-lum non Solum non reprehendimuS, Verum etiam legibus naturae eonvenientem et ad assequendum vitae humanae ueni neceSsarium esse statuimus. Videmus igitur, non omnes naturae hominis empirieae manifestationes verae libertatis atque virtutis ideae
contrarias esse, Sed tantum ejus depravationes atque degenerationes; neque his voluntatis humanae vitiis ita medendum esse, ut naturam hominis Sensualem in universum condemnemus et quasi proscribamus, verum ita, ut eruamia , quid huic naturaeessentiale sit, quid adventitium et externo aliquo influxu in eam illatum.
Quaeritur igitur, quid sit illud in cupiditatibus et allectibus
animi, quod non recte se habeat et per quod conscientiam no- Stram praeticam ossendant. Apparet autem, hoc esse, quod in cupiditate voluntas hominis ad agendum determinetur erta unius vel paucorum objectorum dea, quod quidem litterisit ejus repugnat. Scimus enim, hominem cupide agentem non libere viribus suis uti, sed totum S Se in appetenda ea re, ad quam rapit eum cupido. Itaque hoc eonStare videtur, libertatem in eo esse positam, ut homo in agendo non determist2tur certo aliquo ob-jeeto vel ut non unum aliquem finem expetat, aliis omnibus neglectis vel posthabitis. quod tamen non ita est intelligendum,
18쪽
- si uti intellexeruntiantius aliique, ut hominem omnino abstinere ab agendo jubeamus, Sed ita, ut aequiescere eum in certis a determinalis sinibus vel modis agendi vetemus, ut impellamus eum ad largiendum actionum suarum circulum excolendasque vires suas infinito progressu. omini enim insitum est studium agendi
viresque sua in rebus externi S, quae eum circumdant, exercendi Potest autem hoc agendi studium duplici modo sese manifestare aut ita, ut subsistat et quasi haereat in singulis quibusdam objectis, in quibus appetendi perfruendisque tota ejus vis
absorbeatur atque consumatur aut ita, ut homo, solo illo interno agendi studi propulsus, infinit progreSSubire suas excolere atque augere et majorem Sque objectorum copiam activitate sua
complecti conetur. Illud ubi sit h. e. ubi homo totum se dedititium tradit certis quibusdam objectis, non naturae suae legibus obtemperat, sed externo impulsu paret; non libere agit, sed obnoxius est pravis omnis generi cupiditatibus Cupiditates enim, uti ex iis, quae modo diximus, Satis apparet, nihil sunt nisi libertatis seu infiniti illius activitatis studii, homini a natura insiti, degenerationes, inde natae, quod homo activitatem suam non, uti debebat, in infinitum extendit, Sed in unum aliquod punctum direxit, quo sit, ut haec ipsa voluntatis ejus directio
nimis magnam in ipsum exerceat vim et ulteriore ejii progressus praepediat. Ita qui rem sibi parare studet, non ut perfruatur ea iners, Sed ut ea utatur tamquam instrumento ad activitatem Suam ulterius extendendam, ad novas vias industrio labori aperiendas, ad naturam rerum magis magisque viribus animi subjiciendam, eum recte et naturae suae legibus h. e. libertatis ideae convenienter agere censebimus; contra, qui persimi omni-hus terrae bonis, nullo impenso labore, cupit, is naturali instinctu abutitur et omnis generis cupiditatibus ac perversitatibus, fraudulento tueri studio, mollitie, inertia, invidia, transverSusagitur.
Sola igitur haec est a veris libertatis definitio, quae liuertatem neque in bruto arbitrio seu effreni licentia ponit, neque ver etiam in transcendentali aliqua ui abnegatione vel abstra-etione absoluta, sed in infinit activitatis atque progreSSus tudio. Ilaec enim libertatis idea simul et stimulos agendi in se
19쪽
eontinet e regulam, ad quam Nigere et cujus ope judicare singulas hominis artiones possimus; haec dea naturam lio in inisse iis ita leni non optirimit, Sed an tu in Corrigit et ad genuinam O, i illi In Nili in P, orat, quae quidem nil ill liud est, tuam inlinita uetivitas vel inlinitu in progrediendi studium. Restat, ii paucis exponamus, qualis sit hujus ideae usus in diversis philosophiae praeli eae partibus. Primam litto sopitiae
parte in quae de , o errendis antini illae libus at lue de su in monet innum iii in uarum in universu ui irine illi tractat, an in iis, tuae Supra diei a Sunt, alligimus; Alio Suimu enim, quae Sit, P. tio Stra Sententia, s seeluuin a bullidi inluni natura, quomodo ne o Erceantur vel eorrigantur vera hominis libertate.
Addenda sunt liaue de idea selieitatis ejus silebum virtute et libertate conji inelione. Nolum est, Nanlium haesisse maxime in eo, quod non conciliare inter se posset ideam felicitatis, quae sensuali hominis natura nititur, et ideam libertatis transcelidenialis vel perseelionis moralis, quam non nisi ad intelligibilem ejus par leni pertinere laluerat. Ex nostra libertatis delinitione uti uinque toruin ne illime inter se conciliatur; quemadmodum enim liborrima innium virium exercitatio et inlinitus perfectioni pro 'ressus inni inem a pulli dilatum asseeluuinque servilio libera ei ad vitam moderate sortiterque gerendam assuefacit, ita Pliam summam ipsi parat purissimamque felicitatem. Vera enim solii ita non in voluptate, mollitie sensuum illecebris quaerenda est, sed in conscientia petivitatis vel progressus infiniti. qui et certissimus est et suavissimus strenui indefessique laboris ructu S.
Convertimus nos ad aliam philosophiae praelieae partem, quae non tam de singulis hominis actionibus, quam de hominum Societate ac commere iis de justo et injusto, de civitatis sorinis institutisque agit Ilujus autem philosophiae partis duplex fere est finis primum enim demonstrare debet, quale Sit consociationis hominum priuei pium tum vero iudigitanda ei est regula, ex qua singulis hominibus in societate viventibus et jura et ossi- ei distribuantur quorum qui deni utrumque tueSt ei, quam prodi posuimus, libertati vel inlinitae aeti vitalis idea P. Primuin enim,
quod hominini consoriationem allinet eo usta l. non dari firmius
20쪽
societatis humanae vinculum, quam laborum partitionem partitio autem laborum necessarius est essectus illius libertatis, in qua naturae humanae essentiam positam esse dixtinus Ulienim jam in singulis familiis distribui negotia atque ossicia domestica Solent, ita quidem, ut unumquodque familiae membrum ea lacessat, ad quae facessenda aetate, viribus, diligentia, ingenio maxime idoneum videatur, ita plures familiae in pagum, plures agi in civitatem coeunt, mutuis eSe adjuvantes auxiliis, laboribus ita inter singulos distributis, ut alii his, alii
illis negotiis operam navent, fructu autem laborum, commercio inito, inter se permutent. Illuc diversa Singulorum jura,
hinc regulae justi injustique, hinc denique civitatis instituta leges imperia publica originem traxerunt, quibus omnibus subesse videmus unum idemque principium , nimirum eam, quam Supra proposuimus, libertatis notionem. Cavendum autem est, ne hanc
libertatem confundamus cum illa, quam finxere sibi Nautius Fie litiusque, libertate externa, quae nihil est nisi indeterminala acultas, omnibus rebus pro lubitu potiendi ac perfruendi.
Puam libertatem nullo modo constare poSSe cum hominum Societate vel cum idea justi, supra demonstravimus. Ea contra libertas, ex qua nos deducenda Statuimus principia juris ac civitatiS, non in eo cernitur, ut omnibus rebus pro lubitu potiamur vel ut omnia nobis licere putemus, Sed in eo, ut Strenuo virium noStrarum usu certum ac definitum honorum juriumque modulum nobis comparemus. Prima enim juris regula haec est, ex noStra quidem Sententia, ut unusquisque tantum habeat juris, quantum exhausit laboris . an regulam ubi Sequimur, neque externa vi opus St, quae Singulorum voluntate inter Se conciliet, neque ideat animi elatione, cujus p unuSquiSque libertatem suam Sponte determinet neque enim libertas unius ex ea quidem, quam nos proposuimus, desinitione libertati alterius ossicit, sed potius adjuvant sese invicem mutuis auxiliis. Ilaec Sunt, quae in universum de societatis undamentis et de juris principiis ex libertatis idea derivandis dicenda putavimuS. Quomodo vero his utendum sit ad singulas ejus doctrinae, quae de jure et de civitate tractat, parte illuStrandas, ad constituenda singulorum jura, ad instituendas civitates, ad